Dijetarët

Allahu ka dërguar Dijetarë të Mëdhenj për ta ruajtur këtë Fe.

 

Burimi: SalafiPublications.com

Përktheu: Alban Malaj

 

Me të vërtetë Allahu e ka beguar këtë Umet dhe e ka dalluar atë duke i dërguar ata të cilët e rigjallërojnë Fenë, i japin jetë asaj që është shuar nga kjo Fe, i refuzojnë interpretimet e pabaza të injorantëve, deklaratat e gënjeshtarëve, shtrembërimet që kanë sjellë njerëzit e devijuar, dhe e sqarojnë Sunetin nga bidati, duke i ndihmuar kështu Pasuesit e Sunetit dhe duke i shkatërruar Pasuesit e Bidatit bashkë me deklaratat e tyre të pavërteta. Ata janë të kapur fortë pas Sunetit të Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), Sahabëve (radij-Allahu ‘anhum) dhe atyre që i ndoqën ata në mirësi, qoftë në çështjet e besimit, fjalëve apo veprave. Ata janë dijetarët e shquar të udhëzimit; ata i sjellin dritën errësirës; janë ata të cilët janë të drejtë dhe të përqëndruar në ndjekjen e Sunetit (ittiba’), larg nga çdo bidat (ibtida’).

Pra, Umeti është bekuar me këta: ata janë Imamët e ripërtëritjes (muxhedidun) dhe Ulematë e përmirësimit. Për këtë kemi thënien e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Me të vërtetë Allahu do të dërgojë për këtë Umet në krye të çdo njëqind vjetëve dikë i cili do t’ua ripërtërijë Fenë.” [Sahih: Ebu Davudi në Sunenin e tij (n. 4291), Ebu Amr ed-Dani në “el-Fiten” (3/742/364). Shiko es-Sahijhah (1874) të Imam Albanit.]

El-Hafidh Ibn Kethir ka përmendur, siç ka ardhur në Keshful-Khafe (Zbulimi i të Fshehtës, 1/283): “Çdo grup i njerëzve pretendon se Imami i tyre është ai për të cilin bën fjalë ky hadith. Ajo që duket nga pamja e jashtme, dhe Allahu e di më së miri, është se Ai i shpërndan mbajtësit e dijes nëpër çdo grup: ata që janë Ulematë e kategorive të ndryshme (të dijes), si mufesirinët (komentuesit e Kur'anit), muhadithinët (dijetarët e hadithit), fukahatë (dijetarët e fik’hut), nuhatët (gramaticienët), lagaui’jinët (gjuhëtarët) dhe Ulematë e kategorive të tjera (të dijes).”

El-Hafidh Ibn Haxher ka thënë në el-Fet’h (13/295): “Nuk është e thënë që në krye të çdo shekulli (njëqind vjetëve) të jetë vetëm një. (megjithëse) kjo është vetëm nga njëra anë. Sepse vërtet, mbledhja e cilësive që nevojiten për ripërtëritjen dhe rilindjen nuk është e kufizuar vetëm tek një formë nga format e ndryshme të mirësisë. Dhe nuk është e thënë që të gjitha cilësitë e mirësisë dhe përsosmërisë të jenë tek një person i vetëm, përveç kur kjo pretendohet për ‘Umer bin ‘Abdul-‘Azijz. Kështu që, në bazë të kësaj: çdokush që është dalluar me diçka nga kjo (mirësi) në krye të çdo shekulli, atëherë ky është qëllimi (i hadithit), pavarsisht nëse ata janë të shumtë në numër ose jo.”

Shejkh ‘Ali el-Hadadi ka thënë në veprën e tij “Libri i 40 Haditheve rreth Medh’hebit të Selefëve”, i kontrolluar nga Shejkh Salih el-Feuzan dhe Shejkh ‘Ali bin Nasir el-Fakihi:

Vlera e Dijes dhe Dijetarëve dhe Refuzimi i atyre që i nënvlerësojnë ata:

Ebu Derda (radij-Allahu ‘anhu) ka thënë: E dëgjova të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) të thotë: “Kushdo që ecën në një rrugë për të kërkuar dije, Allahu ka për t’i lehtësuar atij një Rrugë për në Xhenet. Me të vërtetë Melekët ulin krahët e tyre në shenjë kënaqësie për kërkuesin e dijes. Banorët e qiejve dhe banorët e tokës, madje edhe peshku në ujë kërkojnë falje për Dijetarin. Vlera e Dijetarit para adhuruesit të thjeshtë është si vlera e [ndriçimit të] Hënës para [vezullimit të] yjeve. Vërtet Dijetarët janë trashëgimtarë të Profetëve. Profetët nuk lënë pas trashëgimi as Dinarë e as Dirhem por Dije, dhe kushdo që merr prej saj ka marrë një thesar të mjaftueshëm.” [Sunen Ebu Davud (3/317, n. 3641), Sunen Tirmidhi (5/48, n. 2682).]

Imam Ahmedi ka thënë: “E gjithë lavdia i takon Allahut, i Cili në çdo epokë dhe në çdo interval kohor mes Pejgamberëve ka nxjerrë një grup nga njerëzit e dijes të cilët thërrasin të devijuarit për në udhëzim – ata i bëjnë ball me durim çdo keqtrajtimi dhe çdo dëmtimi. Me Librin e Allahut ata i dhanë jetë atij që ishte i vdekur dhe me dritën e Allahut i dhanë shikimin atij që ishte i verbër. Sa njerëz që qenë vrarë nga Iblisi ata i ringjallën, sa njerëz që kishin devijuar e kishin humbur ata i udhëzuan. Sa i mrekullueshëm ka qenë ndikimi i tyre tek njerëzit dhe sa keq janë sjellë njerëzit me ta. Ata largojnë nga Libri i Allahut ndryshimet e atyre që i shkelin kufijtë, pretendimet e pabaza të gënjeshtarëve dhe interpretimet e gabuara të injorantëve, të gjithë ata të cilët mbajnë flamurin e bidateve dhe shkaktojnë fitne e sherre – ata kanë mosmarrëveshje rreth Librit [të Allahut], ata e kundërshtojnë Librin [e Allahut] dhe pajtohen në kundërshtimin e Librit. Janë ata të cilët flasin për Allahun dhe Librin e Tij pa dije. Ata debatojnë rreth asaj që është e paqartë në Libër dhe i mashtrojnë injorantët me të tilla paqartësi – Dhe Allahu na ruajt nga fitnet e të devijuarve.” [er-Radd ‘alel-Xhehmijeh uel-Zinadikah, (fq. 2).]

Nga çfarë u tha më sipër do arrish të kuptosh se Allahu e ruan dijen nëpërmjet Dijetarëve, siç ka thënë i Dërguari (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Vërtet Allahu nuk e merr dijen duke ua hequr atë robërve por e merr atë duke marrë Ulematë (d.m.th. duke sjellë vdekjen e Dijetarëve), derisa të mos mbeten më Dijetarë. Pastaj njerëzit do të marrin injorantët për udhëheqës dhe do t’i pyesin ata [për çështje fetare] dhe ata do të japin fetva pa dije. Kështu që, ata vetë janë të humbur dhe do t’i çojnë në humbje edhe të tjerët.” [Transmetuar nga Bukhari (1/50, n. 100) dhe Muslimi (4/2058, n. 13).]

Jo të gjithë janë të denjë për të dhënë fetva:

Imamët e Selefëve dhe ata që ndjekin rrugën e tyre janë mjaft të kujdesshëm me dijen dhe fetvatë, e jo si injorantët e ditëve tona të cilët flasin dhe japin fetva rreth çështjeve të reja të aktualitetit, xhihadit, politikës etj.

Imam Xhemalud-Din Ebil-Feraxh ‘Abdur-Rrahman bin Muhamed bin ‘Ali, i njohur ndryshe si Ibnul-Xheuzi (ka vdekur në vitin 597H) ka thënë në librin e tij “Ta’dhijmul-Futja” (versioni i shkurtuar, fq. 72-78): “Me të vërtet Dijetarët e Selefëve, Allahu qoftë i kënaqur me ta, edhe pse ishin të kualifikuar në shkencat (e dijes) për të dhënë fetva, ata e ndaluan dhënien e fetvave nga frika që kishin.”

‘Abdur-Rrahman bin Ebi Lejla ka thënë: “Kam arritur njëqind e njëzetë (120) nga Sahabët e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) nga Ensarët; nuk kishte njeri prej tyre vetëm se kur pyetej për ndonjë çështje, ai do ta drejtonte atë tek vëllai i tij (nga Ensarët).” [Transmetuar nga Ebu Khajtheme Zuhejr bin Harb në “el-Ilm” (n. 21); Ibn Abdil-Berr në “el-Xhami” (n. 2201) dhe (2202); Ebu Nu’ajm në “el-Hiljeh” (4/351) – Sahijh.]

‘Abdur-Rrahman Ibn Ebi Lejla ka thënë: “Kam arritur njëqind e njëzetë Ensarë nga Sahabët e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) – [kur] pyetej ndonjëri prej tyre për një çështje, ai e drejtonte tek një tjetër kurse ai e drejtonte tek një tjetër dhe vazhdonin kështu derisa çështja kthehej prapë tek i pari.” [Sahih: el-Fesauij në “el-Ma’rifeh uet-Tarijkh” (2/817); el-Khatib në “el-Fakih uel-Mutefakih” n. 640; Bejhakiu në “el-Medkhal” n. 801; Darimi në “es-Sunen” (1/53).]

‘Umejr bin Sa’d ka thënë: “E pyeta Alkamen për një çështje.” [Çështja kishte të bënte me blerjen e një deleje apo dhie me kusht që qumështi dhe leshi t’i jepeshin shitësit. (shiko el-Mugni dhe Mexhmu’ el-Fetaua).] dhe ai më tha: “Shko tek ‘Abide (Ibn ‘Amr Selemani el-Meradi) dhe pyet atë.” Këshu që shkova tek ‘Abide dhe ai më tha: “Shko tek Alkame.” Unë i thashë: “Alkameja më dërgoi tek ty!” Atëherë më tha: “Shko tek Mesruk dhe pyet atë.” Kështu që shkova tek Mesruk dhe ai më tha: “Shko tek Alkame dhe pyete.” Unë i thashë: “Alkameja më dërgoi tek ‘Abide kurse ‘Abide më dërgoi tek ty.” Ai tha: “Shko atëherë tek ‘Abdur-Rrahman Ibn Ebi Lejla.” Kështu që shkova dhe e pyeta atë dhe atij nuk i erdhi mirë. Pastaj u ktheva tek Alkame dhe e njoftova [për atë çfarë ndodhi] dhe ai tha: “Thuhej më përpara: Njerëzit që japin fetva janë më të vegjlit në dije.” [Transmetuar nga el-‘Axhurri në “Akhlakul-Ulema” (118-119); el-Khatib në “el-Fakih uel-Mutefakih” (n. 642); Ebu Ismail el-Heraui në “Dhemul-Kelam” (n. 532).]

Sufjan bin ‘Ujejne ka thënë: “Njerëzit më të ditur për të dhënë fetva janë ata që heshtin më shumë para tyre, kurse njerëzit më injorantë për të dhënë fetva janë ata që flasin më shumë.” [Transmetuar nga el-Khatib në “el-Fakijh uel-Mutefakih” (n. 1079).]

Ebus-Salt ka thënë: Shejkhu im ka thënë: “Uallahi, sikur të pyetej Maliku për një çështje, atij do t’i dukej sikur po qëndronte midis Xhenetit dhe Xhehenemit.”

Nuk duhet të jepen fetva apo përgjigje për çështje të cilat ende nuk kanë ndodhur:

Kharixhe bin Zejd ka thënë: “Kur Zejd bin Thabit pyetej për ndonjë çështje, ai thoshte: “A ka ndodhur kjo?” Dhe nëse ata thonin: “Jo.” Ai u thoshte: “Lëreni derisa të ndodhë.” [Sahih: el-Khatib në “el-Fakijh uel-Mutefakih” (623); Ibn Abdil-Berr në “el-Xhami” (2058); el-Axhurri në “Akhlakul-Ulema” (fq. 76-77).]

Thotë Abdullah ibn Mesud: “Isha bashkë me Pejgamberin sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem në një tokë me hurma dhe ai ishte i mbeshtetur në një degë hurme kur papritur kaluan disa hebrenjë (çifutë), i thanë njëri-tjetrit pyeteni për shpirtin.” Disa thanë: “çfarë nevoje keni që ta pyesni, çfarë ju bën juve të dyshoni tek ai.” Të tjerë thanë: “Mos ju bën të dëgjoni diçka që urreni.” Të tjerët thanë: “patjetër do ta pyesim dhe e pyetën për shpirtin.” Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ndaloi dhe nuk ju përgjigj. E kuptova (Ibn Mesudi) që po i shpallej dhe qëndrova në vëndin tim, kur i zbriti shpallja tha : “Të pyesin për shpirtin thuaj që shpirti është çështje që e di vetëm Zoti im dhe nuk ju është dhënë prej dijes së Tij vetëm se pak.” (Isra :85). [Buhari Hadithi 4721 ; Buhari në Fet’hun vëll. 8 fq. 509.]

Kush janë dijetarët?

 

 

Autor: Dr. Muhamed bin Umer Bazmul, profesor në Universitetin Ummul-Kura në Mekë.

Shkëputur nga libri: “Et-Tekfîr ue dauabituhu”, fq. 38-44

Përktheu: Petrit Perçuku

 

Disa njerëz e nënvlerësojnë dijen dhe dijetarët, pasi që nuk e dinë pozitën e tyre. Ata mendojnë se dija është shtimi i fjalëve dhe hijeshimi i tyre me tregime e poema, apo shpeshtimi i predikimeve që prekin ndjenjat e njerëzve.

Disa të tjerë hamendësojnë se dijetarë janë ato koka që përzihen e flasin për ndodhitë aktuale, dhe këtë ndryshe e quajnë “fikhul-uaki’” (njohja e aktualiteteve/rrethanave), përmes të cilës shpifin ndaj udhëheqësve, pa kurrfarë udhëzimi apo largpamësie.

Tek disa të tjerë, dija nënkupton vetëm atë që gjendet në libra, andaj dhe nuk i kushtojnë vëmendje faktit që dija është përcjellje dhe kuptim, ndërsa kuptimi i saj i nënshtrohet rrugës së brezit të parë dhe takëmit më të përsosur (njerëzor): sahabëve, tabi’inëve dhe atyre që i pësuan këta në të mira, deri në Ditën e Gjykimit. Kështu, ai filloi të “emërtohet” me përpjekje në kërkimin e dijes dhe me ulje nëpër tubimet e dijetarëve, mirëpo, nuk e kuptoi se dija ka lëmi, të cilat nuk arrihen ndryshe, veçse përmes bashkëbisedimit me dijetarët dhe marrjes nga ta.

Ka njerëz të atillë që, sipas tyre, dija është udhëtimi dhe zhvendosja për t’i thirrur njerëzit!! Ata thonë: “Ne s’kemi nevojë për libra të rinj, por për thirrës dhe thirrje (da’ue).” Ky i ngratë nuk arriti të kuptojë se “ai që s’posedon diç, s’ka mundësi ta jap atë.” Si ka mundësi të thërret në fe ashtu si duhet, kur ai është injorant rreth saj, kur nuk i ka kërrusur gjunjët nëpër ligjërata të dijes; nuk ka udhëtuar tek dijetarët dhe nuk i ka shoqëruar ata; kur nuk ia ka dhënë dijes një hise të asaj që posedon dhe as të tërën, kështu që, sa i përket dijes, ai është në varfëri e shterpësi të skajshme.

Ka edhe asi njerëz që nuk dinë të dallojnë midis dijetarit dhe atij që merret me tregime e këshilla, dhe as midis tij (dijetarit) dhe nxënësit të dijes. Kështu, tek ai të gjithë janë njësojë: kërkon fetva nga ta dhe merr dije prej tyre. Madje, ndodh që e konsideron atë që flet shumë (nëpër këshilla), si njeri me dije të shumtë (fetare). Bile, bile, disa nga ta, këtë njeri e shohin në një shkallë më të lartë se dijetari. Kjo ngaqë dijetari nuk flet shumë dhe nuk merret me tregime (rrëfenja), poema, analiza dhe opinione politike!! E, Allahu ka urtësi në çdo gjë.

Andaj, myslimani ka nevojë t’i dijë cilësitë e dijetarit, ashtu siç i ka sqaruar Allahu i Madhërishëm në Kuranin famëlartë. Cilësitë e dijetarëve qartësohen nëpërmjet ajeteve të Kuranit, në të cilat janë përmendur qëndrimet e tyre:

Kthimi i gjërave të paqarta tek ato që janë të qarta është prej cilësive të atyre që janë të thelluar në dijeni.

Allahu i Lartësuar thotë: “Është Ai që të ka zbritur ty (Muhamed) Librin, disa vargje të të cilit janë të qarta e me kuptim të drejtpërdrejtë. Ato janë themelet e Librit. Kurse disa (vargje) të tjera janë jo krejtësisht të qarta. Ata, zemrat e të cilëve priren nga e pavërteta, ndjekin vargjet më pak të qarta, duke kërkuar të krijojnë pështjellim dhe duke kërkuar t’i komentojnë sipas dëshirës së vet. Por, kuptimin e tyre të vërtetë e di vetëm Allahu. Ndërsa ata që janë thelluar në dijeni, thonë: “Ne i besojmë (Kuranit). Të gjitha këto (vargje të qarta e të paqarta) janë nga Zoti ynë!” Këtë e kuptojnë vetëm mendarët.” (Al, ‘Imran, 7)

Pra, prej cilësive që Kurani ia pohon dijetarit është se ai i kthen vargjet e paqarta tek ato që janë të qarta dhe, njëkohësisht, nuk e ndjek atë që është e paqartë. Përmes kësaj cilësie dallohen pasuesit e të vërtetës e të udhëzimit nga pasuesit e tekave (bidateve) dhe të humbjes.

Është përmendur në një hadith qortimi dhe paralajmërimi nga ata që pasojnë gjërat e paqarta. Nga Aisha (radijAllahu anha) përcillet të ketë thënë: “Një ditë, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) e lexoi këtë ajet: “Është Ai që të ka zbritur ty (Muhamed sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Librin.” dhe tha: “Kur t’i shohësh njerëzit duke i ndjekur ato (vargje) që janë të paqarta, atëherë, dije se këta i kishte për qëllim Allahu, andaj ruajuni prej tyre.” [Buhariu, nr.4547 dhe Muslimi, nr. 2665.]

Përulja dhe nënshtrimi ndaj urdhrit të Allahut të Lartësuar është prej cilësive të atyre që u është dhënë dijenia.

Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Besoni në të (Kuranin) apo nuk besoni, ata që u është dhënë dijenia para (shpalljes së) tij, bien në sexhde me fytyrat përtokë, kur ai u lexohet, dhe thonë: “Qoftë i lavdëruar Zoti ynë! Me të vërtetë, premtimi i Zotit është plotësuar!” Ata bien me fytyrë përtokë, duke qarë dhe ai (leximi i Kuranit) ua rrit përuljen.” (El-Isra, 107-109)

Dhe thotë i Lartësuari: “Në të vërtetë, nga robërit e Tij, Allahut i frikësohen vetëm dijetarët.” (El-Fatir, 28)

Frika (el-hashje) ndaj Allahut është cilësi, të cilën e shkakton dijenia rreth Tij.

Ndër cilësitë e dijetarit është asketizmi, pakësimi i kënaqësive të dynjasë dhe tërheqja e vërejtjes për popullin e tij.

Allahu i Lartësuar thotë: “Ndërsa njerëzit e dijshëm thoshin: “Të mjerët ju! Shpërblimi i Allahut është më i mirë për atë që beson dhe bën vepra të mira. Ai do t’u jepet vetëm të duruarve”. (El-Kasas, 80)

Nga ‘Imran El-Menkarij përcillet të ketë thënë: “Një ditë prej ditësh e korrigjova Hasen El-Basriun rreth një fjale të tij dhe i thash: “O Ebu Se’id, kështu nuk thonë fukahatë!” Ai ma ktheu: “Mjerë për ty! Po a ke parë ti ndonjëherë në jetë njeri fekih (dijetarë)!! Fekih është vetëm ai që heq dorë nga dynjaja, që lakmon në botën e përtejme, që ka dije të thellë për fenë dhe që është i vazhdueshëm në adhurimin ndaj Zotit të tij.” [Daremiu, nr. 302, Ibën Ebu Shejbe, 13/498, Ebu Nuajmi në “El-Hilje”, 2/147, Nuajm bin Hammad në shtesat që ia bëri “Zuhdit” të ibën Mubarekut, fq. 30 dhe Hatib El-Bagdadij në “El- Fekih uel- Mutefekkih”, fq. 1066-1067. Verifikuesi i Sunenit të Daremiut tha: “Zinxhiri i tij është i vërtetë.”]

Prej cilësive të dijetarëve është se dijen e kanë shpallje të qartë në zemra, kështu që feja e tyre është e ngritur mbi fakte.

Allahu i Lartësuar thotë: “Përkundrazi! Ai (Kurani) është shpallje e qartë në zemrat e atyre, të cilëve u është dhënë dija. Shpalljet Tona i mohojnë vetëm keqbërësit.” (El-‘Ankebut, 49)

Pra, dija e tyre është: ka thënë Allahu, ka thënë i Dërguari i Tij dhe kanë thënë sahabët.

Për këtë arsye, Allahu i përshkroi me atë se, ata janë Ehludh-Dhikr, dhe urdhëroi që t’i pyesim për gjërat që nuk i dimë, andaj tha: “Edhe para teje (Muhamed) kemi dërguar vetëm njerëz, të cilëve, u kemi shpallur; andaj, pyetni Ehledh-Dhikr nëse ju nuk dini!” (El-Enbija, 7)

Kështu, ata, dijen e tyre nuk e shfaqin përmes shprehjeve të gjata e elokuente, dhe as me shpeshtim të fjalëve e të transmetimeve.

Nga Hasen El-Basriu (RahimehUllah) përcillet të ketë thënë: “Kam takuar njeri që kur ulej me të tjerët, ata e shihnin si të pagojë (me të meta), mirëpo, ai nuk ishte i tillë. Përkundrazi, ai ishte fekih (dijetar) mysliman.” [Përcjellë nga Uekiu në Kitabuz-Zuhd (1/307, nr. 80), Ebu Hajtheme në Kitabul-Ilm, (fq. 10), Ahmed bin Hanbel në Ez-Zuhd, (fq. 320). Verifikuesi i Zuhdit të Uekiut tha: “Transmetuesit e tij janë të besueshëm dhe zinxhiri i tij është i ngjitur.” Them (shejh Muhamedi): “Zinxhiri i tij është i saktë.”]

Them (shejh Muhamedi): “Kjo ishte gjendja e tyre (radijAllahu anhum ue erdahum), dhe ishte frika ndaj Allahut dhe urrejtja e famës, ajo që i bënte të jenë të heshtur. Ata, dijen e kishin shpallje të qartë në zemra.”

Njëri nga selefët kishte thënë: “Dija nuk arrihet me transmetime të shumta, por dijetar është ai që e pason dhe e zbaton dijen, si dhe që i ndjek sunetet, edhe nëse ka dije të pakët.” [El-Xhamiu li shu’abil-iman (4/433, nr. 1684), Iktidaul-ilmil-amel i hatib El-Bagdadit (24), siç përcillet nga Ibrahim El-Hauas.]

Ibën Uehbi thotë: “E kam dëgjuar Malik bin Enesin duke thënë: “Dija nuk arrihet me transmetime të shumta, por ajo është dritë që Allahu e vendosë në zemra.” [El-Muhaddithul-fasil (fq. 558) dhe El-Xhamiu li ahlakir-raui ue adabis-sami’i (2/174).]

Do të thotë: frika ndaj Allahut nuk arrihet me transmetime të shumta, por dija, ndjekjen e të cilës Allahu e bëri obligim, është Kurani, Suneti dhe ato që janë përcjellë nga sahabët dhe nga imamët e myslimanëve që erdhën pas tyre. Andaj, kjo nuk arrihet ndryshe, veçse me anë të rivajetit (transmetimit), ndërsa me fjalën e tij “dritë” ai kishte për qëllim kuptimin e dijes dhe njohjen e domethënieve të saj. [Shih tefsirin e ibën Kethirit, ajeti 28 i sures Fâtir.]

Aun bin Abdullah transmeton nga ibën Mes’udi fjalën e tij: “Dija nuk merret nga grumbullimi i haditheve, por nga frika (ndaj Allahut).” [Përcjellë nga Taberani në El-Mu’xhemul-Kebir (9/105, nr. 8534) dhe Ebu Nu’ajm në El-Hilje, (1/131). Autori i Mexhme’uz-Zeuaid (10/235) tha: “Zinxhiri i tij është i mirë, përveçqë Auni nuk e ka takuar ibën Mes’udin.”]

Dhehebiu (v. 748 h. RahimehUllah) shënon: “Dija nuk arrihet me transmetime të shumta, por ajo është dritë që Allahu e vendosë në zemër, me kusht që njeriu të pasojë dhe të ikë nga epshet (tekat) dhe nga shpikja në fe (novacionet). Allahu na dhëntë sukses drejt bindjes ndaj Tij!” [Sijer A’lam En-Nubela (13/323).]

Ibën Rexhebi (v. 795 h. RahimehUllah) shkruan: “Shumë prej të mëvonshmëve u mashtruan me këtë, duke menduar se kushdo që flet dhe polemizon shumë rreth meseleve të fesë, është më i ditur sesa ai që nuk është i tillë. Mirëpo kjo është injorancë e qartë. Shiko sesi ishin sahabët e mëdhenj dhe dijetarët në mesin e tyre si: Ebu Bekri, Umeri, Aliu, Mua’dhi, ibën Mes’udi dhe Zejd bin Thabiti. Thëniet e tyre ishin më të pakta se ato të ibën Abbasit, edhe pse ata ishin më të ditur se ai. Po ashtu, thëniet e tabi’in- ëve ishin më të shumta se fjalët e sahabëve, edhe pse këta të fundit qenë më të ditur se ata. Gjithashtu, thëniet e tabi’ tabi’in-ëve ishin më të shumta se ato të tabi’inëve, por, tabi’inët kishin dije më shumë se ta. Pra, dija nuk ka të bëjë me transmetimet dhe të folmet e shumta, por ajo është dritë që hidhet në zemër, nëpërmjet të cilës njeriu e kupton të vërtetën, e dallon atë nga e kota, dhe pastaj për këtë, shprehet me fjalë të shkurta, përmes së cilave arrihen synimet. Profetit (sal-Allahu alejhi ue sel-lem) i ishin dhënë fjalët përmbledhëse dhe njëkohësisht të shkurtra.” [Fadlu ilmis-selef ala ilmil-halef (fq. 62-63).]

Ndër cilësitë e dijetarëve është besimi i tyre se e vërteta dhe udhëzimi qëndrojnë tek ndjekja e asaj që Allahu i Lartësuar ka zbritur.

Allahu i Lartësuar thotë: “Kjo është rruga Ime e drejtë; prandaj ndiqeni e mos shkoni rrugëve të tjera që t’ju shmangin nga rruga e Tij. Kjo është ajo që ju porosit Ai për t’u ruajtur nga të këqijat.” (El-En’am, 153)

Pra, dijetarët nuk e pasojnë dhe nuk e marrin si pikënisje mendimin.

Ata që veprojnë asisoj janë pikërisht injorantët, të cilët i kishte për qëllim i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), siç përcillet nga Abdullah bin Amër bin El-As të ketë thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) duke thënë: “Vërtet, Allahu nuk e largon dijen duke e hequr atë nga mesi i njerëzve, por e largon duke ua marr shpirtin dijetarëve. E, kur të mos e lë asnjë dijetar, atëbotë njerëzit u referohen kokave injorante, të cilët kur të pyeten, japin përgjigje pa pasur dije. Dhe kështu e humbin vetën dhe të tjerët.” [Buhariu (100) dhe Muslimi (2673).]

Pra, ky hadith na tërheq vërejtjen që të mos u kthehemi atyre për t’i pyetur e për të marr fetva dhe vendime rreth gjendjeve të rënda që e godasin ummetin.

Prej formave të pasimit të mendimit është marrja me analiza gazetareske dhe ndjekja e lajmeve nëpër revista, pastaj bërja e tyre si bazë në këshillimin dhe udhëzimin e masës së rëndomtë të myslimanëve.

Prej pasimit të mendimit është edhe: përkushtimi i disave që të jenë prezent gjatë ngjarjeve që ndodhin, me ndonjë koment, apo hytbe, apo ligjëratë. E kjo, s’është gjë tjetër, veçse një opinion. Ndërkohë që ata, që u është dhënë dijenia, e dinë se ajo, që Allahu ka zbritur, është e vërteta, e cila të udhëzon në rrugën e të Plotfuqishmit dhe të Denjit për çdo lavd.

Kështu, prej cilësive të dijetarëve është lënia e taklid-it (pasimit të verbër), ngaqë mukal-lidi (ai që pason verbërisht) e merr fjalën e tjetërkujt pa kurrfarë argumenti dhe nuk është pasues. Sepse, pasimi nënkupton t’ia marrësh fjalën atij që argumenti ta bën për detyrë një gjë të tillë (marrjen e fjalës së tij). Dija është ajo që është bërë e qartë dhe është vërtetuar, ndërsa, mukal-lidi nuk e di argumentin, andaj dhe nuk ka dije.

E nëse thuhet: “A do të thotë kjo që mukal-lidi nuk është dijetar?”

Përgjigjja: “Po, mukal-lidi nuk është dijetar, dhe disa dijetarë kanë përcjellë konsensus rreth kësaj çështje.”

Ndërmjet cilësive të dijetarëve është se ata i kuptojnë shembujt që Allahu i sjellë në Kuranin fisnik.

Allahu i Lartësuar thotë: “Këta shembuj Ne ua paraqesim njerëzve, por ata nuk i kupton kush, përveç dijetarëve.” (El-‘Ankebut, 43)

Prej cilësive të dijetarëve është se ata janë të denjë për hulumtime/shqyrtime dhe kanë kuptim të thellë.

Allahu i Lartësuar thotë: “Kur atyre u vjen ndonjë lajm i rëndësishëm që ka të bëjë me sigurinë ose frikën, ata e përhapin (pa e vërtetuar mirë). Por, në qoftë se këtë lajm do t’ia përcillnin (për shqyrtim) të Dërguarit dhe parisë, hulumtuesit do ta merrnin vesh prej tyre (se çfarë lajmi duhet përhapur e çfarë jo). Sikur të mos ishte mirësia e Allahut dhe mëshira e Tij, ju të gjithë do të ndiqnit djallin, përveç një numri të vogël.” (En-Nisa, 83)

Ebu Hatim Er-Razij (RahimehUllah) thotë: “Dija tek ne përbën atë që ka ardhur nga Allahu i Lartësuar: ajetet shfuqizuese të Kuranit dhe jo të shfuqizuara, pastaj hadithet e vërteta të përcjella nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), të cilat nuk hidhen poshtë (nga hadithe tjera), pastaj ato që janë përcjellë nga grumbulli i sahabëve, për të cilat ata kishin njëzëshmëri. E, kur ata (sahabët) të kenë mospajtime, nuk dilet jashtë tyre. E nëse kjo (nga sahabët) nuk dihet dhe nuk kuptohet, atëherë, dija merret nga tabi’inët. E, nëse nuk gjendet tek ta, atëherë, prej imamëve të fesë, që ishin pasues të tyre, si: Ejjub Es-Sihtijanij, Hammad bin Zejd, Hammad bin Seleme, Sufjani, Maliku, El-Euza’ij dhe El-Hasen bin Salih. E, nëse nuk gjendet tek këta, atëherë merret prej çiftit të AbduRrahmân bin Mehdij, Abdullah bin El-Mubarek, Abdullah bin Idris, Jahja bin Adem, ibën ‘Ujejne dhe Ueki’ bin Xherrah. Pas tyre vijnë: Muhamed bin Idris Esh-Shafi’ij, Jezid bin Harun, El-Humejdij, Ahmed bin Hanbel, Is’hak bin Ibrahim El-Handhalij dhe Ebu ‘Ubejd El-Kasim bin Sel-lam.”

Ibën Kajjim El-Xheuzijje (RahimehUllah), duke u ndërlidhur me fjalët e Ebu Hatimit thotë: “Kjo është rruga e dijetarëve dhe imamëve të fesë, pra, konsiderimi i thënieve të këtyre (që u përmendën më lartë) karshi Kuranit, Sunetit dhe thënieve të sahabëve, si pozitën e tejemmumit. Tejemmmumi merret kur nuk ka ujë, ndërkaq, këta të mëvonshmit, pasuesit e verbër, e zgjodhën tejemmumin, edhe pse uji është në mesin e tyre dhe përdorimi i tij është shumë më i lehtë sesa ai (tejemmumi).”[I’lam El-Muvek-ki’in (2/248).]

Nëse thuhet: “Edhe racionalistët hulumtojnë (rreth meseleve të fesë), andaj, si ka mundësi të jetë kjo cilësi e dijetarëve?!”

Përgjigjja: Hulumtimi (shqyrtimi) i mirëfilltë, që është cilësi e dijetarit, qëndron mbi baza të vendosura nga dijetarët dhe merret nga Kurani i Madhërishëm dhe nga Suneti i pastër, sipas kuptimit të selefëve të mirë (riduanullahi ‘alejhim).

Ndërkaq, bazat e racionalistëve ndryshojnë nga kjo rrugë, si në pikëpamje, ashtu edhe në shqyrtim. Kështu, vendimet nga Kurani dhe suneti ata i nxjerrin duke u mbështetur në anën gjuhësore, ndërsa, disa të tjerë, duke mbështetur në anën gjuhësore dhe në mendjet e tyre. Ka edhe të tillë që këtë e bëjnë duke u mbështetur në indikatorë dhe shfaqje që vijnë nga zemra. Kështu mendojnë ata!!

Ka edhe asi që këtë e bëjnë duke u mbështetur vetëm në fikhun e Ehlul-Bejtit.

Mirëpo, tërë kjo është shqyrtim (hulumtim) sipas rrugës së gabuar.

Andaj, të denjët për shqyrtim të mirëfilltë janë dijetarët, dhe ai (shqyrtimi i mirëfilltë) është që nxirret nga Kurani dhe Suneti, sipas kuptimit të selefëve.

Pra, dijetarët janë ata që i shqyrtojnë ashtu si duhet gjërat kur të vijnë ngjarjet tronditëse dhe sprovat; ata e njohin fitnen kur ajo vije, ndërkaq, kur fitneja të largohet, atë e njeh secili.

Nga Zurejku nga Ebu Es-Sulejl përcillet të ketë thënë: “Shkova tek Sile bin Eshjem dhe i thash: “Më mëso prej asaj që Allahu të ka mësuar!” Ai ma ktheu: “Ti sot je sikur unë ditën kur shkova tek shokët e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) dhe u thash: “Më mësoni prej asaj që Allahu ju ka mësuar!” Ata më thanë: “Këshillo për Kuranin dhe këshilloji myslimanët, përkushtohu në lutjen drejtuar Allahut, aq sa ke mundësi dhe mos u bëj i vrarë i shkopit, i vrarë për filan familjen apo për filan familjen. Ki kujdes nga disa njerëz që thonë ne jemi besimtarë, por s’kanë të bëjnë asgjë me besimin; ata janë el-harûrijje (havarixhët).”

Zurejku thotë: “E kam dëgjuar Hasenin duke thënë: “Kur të vijë fitneja, atë e njeh çdo dijetar, ndërsa, kur të largohet, atë e njeh secili injorant.” [Përcjellë nga ibën Sa’d në Et-Tabekat (7/166), Buhariu në Et-Ta’rih El-Kebîr (4/321) dhe Ebu Nu’ajm në El-Hilje (9/24).]

Pra, këta janë dijetarët të cilëve duhet t’u kthehemi për t’i njohur këto gjëra dhe vendime, dhe, elhamdulilah, në vendin tonë (Arabinë Saudite) ata janë të shumtë. Në krye të tyre qëndron shkëlqesia e tij, myftiu, pastaj Komisioni i dijetarëve të mëdhenj, Komisioni i përhershëm për fetva, si dhe dijetarët e tjerë që janë të një rangu me këta, të cilët janë të njohur me dije dhe me pasim të Sunetit. Allahu i mëshiroftë ata që kanë vdekur dhe i ruajt, i udhëzoftë, i forcoftë dhe u dhëntë sukses të gjallëve. Amin!

Respektimi i dijetarëve dhe përfitimi nga dija e tyre.

 

Ligjëratë e Shejhut të nderuar: AbdulMuhsin bin Hamed El Abbadit (hafidhahUllah)

Përktheu: Lulzim Perçuku

 

Të gjitha falënderimet dhe lavdërimet i takojnë vetëm Allahut, Zotit të botëve. Salevatet, selamet dhe bekimet e Allahut qofshin mbi robin dhe të Dërguarin e Tij, Pejgamberin tonë Muhamed, dhe mbi gjithë familjen dhe shokët e tij.

Vërtetë dituria sheriatike (fetare) e përftuar nga Libri i Allahut (‘Azze ue Xhel) dhe nga Suneti i të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) është dituria e vërtetë me të cilën kihet për qëllim kur ajo cekët e pakufizuar (në Kuran dhe Sunnet), dhe mbajtësit e së cilës përmenden (në Kuran dhe Sunnet) dhe cilësohen se vërtetë ata janë dijetarë.

Allahu (‘Azze ue Xhel) e dërgoi të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) mëshirë për të gjitha botët, dhe zbriti mbi të Librin (Kuranin) dhe Urtësinë (Sunnetin), i cili komunikoi për njerëzit çdo gjë për të cilën ata kanë nevojë, udhëzoi në çdo të mirë dhe paralajmëroi nga çdo e keqe. Allahu përgatiti për të shokë fisnikë, të cilët i nderoi me shoqërimin e tij dhe marrjen e Sheriatit (Fesë) nga ai. Kështu ata u vendosën në krye të kolonës së dijetarëve dhe ishin të parët që e pranuan drejtpërdrejtë të vërtetën dhe udhëzimin nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Ata përkujdeseshin në maksimum në marrjen e kësaj diturie nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), duke mos iu ndarë në asnjë moment mexhliseve të tij dhe dëgjimit të haditheve nga ai. Edhe pse nuk ishte e mundur që të gjithë së bashku të frekuentonin këto mexhlise, ata të cilët mungonin në disa mexhlise prezantonin në tjera, deri sa ata të cilët prezantonin në të parat mungonin në këto të fundit. Kështu ata e pranuan Librin e Allahu (‘Azze ue Xhel)

dhe Sunnetin e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), duke e zëvendësuar njëri tjetrin në shkuarjen tek ai. Në këtë mënyrë ata bashkonin mes interesave të tyre të kësaj bote dhe grumbullimit të diturisë së pranuar nga i Dërguari Fisnik (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Është transmetuar nga Umer ibnul Hattabi, radijAllahu ‘anhu, të ketë thënë se ai kishte një komshi prej Ensarëve, me të cilin kishin rënë në ujdi ta zëvendësonin njëri tjetrin në dëgjimin e Shpalljes që i zbriste të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), njëri prezantonte një ditë kurse tjetri ditën tjetër. Kur ishte radha e Umer ibnul Hattabit, ai shkonte tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dëgjonte prej tij mësimet e asaj dite, e kur kthehej në shtëpinë e tij takohej me komshiun e tij Ensarit, dhe i transmetonte atë që kishte dëgjuar nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Njëjtë vepronte edhe Ensariu kur vinte radha e tij, dëgjonte nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) mësimet e asaj dite nga e Vërteta dhe Udhëzimi, pastaj kthehej në shtëpinë e tij dhe e njoftonte Umer ibnul Hattabin për diturinë të cilën e kishte dëgjuar dhe grumbulluar atë ditë nga i Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem).

E njëjta është transmetuar edhe nga Ukbe ibën Amir El Xhuhenij, siç ka ardhur në “Sahihun” e Muslimit, i cili thotë: “Ne (sahabët) e zëvendësonim njëri tjetrin në ruajtjen e deveve, kur vinte radha ime i sillja ato në mbrëmje, pastaj shkoja dhe prezantoja në pjesën e mbetur të mexhlisit të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe dëgjoja nga ai atë që kishte mbetur nga mësimi i tij.” Ndërsa nga Ibën Mes’udi, radijAllahu ‘anhu, transmetohet të ketë thënë: “Ne (sahabët) kur i mësonim (përmendësh) dhjetë ajete nga Kurani, nuk i kalonim ato (nuk mësonim tjera) vetëm atëherë kur mësonim domethënien e tyre dhe të vepruarit me to. Në këtë mënyrë e mësuam diturinë së bashku me veprën.”

Kjo ishte gjendja e sahabëve, radij-Allahu ‘anhum, u kujdesën në skajshmëri, dhe dhanë çdo gjë që ishte në mundësinë e tyre për bartjen e këtij Sheriati (Feje) dhe marrjen e tij nga i Përzgjedhuri (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). E kryen obligimin që kishin ndaj saj (Fesë), duke e mbartur dhe interpretuar atë të kompletuar dhe të përsosur. Njëkohësisht, ky ishte edhe një prej shkaqeve për epërsinë, privilegjin dhe madhështinë e tyre, sepse vërtetë askush që erdhi pas tyre nuk e njohu të Vërtetën dhe Udhëzimin veçse përmes rrugës së tyre, dhe askujt nuk i arriti Libri (Kurani) dhe Suneti veçse duke qenë ata ndërmjetës. Pra, ata ishin ndërmjetës mes Umetit dhe të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Kështu që, njerëzve nuk iu arriti as edhe gjëja më e vogël nga e Vërteta dhe Udhëzimi veçse përmes rrugës së tyre. Prandaj, cilido që e konsideron veten të panevojshëm për rrugën e tyre nuk ka fituar asgjë nga e Vërteta, mirëpo ka fituar vetëm poshtërim, është privuar (nga të mirat e Udhëzimit) dhe ka ndjekur rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve. Kjo sepse myslimanëve pas epokës së sahabëve e deri ditën kur të ndodh Kijameti, u është shkëputur lidhja me të Dërguarin e Allahut (sallAll-llahu alejhi ue sel-lem), përveç nëse fillojnë të marrin (Fenë) nga sahabët, radij-Allahu ‘anhum.

Për këtë arsye sahabët kanë sevape dhe shpërblime që askujt që erdhi pas tyre nuk i takon t’i ketë, sepse çdokush që erdhi pas tyre përfitoi nga e Vërteta dhe Udhëzimi në të cilin ata udhëzuan. Prandaj sahabëve u takon shpërblimi i njëjtë sikur shpërblimi i cilitdo, që shkaku i tyre, përfitoi prej kësaj dije dhe kësaj mirësie. Pra, sahabëve u takon shpërblimi i njëjtë si shpërblimet e krejt Umetit Islam, prej fillimit të ekzistimit të tij e deri kur të bëhet Kijameti. Ky është privilegj madhështor nga Allahu (‘Azze ue Xhel), me të cilin ata dalluan dhe ishin në epërsi ndaj gjithë të tjerëve.

Pas tyre erdhën Tabiunët (Pasuesit), të cilët ecën sipas modelit të Sahabëve, duke e marrë të gjithë diturinë të cilën ata e bartën nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Kështu vazhdoi marrja dhe bartja e diturisë, si zinxhiri me hallka të pashkëputura, çdo gjeneratë merrte nga ajo paraprake. U mblodh dhe u ruajt Sunneti, dhe njerëzit arritën ta kuptonin Librin e Allahut (‘Azze ue Xhel) dhe Sunnetin e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Pra, rruga e pasuar, realiteti i qartë dhe drejtimi i saktë ndër gjenerata ishte: marrja e diturisë nga ata që janë kompetent për të, pra nga dijetarët.

Për këtë arsye këta dijetarë, prej Sahabëve dhe të gjithë atyre që erdhën më pas dhe ecën sipas yrnekut të tyre, u përshkruan në hadith që janë trashëguesit e vërtetë të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Pra, në hadith ka ardhur se: “Dijetarët janë trashëguesit e Enbijave (Pejgamberëve). Vërtetë, Pejgamberët nuk lanë trashëgimi asnjë dinar dhe dirhem, mirëpo lanë trashëgimi vetëm diturinë, prandaj cilido që merr prej saj (diturisë së tyre), ai ka marr hise të madhe (të pasurisë së vërtetë)”.

Kjo është gjendja e dijetarëve të këtij Umeti, prej Sahabëve dhe atyre që i pasuan, ata janë Trashëguesit të cilët e trashëguan këtë të Vërtetë, këtë Udhëzim dhe këtë Dituri të Dobishme të cilën, të gjithë ata që erdhën pas tyre, vazhdimisht ia transmetojnë njëri-tjetrit, përfitojnë prej saj, i përmendin ata me të mira, i lavdërojnë dhe luten për ta.

Gjithashtu Allahu (‘Azze ue Xhel) e shpërblen cilindo që vepron me këtë Dituri të Dobishme të cilën e ka marr përmes rrugës së tyre, mirëpo njëkohësisht i shpërblen edhe ata (sahabët) me shpërblim të njëjtë si të këtij i cili përfitoi nga e Vërteta dhe Udhëzimi që erdhi përmes rrugës së tyre. Pra, kështu këta dijetarë, prej sahabëve dhe atyre që erdhën më pas, u bënë Trashëguesit të cilët trashëguan këtë Dituri të Dobishme e që është vet Trashëgimia Pejgamberike.

Ajo që mbetet për këta dijetarë dhe përmes të cilës ata jetojnë pas vdekjes së tyre është kjo Dituri e Dobishme, në grumbullimin, shpërndarjen, përhapjen dhe shkrimin e së cilës ata mbushën tërë kohën e tyre. Sepse njerëzit kur të vdesin, nëse nuk lënë pas tyre ndonjë dituri apo diçka prej kësaj Trashëgimie Pejgamberike, atëherë një kohë të shkurtër pas vdekjes së tyre, ata harrohen dhe nuk përmenden nga të tjerët. Kurse dijetarët kalojnë vite e mote, e ata janë gjallë në gjuhët, mendjet dhe zemrat e njerëzve. Ky është Edh-dhikrulhasen (përmendja me të mirë) të cilin Allahu (‘Azze ue Xhel) e bën të mbetet përherë për Evlijatë (miqtë) e Tij. Ky është Edh-dhikrulhasen përmes të cilit ata jetuan pas vdekjes së tyre me qindra vite, kur njëkohësisht u harruan të gjithë bashkëkohësit e tyre që nuk jetuan sipas rrugës dhe modelit të tyre.

Ne sot jetojmë në shekullin e pesëmbëdhjetë (Hixhrij/Hënor) dhe vazhdimisht dëgjojmë të përmenden shumë prej dijetarëve të Selefit (gjeneratave të para), vazhdimisht na kalojnë emrat dhe dituria e tyre, duke përfituar nga ajo dituri, duke u lutur për ta dhe duke kërkuar nga Allahu që t’i mëshiroj ata. Ky është fryti i vërtetë prej Diturisë së Dobishme. Ndërsa cilido që angazhohet në grumbullimin dhe mbledhjen e pasurisë kurse nuk angazhohet në grumbullimin e Diturisë së Dobishme, atëherë këtë nuk e trashëgon askush përveç fëmijëve dhe pasardhësve të tij. Kurse pasardhësit e dijetarëve janë të shumtë dhe nuk kufizohen vetëm brenda një kohe, ata trashëgohen nga kërkuesit e dijes në çdo kohë dhe në çdo vend, duke përfituar nga dituria e tyre dhe duke i lavdëruar dhe përmendur me të mirë.

Pastaj këta dijetarë, gjendja e të cilëve ishte kjo, dhanë çdo gjë që ishte në mundësinë e tyre për të arritur tek e vërteta, tek dituria e dobishme dhe njohja e dispozitave fetare (sheriatike), duke bashkuar mes argumentit dhe fikhut (kuptimit) të tij. Kjo ishte gjendja e shumicës së tyre, bashkuan mes Fikhut dhe Hadithit, mes njohjes, mësimit përmendsh, grumbullimit të të gjitha Ethereve[1] (gjurmëve), dhe fikhut (kuptimit) të tyre. Kështu ata u bën enë në të cilat u ruajt dituria, dhe gjithashtu ishin të aftë në kuptimin dhe njohjen e saj. Për këtë arsye ata bashkonin mes Diraje (njohjes, dije) dhe Rivaje (transmetimit), pra, ata nuk i kushtonin rëndësi vetëm njërës duke anashkaluar tjetrën, mirëpo rëndësi i kushtonin bashkimit mes diturisë dhe veprës, mësimit përmendësh të argumenteve dhe fikhut (kuptimit) dhe njohjes së tyre.

Pastaj, ata pajtoheshin në disa çështje gjersa nuk pajtoheshin në disa të tjera, dhe ky mospajtim mes tyre ose ishte ihtilaf tenevu’ (mospajtim i shumëllojshmërisë) ose ishte ihtilaf tedhad (mospajtim antagonist). Sa i përket mospajtimit të shumëllojshmërisë ai nuk ndikonte dhe nuk kishte ngushti në zemrat e tyre (ndaj tjetrit), dhe nuk bën të thuhet ky ia ka qëlluar kurse tjetri ka gabuar, mirëpo të gjithë janë të saktë. Kjo sepse për të gjitha këto mospajtime ka argumente prej Sunnetit, dhe të gjitha janë të hak (të vërteta), prandaj cilido që vepron me njërin prej tyre ka vepruar drejtë, dhe nuk bën ta kundërshtoj apo armiqësoj tjetrin. Si ilustrim për këtë janë thëniet e ndryshme që janë transmetuar rreth ezanit, lutjeve hyrëse në namaz, teshehudit…etj. Prandaj, veprimi me cilëndo prej këtyre formave, që kanë ardhur dhe janë pohuar në sunet, konsiderohet veprim i drejtë, dhe nuk bën që njëri të konsiderohet i saktë kurse të tjerët të gabuar, mirëpo të gjithë janë të saktë, sepse kjo formë është e vërtetë… kjo tjetra e vërtetë… tjetra e vërtetë…, dhe ky quhet ihtilaf tenevu’ (mospajtim i shumëllojshmërisë).

Ndërsa sa i përket ihtilaf tedhad (mospajtimit antagonist), ka të bëjë kur një dijetar e konsideron një çështje hallall kurse tjetri haram, një çështje tjetër njëri e konsideron të lejuar kurse tjetri të ndaluar, tjetra çështje bën të veprohet me të ose nuk bën të veprohet… ky pra quhet ihtilaf tedhad. Dhe ky mospajtim (antagonist) i cili ndodhte mes tyre ishte rrjedhojë e ixhtihadit[2] të tyre. Pra, ata dhanë çdo gjë që ishte në mundësinë e tyre për njohjen e së vërtetës (rreth dispozitave fetare), dhe çdonjëri arriti në përfundimin e tij (rreth atyre çështjeve), duke ia qëlluar të vërtetës apo duke e gabuar atë. Mirëpo, njëkohësisht (në të dyja rastet) ata marrin një ose dy shpërblime. Nëse dijetari gjatë ixhihadit të tij ia qëllon të vërtetës atëherë ai shpërblehet (dy herë) për ixhtihadin e tij dhe për faktin që ia ka qëlluar (të vërtetës), kurse nëse gabon atëherë shpërblehet (një herë) për ixhtihadin e tij, kurse i falet gabimi i tij.

Kjo ishte gjendja e selefit (paraardhësve) dhe ulemave të këtij umeti, Allahu i mëshiroftë! Ata dhanë çdo gjë që ishte në mundësinë e tyre, duke u vërtitur/qarkulluar mes një apo dy shpërblimeve. Ky është besimi i obligueshëm (për çdo mysliman) karshi tyre. Kurse ky mospajtim që ndodhi mes tyre, dhe të qenët se disave nga ata iu mundësua njohja argumentit dhe marrja prej tij, kurse disa tjerëve nuk iu mundësua kjo, ishte për shkak të sasisë së dijes që kishte arritur tek secili prej tyre. Është e njohur se askush nuk ka arritur, apo ka mundësi, ta përvetësojë gjithë sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), në mënyrë që të mos i ikë asgjë. Kjo është e pamundur dhe e paarritshme. Kjo, sepse i Dërguari (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) fliste/ligjëronte në disa mexhlise, dhe aty mungonin disa nga sahabët, radij-Allahu ‘anhum, prandaj kjo dije nuk iu kishte arritur dhe ishte e fshehtë për ta. Kurse ata që prezantonin e bartnin (dhe e transmetonin). Për këtë, ndodhte që sahabët (shokët) e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe në krye të tyre el hulefa er rashidun[3], të përballeshin me ndonjë situatë apo çështje, dhe ata nuk kishin dije prej të Dërguarit të Allahu (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) rreth dispozitës së saj. Në këso raste ata ndaleshin (nuk merrnin vendim) dhe pyesnin sahabët e tjerë. Pastaj, ndonjëri prej tyre vinte dhe tregonte se për këtë çështje ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) të thotë kështu apo ashtu. Ai i cili e dëgjonte, mbështetej dhe vepronte me këtë hadith që i kishte arritur nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Siç është transmetuar për Ebu Bekrin, Umerin, Uthmanin dhe Aliun, radij-Allahu ‘anhum. Secilit nga ata ndodhte që përballje me ndonjë çështje dhe ai të mos ketë dije për të nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Pastaj, pyeste dhe konsultohej me të tjerët, dhe kështu i arrinte argumenti nga sahabiu tjetër i cili e kishte dëgjuar nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Ky ishte Ibën Abasi, radijAllahu ‘anhu, i cili me gjithë se ishte prej depozitave dhe fukahave të sunetit, i orientonte birin dhe robin e tij të shkonin të dëgjonin hadithe prej Ebu Seid El Hudriut, radijAllahu ‘anhu. Kështu, ata orientonin njëri tjetrin, dhe i udhëzonin/këshillonin njerëzit të shkonin tek filan sahabiu të përfitonin nga dija e tij. Krejt kjo, sepse askush nuk mundi dhe nuk arriti t’i përvetësonte të gjitha hadithet e të Dërguarit të Allahu (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Për më tepër, askush nuk e pretendoi këtë, dhe nuk i lejohet askujt ta pretendojë. Sepse sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) askush nga njerëzit nuk mundë të përfshijë të gjithin, duke mos i ikur as ajo që është transmetuar (nga të tjerët) dhe as ajo që u është shmangur atyre. Bile, as sahabët nuk e kishin arritur dhe nuk e pretendonin këtë. Atëherë, është më primare që kjo të jetë e pamundur për ata që erdhën pas tyre. Mirëpo, siç na u bë e njohur kjo ishte prej shkaqeve të mospajtimeve që ndodhën mes tyre. Për këtë, disa prej atyre (dijetarëve) që pasuan selefin (gjeneratat e para) e këtij umeti, nëse u vinte ndonjë hadith nga ndonjë rrugë (transmetim) që ishte e pasaktë për të, ata e thoshin të kundërtën e këtij argumenti.

Mirëpo me gjithë këtë, ata e kushtëzonin mendimin e tyre me saktësinë e këtij hadithi. Prandaj, thoshin: nëse ky hadith është i saktë, atëherë edhe unë them dhe mendimi im është në atë çfarë aludon ai hadith. Kështu është transmetuar nga selefi (të parët) e këtij umeti, si Shafiu dhe të tjerët. Imam Shafiu, RahimehUllah, shpeshherë thoshte, për disa hadithe: nëse është i saktë, atëherë ky është mendimi im. Njërit nga pasuesit e tij i arriti hadithi dhe tha: hadithi është i saktë, prandaj, ky është edhe medh’hebi i Shafiut. Pra, medh’hebi me të cilin ai e ka kushtëzuar mendimin e tij me saktësinë e hadithit. E, përderisa ai u saktësua atëherë ky është medh’hebi tij. Gjithashtu, Imam Shafiu, RahimehUllah, ka thënë: të gjithë myslimanët kanë konsensus se atij të cilit i është bërë i qartë një sunet i të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), nuk i lejohet ta braktisë për fjalën/mendimin e dikujt tjetër, kushdo qoftë ai.

Kjo ishte rruga e tyre, e jepnin tërë mundin (ixhtihadin) në njohjen e së vërtetës, pastaj, ndonjëri nga këta muxhtehidë ose ia qëllonte të vërtetës ose e gabonte atë. Mirëpo, siç na u bë e njohur secili prej e fitonte një apo dy shpërblime. Siç, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) tha: “Kur gjykatësi (dijetari) bën ixhtihad dhe ja qëllon të vërtetës, ai do t’i ketë dy shpërblime. Mirëpo, nëse bën ixhtihad dhe gabon, atij i takon një shpërblim.” Këto fjalë të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), faktojnë se nuk është e thënë që muxhtehidi gjithsesi t’ia qëlloj së vërtetës. Prej tyre ka që ja qëllojnë, por ka nga ata edhe që e gabojnë. Mirëpo, ai që ia qëllon i merr dy shpërblime, kurse ai që e gabon vetëm një. Po, mund të thuhet që çdo muxhtehid e qëllon, d.m.th. e qëllon shpërblimin, edhe pse ata dallojnë sa i përket shpërblimeve. Kurse sa i përket qëllimit të vërtetës, ky hadith e sqaron se mospajtimet që ndodhin mes tyre dhe që janë të natyrës antagoniste, atëherë e vërteta është vetëm me njërin prej tyre, kurse të tjerët e kanë kundërshtuar atë (të vërtetë). Mirëpo, ai që e ka qëlluar i merr dy shpërblim, kurse ata që e kanë gabuar e marrin vetëm një shpërblim.

Kjo ishte rruga që u pasua në shekullin e parë dhe të dytë, dhe kështu ishte, secili e jepte mundin e tij për të nxjerrë dispozita nga ajo dije që i kishte ardhur. Jepte çdo gjë që ishte në mundësitë e tija dhe arrinte deri të konkluzionet e tij. Mirëpo, ai do shpërblehet gjithsesi. Ky duhet të jetë besimi ynë sa i përket selefit të këtij umeti, prej sahabëve dhe atyre që erdhën pas tyre, dhe për këdo që eci sipas modelit dhe platformës së tyre. Pra, ata do t’i fitojnë dy shpërblime ose vetëm njërin prej tyre.

Pastaj, është obligim për kërkuesit e dijes dhe ata që i përkasin dijes, t’i respektojnë dijetarët të cilët ecën sipas modelit të tyre (sahabëve). T’i respektojnë duke i dashur ata dhe duke i mbushur zemrat me dashuri ndaj tyre. Duke i madhëruar dhe nderur ashtu siç u takon/shkon atyre. Duke i përmendur me të mira dhe duke i lavdëruar. Duke e interpretuar çdo që vjen prej tyre në mënyrën më të mirë. Duke besuar se ata janë njerëz, ndonjëherë ia qëllojnë e ndonjëherë gabojnë, dhe kushdo që ja ka qëlluar prej tyre do t’i ketë dy shpërblime, ndërsa kushdo që ka gabuar do ta ketë një shpërblim, kurse gabimi i tij do t’i falet. Ky është obligimi ynë kundrejt tyre. Të mos flitet për ta veçse me të mirë dhe nuk bën të flitet me diçka tjetër. Sepse ai i cili fol për ta me diçka tjetër (jo me të mira), nëse qëllimi i tij është t’i dëmtojë ata apo ta ulë pozitën e tyre, le ta dijë se nuk mund ta dëmtojë veçse veten e tij. Mirëpo, nëse flitet për ta sqaruar gjendjen e dijetarëve dhe të transmetuesve, a janë të besueshëm, të drejtë, të vërtetë (në thëniet e tyre) dhe atribute tjera, atëherë kjo është një çështje që patjetër duhet të zbatohet, dhe veçse e kanë ndjekur këtë rrugë selefi i këtij umeti.

Gjithashtu, nuk duhet të flitet, pa të drejtë, për askënd nga selefi i këtij umeti, sepse me këtë nuk dëmtohet askush tjetër përveç atij që i shqipton dhe i fol ato fjalë. Sa të mira janë fjalët e Ebu Xhafer Et Tahaviut, RahimehUllah, kur fol për këtë çështje në librin e tij rreth akides (besimit) që quhet “Akidetu Ehlis Sunne uel Xhemaa.” Ai thotë: “Dijetarët e selefit, prej atyre që paraprinë dhe atyre që i pasuan/ndoqën, pasuesit e lajmeve dhe gjurmëve (haditheve), të zotët e fikhut dhe mendjemprehtësisë, nuk duhet të përmenden ndryshe veçse me të mirë, dhe kushdo që i përmend me të këqija ai nuk është në rrugë (të drejtë)”.

Këto janë fjalë të mëdha, të cilat e sqarojnë menhexhin (metodologjinë) që duhet ta ndjekë kërkuesi i dijës në hakun (të drejtat) e selefi të këtij umeti, të cilët harxhuan jetët e tyre dhe shpenzuan edhe përpjekjet e tyre të fundit për mbledhjen, arritjen dhe regjistrimin e kësaj dije, në mënyrë që neve të na vijë e lehtë dhe e gatshme.

Prandaj, neve nuk na mbetet tjetër veçse ta lexojmë atë të cilën ata e regjistruan, dhe të vjelim prej këtyre frutave të gatshëm dhe të pjekur. Ata ishin që e lodhën veten e tyre në grumbullimin, ujitjen, kujdesin dhe ruajtjen e tyre (frutave), derisa na erdhën neve të gatshme, dhe në formën e pamjen e plotë. Pra, nuk na mbetet neve veçse të lexojmë dhe të përfitojmë (nga ajo dije). Prandaj, prej obligimeve tona ndaj tyre është t’i lavdërojmë dhe t’i lëvdojmë (ngremë në qiell) ata. T’i falënderojmë për mundin e tyre. T’i përmendim me të mira, dhe që gjuhët tona vazhdimisht të jenë të njoma (lagura) me përmendjen e tyre. Zemrat tona të jenë të mbushura me dashuri ndaj tyre. Të përfitojmë nga dija e tyre. Ta njohim vlerën e tyre dhe faktin se ata ishin që na paraprinë në këtë hajr (të mirë) dhe na e lanë trashëgimi atë. Kështu që obligim yni është të tregohemi të kujdesshëm duke u bërë prej trashëguesve të tyre. Të jemi nga hallkat e pandërprera të kësaj trashëgimie, e cila është trashëgimia të cilën sahabët dhe ata të cilët erdhën pas tyre dhe ecën sipas modelit të tyre, e pranuan nga vetë Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Pra, këta dijetarë për të cilët tregova, prej sahabëve dhe atyre që erdhën më pas, janë dijetarët të cilët kam për qëllim që duhet të t’i respektojmë, madhërojmë, lavdërojmë, të përfitojmë prej tyre, t’i përmendim më të mira dhe jo me diçka tjetër. Pavarësisht a janë prej dijetarëve të hadithit apo prej dijetarëve të fikhut. Siç Imam Tahaviu, RahimehUllah, tha në këtë thënie të madhe: “Dijetarët e selefit, prej atyre që paraprinë dhe atyre që i pasuan/ndoqën, pasuesit e lajmeve dhe gjurmëve (haditheve)”, këta janë dijetarët e hadithit. “Të zotët e fikhut dhe mendjemprehtësisë”, këta janë dijetarët të cilët u angazhuan me fikh, dhe mbledhjen/regjistrimin e dispozitave të tij. “Nuk duhet të përmenden ndryshe veçse me të mirë, dhe kushdo që i përmend me të këqija ai nuk është në rrugë (të drejtë)”, nuk është në rrugë të qartë dhe në rrugë të drejtë, sepse ai ka devijuar nga ajo. Nuk na lejohet neve që t’i mohojmë/refuzojmë, njollosim apo degradojmë ata të cilët dhanë mundin e tyre në mbledhjen, koleksionimin dhe regjistrimin e kësaj dije, të cilën pastaj na e lanë trashëgim neve. Mirëpo, obligim yni është t’i lavdërojmë, lëvdojmë dhe të përfitojmë prej tyre.

Pastaj vije pyetja: si të përfitojmë nga kjo dije? Cila është e rruga e përfitimit nga ata? U bë e njohur që është obligim respektimi dhe lavdërimi i tyre, mirëpo si të përfitojmë nga dija e tyre?

Përfitimi nga dija e tyre bëhet duke u kujdesur që t’i kemi/posedojmë librat e dobishme të cilat e përmbajnë këtë dije, të cilën ata na e lanë trashëgim. Pavarësisht, a është kjo dije të cilën njëri nga ata e mblodhi, apo dikush që erdhi pas tij e regjistroi dhe e mblodhi atë. Përfitojmë nga kjo dije e gatshme, pavarësisht a e mblodhi autori i saj apo dikush tjetër që erdhi pas tij. Kjo arrihet duke i poseduar këto libra të dobishme dhe u munduar të përfitojmë prej tyre.

Pastaj vije pyetja tjetër: si të përfitojmë nga këto libra? Prej mënyrave të përfitimit është që së pari t’i lexojmë parathëniet e tyre dhe të njihemi me terminologjinë e autorëve. Sepse, në shumicën e rasteve në parathëniet e librave sqarohen terminologjitë, mënyrat (renditjen) dhe metodat të cilat këta dijetarë i kishin për qëllim dhe synim në librat e tyre. Ai i cili nuk i lexon këto parathënie nuk mund t’i njohë terminologjitë të cilat përfshihen në to. Prandaj, shpesh ndodh që të hulumtojë për ndonjë gjë jo në vendin e saj. Mendon që do ta gjejë atë që e kërkon në këto libra, mirëpo, ajo nuk gjendet aty për arsye se nuk hyn në terminologjinë e autorit, të cilën ai e ka sqaruar dhe shpjeguar në këtë libër. Pra, duhet të lexohen parathëniet e librave. Kurse, njohja e terminologjisë së dijetarit (autorit), nëse ndonjëri ka terminologji të veçantë, bëhet duke e lexuar dhe ndjekur vazhdimisht punën dhe veprën e tij. Nëse njeriu e njeh terminologjinë e tij atëherë përfiton shumë prej këtij libri. Përndryshe, nëse nuk e njeh atëherë harxhon shumë kohë duke hulumtuar në libër dhe përfiton shumë pak. Ky libër nuk është vendi për atë dobi apo për atë gjë për të cilën hulumton, sepse, nuk hyn nën terminologjinë e librit dhe nën qëllimin dhe synimin e autorit në përpilimin e këtij libri. Pra, njohja e parathënieve është rruga më e rëndësishme përmes të cilës njeriu përfiton nga dija e këtyre dijetarëve, të cilët e regjistruan këtë trashëgimi, e, që është vetë trashëgimia pejgamberike.

Pastaj, prej përfitimeve më të rëndësishme nga këto libra, gjithashtu, është që njeriu duke i lexuar ato, t’i kushtojë rëndësi regjistrimit të dobive të rëndësishme që i kalojnë. I regjistron ato në skripte (fletore) të veçanta. Nëse nuk i regjistron këto dobi atëherë ato humbin. I humbin lexuesit dhe nuk e din ku janë ato. Nëse libri është i përbërë nga shumë vëllime dhe gjatë leximit njeriu kalon afër një dobie, nëse nuk e regjistron, atëherë ai kurrë nuk mundet më ta arrijë këtë dobi (paskëtaj). Nuk mund ta dijë ku gjendet, nëse nuk e regjistron menjëherë në vendin ku e ka gjetur. Kjo është prej mënyrave më të dobishme të përfitimit nga libra. Për shembull, libri “Fet’hul Barij” (komenti i Sahihul Buharij), është i përbërë nga trembëdhjetë vëllime. Në të ka thesare dhe dobi të mëdha. Nëse njeriu kalon pranë këtyre dobive dhe nuk i regjistron ato, atëherë atij mund t’i duhen në një kohë prej kohëve, kështu që humb në këtë deti dhe në këtë oqean. Nuk mund ta gjejë atë përveç nëse lexon apo hulumton shumë në vendet (librat) e tij, pastaj ose e gjen ose jo. Harxhon orë të shumta në kërkimin e saj, pastaj ndoshta arrin ta gjej pas një lodhje dhe humbje të madhe të kohës. Përderisa, ka qenë në mundësinë e tij të përfitoj nga kjo dobi në herën e parë, sikur ta regjistronte në momentin kur e ka lexuar. Pra, kjo është rruga më e rëndësishme që ja mundëson njeriut të fitoj dobi të shumta nga leximi i librave.

Pastaj, njeriu duhet ta veçojë një pjesë të kohës së tij për angazhimin e tij në leximin e librave të dobishme. Kjo të mundëson të arrish dije të madhe dhe të përfitosh nga dija të cilën dijetarët e mëhershëm e regjistruan dhe na e lanë trashëgimi. Kështu që nuk na mbetet tjetër veçse t’i marrin dhe t’i vjelim këto fruta për të cilat dikush tjetër u lodh në mbledhjen e tyre për ne. Prandaj, neve nuk na mbetet tjetër veçse ta lexojmë këtë që ata e mblodhën për neve dhe na e lanë trashëgim.

Pastaj, kërkuesi i dijes përfiton nga libra të ndryshëm. Nuk është preokupimi i tij të angazhohet me librat e hadithit kurse të jetë i pakujdesshëm ndaj librave të fikhut apo komenteve të cilat përfshijnë çështje të fikhut. Mirëpo, njeriu duhet t’i kushtojë rëndësi çdonjërës nga ato, njohjes së argumentin dhe njohjes së esanidëve (zinxhirëve të hadithit), njohjes së transmetuesve dhe njohjes së mënyrës përmes së cilës arrihet njohja e vendimeve për hadithet dhe sqarohet se cili prej tyre është autentikë dhe cili i dobët.

Në të njëjtën kohë duhet t’i kushtojë rëndësi njohjes së dispozitave që nxirren nga këto hadithe, dhe thesareve dhe margaritarëve të shtrenjtë të fshehur në to, të cilat nuk ka mundësi t’i arrijë veçse përmes rrugës së meditimit në domethënien dhe kontekstin e tyre.

Gjithashtu, duke i lexuar librat të cilat dijetarët i kanë shkruar në sqarimin e fikhut të këtyre haditheve, çfarë përfitohet dhe çfarë nxirret prej tyre. Kjo është prej gjërave më të rëndësishme për kërkuesin e tyre, të kushtojë rëndësi dispozitave të fikhut dhe atyre të hadithit.

Të mos jetë i kufizuar vetëm në disa fusha të veçanta të cilat kanë të bëjnë me njohjen e transmetuesve dhe të esanideve (zinxhirëve të hadithit), kurse në anën tjetër nuk i njeh çështjet e dispozitave të fikhut. Nëse i ekspozohen atij disa çështje të fikhut nuk ka haber për to, edhe pse ndoshta ato janë çështje të thjeshta dhe të qarta, sa që një kërkuesi të dijes si ai nuk do të duhej t’i ishin të panjohura. Mirëpo, për shkak të angazhimit të tij me disa anë të dijes është gjykuar për të mosnjohja e të tjerave. Pra, duhet t’i kushtoj rëndësi që të jetë prej atyre që mbledhin nga kjo (anë) dhe nga tjetra. T’i kushtoj rëndësi rivajetit (zinxhirit të hadithit) dhe dirajetit (tekstit të tij), duke i njohur hadithet dhe fikhun (kuptimin) e tyre.

Gjithashtu, duhet t’i lexojë librat e fikhut të cilat i kanë shkruar fukahatë e katër medh’hebeve (shkollave). T’iu referohet dhe të përfitoj nga librat të cilat përmblodhën fikhun e sahabëve (gjenerata e parë), tabiinëve (gjenerata e dytë) dhe tabi tabiinëve (gjenerata e tretë). Kjo është rruga përmes të cilës arrihet dija e dobishme dhe përmes së cilës njeriu mundet ta arrij qëllimi, synimin dhe atë që e kërkon.

Gjëja më e rëndësishme për kërkuesin e dijes, në mesin e gjithë kësaj, është organizimi i kohës. Nëse ai e organizon kohën e tij dhe arrin së paku diçka nga kjo që e thamë për çdo ditë, atëherë pas një kohe ai do të ketë një bagazh të madh të dijes. Një gjë nëse vije çdo ditë, edhe nëse është e pakët, atëherë pasi të kalojnë disa ditë gjatë vitit, do të arrij shumë. Për shembull, nëse çdo ditë e mëson një mesele të fikhut, arrin ta njoh dispozitën dhe përfundimin (rezultatin) e saj, atëherë kur të kalojë një vit i plotë (hënor) ai do të arrijë t’i njoh, më pak apo më shumë se njëqind e pesëdhjetë e katër mesele.

Mirëpo, neglizhenca, shpërdorimi dhe humbja e kohës në gjëra të kota (të pavlera), kjo është ajo që e humbet dhe nuk lejon të arrihet dija.

Pastaj, dija nuk mund të ruhet deri në perfeksion dhe të vazhdojë të ekzistojë për një kohë të gjatë, veçse me përsëritjen e saj gjatë tërë kohës. Nëse tregohesh neglizhent, i pakujdesshëm dhe angazhohesh me diçka tjetër përveç saj, atëherë ajo humbet, bije dhe dobësohet.

Ekzistenca e saj vazhdon vetëm me përkujtimin e saj dhe jetësimin e kohës me përsëritjen e saj, dhe duke qenë ajo bisedë e ndejave tona. Kur kërkuesit e dijes takohen, biseda e tyre të mos jetë veçse për një apo më shumë çështje të dijes. Sepse kështu përfitojnë të gjithë, nëse njërit i është fshehur diçka nga dija, e mëson nga tjetri. Buhariu në “Sahih” transmeton hadithin i cili është hadithi i parë në kapitullin e “Modestisë”, ku Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) thotë:

“Janë dy mirësi për të cilat shumica e njerëzve janë të mashtruar (të pavëmendshëm), shëndeti dhe koha e zbrazur (e lënë pa asnjë vepër)”.

Kjo zbrazëtirë është kjo kohë (e jona), nëse njeriu nuk e vret duke u angazhuar në arritjen e dijes dhe përsëritjen e saj, mirëpo angazhohet në gjëra të pavlera, atëherë ajo do të jetë ndëshkim për të.

Nëse kërkuesi i dijes është i angazhuar në këtë fushë (gjëra të kota), atëherë nuk ka mundësi të arrijë dije, kurse, edhe nëse ka diçka nga dija, atëherë ajo patjetër që do mbarojë dhe do bie (niveli i saj). Sepse, arritja e dijes bëhet me angazhim të plotë gjatë tërë kohës. Koha është e shtrenjtë, nëse njeriu nuk e ruan me vepra që i sjellin hajr, atëherë pronari i saj e humb duke mos përfituar asgjë. Bile, ka mundësi të dëmtohet nëse e jeton/mbush dhe angazhohet me vepra që i sjellin dëme.

Pra, kërkuesi i dijes duhet t’i kushtojë kujdes që tërë kohën e tij të angazhohet në arritjen/grumbullimin dhe regjistrimin e dijes. Kur të takohet me kërkues tjerë të dijes, ta përsërisin së bashku në çdo kohë të përshtatshme. Nuk duhet që kjo të jetë e veçantë vetëm në mexhliset e dijes dhe të derseve (ligjëratave), mirëpo, edhe kur takohen në rrugë, në raste të veçanta, dhe në çdo vend, angazhimi i tyre parësor duhet të jetë hulumtimi dhe përsëritja e dijes. Kjo është rruga/mënyra e shtimit e dijes. Për këtë, një nga dijetarët e këshillonte të birin e tij, që ta ruajë, grumbullojë, dhe vazhdojë dijen. Ia sqaronte vlerën dhe dallimin e kësaj dije ndaj të tjerave, dhe se ajo shtohet dhe rritet me përsëritjen dhe angazhimin me të, kurse, pakësohet me neglizhencë dhe mospërsëritjen e saj. Thotë në këshillën e tij drejtuar birit të vet:

Thesar për të cilin nuk i frikohesh ndonjë hajduti

I lehtë për t’u bartur, me ty në është çdo vend.

Kjo është dija: “Thesar për të cilin nuk i frikohesh ndonjë hajduti.” Pasuria plaçkitet dhe shkon, mirëpo dija të cilën e njeriu e ruan me vendosmëri do të mbetet gjithmonë me të. Ai nuk frikësohet se dikush do t’ia marrë (plaçkitë) atë, dhe ajo nuk largohet veçse me largimin (vdekjen) e tij. Siç edhe vetë Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem) ka thënë: “Vërtetë Allahu nuk e merr (largon) këtë dije duke e tërhequr (lartë tek Ai), mirëpo e largon duke i vdekur (marr) dijetarët.” Poeti tha:

Thesar për të cilin nuk i frikohesh ndonjë hajduti

I lehtë për t’u bartur, me ty është në çdo vend

Nëse jep shumë nga ai, shtohet

Nëse e ndal atë, pakësohet.

“Nëse jep shumë nga ai shtohet”, d.m.th. njeriu sa më shumë që e përsëritë dhe flet me këtë dije (ajo shtohet). Sa më shumë që e përmend (kujton) aq më shumë ajo forcohet dhe qëndron. Mirëpo, nëse kurrë nuk e përsërit, dhe nuk është i kujdesshëm të prezantojë në mexhliset (ndejat) e dijes së bashku me kërkuesit e tjerë të dijes, atëherë me kalimin e kohës edhe ajo pak dije që është me të do të harrohet, bie dhe dobësohet. Ky është realiteti.

Nëse shikon në dijen tonë të pakët, dhe pamundësinë tonë për të arritur atë, atëherë e sheh se prej shkaqeve të saj është mosangazhimi ynë që gjatë tërë kohës të mundohemi të grumbullojmë sa më shumë dije dhe vazhdimisht ta përsërisim atë. Kush dëshiron për veten e tij që të arrijë sa më shumë dije, atëherë kjo është rruga e qartë në arritjen dhe vazhdueshmërinë e saj.

E lus Allahun (‘Azze ue Xhel) që të gjithëve të na jap sukses në arritjen e Kënaqësisë së Tij. Të na jap sukses në arritjen e dijes së dobishme dhe veprimit me të. Të na bëjë udhëzues dhe të udhëzuar. Vërtetë Ai (Tebarake ue Te‘ala) është Bujar dhe Fisnik.

Salevatet, selamet dhe begatitë e Allahut qofshin për krijesën dhe Pejgamberin e të Dërguarin e Tij me të mirë dhe më me vlerë, Pejgamberin dhe Imamin tonë Muhamed bin Abdilah, dhe mbi gjithë familjen dhe shokët e tij.

————————————————————

[1] - Në ethere hyjnë hadithet e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe thëniet e selefit (gjeneratave të para): sahabët dhe tabiinët.

[2] - Ixhtihad në terminologjinë fetare do të thotë: Kur fekihu, duke u bazuar në argumente të detajuara (shtjelluara), jep çdo gjë që është në mundësinë dhe forcën e tij, për të arritur deri tek një mendim rreth një dispozite të caktuar sheriatike.

[3] - Katër kalifët e drejtë që ecën dhe udhëzuan në rrugën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem). Ata janë: Ebu Bekri, Umeri, Uthmani dhe Aliu, radij-Allahu ‘anhum.

Nëntë thëniet më të famshme kundër shejh Albanit, dhe refuzimi i tyre.

Autor: Shejh Muhamed ibn ‘Umer Bazmul

Përktheu: Ebu Ensarij Avni ibn Tahir Xhemajli

Burimi: www.ahlalhdeeth.com

Me emrin e Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëplotit

Selati dhe selami qofshin mbi të dërguarin e Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)

Për të vazhduar:

Al-Albani (RahimehUllah) dijetari (i madh) i Hadithit të kësaj kohe, i njohur si Muhadithi i Shamit (Sirisë/Damaskut), dhe edhe nëse do thuhej se ai është Muhadithi i kësaj dynjaje (gjatë jetës së tij), nuk do ishte larg (realitetit). Ai (RahimehUllah), përballoi si edhe shumë dijetarë të tjerë, shumë thënie dhe akuza të gabuara. Këto gënjeshtra dhe thënie mund të përmblidhen në këto nëntë pika:

01 - Se ai është Muhadith e jo Fakih

02 - Se nuk ka njohuri (dituri) në Usul (Fikh)

03 - Ai nuk ka mësues (nuk ka mësuar tek dijetarët).

04 - Ka mendime të çuditshme, në kundërshtim me atë që kanë njerëzit

05 - Nuk ka respekt për dijetarët dhe nuk e di gjendjen e tyre

06 - Ai është Dhahiri (në medh‘heb).

07 - Ai është i butë në autenticitetin e traditës

08 - Ai është kundërthënës kur vlerëson traditat

09 - Ai nuk i jep konsideratë vlerësimit të Matn (Teksteve të traditës).

Këto janë çështje për të cilat Ehlul-Hadithi akuzohen gjatë gjithë kohës, dhe e pash të arsyeshme që t’i paraqes këto akuza dhe ti refuzoj të gjitha ato, në mbrojtje të Njerëzve të Hadithit të të gjitha kohëve. Kjo është më e pakta që mund të bëjë për ta (Allahu i mëshiroftë që të gjithë).

01 - Pretendimi i tyre: Se ai është Muhadith e jo Fakih:

Nëse ajo çfarë nënkuptohet nga kjo thënie është që ai të përshkruhet si njeri nder Ehlul Hadith, të cilët shquhen dhe ia kanë tejkaluar në këtë, dhe nuk përmban ndonjë heqje nga ai të bekimeve të Fikhut, atëherë ne nuk kemi kundërshtim në këtë. Kjo ngase imam Al-Albani (RahimehUllah) në të vërtetë është nga dijetarët e hadithit të kohës sonë, i cili u lavdërua për diturinë e tij në këtë fushë, dhe për këtë kanë dëshmuar shumë veta. Kjo - pasha Mirësinë e Allahut - sa më takon mua, është diçka për të cilën as dy veta nuk mund të diskutojnë.

Nëse, megjithatë, me këtë thënie kihet për qëllim zhvlerësimi i fikhut dhe të kuptuarit e Al-Albanit me traditën profetike, dhe të zhvlerësohet shpjegimet e tij të kuptimit (të fikhut), dhe zgjedhja e parapëlqimet e tij në çështje që përkojnë me diturinë (dhe fikhun), atëherë ky është një kuptim i gabuar dhe i refuzuar, të cilit mund ti përgjigjemi me sa vijon:

Ne i pyesim ata: çfarë është fikhu sipas jush? Nëse ajo që ju e keni për qëllim me fikh është memorizimi i gjykimeve të ndryshme, Mutuun, dhe zgjatja në fjalë në mundësi, pa iu referuar provave autentike, atëherë ne themi se imam Al-Albani (RahimehUllah) është larg nga kjo.

Prapë se prapë, nëse ajo që ju nënkuptoni me fikh është: të kuptuarit dhe zbatimi i Librit të Allahut dhe Sunetit në pajtim me të kuptuarit e sahabeve (Allahu qoftë i kënaqur me ta dhe ata që i pasojnë), pa paragjykim për ndokënd përveç provave autentike, atëherë ne kërkojmë ndonjë dëshmi se imami nuk ishte kështu!

Ajo fjalë: “Muhadidh e jo fakih,” me atë kuptim të gabuar është thënie djallëzore, qëllimi pas tyre është zhvlerësimi dhe pozita dhe grada e Ehlul Hadithit, dhe (përpjekja) se një fakih (jurist) mund t’ia dal pa hadith.

Kjo thënie në fillet e saj është një e metë dhe një bidat, dhe në fund është Zandaka (mosbesim) dhe mohim i tërësishëm i të gjitha vendimeve (gjykimeve) islame. Sa i takon thënies është bidat, ajo është e këtillë ngase ne nuk kemi dëgjuar ndonjë thënie të tillë prej Selefeve. Ndërsa për fundin e saj në mohim dhe herezi kjo ngase mund të shpjerë në mohimin e të gjitha veprave dhe mësimeve të njerëzve të dijës, e si rrjedhim mohimin dhe shkëputjen nga të gjitha gjykimet islame, ku dikush do mund të thoshte “ai gjykim është thënë nga filani e ai është Muhadith e jo jurist, prandaj nuk mund të pranohet”, dhe në një kohë tjetër do thuhej: “ai gjykim është thënë nga filani, e ai është jurist dhe jo dijetar i hadithit prandaj nuk mund të pranohet.” Duke bërë kështu shkëputjen dhe mohimin e të gjitha vendimeve të fesë!!!

02 - Sa i përket pretendimit të tyre se: ai nuk ka dituri në Usulin (e Fikhut):

Kjo është një thënie për të cilën ne pyesim ku është dëshmia për këtë? Përkundrazi, ajo që mund të shihet në librat e shejhut është provë e forte kundër këtij pretendimi. Kjo dhe ajo që është e njohur nga jeta e shejhut (RahimehUllah) është se ai mbante dy ligjërata çdo javë, të cilat i ndiqnin nxënësit e dijës e po ashtu edhe profesorët e universitetit, dhe nder librat që ai jepte mësim në ligjëratat e tij është libri “Usul al-Fikh” nga Abdulwahab Khalafi.

Kjo gënjeshtër - e cila mohon diturinë e Usulit të Fikhut - mund të përdoret prej disa prej tyre që të shpifin kundër të gjithë Ehlul Hadithit.

Prandaj ne themi: këtu është e rëndësishme që ti kushtojmë vëmendje çështjeve vijuese:

01 - Suneti profetik (dhe tradita) është udhëzimi në kuptimin e saktë të Kuranit, ashtu siç është përmendur nga Imam Ahmedi (RahimehUllah) në librin e tij për Sunetin, transmetimin e Abdus. Çdo gjykim në Kuran u qartësua me Sunet, e qartëson atë dhe tregon se cili ishte qëllimi i tij.

02 - Shkenca e Usulit u ndërtua duke u bazuar në Kuranin e Shenjtë dhe Sunetin Fisnik, në pajtim me gjuhen arabe, duke i vëzhguar rrethanat e pranishme në kohen e shpalljes dhe arsyet e shpalljes, dhe kjo është diçka e cila u shpërnda dhe u studiua së pari prej sahabeve, e askush tjetër nuk e ndau këtë (dituri) me ta përveçse nëpërmjet tyre.

Nëse kjo vërtetohet, atëherë dije se Ehlul Hadithi janë njerëzit më të lumtur ngase nuk ka më të ditur se sa ata në dituri nga ajo që është transmetuar nga profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), dhe nuk ka më të ditur se sa ata rreth asaj që është transmetuar nga sahabet (radij-Allahu ‘anhum). Pra në të vërtetë ata janë Njerëzit e Usulit, dhe nga mënyrat e tyre është që ti marrin tekstet e Kuranit dhe Sunetit si bazë mbi çka ata ndërtojnë, e a nuk është kjo ajo të cilën e synonin dijetarët e Usulit?

Nga kjo ju duhet të kuptoni se Dijetarët e Ehlul Hadithit janë dijetarët e Usulit islamik dhe dijetarët e degëzimeve bazë (të gjykimeve). Ata e arritën këtë duke pasuar dhe shikuar atë që erdhe dhe që u shpërnda nga sahabet dhe pasuesit e tyre (Tabi’inët).

03 - Rreth pretendimit të tyre se: ai nuk ka pasur dijetarë (nuk ka mësuar tek dijetarët):

Kjo është thënie e nxituar, shejh Albani (RahimehUllah) ka mësuar tek babai i tij disa shkenca (Ulum al-ala siç është Sarfi), si dhe disa libra në Fikhun Hanefi (Mukhtasar al Kaduri), dhe ai mësoi prej tij Kuranin e Shenjtë, dhe e përfundoi atë tek i ati me leximin e hafizeve.

Ai po ashtu tek shejh Said Al Burhani mësoi librin “Maraki al Falah” në fikhun Hanefi, dhe “Shuzur al-Zahab” në Nahw, si dhe disa libra të Balaghah. Ai gjithashtu ndiqte mësimet e dijetarit Muhamed Bahjat al-Antar (RahimehUllah) me disa nga mësuesit e Al-Magmaa al-Ilmi në Damask, dhe prej atyre që ishin në këto mësime janë: Iz al-din al Tanokhi (RahimehUllah) ku ata lexonin “Al-Hamasah” të Ebu Tammamit.

Shejh Albani (RahimehUllah) në fillimet e tij u takua me shejh Muhamed Raghib al Tabakah (RahimehUllah), ku shejh Al-Tabakah tregoi admirimin e tij me shejh Albanin dhe i dha atij “Al-Anwar Al-Ghalija fi Mukhtasar al-Athbaat al-Hanbelijeh”

Prandaj sapo ta dini këtë, ju do ta kuptoni se sa e pabazë është thënia e tyre se: Ai nuk kishte dijetarë (prej të cilëve ka mësuar), e sa larg nga e vërteta është kjo.

Madje kjo nuk i bën aspak dëm shejhut nëse ai nuk ka pasur një numër të madh dijetarësh. Sa shumë dijetarë kanë pasur vetëm disa shujuh, dhe kjo nuk ka dëmtuar dijen e tyre. Madje edhe tek transmetuesit e haditheve do të gjesh se prej tyre kishte transmetues të cilët nuk kanë transmetuar përveçse prej dy apo tre shujuheve, (dhe disa) madje edhe prej njerit, por prapë kjo nuk i ndaloi Imamët që të vertetojnë dhe theksojnë dabt-in e tyre (aftësinë e ruajtjës së diturisë së fituar), Hifzin (mbajtjen mend), dhe Itkan-in (saktësinë), dhe kjo nuk i pengoi ti degjojnë ata dhe të marrin nga dituria e tyre.

Nga kjo kategori është Ebu Ahmed ibn Abdullah ibn Muhamed al-Lakhmi i cili njihet si ibn al-Baghi (ka vdekur në vitin 400 H), nga njerëzit e Ashbilias. Ai është cilësuar si dijetari më unik i kohës së tij, dhe më i dituri i kohës së tij, ai grumbulloi Fikhun, Hadithin dhe Virtytet. Ai mësoi përmendesh disa libra të Sunetit, si dhe librat e Gharib në mënyrë të shkelqyer.

04 - Pretendimi i tyre se ai: Nxjerr mendime të habitshme në kundërshtim me atë në të cilën janë njerëzit:

Ky është një pretendim i shkrifët (palidhje), ngase Ehlul Hadithi dhe shejh Albani janë prej Gurabave, të cilët ringjallin atë që njerëzit e kanë braktisur nga Suneti i profetit Muhamed (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Thënia e tyre: “Filani është i vetëm në këtë mendim” nuk mohon fikhun e tij, dhe nuk e mvesh atë me Shuzuz.

Ebu Muhamed ibn Hazm (RahimehUllah) në “Al-Ikham fi Usul al-Ahkam” (5/661-662) ka thënë: “Kufiri (dhe kuptimi) i Shuzuz është largimi nga e vërteta, pra kushdo që ka shkuar kundër asaj që është e drejtë në çfarëdo çështjeje ai është Shaz në të, qofshin ata të gjithë njerëzit e kësaj bote, apo disa prej tyre. Xhemati janë njerëzit e hakut (të vërtetës) edhe sikur të mos kishte prej tyre asnjë njeri të kësaj përveç një, atëherë ai është Xhemati. Dhe Ebu Bekri radijAllahu ‘anhu dhe Hatixheja (radijAllahu ‘anha) hynë të vetëm në Islam, dhe asokohe ishin në Xhemat, dhe të gjithë të tjerët përveç tyre dhe të dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ishin njerëz të Shuzuzit (çuditshmërisë) dhe firkah (ndasive).”

Andaj Shuzuz nuk është kur dikush nga dijetarët është kundër asaj në të cilën është një grup. Ngjashëm, Shuzuz nuk është të dalësh kundër asaj me të cilën veprohet, apo që është me e njohur në mesin e njerëzve. Në sa çështje ishin të vetëm imamët Ebu Hanife, Shafiu, Maliku dhe Ahmedi (Allahu i mëshiroftë që të gjithë), dhe kjo nuk u llogarit si diçka që i turpëronte ata, dhe nuk e hoqi prej tyre fikhun as nuk e mohoj apo nuk ishte arsye që ata të klasifikohen në Shuzuz dhe vetmitarë (Tafarud)!

Si mundet që dikush të përshkruhet si Shaz dhe i çuditshëm kur ai e ka kufizuar veten në pasimin dhe imitimin e Masoum. Madje disa dijetarë të mëdhenj kishin qëndrime për të cilat më vonë u kuptua se ishin kundër Sunetit dhe Ethereve, dhe askush nga njerëzit e dijës nuk tha për ta se ata janë Shaz apo të çuditshëm.

Dhe këtu ju shihni al-Hafiz ebi Shejbeh (vdiq në vitin 235 H) i cili shkruan një kapitull në Musnaf dhe e titullon “Përgjigje Ebu Hanifës”, dhe e fillon kapitullin e tij duke thënë: “Kjo është ajo në të cilën Ebu Hanifja është kundër traditës e cila ka ardhur nga profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem)”.

Dhe është el-Lejth ibn Sad (RahimehUllah) duke thënë: “Kam numëruar për Malikun shtatëdhjetë çështje, të gjitha janë kundër Sunetit të profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), ku Maliku ka dhënë mendimin e tij personal”, dhe el-Lejth pastaj thotë: “dhe i kam shkruar atij rreth tyre”, dhe ky transmetim përmendet në “Xhami’ al-Ilm wa Fadlih” (2/148).

Pra kur ishin veprimet e njerëzve baraspeshë përfundimtare dhe kriter absolut në njohjen e gjykimeve të Allahut, që ne ti lemë tekstet për këtë shkak?

Çfarë gjynahu kanë bërë Ehlul Hadithi dhe Albani (RahimehUllah) kur ata morën ndonjë traditë të cilën ata e cilësuan autentike dhe nuk gjeten ndonjë gjë që e kundërshton, andaj vepruan sipas saj, dhe thirren njerëzit që të veprojnë në ringjalljen e këtij Suneti që u gjend në këtë traditë.

Subhan Allah!

Në vend se ata të falënderohen për atë që kanë bërë ata kritikohen dhe fajësohen dhe cilësohen me Shuzuz (se kanë mendime të çuditshme) dhe se ata janë të vetëm në mendimet e tyre!

05 - Rreth pretendimit të tyre se: Ai nuk ka respekt për dijetarët dhe nuk e njeh gjendjen e tyre:

Ky është pretendim i kotë dhe nuk ka ndonjë argument, madje e kundërta e saj është e vërtetë. E tërë ajo që gjendet në këtë çështje është se disa njerëz kanë iluzione ngase shejh al-Albani (RahimehUllah), vendosi të veprojë sipas traditës autentike për të cilën nuk ka asgjë që e kundërshton (apo pengon të veprojë), dhe kjo sipas tyre e beri atë që ti neglizhojë të gjithë dijetarët të cilët nuk punojnë sipas kësaj tradite, dhe nuk i respektonte dijetarët e njihte gjendjen e tyre.

Ekziston një dallim në mes të: vendosja e imitimit tënd vetëm për profetin Muhamed, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, dhe humbja e mësimeve dhe fjalëve të dijetarëve.

Të vendosesh të kopjosh të dërguarin Muhamed, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem do të thotë të mos favorizosh fjalët e askujt apo veprimet e askujt para fjalëve apo veprimeve të veta, kushdo qoftë ai. Mirëpo, së pari shikon autencitetin e traditës, nëse ajo është autentike atëherë e shikon domethënien (të kuptuarit dhe veprimin e duhur me të cilin ka ardhur).

Kur kjo të të bëhet e qartë, nuk duhet ta braktisesh atë edhe nëse ata në mes lindjes e perëndimit të kundërshtojnë.

Nga fjalët e çmuara të shejh Albanit (RahimehUllah) në “Al-Silsilah Al-Sahihah” duke komentuar traditën numër 321:

“Mbahuni fort (në traditën profetike) dhe kapuni fort me dhëmballë, e lini pikëpamjet e njerëzve, ngase kur paraqitet ndonjë traditë (autentike), pikëpamjet dhe mendimet vetjake bëhen të pavlefshme.”

Tani që ju ta dini: Nuk ka- me aq sa unë di- ndonjë çështje apo problem që imam Albani (RahimehUllah) të ketë zgjedhur ndonjë mendim që të mos e ketë pasur ndonjë dijetar që ishte para tij (d.m.th atij i kanë paraprirë të tjetër në të gjitha mendimet që ai kishte), dhe ai është gjithnjë i kujdesshëm të përmend se kush i paraprinte, në atë që ai vendoste të vepronte nga fjalët (dhe mendimet) të cilat ai i shihte se janë në pajtim me Tekstet.

Shejhu (RahimehUllah) i kthehet asaj që kanë thënë dijetarët, merr parasysh atë që ata e kanë thënë para tij dhe përfiton prej tyre, pa intolerancë apo pasim të verbër. Ai në parathënien e librit të tij “Sifat Salat al-Nebi” (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Sa i përket kthimit tek fjalët e tyre (dijetarëve), të përfitojmë prej tyre, dhe ti përdorim për të na ndihmuar në të kuptuarit e duhur dhe të vërtetën në atë që ata u kundërshtuan, në raste kur nuk ka tekste nga Kurani dhe Suneti, apo (t’u kthehemi fjalëve të tyre) për të kuptuar atë që është e nevojshme, kjo është një çështje të cilën ne nuk e mohojmë. Madje, ne i porosisim të (tjerët) në këtë dhe i inkurajojmë në këtë, ngase me këtë shpresohet dobia, për ata të cilët morën Kuranin dhe Sunetin si burim i udhëzimit të tyre.”

Çfarë mbetet të komentohet është çështja e vrazhdësisë e cila i atribuohet shejhut në përgjigjet e tij në Mukhalifiin. Në të vërtetë kjo është çështje relative e cila dallon nga njëra në tjetrën. Disa mund ta quajnë subjektivizëm në kërkim, dhe kërkim të së vërtetës pa i dhënë komplimente e të tjerët mund ta quajnë vrazhdësi dhe mungesë e butësisë (dhe mirësisë). Në secilin rast duhet të kujtoni me sa vijon:

01 - Disa kërkojnë që shejhu të jetë i butë kur u përgjigjet apo i refuzon ata, ndërsa ata nuk veprojnë në përputhje me atë që i kërkojnë shejhut të bëjë kur vet ata u përgjigjen apo i refuzojnë mendimet e tyre.

02 - Ashpërsia e deklarimit të së vërtetës nuk do të thotë se ajo është ide e gabuar.

03 - Butësia kur theksohet mendimi i gabuar nuk do të thotë se ajo është e vërteta.

04 - Ashpërsia në disa raste mund të jetë mënyra më e mençur në davet.

Dhe shejhu (RahimehUllah) ka dhenë një koment rreth ashpërsisë e cila i atribuohet atij, andaj referoju tekstit “Al-Silsilah al-Daifah”: 1/27.

06 - Pretendimi i tyre se: Ai është Dhahiri në Medh‘heb:

Edhe kjo akuzë nuk ka kurrfarë baze. E vërteta është se përshkrimi i njerëzve të Hadithit si njerëzit e dhahirit, janë fjalë të cilat ne i dëgjojmë here pas here, dhe kjo është arsyeja pse përshkrimi i shejh Albanit me këtë fjalë nuk është edhe aq befasuese sepse ai është prej Ehlul Hadithit!

Dhe që të largojmë dyshimet dhe konfuzionin që ka mundur ti godas mendjet e disave, ne kemi parashtruar pyetjet e mëposhtme:

A ka deklaruar shejhu në ndonjë nga librat e tij se ai është pasues (ndjekës) i mehed‘hebit Dhahiri?

A mjafton fakti që shejhu u referohet librave të Ibn Hazmit për të thënë se ai është dhahiri?

Shejh Albani (RahimehUllah) në shumë vende e kritikonte (dhe e refuzonte) ibn Haz al-Dhahiri (në mendime të veçanta). Për shembull, në “Tammam al-Minhaxh”, faqe 160, (Shejh Albani) ka thënë: “Në kundërshtim me atë që ka folur Ibn Hazmi.”

Dhe në të njëjtin libër, faqe 162, ai ka thënë: “Dhe Ibn Hamzi kishte qëndrime të tepërta ashtu siç ai zakonisht bënë duke ngjeshur edhe më Dhahirin e tij.”

Dhe nga librat e al-Albanit është një libër ku ai i përgjigjet dhe e refuzon Ibn Hazmin rreth çështjes së instrumenteve muzikore.

prandaj kjo është arsyeja pse Ehlul Hadithi-e prej tyre edhe al-Albani- janë më së largu nga të metat të cilat i kanë përmendur dijetarët për (medh‘hebin) dhahiri.

Megjithatë, ashtu siç e ka përmendur shejhu në shumë raste, e nder to edhe në librin “Sifat Salat al-Nabi”, është pjesë e metodologjisë së tij që ai të ndjek hadithin dhe etherin, dhe nuk i braktisë ata, duke pasur respekt për të gjithë dijetarët dhe duke përfituar nga fiku dhe të kuptuarit e tyre.

07 - Pretendimi i tyre se: Ai është i butë në autencitetin e traditave:

Kjo po ashtu është diçka relative, e cila dallon në varësi nga njerëzit, andaj kushdo që ishte i ashpër do ti cilësonte të tjerët si të butë, dhe kushdo që ishte i butë do t’i cilësonte të tjerët si të ashpër. E vërteta e arritjes tek e vërteta (në këtë çështje) është Istikra (leximi dhe kërkimi gjithëpërfshirës), dhe krahasimi (i tij) me të tjerët.

Sa për çështjen që qoi në atribuimin e shejhut në butësi (në autencitet) :

01 - Tahsiin (Gradimi si Hasen) transmetimet e dobëta të cilat erdhën nëpërmjet rrugëve të shumta (T’adud Al-Turuk).

02 - Pranimi i transmetuesve të cilëve nuk u njihet siguria (Maxhhoul al-Hal), dhe mvarja në deklarimin e pasigurisë së Ibn Hibanit.

03 - Pranimi i disa transmetimeve të dobëta.

Të gjitha llojet e ndryshme te traditave të dobëta janë të pranueshme për t’u marr në konsiderate dhe për t’u ndrequr, dhe mund të fuqizohen nëse kanë ardhur në rrugë të shumta, me përjashtim të atyre të cilat në zinxhirin e tyre kanë ndokënd që është gënjeshtar (Kazab), apo fabrikues (Wadaa’), transmetimi i atij që akuzohet për gënjeshtër (Mutaham Bi Al-Kazib), transmetimi i transmetuesit i cili është në rangun e atyre që janë lënë (Fii Martabat Al-Tark), siç janë ata të cilëve u është dëmtuar shumë kujtesa, dhe tradita e cila merret si Shaz dhe Munker.

Tani sa i takon pranimit të transmetimeve të transmetuesit të panjohur dhe të pasigurt (Majhoul Al-Hal), dhe të mbështetesh në deklaratat e pasigurta të dhëna nga Ibn Hibani, kjo është një nder çështjet që i është atribuuar al-Albanit (RahimehUllah) pa ndonjë provë të qartë! Madje, në të vërtetë shejhu është përgjigjur në shumë vende atyre të cilët mbështeten në deklaratat e Ibn Hibanit, dhe i ka përshkruar ata se janë shumë të butë! Ai gjithashtu ka vendosur një rregull në hyrje të librit të tij (Tamam al-Minah) faqe 20-26 të cilin e quajti: “Të mos mbështetësh në Tawthikin e Ibn Hibanit.”

(Së fundmi), sa i takon pranimit të disa transmetimeve të dobëta, ky është vetëm pretendim, ngase ata (që e akuzojnë) nuk janë në gjendje të paraqesin një transmetues për të cilin ka argument se duhet të lihet, dhe pastaj al-Albani (RahimehUllah) të ketë ardhur dhe ta këtë pranuar atë!

08 - Rreth pretendimit të tyre se: Ai është kundërthënës kur vlerëson traditat:

Ky pretendim ka ardhur ose nga padituria ose nga injorimi i realitetit rreth kësaj çështjeje. Dije - vëlla (dhe motër) e respektuar (Allahu u ruajtë) - se nga bazat sipas Ehli Sunetit dhe Xhematit është se Ismah (Pagabueshmëria) nuk i takon askujt në këtë umet përveç të dërguarit të Allahut, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, dhe ne - nga Mirësia e Allahut - jemi pasues të këtij parimi thelbësor, dhe nuk besojmë e as që themi se shejh Albani (RahimehUllah) është i pagabueshëm, ashtu si nuk themi për askënd prej njerëzve të dijës.

A është fakt se ndonjë gabim i bërë nga ndonjë dijetar, apo ndonjë kundërshti që është paraqitur arsye që ta hedhim poshtë dhe arsye që ta zhveshim nga përshkrimi i diturisë?

Nuk besoj se ndokush i paanshëm do ta thotë një gjë të tillë!

Po, kushdo gabimet e të cilit janë të shumta, dhe ajo që ai ka gabuar është më e shumtë se ajo që ia ka qëlluar, ne nuk e marrim atë si pike referuese, dhe ne do heqim prej tij përshkrimin e Dabt-it.

Kur të vendoset kjo, dije se të gjitha traditat të cilat shejh Albanit (RahimehUllah) i atribuoheshin për të kundërshtuar vendimet e tij, nuk ndikojnë në seriozitetin apo diturinë e tij, kushdo që ishte i paanshëm, ngase përqindja e traditave të cilave i atribuohen shejh Albanit si kundërthënëse janë shumë të pakta dhe nuk ja vlen të merremi me to, ngase kjo nuk ndikon në oqeanin e tij të diturisë.

Tani, kjo akuzë e kontraditës është thënie ziliqare, dhe një mashtrim djallëzor, dhe nuk pranohet pasi të shqyrtohet, nuk pranohet vetëm se në shumë pak, vërtetë shumë pak dhe zakonisht ndodh në rastet me sa vijon:

01 - Traditat për të cilat ka ndryshuar pikëpamja e shejhut pasi janë paraqitur kushtet dhe rrethanat për të cilat ai nuk kishte njohuri.

02 - Traditat për të cilat shejhu i gjykonte duke shikuar njërën rrugë (zinxhir), dhe më pas zbuloi zinxhir tjetër (transmetuesish).

03 - Traditat të cilat ai i bazonte në atë që besonte rreth sigurisë së transmetuesit, dhe pastaj përtëriu ixhtihadin e tij rreth transmetuesit, kështu që ndryshoi mendimin e tij.

04 - Një traditë për të cilën ai nuk dinte rreth “Ilah (të metave apo defekte), të cilat iu bënë të qarta më vonë.”

05 - Traditat për të cilat ai ishte i njoftuar rreth një Mutabi’ apo shahid, dhe pastaj u njoftua rreth saj.

Dhe dëshiroj që t’ua përmend juve, lexues i dashur, librin “Al-Anwar al-Kashifah Li Tanakudat al-Khasaf al-Zaifah, wa Kashf Ma Fiha min al-Zejgh wa-Tahrif wa al-Mughazafah.”

09 - Rreth pretendimit të tyre se: Ai nuk i jep konsideratë vlerësimit të Matn (Teksteve të traditës):

Ky pretendim është i pavlefshëm dhe nuk ka kurrfarë baze, dhe ajo çfarë mund të shihet në librat e tij (RahimehUllah) e hedhë këtë poshtë.

Prandaj kjo është arsyeja pse unë do të paraqes një traditë dhe të theksoj se si shejhu (RahimehUllah) vlerësonte tekstin e ndonjë tradite, pasi vlerësonte zinxhirin. Nga kjo është tradita e dytë në “Silislat al-ahadith al-daifa” (këdo që namazi nuk e pengon nga veprat e ndaluara dhe të tepruara, nuk ka kurrfarë forcimi veçse largim nga Allahu” dhe në një transmetim tjetër: “Ai, namazi i të cilit nuk e ndalon nga e kqeja dhe mëkatet vetëm se do largohet edhe më shumë nga Allahu.”), pasi e vlerësoi tekstin e traditës, ai (RahimehUllah) filloi të vlerësonte tekstin dhe tha:

“Sa i përket tekstit, ky nuk është i saktë, ngase kuptimi i tij i dukshëm përfshin gjithashtu edhe ata të cilët kanë falur namaz duke plotësuar kushtet dhe shtyllat e tij, në atë mënyrë që të jetë i pranuar. Andaj nëse adhuruesi është duke bërë ende ndonjë mëkat apo vepër të papëlqyer, si mund të thuhet se për shkak të tij (namazit) ai nuk forcohet vetëm se do largohet? Kjo është nga ajo që nuk ka kuptim dhe nuk mund të dëshmohet në këtë fe, etj…..” deri në fund të asaj që ai (RahimehUllah) ka thënë.

Dhe më këtë, u përmbush qëllimi (pse ne shkruam). Të gjitha falënderimet dhe lavdërimet janë vetëm për Allahun.

Rreth të drejtës së autorit në përkthime, hulumtime dhe çështje të tjera që lidhen me të drejtat intelektuale në Islam.

Autor: Shejkh Muhamed Ibn ‘Umer Bazmul

Burimi: Bakkah.net

Përktheu: Alban Malaj

 

Me Emrin e Allahut. E gjithë lavdia i takon Allahut. Lavdërimet dhe bekimet qofshin mbi të Dërguarin e Allahut, si dhe mbi Familjen e tij, mbi Shokët e tij dhe të gjithë ata që e pasuan atë.

Ky vëlla pyet: Ç’gjykim ka ajo që njihet si “e drejta e autorit”? Po ju pyes sepse unë kam një faqe në internet në të cilën unë përkthej fetva të disa dijetarëve dhe studentëve të tyre. Pastaj, unë jap shërbimin tim në këto përkthime dhe në çdo gjë të nevojshme që lidhet me to, duke vendosur fusnota për suret dhe ajetet e Kur'anit, burimin e haditheve, si dhe jap sqarim për disa terma të cilat mund të hasen në fjalën e autorit të fetvasë. Duhet patur parasysh se unë nuk i përhap këto fetva apo këto artikuj veçse pasi që kam marrë leje nga autori. Kështu që, a kanë të drejtë ndokush që të marrë atë që vendos unë në faqen time dhe ta publikojë në faqen e tij?

Si përgjigje për këtë pyetje them: Kjo është një prej çështjeve dhe dukurive që janë shfaqur në këtë shekull, e cila njihet si “el-Hukuuk el-Fikrijjeh” [të drejtat intelektuale] apo “el-Hukuuk el-Ma’neuijjeh” [të drejtat morale].

Dhe ajo që është e qartë nga fjalët e Njerëzve të Dijes, ata të cilët e kanë studjuar këtë çështje, është se i jepet e drejta autorit të shkrimit, apo autorit të përkthimit, apo autorit të veprës për atë gjë që ka bërë, dhe askush nuk ka të drejtë që të transportojë nga fjalët e tij, për të cilat ai u lodh, derdhi mund, punoi dhe e publikoi në faqen e tij. Askush nuk ka të drejtë që ta marrë atë nga faqja e tij pa treguar autorin e saj apo pa marrë leje nga autori i saj. E me të vërtetë kjo është një formë shkeljeje e të drejtave.

Mirëpo disa prej Njerëzve të Dijes kanë bërë të ditur për një vërejtje tjetër, e cila është: se duhet të ketë njëfarë tolerimi për çështjet e Fesë, çështjet e Sheriatit, në mënyrë që dobia në to të jetë sa më e madhe, por me kushte. Prej këtyre kushteve:

01 - t’i atribohet dobia atij që e solli atë,

02 - të përmbushet amaneti i përcjelljes dhe përmendja e burimit me saktësi,

03 - të merret leje nëse është e mundur, ashtu siç e përmban Sheriati.

Dhe kuptimi i këtyre fjalëve të dijetarëve është që të ketë tolerancë në kompensimin financiar për këto të drejta intelektuale në çështjet që lidhen me Fenë.

Dhe kjo fjalë në realitet është një këndvështrim. Dhe Shejkh Salih el-Husejjin, Drejtori i Përgjithshëm i Kryesisë së Dy Harameve, e ka trajtuar këtë temë në një hulumtim të mirë që ka të bëjë me studimet rreth Sheriatit dhe Fik’hut.

Gjithashtu, prej hulumtimeve të mëherëshme që janë bërë në këtë fushë është edhe ai që ka bërë Dr. Fet`hi ed-Durajni. Ai e ka studjuar çështjen që lidhet me të drejtën intelektuale. Gjithashtu ka edhe një numër shkrimesh të tjera rreth kësaj çështjeje, dhe të gjitha ato nxjerrin përfundimin se:

01 - pronësia intelektuale dhe të drejtat e autorit janë legjitime dhe i përkasin hulumtuesit, autorit ose përkthyesit,

02 - nuk duhet të shkelet e drejta e tij,

03 - nëse ka ndonjë përfitim financiar (që lidhet me atë punën e bërë), atëherë ai e meriton atë më shumë se kushdoqoftë tjetër,

04 - nuk mund të nxirret përfitim nga kjo vepër, veçse pasi që të marret leje nga autori i saj, dhe pasi që të përmbushet amanetin në transportim dhe në atribuim,

05 - dhe të publikohet ajo vepër në atë formë me të cilën është i kënaqur autori i saj.

Kjo është ajo që di rreth kësaj çështjeje. Dhe Allahu e di më së miri.

Pyetje nga Musa Riçardson: Po nëse dikush merr disa nga përkthimet apo takhrixhate (nxjerrje të zinxhirëve të haditheve), apo punë të tjera që i bëri dhe i përktheu autori i tyre, dhe pastaj i vendos në faqen e tij pa ia referuar burimit nga i mori, ose pa vendosur ndonjë link (lidhje) të burimit apo ndonjë të dhënë tjetër. Atëherë çfarë duhet të bëjë ai dhe si të sillemi me atë kur bën një gjë të tillë?

Përgjigje nga Shejkh Muhamed Bazmul: Përgjigja për këtë pyetje është tek ajo që sapo thashë, se me të vërtetë ky veprim është shkelje ndaj pronës së vëllait të tij Musliman. Dhe ky veprim është i ngjashëm me vjedhjen sepse kjo është vjedhje e të drejtës së autorit. Dhe vjedhja sipas përkufizimit Sheriatik është marrja e gjërave me vlerë çerek dinari apo më shumë.

Sidoqoftë, unë them se është detyrë për atë që e ka bërë këtë veprim që ta fshijë materialin, të kërkojë leje nga pronari dhe të mos e publikojë atë derisa të marrë lejen e tij. Dhe nëse ai e ka shfrytëzuar këtë material, ka bërë ndryshime dhe ka tjetërsuar në të dhe ka mashtruar në të, atëherë kjo që ka bërë ai është krim ndaj autorit të materialit origjinal dhe krim ndaj mundit të këtij vëllait që bëri këtë përkthim apo mësim, dhe ky është veprim i pahijshëm.

Dhe s’ka dyshim që njerëzit që kanë frikë, që janë të kapur pas fesë dhe kanë devotshmëri kujdesen përherë që të arrijnë bereqetin. Porse bereqeti nuk arrihet në diçka duke ndjekur këtë rrugë. Dhe nëse informacioni merret me këtë rrugë, atëherë në të s’do të ketë bereqet. Nëse kjo bëhet në shit-blerje, i Dërguari (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem):

“Dy pjesëmarrësit në tregëti kanë të drejtën e zgjedhjes për sa kohë që nuk ndahen nga njëri-tjetri. Nëse thonë të vërtetën dhe sqarojnë, atëherë do të kenë bereqet në tregëtinë e tyre. Por nëse ata gënjejnë dhe fshehin, atëherë largohet bereqeti nga tregëtia e tyre.”

Kështu që, nëse çështja është e tillë tek shit-blerja, atëherë si do të jetë çështja për të drejtat e autorit që janë të lidhura me çështjet e Fesë, me çështjet e Davetit dhe me çështjet e Sheriatit? S’ka dyshim që bereqeti largohet nga kjo gjë dhe mbaron.

Madje edhe dijetarët e hershëm, Allahu pastë mëshirë për ta, kanë thënë, sikurse Ebu ‘Ubejd el-Kasim Ibn Sel-lam etj: “Prej bereqetit të dijes është referimi i çdo fjale atij që i ka thënë.”

“Prej bereqetit të dijes është referimi i çdo fjale atij që i ka thënë.”

Kështu që, nëse fiton ndonjë dobi nga dikush, atëherë thuaj: “Këtë dobi nuk e kam ditur më parë, e kam mësuar nga filani.” Ose: “Filani është ai që ma ka mësuar këtë dobi.”

Atëherë ç’mund të thuhet për dikë që vjen dhe merr kontributin e dikujt tjetër që ka punuar për muaj, për ditë të tëra, për orë të tëra, e merr kontribut ashtu siç është dhe pastaj e vendos në faqen e tij, madje pa treguar apo përmendur autorin e kësaj pune?! A është e lejuar kjo gjë? A është e hijshme kjo gjë?

Përgjigja në bazë të asaj që është e dukshme është se kjo nuk është e lejuar dhe se ai ka bërë një vepër për të cilën duhet të shpejtojë të bëjë teube – të pendohet nga ai veprim, t’i kërkojë ndjesë autorit të punës dhe t’i kërkojë leje për të.

Kurse autori i punës duhet bashkëpunojë me vëllain e tij se ndoshta ai ka qenë xhahil – injorant ose ndoshta ai ka qenë i rrëmbyer nga entuziazmi dhe nuk ia vuri veshin kësaj çështjeje. Prandaj ai duhet ta falë e të bashkëpunojë me të.

Dhe të gjithë duhet të përpiqen që t’ua mësojnë njerëzve këtë çështje. Dhe çdo njeri duhet të ruajë hakun e tjetrit dhe të mos ndodhin të tilla gjëra ku shkelen të drejtat (e njerëzve). Islami thërret për mbrojtjen e të drejtave si këto, në ruajtjen e tyre dhe në mos-shkeljen e mos-cënimin e tyre.

Dhe Allahu e di më së miri.