Fetva

Fetvaja Pa Dituri.

 

 01 - Gjynahu më i madh: Të flasësh në fenë e Allahut pa dije!

Vlera e dijes fetare është e madhe. I Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – thotë: “Kush nis një rrugë për të kërkuar dituri, Allahu do t’i lehtësojë atij një rrugë për në Xhennet. Dhe me të vërtetë melaiket i shtrijnë krahët e tyre nga kënaqësia që kanë nga kërkuesi i dijes. Dhe për dijetarin kërkon falje kush është në qiell dhe në tokë, deri edhe peshqit në det. Vlera e dijetarit ndaj adhuruesit, është si vlera e hënës kundrejt gjithë planetëve të tjerë. Me të vërtetë dijetarët janë trashëgimtarët e Profetëve. Dhe Profetët nuk kanë lënë trashëgim dinar e as dirhem (pasuri), por kanë lënë trashëgim dijen, prandaj ai që e merr atë, ka marrë një fat të madh” (Transmeton: Ebu Daud, Tirmidhi, Ibn Maxheh, dhe e saktëson Ibn Hibbani nga Ebu Derdaja)

Engjëjt kënaqen nga kjo vepër madhështore, nga kërkimi i dijes dhe i shtrijnë krahët për kërkuesin e dijes, ashtu siç ka ardhur në hadith tjetër se ata i rrethojnë dhe i mbulojnë tubimet ku përmendet Allahu dhe mësohet fjala e Tij. Mjafton si nder për dijen se ajo është trashëgimi e profetëve dhe se ai që e merr atë ka marrë një gjë të shtrenjtë. Dhe vlera e dijetarit ndaj adhuruesit është si vlera e hënës së plotë, a e keni parë hënën e plotë se si ndriçon? Ashtu është edhe dijetari, ai u ndriçon udhën njerëzve për të shkuar tek Allahu dhe kënaqësia e Tij, dhe për të qëndruar larg nga Xhehennemi dhe zemërimi i Allahut. Pra dijetari ka mision madhështor. Udhëzon njerëzit në rrugë të drejtë dhe i largon nga humbja.

Ashtu si dijetari që flet me dituri për fenë e Allahut ka shpërblim të madh, po ashtu nga ana tjetër, e kundërta e kësaj: ai që flet pa dije në fenë e Allahut kryen një gjynah të madh, dhe atë pa e ndjerë. Argument për këtë është fjala e Allahut – Subhanehu ue Te‘Ala – në suren Ea’raf, 33.

“Thuaj: Me të vërtetë Zoti im ka ndaluar nga veprat e turpshme, ato që bëhen haptas dhe ato që bëhen fshehtas, gjynahet dhe padrejtësinë, dhe t’i bëni shok Allahut gjë për të cilën Ai nuk ka zbritur argument, dhe të thoni për Allahun atë që nuk e dini”

Thotë Ibnul Kajjim: “I renditi haramet në katër grada dhe filloi me më të lehtën prej tyre: veprat e turpshme, pastaj të dytën përmendi atë që është më e rëndë se e para, që janë: gjynahet dhe padrejtësia, pastaj atë që është më e rëndë se dy të parat: i cili është shirku, t’i shoqërosh Allahut dikë në ato gjëra që i meriton vetëm Ai – i Patëmeta -, pastaj të katërtën më të rëndën nga të gjithat: Të flasësh për Allahun pa dije. Dhe kjo përfshin të folurit për Allahun pa dije, në Emrat dhe Cilësitë e Tij, në veprat e Tij, në fenë e Tij dhe në sheriatin e Tij” [“I’lamul muuek-kiin”/ vëll.1./ fq.39.]

 Dmth imoraliteti, nuk është gjë para të folurit pa dije në fenë e Allahut, as padrejtësia, e as shirku. Të folurit pa dije në fenë e Allahut është më e madhe nga të gjitha ato.

Dhe për ata që marrin përsipër të flasin pa dije në fenë e Allahut dhe të japin fetva (përgjigje fetare) me injorancë, ka ardhur kërcënim i ashpër nga Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – i cili thotë: “Kush thotë për mua atë që nuk e kam thënë, le të bëjë gati për veten një shtëpi në Xhehennem. Dhe kush jep fetva pa dije, ai ka gjynahun e atij që i kërkoi fetva, dhe kush e orienton vëllanë e tij në diçka duke e ditur se e drejta është në diçka tjetër, ai veçse e ka tradhtuar atë” [Transmeton Ebu Daudi në “Sunen”-in e tij, dhe zinxhiri i tij është i mirë]

Prandaj kur ti pyet për fenë e Allahut dikë që nuk ka dije, nuk e ke nderuar atë, e as e ke ngritur, përkundrazi e ke futur në gjynah, dhe edhe vet ke gjynah nëse nuk pyet atë që ka dije, por pyet injorantin. Sepse Allahu i Lartësuar thotë: “Pyesni njerëzit e dijes nëse nuk dini” (Nahl: 43)

Thotë Imam Kurtubiu: “Nuk ka kundërshtim mes dijetarëve se është detyrë për popullin e thjeshtë që të imitojnë, të pasojnë dijetarët e tyre, dhe kjo është qëllimi i fjalës së Allahut: “Pyesni njerëzit e dhikrit (njerëzit që njohin Kuranin dhe Sunetin) nëse nuk dini”… dhe po ashtu nuk ka kundërshtim mes dijetarëve se: popullit të thjeshtë nuk i lejohet të japë fetva, sepse ata nuk i dinë kuptimet dhe shkaqet e lejimit apo të ndalimit të diçkaje në fe” [“Tefsir el Kurtubi” ose “El xhamiu li ahkamil Kur’an” Suretl Enbija, ajeti (7).]

“Kështu ajeti pohon ‘farzin ajn’ (detyrimin individual) dhe ‘farzin kifajeh’ detyrimin kolektiv. Detyrim individual (për çdo person) është që ai i cili nuk di, të pyesë atë që di; ndërsa detyrimi kolektiv është që në çdo lagje, në çdo zonë ku jetojnë muslimanë, të jetë një grup njerëzish të cilët plotësojnë nevojat e tyre. Dmth është detyrë që në çdo fshat, (në çdo qytet) të jetë dikush që pyetet (për çështjet e fesë).” [Nga fetvatë e shejkh Mesh’hur Hasen, hafidhahUllah.]

Thotë Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem-: “Allahu nuk e merr diturinë duke e tërhequr atë nga njerëzit (nga mendjet dhe zemrat e tyre), por e merr dijen duke marrë dijetarët. Derisa të mos lerë më asnjë dijetar, atëherë njerëzit marrin (për dijetarë dhe drejtues) disa injorantë, dhe ata pyeten e japin fetva pa dije, dhe kështu humbasin vet e i humbasin edhe të tjerët” (Muslim: 2673) Profeti u siguron humbjen atyre që flasin pa dije.

Kjo që po ndodh sot është pikërisht ajo që na ka njoftuar Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem– i cili ka thënë: “Do tu vijnë njerëzve disa vite mashtruese. Në ato vite do t’i besohet gënjeshtarit, dhe do t’i thuhet të sinqertit: ‘gënjeshtar’, do t’i besohet tradhtarit, dhe besnikut do t’i thuhet tradhtar. Dhe në ato vite do të flasin ‘ruuejbidat’. – i thanë – O i Dërguari i Allahut, e ç‘janë ‘ruuejbidat’?! – tha – Njeriu mendjelehtë, i cili flet në çështjet e mëdha”

Jetuam dhe i pamë mendjelehtët që flasin në çështjet e mëdha të ummetit. “Ky është xhihad, përpjekje në rrugë të Allahut”, në një kohë që ajo është vetëm kryengritje dhe rebelim ndaj qeveritarëve e cila po sjell shkatërrim të madh në tokë, apo vetëvrasje që është prej gjynaheve të mëdha, dhe nuk ka lidhje me fenë e Allahut.

Kjo është sunet, kjo është bidat! Kjo është hallall, kjo është haram.

Ti po flet në fenë e Allahut, dmth po flet në emër të Allahut, po firmos në emër të Tij. Po thua Allahu ka lejuar, Allahu ka ndaluar, Allahu e do këtë, Allahu e urren këtë, prandaj shiko mirë se çfarë po thua, dhe në emër të kujt po flet, dhe i mjeri ti nëse flet pa dije!

Ti po gjykon për dikë se ka dalë nga feja, apo ka dalë nga suneti, apo ka devijuar nga rruga e drejtë, dhe të gjitha këto gjykime u takojnë vetëm gjykatësve fetarë siç thotë shejkh Salih Ali Shejkh, ministri i fesë së Arabisë Saudite, dhe prej dijetarëve të mëdhenj. Gjykimi ndaj njerëzve është punë e gjykatësve, dhe jo e njerëzve të thjeshtë. Sepse nëse i thua dikujt ‘kafir’ (pabesimtar) dhe ai nuk është pabesimtar, atë cilësi do ta meritojë njëri prej të dyve, ose ti ose ai. Nëse ai nuk e meriton, të kthehet ty. Siç ka ardhur në hadith të saktë nga Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -.

E po ashtu nëse i thua dikujt “bidatçi”! D.t.th se ai është i kërcënuar me Zjarrin e Xhehennemit, sepse “Çdo bidat është humbje dhe çdo humbje e ka vendin në Zjarr”, po i thua: “O ti, po lodhesh kot duke pasuar Kuranin, Sunetin, sahabët dhe dijetarët e mëdhenj të ummetit, sepse ti je duke shkuar për në Zjarr. Nderi i muslimanit është i shenjtë, por akoma më i shenjtë është nderi i dijetarëve dhe njerëzve të dijes. Ai që e ha atë i vdes zemra, dhe ai që e nuhat atë sëmuret.”

Nëse ti bëhesh gjykatës, dmth e vendos veten tënde në pozitën e gjykatësit dhe gjykon për njerëzit pa dije, ti je i kërcënuar nga vet Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – me Zjarr: “Gjykatësit janë tre llojesh: dy janë në Zjarr dhe një në Xhennet. Një njeri që e njeh të vërtetën dhe gjykon me të, ai është në Xhennet. Dhe ai që gjykon mes njerëzve pa dije, ai është në Zjarr, dhe ai që e njeh të vërtetën dhe bën padrejtësi, ai është në Zjarr” [Saktësoi Albani në “Sahih el xhami’ es-saghir” (4322, 4323/ 4)]

Gjykatësi kur gjykon pa dije është i kërcënuar me Zjarrin e Xhehennemit, po ti që nuk je gjykatës dhe për më tepër gjykon pa dije?! Po kur çështja për të cilën ti gjykon nuk është unanime dhe ka kundërshtim mes dijetarëve për të, si mund të ndërtosh mbi të dashuri dhe urrejtje (pretenduan) për hir të Allahut?! Po kur çështja që ti pason është bërë shkak për përçarjen e ummetit dhe nuk i ka bashkuar ata, por i ka bërë grupe grupe, në krye të çdo grupi vendoset nga një injorant?!

Jo uallahi nuk e ke kuptuar fenë e Allahut dhe as qëllimet e saj: prej të cilave është bashkimi i njerëzve dhe jo përçarja e tyre. Nga qëllimet e fesë është bashkimi i njerëzve, dhe këtë e thotë Allahu në Kuran: “Ai ju ligjëroi juve prej fesë, atë me të cilin porositi Nuhun, dhe atë që ta shpallëm ty, dhe atë me të cilën porositëm Ibrahimin, Musain dhe Isain: (dhe ajo porosi ishte: ) Zbatojeni fenë dhe mos u përçani në të” [Shura, 13.]

Ka thënë dijetari i madh i Islamit Ibnul Kajjim: “Sheriati është i ndërtuar mbi urtësinë dhe (prej qëllimeve të tij është) që tu sjellë dobi njerëzve në këtë botë dhe në botën Tjetër, dhe ai është i gjithi drejtësi, i gjithi mëshirë, dhe i gjithi përfitime dhe dobi, dhe i gjithi urtësi. Prandaj çdo çështje që del nga drejtësia në padrejtësi, nga mëshira në të kundërtën e saj, nga përfitimi në dëmtim, nga urtësia në tallje, nuk është askund prej sheriatit, edhe nëse përpiqet të paraqitet si pjesë e saj me ndonjë lloj interpretimi” [“I’lamul muek-kiin” (vëll. 3/ fq. 5)]

Një çështje që sjell dëme të mëdha në ummet, nuk ka lidhje me fenë e Allahut, një çështje e debatuar, dhe e diskutuar mes dijetarëve, të bëhet çështje themelore, bazë për të gjykuar mbi njerëzit, dhe për të shkaktuar përçarje dhe trazira, dhe grupe dhe banda në krye të secilës prej tyre qëndron dikush që nuk e njeh Islamin, i cili fut dhe nxjerr nga suneti kë të dojë ai, fut dhe nxjerr nga feja kë të dojë ai, kjo nuk është prej fesë Islame.

Ai që pyetet mund të jetë njëri shumë i mirë, por nuk ka dije në fenë islame. Ai që pyetet mund të jetë njeri shumë i devotshëm, por nuk ka dije në fenë e Allahut, dhe nuk lejohet që të pyetet. Mund të jetë shumë i aftë në çështjet e dynjasë dhe mund të jetë drejtues në fushën e tij, specialist, profesionist, zanatçi i mirë, por nuk ka dije në fenë e Allahut. Nuk lejohet që të pyetet dhe të flasë pa dije, sepse do të humbasë për vete, do t’i humbasë edhe të tjerët.

Në çdo gjë njerëzit kërkojnë më të diturin, më të aftin, më të zotin dhe më të mirin. Kur janë sëmurë kërkojnë për doktorin më të mirë. Kur duan të ndërtojnë një shtëpi marrin inxhinierin më të mirë. Kur duan të martohen zgjedhin bashkëshortin më të mirë. Pse kur vjen puna te feja pyesin kë tu dalë përpara? Feja është gjëja më e shtrenjtë për ty o njeri, sikur ta dije. Më e shtrenjtë se jeta, më e shtrenjtë se shtëpia, pasuria, dhe se gjithçka tjetër. Si shkon dhe e merr fenë tënde prej kujtdo?! Prej atij që ka studiuar Islamin dhe prej atij që s’e ka studiuar Islamin?

A do të pranoje që operacionin kirurgjikal në zemër të ta kryente një njeri që ka mësuar prej videove në youtube? A do t’ia lije jetën tënde në dorë një njeriu të tillë?! Po atë që është më e shtrenjtë për ty se jeta, fenë tënde, si ja lë në dorë atij që e ka mësuar fenë nga interneti (interlaneti) Youtube-i?!

“Dhe mos e paso atë për të cilën nuk ke dije, sepse me të vërtetë, dëgjimi, shikimi dhe zemra, për të gjitha ato do të pyetet njeriu” [Isra, 17]

Ibn Abbasi ka thënë për këtë ajet: “Mos thuaj dhe mos paso atë për të cilën nuk ke dije” Dhe njëri prej dijetarëve të hershëm i quajtur Ebu Is’hak është argumentuar me këtë ajet për të thënë se: “Nuk lejohet fetvaja pa dije.” [“I’lamul muuek-kiin” (vëll.1/ fq. 44)]

Paraqitja para njerëzve përpara se të marrë dije është ajo që na ka shkatërruar dhe na ka përçarë. Pa mësuar gjuhën arabe, pa u ulur në bankat e shkollës, pa u ulur në gjunjë tek dijetarët, pa e njohur tefsirin (komentimin e Kuranit), pa e njohur hadithin dhe shkencat e tij, pa e lexuar të Saktin e Bukhariut, të Muslimit – e lëri më të tjerët, pa i njohur bazat e fikhut (jurisprudencës islame). Si mund të ulesh dhe tu mësosh njerëzve fenë e Allahut?! Si mund të ndash mes të drejtës dhe të gabuarës, mes sunetit dhe bidatit, mes humbjes dhe udhëzimit?! Si?!

Jetojmë në një kohë ku të gjithë flasin me kompetenca të plota për fenë e Allahut, me dije dhe pa dije, me aq lehtësi, sikur po flasin për një ndeshje futbolli. Dhe kjo uallahi është shenjë e Kijametit. Thotë Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, siç ka ardhur tek Bukhari: “Kur çështja të lihet në dorë të atij që s’është i aftë për të, atëherë prite Kijametin” Kur të padrejtët vendosen në krye të drejtësisë, kur tradhtarëve tu lihen në dorë amanetet, kur pasuritë të lihen në dorë të hajdutëve, dhe, më e keqja e të gjithave: kur në fenë e Allahut të flasë ai që nuk ka dije, atëherë prite Kijametin!

Selefët (dijetarët e parë) frikësoheshin shumë nga fetvaja dhe nga të folurit pa dije në fe.

“Nuk jam ulur të jap mësim derisa dëshmuan për mua 70 dijetarë” - Imam Maliku.

Dhe kur pyetej për ndonjë çështje bëhej sikur ishte mes Xhennetit dhe Xhehennemit. Prandaj le t’i kemi frikën Allahut dhe të ruajmë vetet tona dhe fenë tonë. Dhe Allahu e di më së miri!

02 - Të Dhënit Fetva pa Dije.

Autor: Asim el Karjuti

Ka thënë Ibn Kajjim el Xheuzijeh – RahimehUllah: “Kush u jep fetva njerëzve duke mos qenë i aftë për fetva është gjynahqar, kundërshtues i Allahut. Dhe ai që e miraton atë prej pushtetarëve (përgjegjësve) është gjithashtu gjynahqar, kundërshtues i Allahut.”

Ka thënë Ebul Ferexh ibnul Xheuzij – RahimehUllah: “Është detyrë për pushtetarin që t’i pengojë ata, ashtu siç bënë Benu Umejjet. Këta (që japin fetva pa qenë dijetarë) janë si ata që udhëheqin karvanet dhe nuk i njohin rrugët, apo si i verbri që u tregon njerëzve kiblen, apo si ai që nuk ka dije për mjekësinë dhe kuron njerëzit, madje ai është më keq se të gjithë ata. E nëse është detyrë për pushtetarin që ta ndalojë nga mjekimi i të sëmurëve (pseudo-mjekun), si është puna atëherë me atë që nuk e njeh Kuranin dhe Sunetin dhe nuk e kupton fenë?! Dhe shejhu ynë ishte shumë i rreptë në kundërshtimin e atyre. Një ditë e dëgjova të thoshte: ‘Më tha njëri prej tyre: A ke vendosur ndonjë inspektor (mbikqyrës) për fetvatë? (ndoshta duke u tallur me të) – i thashë – Të ketë kontrollues (mbikqyrës) për bukpjekësit dhe guzhinierët dhe të mos ketë kontrollues për fetvatë?!”

Dhe thoshte Imam Maliku - RahimehUllah: “Ai që pyetet për diçka, duhet që para se të përgjigjet ta mendojë veten përpara Xhennetit dhe Zjarrit, dhe se si do të shpëtojë në Botën Tjetër, pastaj të përgjigjet.”

Dhe u pyet për një çështje e tha: “Nuk e di.” I thanë – Ajo është një çështje e lehtë, e kollajtë! Atëherë ai u nxeh dhe tha – Nuk ka në dije çështje të lehta! A nuk e ke dëgjuar fjalën e Allahut që thotë: “Ne do të hedhim (shpallim) ty një fjalë të rëndë” [Muzzemmil: 5], prandaj dija është e gjitha e rëndë dhe sidomos ajo për të cilën do të pyetesh Ditën e Gjykimit.

Dhe ka thënë gjithashtu (Imam Maliku): “Nuk kam dhënë fetva veçse pasi dëshmuan për mua 70 (dijetarë) se unë jam i aftë për këtë punë.” Dhe ka thënë: “Nuk duhet që njeriu ta shohë veten të aftë për diçka derisa të pyesë atë që është më i dijshëm se ai (në atë fushë), dhe unë nuk kam dhënë fetva derisa pyeta Rabian dhe Jahja ibn Seiid-in dhe ata më urdhëruan për këtë gjë, e sikur të më kishin ndaluar nga kjo, do të ndalohesha prej kësaj.”

Dhe ka thënë: “Kur shokët e Profetit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem– i kishin të rënda disa mesele (çështje fetare) dhe nuk guxonte ndonjë prej tyre të përgjigjej derisa të merrte mendimin e shokut të vet, me gjithë maturinë dhe pjekurinë dhe pastërtinë që kishin, si është gjendja jonë, me gjynahet që kanë mbuluar zemrat tona?!”

Dhe kur pyetej për ndonjë çështje (Imam Maliku) – RahimehUllah – bëhej sikur ishte përpara Xhenetit dhe Zjarrit.

Thotë Ata ibn ebi Rabah: “Arrita disa njerëz që kur pyetej ndonjëri prej tyre, përgjigjej dhe trupi i dridhej.” (ndoshta nga frika prej Allahut).

U pyet Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Cilat janë vendet më të këqia” dhe tha: “Nuk e di! Dersa të pyes Xhibrilin?!” E pyeti atë dhe tha: “Tregjet”

Ka thënë Imam Ahmedi: “Kush e ka parashtruar veten e tij ndaj fetvasë, e ka paraqitur atë përpara një çështjeje të madhe, veçse kur kjo është një gjë që nuk i ikën dot për shkak se është e domosdoshme.”

U pyet Sha’biu për diçka dhe tha: “Nuk e di”. I thanë: “Nuk të vjen zor që pyetesh për diçka dhe thua: ‘Nuk e di’, në një kohë që ti je fakihu (dijetari) i Irakut?! Tha – Por Engjëjt nuk patën turp të thoshin: “Ne nuk kemi dije veç asaj që ti na mësove.”!

Ka thënë njëri prej dijetarëve: “Mësoje ‘Nuk e di’-në, sepse nëse ti thua ‘Nuk e di’, do të të mësojnë derisa të dish, e nëse thua: “E di”, do të të pyesin derisa të mos dish (e të dalë në shesh mosdija jote dhe do të turpërohesh).”

Thotë Utbeh ibn Muslim: “E shoqërova Ibn Umerin 34 muaj, dhe shpesh ndodhte që të pyetej dhe thoshte: ‘Nuk e di!’”

Seiid ibnul Musejjib gati sa nuk kishte fetva që jepte dhe nuk thoshte diçka pa u lutur: “O Allah më ruaj dhe ruaji prej meje!”

U pyet Imam Shafiu për një çështje dhe heshti. I thanë: A nuk po përgjigjesh?! Tha: “(Jo) Derisa ta di (ta pyes zemrën time) nëse është më mirë të përgjigjem apo të hesht.”

Ka thënë Ibn ebi Lejla: “Arrita 120 prej ensarëve, prej shokëve të Profetit – lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të. Pyetej ndonjëri prej tyre për ndonjë çështje dhe e kthente mbrapsht atë (refuzonte të përgjigjej).” “I’lamul muuekki-in” (4/217)

03 - Fetvaja Pa Dituri.

Autor: Shejkh Muhamed ibën Salih el-Uthejmin.

Të dhënit fetva është post i rëndësishëm, me të përballët pronari i saj për të sqaruar atë që është e dyshimtë tek masa, për çështjet që kanë të bëjnë me fenë e tyre, i udhëzon drejt rrugës së drejtë, prandaj ky post është shumë i rëndësishëm dhe nuk e drejton atë përveç atij që është kompetent. Për atë kërkohet nga robërit e Allahut që të kenë frikë Allahun dhe të mos flasin përveçse me dituri dhe shkathtësi, dhe ta mësojnë se vetëm Allahut i takon krijimi dhe urdhërimi, andaj nuk ka Zot që krijon pos Allahut, e as udhëzues për njerëzit pos Tij, e as sheriate pos sheriatit të Allahut. Ai (Allahu) është që urdhëron dhe ndalon nga diçka, Ai është që lejon dhe pëlqen diçka, ka ndaluar Allahu që dikush të lejojë apo të ndalojë diçka me teket-epshet e veta.

Allahu ka thënë: Thuaj: “Ku keni parë ju, ushqimin që ua jep Allahu, njërin e konsideroni të ndaluar e tjetrin të lejuar? Thuaj: “A ju ka lejuar Allahu këtë (gjykim) apo ju shpifni në llogari të Allahut?” Dhe ç’mendojnë ata, të cilët kundër Allahut shpifin gënjeshtra, në ditën e kijametit?” (Junus, 59-60)

Allahu ka thënë: “Dhe më gjuhët tuaja mos flisni të pavërteta, Kjo është e lejuar, kjo është e ndaluar, me qëllim që të përhapni të pavërteta për Allahun. Ata të cilët shpifin gënjeshtra ndaj Allahut nuk do të shpëtojnë. Pak do të kënaqen, por i pret dënim i dhembshëm.” (Nahl, 116-117)

Vërtetë prej krimeve më të mëdha është që njeriu të thotë për diçka kjo është e lejuar (hallall) duke mos e ditur dispozitën e Allahut për atë çështje, apo të thotë për diçka është e ndaluar (haram) duke mos ditur dispozitën e Allahut për atë çështje, apo të thotë për diçka është vaxhib (detyrë) e ai nuk e din a është detyrë ajo, apo të thotë për diçka nuk është vaxhib (detyrë) e ai nuk e din që nuk është detyrë ajo. Ky është krim dhe mos edukatë ndaj Allahut.

O rob i Allahut, si ka mundësi ta dish që gjykimi i takon vetëm Allahut, e pastaj merr iniciativën dhe guximin të thuash në fenë dhe sheriatin e Allahut pa dije?

Allahu të folurit pa dije e ka krahasuar me shirkun, Allahu ka thënë: Thuaj: “Zoti im e ka ndaluar amoralitetin edhe haptazi edhe fshehurazi, mëkatet, shtypjen pa të drejtë, dhe që Allahut t’i bëni shok, për të cilën gjë nuk ju ka shpallur kurrfarë argumenti, dhe që për Allahun të flisni atë çka nuk e dini.” (A’raf, 33)

Shumica i japin fetva njëri-tjetrit për atë që ata nuk kanë dituri, i gjen duke thënë kjo është hallall, apo haram, vaxhib, apo jo-vaxhib, e ata për këtë nuk dinë asgjë. A nuk e dinë ata se Allahu do t’i pyes për atë që kanë thënë në ditën e gjykimit.

A nuk e dinë ata se nëse e humbin-lajthitin një person, ia lejojnë atij atë që Allahu e ka bërë haram, apo ia ndalojnë atë që Allahu e ka bë hallall, veç ke pohuar mëkatin e tij dhe do të bartësh mëkatin e atyre që kanë punuar ata. Kjo si rezultat i asaj që ke dhënë fetva pa dije.

Disa njerëz nga masa bëjë një krim tjetër, kur shohin dikë që dëshiron të pyes ndonjë dijetar, i thonë: “S’ke nevojë ta pyesësh, kjo është çështje e qartë, kjo është haram edhe pse në realitet ajo është hallall, d.m.th ia bën haram atij atë që Allahu e ka lejuar.” Apo i thotë: “Kjo është vaxhib dhe e detyron me atë që Allahu nuk e ka detyruar, apo i thotë: “Kjo nuk është vaxhib, e në realitet ajo është vaxhib në sheriatin e Allahut dhe me këtë ai anulon atë që e ka bërë vaxhib Allahu.” Apo thotë: “Kjo është hallall e në realitet ajo është haram, ky është një krim të cilin ai e bën ndaj sheriatit të Allahut, dhe njëherit llogaritet tradhti ndaj vëllait të tij që iu është përgjigjur pa dituri.”

A keni parë, nëse një person pyet për një rrugë prej rrugëve të qytetit, dhe ti i thua rruga është këndej duke mos e ditur atë, a thua këtë njerëzit nuk e llogarisin si tradhti prej teje?

Atëherë si flet për rrugën e Xhenetit, kur ajo është sheriati të cilin e ka zbritur Allahu dhe ti për atë (sheriatin) nuk din asgjë?!

Disa prej të shkolluarve bien në atë që bien shumica e masës nga guximi që kanë mbi sheriatin, në lejim, ndalim, obligim, ku flasin për atë që ata nuk dinë, përgjithësojnë dhe detajizojnë në sheriat, përderisa ata janë nga më injorantët në dispozitat e Allahut, nëse dëgjon ndonjërin prej tyre duke folur mendon se atij është duke i zbritur shpallja, në atë që thotë me aq vendosmëri dhe maturi. S’ka mundësi të flasë diçka e të thotë se nuk e di, edhe pse mos dituria tek ai është hak-e vërtetë dhe e përhershme, megjithatë këmbëngul duke u mbështetur në injorancën e tij se ai është alim-dijetar dhe në këtë mënyrë i bën keq masës, sepse ka mundësi që masa t’i besoj fjalëve të tij dhe të mashtrohen.

Ah, sikur ata njerëz të ndaleshin dhe t’i atribuohen këto gjëra vetëm atyre, por i sheh që atë ia veshin islamit dhe thonë se Islami thotë kështu, islami e sheh kështu. Dhe kjo nuk lejohet përveç nëse thënësi e din se ajo është prej fesë islame, e kjo nuk mund të arrihet përveçse me librin e Allahut - Kur’anin dhe sunnetin e Muhamedit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, apo konsensusin e muslimanëve.

Disa njerëz nga guximi, mos devocioni, mos turpi nga Allahu dhe frikës ndaj Tij, për haramin e qartë thonë nuk mendoj se kjo është haram, apo për një gjë që është vaxhib i qartë, thonë nuk mendoj se kjo është vaxhib, kjo vjen nga ata si rezultat i injorancës së tyre, inatit, mendjemadhësisë, apo futjes së dyshimit tek robërit e Allahut për fenë e Allahut.

Vëllezër të nderuar, prej imanit, mendjes së shëndoshë, devocionit dhe madhërimit të Allahut është që njeriu të thotë për atë që nuk e dinë, “nuk e di”, pyete dikë tjetër. Kjo është nga mendja e plotë, e kur njerëzit shohin verifikimin e tij, i besojnë pastaj, kështu njeriu e din peshën e tij dhe e vendon atë në vendin e vet, dhe kjo është nga imani i plotë dhe devocioni në Allahun, kështu që nuk nxiton të flet për Allahun, e as për fenë e Tij pa dije.

I Dërguari i Allahut, alejhi selam, edhe pse ishte njeriu më i ditur për fenë e Allahut, kur pyetej për diçka që nuk kishte ardhur shpallja, priste derisa atij t’i vinte shpallja dhe Allahu të përgjigjej për atë që është pyetur i dërguari i Tij. Kur të pyesin çka u lejohet, Thuaj: “ju lejohen ushqimet e mira…” (Maide, 4)

Pastaj, “Dhe të pyesin për Dhulkarnejnin, thuaj: Për këtë do t’iu rrëfej disa lajme.” (Kehf, 83)

 Pastaj, “Të pyesin për ditën e kijametit kur do të ndodhë. Thuaj: Atë e din vetëm Zoti im, Ai do ta zbuloj kohën e tij…” (A’raf, 187)

Shokëve të ndershëm të Muhammedit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur u shtrohej ndonjë pyetje për të cilën nuk e dinin dispozitën e Allahut, frikoheshin dhe ndaleshin.

Ja Ebu Bekri, radijAllahu ‘anhu, i cili thotë: “Cili qiell më mbulon dhe cila tokë më mbanë nëse them për librin e Allahut pa dituri.”

Ja dhe Omeri, radijAllahu ‘anhu, kur i ndodhte ndonjë telashe i mblidhte sahabët dhe i konsultonte. Ibn Sirini ka thënë: “As kush nuk ka qenë më i ndrojtur për atë që nuk e din, se sa Ebu Bekri, dhe pas Ebu Bekrit askush nuk ka qenë më i ndrojtur për atë që nuk e dinë se sa Omeri, Allahu qofte i kënaqur me ta.”

Ibn Mes’udi, radijAllahu ‘anhu, ka thënë: “O ju njerëz, kush pyetet për atë që e din le të flase, ndërsa ai që nuk ka dituri le të thotë: “Allahu e din më mirë, sepse prej diturisë është të thotë për atë që nuk e di “Allahu e dine me mire.”

Imam Sha‘biu, Rahimullah, është pyetur për një çështje të fesë dhe ka thënë: “Nuk e di mirë.”

Shokët e tij i kanë thënë: të turpëruam; i ka thënë Imam Shabiu: “Por melaiket e Allahut nuk janë turpëruar kur kanë thënë: “Ne nuk dimë përveç asaj që na ke mësuar Ti…” (Bekare, 32)

Ka shembuj të ndryshëm në dhënien e fetvave pa dituri, prej tyre p.sh: “Nëse i sëmuri ka bërë pis rrobat e tij me ndyrësirë dhe nuk ka mundësi t’i pastrojë ato, i jepet fetvaja se ai nuk duhet të falet derisa t’i pastroj, kjo fetva është gënjeshtër, gabim dhe e kotë. Sepse i sëmuri falet edhe nëse i ka rrobat e pista, bile edhe nëse trupi i tij është i pistë me ndyrësirë dhe s’ka mundësi ta pastrojë atë, prapë duhet të falet, Allahu ka thënë: “Prandaj, frikojuni Allahut sa të mundeni…” (Tegabun, 16)

I sëmuri falet sipas gjendjes dhe mundësisë së tij, falet në këmbë, nëse nuk mundet atëherë shtrirë, nëse nuk mundet atëherë në ije duke bërë shenjë me kokën e tij nëse mundet, nëse nuk mundet bënë shenjë me sytë e tij sipas disa dijetarëve, e nëse nuk mundet as këtë dhe ai ka vetëdije – atëherë le të bëjë nijet veprimin me zemër, ndërsa fjalën le ta thotë me gjuhën e tij, p.sh: “thotë Allahu Ekber, pastaj këndon Fatihan-Elhamin dhe një sure, pastaj thotë: Allahu Ebker dhe e bën nijet se ai është ne ruku, pastaj thotë: semiAllahu limen hamideh, dhe e bënë nijet se është ngritur nga rukuja, e kështu vazhdon në sexhde dhe veprimet tjera të namazit, e bënë nijet veprën të cilën nuk ka mundësi ta bëjë, e bënë nijet me zemrën e tij dhe nuk e vonon namazin nga koha e tij.”

Për shkak të kësaj, fetva të rrejshme dhe të kotë, disa musliman vdesin duke mos u falur si pasojë e kësaj fetvaje, dhe sikur ata ta dinin se njeriu i sëmurë falet në cilën do gjendje, do të vdisnin ata (të sëmurit) duke u falur.

Sikur këto mesele-çështje të fesë dhe të ngjashme me këto që ka shumë, është obligim mbi masën-popullin që ti marrin dispozitat nga dijetarët-hoxhallarët ashtu që të dinë sheriatin e Allahut, dhe mos të thonë diçka për fenë e Allahut pa dituri.

04 - Ndalesa për të mos folur pa pasur dije.

Autor: Imam Alij bin Alij bin Muhamed bin Ebil-‘Izz ed-Dimeshkij el-Hanefij (RahimehUllah)

Burimi: “Sherh Akidetit-Tahauijeh”, faqe 307-308

Nuk duhet folur në asnjë aspekt në qoftë se nuk ke dije, posaçërisht në çështje të fesë. Thotë Allahu Tebarake ue Te‘ala:

وَلاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولـئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً

“Mos shko pas diçkaje (mos fol) për të cilën nuk ke dijeni. Vërtet, dëgjimi, shikimi dhe zemra, të gjithë këta do të merren në përgjegjësi.” 17-36

Dhe thotë Allahu Tebarake ue Te‘ala:

وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطَانٍ مَّرِيدٍ {3} كُتِبَ عَلَيْهِ أَنَّهُ مَن تَوَلَّاهُ فَأَنَّهُ يُضِلُّهُ وَيَهْدِيهِ إِلَى عَذَابِ السَّعِيرِ

“Ka disa njerëz që diskutojnë për Allahun, pa kurrfarë dijenie dhe ndjekin rrugën e çdo djalli të ndërkryer, e është caktuar për të (djallin), se kush e bën mik, ai (djalli) do ta shmangë (mikun) e do ta sjellë atë në dënimin e zjarrit.” 22:3-4

Dhe thotë Allahu Tebarake ue Te‘ala:

وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُّنِيرٍ {8} ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ

“Disa njerëz diskutojnë për Allahun pa kurrfarë diturie, pa udhërrëfyes dhe pa Libër ndriçues. Ata e kthejnë mënjanë kokën (nga mendjemadhësia), që të largojnë të tjerët nga rruga e Allahut. Këta njerëz do të poshtërohen në këtë botë, kurse në Ditën e Kiametit Ne do t’i bëjmë, që të shijojnë dënimin e zjarrit të ndezur fort.” 22:8-9

Dhe thotë Allahu Tebarake ue Te‘ala:

وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَوَاهُ بِغَيْرِ هُدًى مِّنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ

“E kush është në humbje më të madhe, se ata që udhëhiqen nga dëshirat e veta, pa udhëzim prej Allahut? Sigurisht, Allahu nuk i udhëzon njerëzit keqbërës.” 28:50

Dhe thotë Allahu Tebarake ue Te‘ala:

إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنفُسُ وَلَقَدْ جَاءهُم مِّن رَّبِّهِمُ الْهُدَى

“Ata ndjekin vetëm hamendjet dhe atë që ua ka qejfi, ndonëse u ka ardhur prej Zotit të tyre udhëzimi (për rrugën e drejtë).” 53:23

Dhe ajete të tjera të shumta që kanë këtë kuptim.

Transmetohet nga Ebu Umameh radijallahu anhu, se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë:

ما ضل قوم بعد هدى كانوا عليه إلا أوتوا الجدل ثم تلا : مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًا

“Nuk kanë lajthitur ndonjë popull pasi që ishin të udhëzuar, veçse u bënë polemizues.” Pastaj lexoi ajetin: “Ata ta paraqesin këtë shembull vetëm për shkak se janë polemizues.” 43:58. (Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se hadithi është Hasen).

Transmetohet nga Aishja radijallahu anha, se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë:

إن أبغض الرجال إلى الله الألد الخصم

“Njerëzit më të urryer tek Allahu janë kundërshtarët grindavec (polemizues të tepërt).” (Buhariu dhe Muslimi).

Nuk ka dyshim se, ai i cili nuk pranon fjalën e të Dërguarit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, është i mangët në besimin (teuhidin) e tij. Sepse, i tilli flet me mendjen dhe teket e veta, apo pason dikë i cili flet nga mendja dhe teket e tij pa u mbështetur në udhëzimin e Allahut. I tilli ka mangësi në çështje të besimit në proporcion me kundërshtimin e Sunnetit profetik. Me këtë gjë, anasjelltas i bie që ai ka marrë për zot dikë tjetër pos Allahut. Thotë Allahu:

أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ

“Mendo pak! Kush, përveç Allahut, mund ta udhëzojë atë njeri, që dëshirat e veta i ka bërë zot.” 45:23

Do të thotë, adhuron atë që i përshtatet dëshirave të veta.

05 - Këshillë për ata që nguten për të dhënë mësim dhe fetva.

Autor: Shejkh Rabij' Ibën Hadij el-Medkhalij

Burimi: http://www.sahab.net/forums/index.php?showtopic=36206

Pyetje: I nderuar Shejkh - Allahu Xhel-le ue 'Alaa ju ruajt – me të vërtetë prej gjërave që të gëzojnë është shfaqja e davetit Selefij, përhapja e Sunetit në çdo vend e në çdo qytet, ngritja lart e flamurit të tij dhe rënia poshtë e flamujve të njerëzve të bidatit dhe epsheve. Mirëpo, ka disa vërejtje, e ato janë: se kanë dalë në krye të davetit Selefij disa që nuk janë të kualifikuar për të, ose për shkak të moshës së vogël apo për shkak të injorancës apo për shkak të entuziazmit të tepruar e të pakontrolluar, sipas Kur'anit dhe Sunetit. Dhe problemi më i madh është se shumë prej të rinjve selefijinë janë lidhur mbas tyre dhe i madhërojnë ata më shumë se ç'duhet, aq sa dikush e cilësoi njërin prej atyre si “imami i Ehli-Sunetit në vendin e tij”. Atëherë, cili është komenti juaj për këtë fenomen?

Përgjigje: UAllahi ne i këshillojmë të rinjtë Selefijinë që të merren me kërkimin e dijes dhe të jenë lidhur me Ulematë, të përfitojnë prej tyre dhe të marrin prej tyre,

sepse ai mund të lexojë ndonjë libër dhe nuk e kupton saktë dhe bie në gabim. Dhe ky kuptim i gabuar mund të përsëritet në një numër rastesh, kështu që gabimet do të mblidhen dhe rrjedhimisht do të shtohet dëmi. Prandaj, ne i këshillojmë vëllezërit tanë, nëse atyre u jepet mundësia që të vijnë tek Ulematë dhe të mësojnë e të marrin akijden dhe bazat nga ata, atëherë rruga e saktë dhe e sigurtë e cila e ruan dhe e garanton davetin nga ndarjet dhe përçarjet, është pikërisht si kjo rrugë. Respektojini dijetarët o vëllezër!

Besimi tek dijetarët është sunet. Kjo është një çështje tejet e rëndësishme. Vetëmashtrimi dhe madhërimi i vetvetes janë rrugë e rrezikshme që e shpërben unitetin e Selefive. Prandaj, ne i këshillojmë të rinjtë që të mos nguten të dalin në krye – Allahu ju bekoftë -!

Dhe kjo është këshillë nga ai që i do bijtë dhe vëllezërit e tij, sepse Selefët tanë kanë thënë: “Nëse e shikon të voglin duke folur në prani të të madhit, atëherë dëshpërohu nga ai se kjo është prej edukatës së keqe!!” Sepse ai kur fillon (të flasë) e shikon veten e tij si imam dhe del në krye të njerëzve, ndërkohë që ai nuk ka arritur dhe nuk është pjekur deri në këtë gradë.

Kështu që ky njeri e ka detyrë që të ketë frikë Allahun për veten e tij dhe të kthehet, derisa të vijë koha kur të dëshmojnë për të Ulematë dhe t'i japin tezkije. Maliku thoshte: “Nuk kam dalë për të dhënë fetva e për të dhënë mësim përveç se pasi që dëshmuan për mua shtatëdhjetë e disa dijetarë se unë jam i aftë.”

Ti shko shiko nëse Ibën Bazi të jep tezkije dhe të propozon për fetva apo të propozon që të japësh mësim. Shko tek Ibën 'Uthejmini, shko tek Feuzani, shko tek ata e thuaju kam studjuar këtë e këtë, a të dal për të bërë davet apo të dal për të dhënë fetva? Nëse të thonë: “Jo UAllahi, akoma!” Ik, vazhdo të studjosh. E nëse të thonë: “Tani arrite në gradën që je i kualifikuar për fetva dhe për të dhënë mësim”, atëherë shko.

Kështu vepronin Selefët. Kështu pra, duhet t'i respektojmë Ulematë që janë të pranishëm pasi ata janë çfarë ka mbetur nga Selefët e Devotshëm, si dhe të pijmë nga dija e madhe që kanë ata, të përballojmë vështirësitë derisa të arrijmë aty ku arritën ata ose t'u afrohemi, pastaj do të na e kenë nevojën njerëzit dhe ata do të shohin se ne kemi dije të mjaftueshme.

Prandaj, të mos shkëputemi nga kërkimi i diturisë, të mos shkëputemi nga kërkimi i diturisë. Kërkimi i diturisë është që nga djepi gjer në varr. UAllahi, sikur të gjeja ndonjë rrugë për të mësuar tek Shejkh Ibën Bazi dhe Shejkhul-Albanij, UAllahi nuk do të ngurronim që të studjonim tek ata, mirëpo ata janë larg nesh dhe ne jemi plakur tashmë. Andaj mos u ngutni o vëllezërit tanë, ju këshillojmë - nëse e respektoni davetin Selefij – që të mos nguteni për të dhënë fetva e as për të dhënë mësim, derisa të piqeni, pastaj të dilni për të dhënë mësim.

06 - Të folurit ndaj Allahut pa dituri.

Burimi: “Medarixhul Salikin”, (1/644-649)

Sa i përket fjalës së Allahut “Thuaj: “Zoti im i ndaloi vetëm të këqijat e turpshme, le të jenë të haptë ose të fshehta, ndaloi mëkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa të drejtë, ndaloi t’i mvishni Allahut shok pa patur për të kurrfarë argumenti, dhe ndaloi të thoni për Allahun atë që nuk e dini se është e vërtetë” (Araf: 33). është gjynahu më i rëndë se të gjitha gjynahet e tjera te përmendura në këtë ajet. Prandaj është përmendur në gradën e katërt prej gjërave të ndaluara për të cilën kanë ndaluar të gjitha legjislacionet e feve, si dhe kjo nuk lejohet në asnjë lloj mënyre apo gjendje, si dhe nuk është vetëm se e ndaluar. Kjo nuk është si mishi i ngordhur, apo gjaku i mpiksur, apo mishi i derrit të cilat lejohen në disa raste.

Gjërat që janë të ndaluara janë dy lloje: të ndaluara në vetveten e tyre të cilat nuk lejohen në asnjë rrethanë, si dhe të ndaluara prej rrethanave, ndalohen në një kohë e lejohen në një tjetër.

Allahu i Lartësuar ka thënë për ata që janë të ndaluara në vetveten e tyre:

قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ

“Thuaj: “Zoti im i ndaloi vetëm të këqijat e turpshme, le të jenë të haptë ose të fshehta”, pastaj përmendi gjynahet më të mëdha prej tyre ku thotë:

وَالإِثْمَ وَالْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ

“ndaloi mëkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa të drejtë”, më pas përmendi atë që është më e madhe se këto dhe tha:

وَأَن تُشْرِكُواْ بِاللّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَاناً

“ndaloi t’i mveshni Allahut shok pa pasur për të kurrfarë argumenti”, pastaj përmendi atë që është më e madhe dhe tha:

وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ

“dhe ndaloi të thoni për Allahun atë që nuk e dini se është e vërtetë.” Ky është gjynahu më i madh tek Allahu dhe më i rëndi në mëkat, sepse kjo përmban në veten e tij përgënjeshtrimin ndaj Allahut, si dhe t’i atribuosh Atij atë që nuk i takon Atij, si dhe ndryshimin e fesë së Tij dhe zëvendësimin e saj, të mohosh atë që Ai e ka vërtetuar si dhe të vërtetosh atë që Ai ka mohuar, ta konsiderosh të saktë atë që Ai e ka konsideruar të kotë si dhe të konsiderosh të kotë atë që Ai ka konsideruar të saktë, të armiqësosh ato që Ai donë dhe të duash ato që Ai armiqëson, të duash atë që Ai e urren dhe të urresh atë që Ai donë, si dhe t’i atribuosh Atij gjëra që nuk i takojnë Atij në veten e Tij, cilësitë e Tij, fjalët e Tij dhe veprat e Tij.

Nuk ka prej gjërave që ka ndaluar Allahu gjë më të madhe se ajo, e as mëkat më të madh se kjo. Si dhe kjo është baza e shirkut, si dhe mbi të u ngritën bidati dhe gjërat e humbura. Çdo bidat i humbur në fe bazën e ka tek fjala ndaj Allahut padituri.

Prandaj selefët (të paret) e kanë refuzuar më të madhe një gjë të tillë, si dhe kanë folur për pasuesit e saj në çdo cep të tokës, si dhe kanë folur për fitnen e tyre shumë, si dhe e kanë ekzagjeruar refuzimin e tyre në atë mënyrë të madhe që nuk e kanë bërë me gjynahet e tjera si padrejtësia e armiqësia; sepse dëmi i bidatit dhe shkatërrimi që ai i bën fesë është shumë më e madhe. Allahu i Lartësuar e ka refuzuar atë që i atribuon Atij diçka të lejuar në fenë e Tij për të cilën Ai e ka ndaluar ku thotë:

وَلاَ تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَـذَا حَلاَلٌ وَهَـذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُواْ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ

“Mos i thoni asaj rrenës së gjuhëve tuaja: “Kjo është hallall e kjo është haram” e të shpifni ndaj Allahut rrenën” (Nahl: 116).

E si mund të jetë puna që t’i atribuosh Atij në cilësitë e Tij diçka që Ai nuk e ka cilësuar veten me të? Apo mohon prej cilësive të Tij diçka që Ai e ka cilësuar veten me të?

Disa prej selefëve kanë thënë: Të ketë kujdes ndonjëri prej jush që të thotë: Allahu e ka lejuar këtë apo e ka ndaluar Allahu atë, e Allahu t’i thotë atij: Ke gënjyer, nuk e kam lejuar atë e as nuk e kam ndaluar këtë.

Është për qëllim lejimi dhe ndalimi në bazë të mendjes vetëm pa argument prej Allahut dhe të dërguarit të Tij.

Baza e shirkut dhe e kufrit është: të flasësh ndaj Allahut me padituri; sepse ai i cili bën shirk pretendon se atë të cilin ai e adhuron e afron atë tek Allahu, si dhe ndërmjetëson për të tek Ai, si dhe ia kryen Allahu nevojën që ka nëpërmjet tij, siç janë ndërmjetësuesit tek mbretërit. Çdo person i cili bën shirk flet ndaj Allahut me padituri dhe jo e kundërta; sepse të flasësh ndaj Allahut me padituri mund të përmbajë mohim dhe bidat në fenë e Allahut. Kjo është më e përgjithshme se shirku, kurse shirku është diçka prej saj.

Për këtë rrena ndaj të dërguarit të Allahut –paqja dhe nderimi i Allahut qoftë mbi të- është shkak që personi të hyj në zjarr, si dhe të ketë një vend në të të përgatitur, i cili është vend që nuk i ndahet atij, sepse ajo përmban në veten e saj të thuash ndaj Allahut diçka me padituri, njëjtë sikur po gënjen ndaj Allahut të Lartësuar. Sepse ajo që i mvishet të dërguarit i mvishet edhe Atij që e ka dërguar, e të flasësh ndaj Allahut me padituri është qartë të shpifesh ndaj Tij:

“E kush është më gjynahqarë i madh se sa ai që trillon rrenë ndaj Zotit” (Enam: 93).

Kështu që të gjitha gjynahet e pasuesve të bidatit hyjnë nën këtë lloj prandaj nuk plotësohet pendimi prej tij vetëm nëse pendohet prej bidatit.

E sit ë pendohet ai prej bidatit ku ai nuk e din se ka bërë bidat, apo mendon se është sunet, ai i thërret të tjerët në të dhe si nxit të tjerët në të?! Nuk i largohen gjynahet të cilat kanë nevojë për pendim prej tij vetëm nëse ai mbushet me sunet, si dhe të mësojë shumë rreth sunetit, e të jetë gjithmonë në kërkim të sunetit, porse ai i cili pason bidatin nuk e gjen asnjëherë në gjendje të tillë.

Sepse suneti - në veten e tij - e largon bidatin dhe nuk e lën atë të qëndrojë, e nëse lind dielli në zemrën e robit largohet prej tij retë e çdo bidati, si dhe largon errësirën e çdo devijimi.

Sepse errësira nuk ka fuqi ndaj fuqisë së diellit dhe se nuk e shikon robi dallimin mes sunetit dhe bidatit, dhe ta ndihmojë atë që të dali prej errësirës së bidatit në dritën e sunetit vetëm se pasi i plotë i sunetit dhe emigrimi me zemrën e tij në çdo kohë tek Allahu, duke kërkuar mbrojtje dhe me sinqeritet dhe kthim të vërtetë tek Allahu. Si dhe të emigrojë tek i dërguari i Tij, duke dhënë mundin e tij që të arrijë tek fjalët, veprat, udhëzimi dhe sunetin e tij:

فمن كانت هجرته إلى الله ورسوله،فهجرته إلى الله ورسوله

“E nëse emigrimi i tij është për Allahun dhe të dërguarin e Tij, atëherë shpërblimi i tij është tek Allahu dhe i dërguari i Tij” [Transmeton imam Buhari dhe imam Muslimi.], e nëse emigron në diçka tjetër atëherë fati i tij është ajo çka ka bërë ne dynja dhe ne Ahiret. Allahut i kërkojmë ndihmë.

 

01 - Gjynahu më i madh Të flasësh në fenë e Allahut pa dije!: Përgatiti: Emin Bilali

02 - Të Dhënit Fetva pa Dije Përktheu: Emin Bilali

03 - FETVAJA PA DITURI Përktheu dhe Përshtati: Valdet Kamberi

04 - Ndalesa për të mos folur pa pasur dije: Përkthyes nga gjuha arabe: Bekim Gashi

05 - Këshillë për ata që nguten për të dhënë mësim dhe fetva: Përktheu: Alban Malaj

06 - Të folurit ndaj Allahut pa dituri. Përktheu: Abdurrahman Rama

A lejohet të punohet në avokati?

 

Përgatiti: Lulzim Perçuku

 

Kjo temë është prej temave të cilat nisen nga parimet e paluhatshme të besimit, për të cilat gjykojnë bazat e fikhut (jurisprudencës Islame), si dhe është prej temave që janë shtrirë plotësisht në marrëdhëniet aktuale mes njerëzve, gjë që prej këtu janë shfaqur paqartësi dhe janë shtuar pyetjet.

Pasi që kjo çështje ka pamje/forma të shumta, dhe pyetësit rreth saj janë prej atyre që kanë kulturë ligjore dhe të fikhut, atëherë ndoshta më mirë kishte qenë që përgjigja rreth kësaj pyetje të fillohet me përmendjen e bazave/parimeve dhe gjendjeve (nëpër të cilat kalon kjo çështje) të cilat duhet të shqyrtohen në raste të këtilla dhe pastaj të bëhet lidhja e anëve të çështjes me ato (parime dhe gjendje).

Së pari: Është e themeluar në kredon (akiden) Islame se: sheriati (ligjet) që duhet të zbatohen detyrimisht, në vendet Islame dhe në mesin e myslimanëve në vendet tjera (joislame), është sheriati i Allahut të Lartësuar, të cilit i kanë shërbyer dijetarët edukues myslimanë duke e sqaruar, shtjelluar dhe elaboruar. Dhe, se nuk lejohet të gjykuarit me ligjet e vëna (nga njerëzit) të cilat e kundërshtojnë sheriatin e Allahut të Lartësuar; nuk duhet të vë ligje për krijesat përveç Atij që i ka krijuar, dhe kështu është obligim të jetë: “Vetëm Atij i takon krijimi dhe urdhërimi.” Kjo çështje nuk kërkon stërzgjatje, për shkak se është më se e qartë, Lavdi i qoftë Allahut, mirëpo ne do ta elaborojmë më shumë për shkak të nevojës. Dhe, mu kjo pyetje është degë e diturisë rreth kësaj çështje dhe e besimit të saktë në të.

Pra, të gjykuarit tek ligjet e vëna nga njerëzit të cilat e kundërshtojnë sheriatin nuk lejohet. Gjithashtu, të punohet me to dhe të zbatohen ato mes njerëzve, për arsye se Allahu thotë: “Prandaj gjykoji sipas asaj që të ka shpallur Allahu e mos ndiq dëshirat e tyre të kota! Ki kujdes që ata mos të të nxisin të largohesh nga një pjesë e asaj që të ka shpallur Allahu! Nëse ata të kthejnë kurrizin e nuk dëgjojnë gjykimin tënd, atëherë ta dish se Allahu do vetëm që t’i dënojë për disa gjynahe të tyre. Në të vërtetë, shumë njerëz janë të pabindur. A mos kërkojnë ata gjykimin (me ligjin) e (kohës së) injorancës (paganizmit paraislamik)?! E kush është gjykatës më i mirë se Allahu për njerëzit që besojnë bindshëm?” (El Maide, 49-50).

Po ashtu thotë: “A nuk i ke parë ti (o Muhamed!) ata (hipokritë) që pohojnë se kanë besuar në atë që të është shpallur ty dhe profetëve të tjerë para teje? Ata kërkojnë gjykimin e tagutit (zotave të rremë), ndërkohë që janë urdhëruar t’i mohojnë ato. Djalli dëshiron që t’i nxjerrë ata krejtësisht nga udha e drejtë. Po kur u thuhet atyre: “Ejani tek ajo që ka shpallur Allahu dhe tek i Dërguari”, i sheh hipokritët se si largohen prej teje me neveri.” (En Nisa, 60-61). “Jo, për Zotin tënd, ata nuk do të jenë besimtarë të vërtetë, derisa të të marrin ty për gjyqtar për kundërshtitë mes tyre; e pastaj, të mos ndiejnë kurrfarë dyshimi ndaj gjykimit tënd dhe të të binden ty plotësisht.” (En Nisa, 65).

Dhe ajete tjera të cilat e obligojnë myslimanin që të gjykohet vetëm te ligjet e Allahut, dhe ndalojnë nga gjykimi te ligjet që i kundërshtojnë ato.

Nga këtu themi se, sa i përket të punuarit në gjykatë apo profesionin e avokatisë nën hijen e gjykimit me ligjet e vëna (nga njerëzit), rreth kësaj çështjeje ka mospajtime mes dijetarëve dhe ata janë ndarë në dy grupe:

01 - Nuk kam gjetur dikë nga dijetarët të cilët thonë se kjo gjë nuk lejohet në mënyrë të pakufizuar, përveç se në disa raste kam parë që ky mendim t’i atribuohet dijetarit të madh Ahmed Muhammed Shakir në librin e tij “Umdetut-tefsir” (2/172-174). Edhe pse nga fjalët e tij nuk kuptohet që ai e ndalon këtë gjë në mënyrë absolute. Ai thotë, pasi që i refuzon ata të cilët i dërgojnë bijtë e tyre për t’i studiuar ligjet e vëna (nga njerëzi) dhe që pastaj të punojnë me atë që kërkojnë këto ligje të vëna në gjykata: “Si i lejohet dikujt prej myslimanëve ta përqafojë këtë fe të re, kam për qëllim këtë legjislacion të ri?! Si i lejohet babait që ta dërgojë fëmijën e tij për ta studiuar, përqafuar, besuar dhe punuar me këtë, pavarësisht a është i dijshëm babai apo injorant (rreth kësaj)?! Si i lejohet një myslimani ta marrë përsipër gjykatën nën hijen e këtij Jasiku  modern, të punojë me të dhe t’ia kthejë shpinën sheriatit të Allahut përgjithmonë?! Nuk mendoj që një mysliman i cili e njeh fenë e tij dhe beson në të përgjithësisht dhe në detaje, dhe që beson se Allahu këtë Kuran e zbriti si Libër të përsosur, të cilit nuk i qaset kota as nga para e as nga mbrapa, dhe se bindja ndaj Tij dhe ndaj të Dërguari të Tij i cili erdhi me të (Kuran) është obligative në mënyrë të prerë në çdo gjendje, veçse ai (myslimani) do të jetë i vendosur në mënyrë të paluhatshme dhe pa interpretime boshe se marrja përsipër e gjyqësisë në këtë gjendje është e kotë që në origjinë, prandaj ajo nuk ka mundësi të përmirësohet e aq më pak të lejohet.”

02 - Lejohet, dhe ky është mendimi i shumicës së dijetarëve dhe është mendimi më i saktë (më i peshuar me argumente), duke marrë në konsideratë nevojën urgjente, duke e realizuar dobinë (më të madhe), duke punuar me parimin e domosdoshmërisë, duke i plotësuar të drejtat dhe duke i larguar padrejtësitë, kur nuk ekziston alternativa e gjykatave islame. Pra, justifikimi i vetëm i cili ia lejon myslimanit të angazhuarit me këtë profesion nën hijen e ligjeve të vëna, është të vepruarit për ta ndihmuar atë që i është bërë padrejtësi, t’i ngritë lart argumentet kundër kundërshtarëve dhe ta sqarojë trivialitetin e ligjeve të tyre, të punojë në interes të myslimanëve, ta largojë apo lehtësojë, sipas mundësive, padrejtësinë nga ata. Dhe, kushtëzohet realizimi i disa interesave apo largimi i disa të këqijave. Pra, kjo gjë është e lejuar me disa kushte të cilat sqarohen nga pikat dhe fetuat e dijetarëve në vijim. (Disa dijetarë kanë bërë dallim mes gjykatës në të cilën gjykatësi apo avokati nuk i ekspozohet në formë të drejtpërdrejt gjykimit me ligje të cilat nuk i ka zbritur Allahu, siç janë fushat civile, administrative, dhe të tjera të kësaj natyre, dhe fushave të cilat drejtpërdrejt i kundërshtojnë ligjet e sheriatit, siç janë fushat e kodit penal, kështu që e lejuan të parën, kurse e ndaluan të dytën. Mirëpo, kushtet e vëna nga shumica e dijetarëve tregojnë se nuk ka nevojë për këtë ndarje/dallim, siç do t’i shohim në vijim).

Është pyetur “Komisioni i përhershëm për hulumtime akademike dhe dhënie të fetuave”:

Na kanë preokupuar disa çështje, prej tyre studimi i kanuneve (ligjeve joislame) në fakultetin juridik. Kjo çështje ka bërë vëllezërit të kenë mosmarrëveshje dhe mendime të ndryshme rreth kësaj tematike. Lus Allahun e Lartësuar që t’ju japë sukses në sqarimin e këtyre çështjeve:

01. Gjykimi për studimin e ligjeve të vëna nga njerëzit (të ashtuquajtura “pozitive”).

02. Gjykimi i punësimit në detyrat e avokatit (gjykatës).

Ata u përgjigjën:

Ai i cili dëshiron t’i studiojë ligjet e vëna (nga njerëzit) nëse ka forcë intelektuale dhe akademike përmes së cilës e dallon të vërtetën prej të kotës, dhe gjithashtu nëse ka imunitet (mbrojtje) islam përmes së cilit sigurohet nga devijimi prej së vërtetës dhe magjepsjes me të kotën, si dhe nëse qëllimi i tij nga këto studime është të bëjë krahasime mes dispozitave Islame dhe atyre të ligjeve të vëna, duke e sqaruar epërsinë e ligjeve Islame, gjithëpërfshirjen dhe mjaftueshmërinë e tyre për çdo gjë që njerëzit kanë nevojë në përmirësimin e fesë dhe dunjasë së tyre, duke e treguar të vërtetën e Islamit dhe kotësinë e të kotës, duke iu kundërpërgjigjur atyre të cilët janë impresionuar nga ligjet e vëna dhe pretendojnë mirësinë, gjithëpërfshirjen dhe mjaftueshmërinë e tyre – nëse ky person është i këtillë, atëherë i lejohet t’i studiojë ato, në të kundërtën studimi i tyre nuk lejohet. Dhe, ai duhet të mjaftohet me studimin e dispozitave Islamike që janë në Librin e Allahut të Lartësuar dhe Sunnetin e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe të ndjekë rrugën dhe metodën përmes së cilës dijetarët e Islamit e kanë përdorur në studimin dhe nxjerrjen (përftimin) e tyre nga Kurani dhe Sunneti.

Nëse të punësuarit në avokati dhe gjykatë bëhet me qëllim që të realizohet e vërteta dhe të tregohet kotësia e së kotës në mënyrë të ligjësuar (sheriatike), si dhe me qëllim që të drejtat t’i kthehen të zotëve të tyre dhe të ndihmohet ai që i është bërë padrejtësi, atëherë kjo është e ligjësuar (lejuar); sepse, në këtë ka bashkëpunim në punë të mira dhe devotshmëri. Kurse në të kundërtën nuk lejohet; sepse, në këtë ka bashkëpunim në mëkate dhe armiqësi, ndërsa Allahu i Lartësuar thotë: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira dhe në të ruajturit nga të këqijat dhe jo në gjynahe dhe armiqësi!” (El Maide, 2).

Me Allahun vjen suksesi. Salatet dhe selamet e Allahut qofshin mbi Pejgamberi tonë Muhammed, dhe mbi familjen dhe shokët e tij.

Kryetar: AbdulAziz bin Baz.

Nënkryetar: AbduRrezak Afifi.

Anëtar: Abdullah bin Gudejan.

Anëtar: Abdullah bin Kuud.

Feutaja me nr. 3532, vëllimi i parë, faqe: 793.

Dhe, të njëjtën përgjigje (fetuaja me nr. 3712, vëllimi parë, faqe: 794 dhe 795) e kanë dhënë kur janë pyetur:

“Unë tani jam student në fakultetin e juridikut në fazën e dytë, domethënë i kam mbaruar dy vite, dhe dëshiroj ta di: a duhet ta braktisi fakultetin, sepse ata nuk gjykohen tek ligjet e Allahu dhe njëkohësisht i pasojnë ligjet e vëna (nga njerëzit)? A më lejohet të punoj si prokuror, domethënë të bëjë hetime sipas ligjeve të vëna (“pozitive”)? A është mësimdhënia në këtë fakultet haram apo jo? Dhe në fund, a është profesioni i avokatisë me qëllim që ta fitoj prej tij riskun (materialisht) haram apo jo?”

Kurse, disa dijetarë të punuarit si prokuror e kanë ndaluar rreptësisht, sepse ky profesion kërkon që ta mbrosh qeverinë nga aspekti i këtyre ligjeve (të vëna nga njerëzit) dhe akuzës, dhe përderisa ajo (qeveria) nuk e zbaton sheriatin, atëherë nuk lejohet të autorizohesh në vend të saj. Dhe nuk ka kurrfarë justifikimi për avokatin që të punojë si prokuror, kjo është haram (e ndaluar).

Është pyetur “Komisioni i përhershëm për hulumtime akademike dhe dhënie të fetuave”:

01. Nëse punoj si gjykatës në një shtet islamik që nuk gjykon me Librin e Allahut dhe Sunnetin e të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, atëherë a e kam hallall apo haram pagën time?

02. Nëse punoj si avokat në këtë shtet, atëherë a e kam hallall apo haram pagën time?

03. Nëse punoj si profesor duke dhënë mësim për dispozitat dhe ligjet joislame, atëherë a e kam hallall apo haram pagën time?

Ata u përgjigjen:

“Së pari: Ai i cili e merr përsipër punën në gjykatë dhe gjykimin me ligje të cilat nuk i ka shpallur Allahu, i ka disa gjendje:

01 - Ai i cili gjykon me ligje të cilat nuk i ka shpallur Allahu, prej ligjeve të vëna (nga njerëzit), duke pas dijeni rreth kësaj, duke e shfrytëzuar këtë (materialisht) dhe duke mos ia vënë veshin kësaj, atëherë ai është kafir (jobesimtar) me ixhma-në (konsensusin) e gjithë dijetarëve, dhe kompensimi apo paga që e merr për këtë punë është e ndaluar dhe haram i pastër, kështu që nuk i lejohet ta marrë atë.

02 - Ai i cili gjykon me ligje të cilat nuk i ka shpallur Allahu duke pas dijeni për këtë, por nuk e bën hallall (të lejuar) atë punë dhe nuk është moskokëçarës rreth saj, mirëpo ajo që e shtynë ta veprojë këtë, në disa raste, është, për shembull, mbrojtja me fanatizëm për ndonjë të afërm, apo marrja e ryshfetit, apo të zemëruarit ndaj atij që gjykon kundër tij, apo ndonjë gjë tjetër nga llojet e shumta të tekave/dëshirave. Në këtë rast ai është mëkatar dhe kryer një prej gjynaheve të mëdha, mirëpo ky mëkat nuk e përjashton atë nga Islami, pra ai llogaritet besimtar me imanin (besimin) që e ka, kurse mëkatar për kryerjen e këtij mëkati të madh.

03 - Ai i cili gjykon me ligje të cilat nuk i ka shpallur Allahu për shkak të injorancës (mosdijes) së tij është mëkatar. Ai e ka obligim ta braktisë gjykatën dhe të pendohet te Allahut për gjërat që kanë rrjedh nga ai, për arsye se ai nuk është i kualifikuar për gjykatës, madje ai është prej atyre dy gjykatësve që kërcënohen me zjarr të Xhehenemit, e ai është personi që gjykon mes njerëzve me injorancë (padije), dhe nuk i lejohet atij të marrë kompensim për punën e kryer.

04 - Ai i cili gjykon në një çështje dhe pasi që të japë tërë mundin e tij dhe atë që është në mundësinë (kompetencat) e tij, duke qenë prej dijetarëve rreth vendimeve të sheriatit, gabon dhe nuk ja qëllon të vërtetës. Personi i këtillë nuk konsiderohet mëkatar, madje ai do të shpërblehet për mundin e tij, kurse është i justifikuar për gabimin e tij, dhe i lejohet të marrë kompensimin apo rrogën që i është caktuar për këtë punë.

Së dyti: Ndërsa, sa i përket atij që është i autorizuar në ndonjë çështje nga dikush tjetër, e ky është që në traditën e njerëzve quhet avokat, në ndonjë prej shteteve që gjykojnë me ligjet e vëna (nga njerëzit) të cilat kundërshtojnë sheriatin islamik, themi se çdo çështje (rast) në të cilën ai e mbron të kotën me vetëdije të plotë dhe duke u mbështetur për këtë në ligjet e vëna (nga njerëzit), atëherë ai është qafir (jobesimtar) nëse këtë e konsideron hallall (të lejuar) apo tregohet moskokëçarës dhe nuk e ka gajle që ato ligje të vëna nga njerëzit e kundërshtojnë Kuranin dhe Sunnetin, kurse kompensimin që e merr për këtë e ka haram (të ndaluar).

Ndërsa, çdo çështje (rast) në të cilën ai e mbron të kotën me vetëdije të plotë por duke e besuar që kjo është e ndaluar, mirëpo drejt kësaj e shtynë lakmia që të përfitojë nga rasti (çështja) materialisht, atëherë ai është mëkatar dhe ka kryer një nga gjynahet e mëdha, kurse kompensimin që e merr për këtë e ka haram (të ndaluar) dhe nuk i lejohet ta marrë atë.

Ndërsa, nëse e mbron autorizuesin (klientin) e tij në një çështje për të cilën beson bindshëm që ai e meriton sheriatikisht, pastaj e jep tërë mundin e tij që të gjykojë drejtë përmes argumenteve të sheriatit islamik për të cilat ka njohuri rreth kësaj çështje, atëherë ai shpërblehet për këtë gjë, justifikohet nëse gabon, dhe e meriton kompensimin për mbrojtjen e tij.

Ndërsa, kush e mbron një të drejtë e cila në rast i takon vëllait të tij (mysliman), duke e besuar bindshëm se ajo është hak (e vërtetë, drejtësi), atëherë ai shpërblehet për këtë gjë dhe e meriton kompensimin për të cilin ka rënë në ujdi me autorizuesin e tij.

Së treti: Nëse mësimdhënia apo mësimi i ligjeve të vëna (nga njerëzit) bëhet me qëllim që të sqarohet falsiteti i tyre, cilat prej tyre janë të drejta dhe cilat janë të kota, të bëhet e qartë epërsia dhe përsosuria e sheriatit islami, si dhe përfshirja e tij për çdo gjë është e dobishme për njerëzit në adhurimet e tyre (ndaj Allahut) dhe marrëdhëniet mes tyre, atëherë kjo është e lejuar. Madje, nëse e kërkon nevoja kjo mund të bëhet obligative, për ta treguar vërtetësinë e Islamit dhe kotësinë e së kotës, si dhe për ta alarmuar dhe informuar umetin (islam) në mënyrë që të kapen fortë pas fesë së tyre dhe të mos mashtrohen nga dyshimet e të prishurve dhe prej atyre që i zbukurojnë/reklamojnë ligjet e vëna (nga njerëzit). Dhe, lejohet që punën e këtillë të marr kompensim.

Ndërsa, mësimdhënia e ligjeve të vëna (nga njerëzit) duke i dëshiruar (pasur në qejf) ato dhe duke i reklamuar/përkrahur (zbukuruar) ato, si dhe duke e rivalizuar dhe armiqësuar sheriatin islamik, atëherë padyshim që kjo është kundërshtim i hapur ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij dhe kufër (pabesim) i pastër, si dhe devijim nga rruga e drejtë. Prandaj, marrja e kompensimit për këtë punë është haram dhe është e keqja e dyfishtë. Lusim Allahun që të na ruajë dhe kërkojmë mbrojtjen e tij nga poshtërimi.

Vetëm prej Allahut vjen suksesi. Salauatet dhe selamet e Allahun qofshin mbi të Pejgamberin tonë Muhammed, dhe mbi familjen dhe shokët e tij.

Fetuaja me nr. 1329, vëllimi nr. 23, faqe: 498-500.

Kryetar: AbdulAziz bin Abdilah bin Baz.

Zëvendëskryetar: AbduRrezak Afifi.

Anëtar: Abdullah bin Gudejan.

Anëtar: Abdullah bin Muni’.”

Nga këtu themi se ajo me çfarë janë sprovuar shumica e popujve islam në botën aktuale islame sot, por edhe të tjerët, duke ua imponuar të gjykuarit me kanune (ligje) të eksportuara apo të vëna jo sipas udhëzimit të Allahut; vërtetë që kjo është një imponim që umeti (islam) të punojë me ligje që nuk janë prej Zotit të tij. Edhe pse në disa tematika të caktuara, siç janë ligjet për rrethanat/gjendjet e individit, këto ligje janë sipas asaj që e kanë themeluar fukahatë (dijetarët) e Islamit apo disa prej tyre (në disa vende), prapëseprapë ato nuk shpëtojnë nga shtrirja/përfshirja e tyre nga ligjet e vëna, përmes sfondeve (background-ve) ideologjike të pështira perëndimore, siç është lejimi i pasjes së dashnorëve (kurse në anën tjetër e ndalojnë poligaminë), lënien e divorcit në dorën e gruas, që gruaja të marrë nga babai i saj aq sa merr burri si trashëgimi, etj, siç e gjejmë në disa prej vendeve islame.

E dyta: Ajo që është e themeluar/vendosur tek ata që quhen aktivistë për të drejtat e njeriut se fusha e avokatisë nuk është e kufizuar vetëm në autorizimin rreth konflikteve (mes njerëzve) dhe ndihmesës që i jepet (njërit prej) kundërshtarëve, me përgatitjen e mbrojtjes së tyre dhe mbajtjes së anës së tyre (shfajësimin); mirëpo, fushat e avokatisë, përmbledhtas, përfshijnë: konsultat ligjore, këshillat për popullin, pajtimin mes njerëzve, largimin e padrejtësive të qeverive, dhënia fund kontratave apo draftimi (hartimi) i tyre, pjesëmarrja në vendosjen e projekteve për sistemet (rregullat), normat, dhe vënien e ligjeve, kritika ndaj dispozitave të padrejta me qëllim që ato përmirësohen në kushtetutë, dhe fusha të tjera që janë të njohura për ata që janë të angazhuar me këtë çështje dhe që nuk janë të panjohura për pyetësin.

Edhe pse esenca tek ligjet e vëna është se ndalohet vendosja/vënia tyre dhe ndalohet të imponohen njerëzit që të gjykohen tek ato, siç u sqarua në paragrafin më lartë, mirëpo ligjet e logjikshme “pozitive” (të vëna nga njerëzit), ose pajtohen ose nuk pajtohen me sheriatin; dhe kjo i përfshin ato ligje që (në disa vende) për nga origjina burimin e kanë në sheriat, siç janë ligjet rreth gjendjes së individit, apo që sheriati është burim i tyre atëherë kur nuk ka tekst (nga Kurani dhe Sunneti), apo që kur janë vënë apo kur gjykohet me to nuk shikohet/referohet fare në sheriat, mirëpo që nuk e kundërshtojnë atë (sheriatin), apo që pajtohen me ndonjë mendim të fikhut që lejohet të vepruarit me të dhe me të cilin është bërë e zakonshme të punohet në ndonjë prej vendeve islame, apo që bashkërenditet nën ndonjërën prej parimeve sheriatike me të cilat pajtohen këto ligje, siç janë disa nga format kontratave të cilat mbështetën në rregullën e juristëve: “Kontrata është ligji i kontraktuesve”, nëse ato kontrata vendosen sipas formave të sakta sheriatike. Kështu janë edhe pjesa tjetër e degëve të ligjeve të vëna, në to ka disa të vërteta, edhe pse kjo dallon sa i përket pakësisë së tyre, siç e gjejmë në ligjet/kodet kriminale dhe penale, apo shumësisë së tyre, siç e gjejmë në të drejtën (normat) civile dhe rregullat administrative.

E treta: Çdo gjë që pajtohet me sheriatin e Allahut të Madhërishëm është prej tij, po ashtu çdo gjë që nuk e kundërshton sheriatin e Allahut të Lartësuar është prej tij. Prandaj, nuk lejohet të mohohet ligjshmëria e asaj që është e ligjësuar me Tekst (nga Kurani apo Sunneti), apo asaj që pajtohet me parimet e sakta islame, edhe nëse është në formën e një ligji apo vendimi të vënë. Kjo gjë është prej veçorive të sheriatit islamik, që buron nga gjithëpërfshirja, lartësia, përshtatshmëria, dhe vlefshmëria e tij për çdo kohë, vend dhe gjendje. Pra, prej ligjeve të vëna ka që bashkërenditen nën atë që njihet politikë/mençuri logjike, dhe si e tillë kjo politikë përmban diçka prej së vërtetës, pavarësisht a është në formën e ligjvënies së hartuar që nuk e kundërshton ligjin e drejtësisë islamike që pasqyrohet në sheriatin islamik, apo është në një formë të organizuar të cilën nuk e refuzojnë parimet dhe rregullat e sheriatit islamik. Çdo gjë që është në këtë formë, bashkërenditet në sheriat, edhe nëse atë e ka hartuar apo shprehur dikush që nuk është prej ithtarëve të tij. Pra, politika e drejtë është prej sheriatit, edhe nëse ajo vjen prej jomyslimanëve. Pra, ajo merret në konsideratë nga aspekti i ligjshmërisë; dhe së këtejmi ajo bëhet një fushë që mund të përfitohet prej saj në ato çështje që e realizojnë drejtësinë islamike. Ibnul-Kajimi, RahimehUllah, thotë: “Politika është dy llojesh: politikë e padrejtë, dhe këtë sheriati e ndalon; dhe politikë e drejtë, e cila e nxjerrë të drejtën (hakun) prej të padrejtit zullumqar; dhe kjo është prej sheriatit,  disa arrijnë ta dinë këtë, kurse disa tjerë nuk arrijnë ta dinë.” (Et-turuk el-hukmije, 5). Dhe, thotë: “Nuk themi që politika e drejtë nuk është kundërshtuese e sheriatit të përkryer, përkundrazi ajo është prej pjesëve dhe kapitujve të saj, kurse emërtimi i saj politikë më shumë është çështje teknike, përndryshe nëse ajo është e drejtë, atëherë ajo është prej sheriatit.” (I’lamul-muvekiin, 4/373).

Është pyetur dijetari i madh Bin Bazi, RahimehUllah: Cili është vendimi për atë i cili ligjëson ligje “pozitive” dhe a lejohet të punuarit me to? Si dhe, a bënë kufër (a mohon) udhëheqësi/gjykatësi me rastin e ligjësimit të tyre?

Ai u përgjigj: “Nëse kanunet (këto ligje) pajtohen me sheriatin, atëherë nuk ka kurrfarë pengese në të vepruarit me to, siç është rasti kur udhëheqësi ligjëson një ligj/rregull për rrugët (komunikacionin), apo ndonjë gjë tjetër, gjë që iu bënë dobi myslimanëve dhe nuk e kundërshton sheriatin, mirëpo vihet për t’ia lehtësuar myslimanëve çështjet e tyre.

Ndërsa, nuk lejohet ligjësimi (vënia) e ligjeve që e kundërshtojnë sheriatin. Prandaj, nëse vihet një ligj i cili përmban se nuk ka ndëshkim të caktuar sheriatikisht (hadd) për zinaqarin (kurvarin), apo për hajdutin, apo për atë që pi alkool, atëherë ky është një ligj i kotë dhe nëse udhëheqësi (pushtetari) e konsideron të lejuar (hallall) atë bënë kufër (mohon), për faktin se ai e ka konsideruar të lejuar një ligj që i kundërshton tekstet (nga Kurani dhe Sunneti) dhe Ixhmanë (konsensusin e dijetarëve myslimanë). Dhe ky vendim vlen për çdo kë që e konsideron (beson) të lejuar (hallall) një gjë të cilën të cilën Allahu e ka bërë të ndaluar (haram) dhe për ndalimit e së cilës ka konsensus mes dijetarëve, pra ai në këtë rast bënë kufër.”

“Mexhmuatu fetaua ue mekalat muteneuia lisemahati esh-shejh Ibën Baz”, vëllimi: 7, faqe: 120.

Gjithashtu, është pyetur: Çfarë mundë të na thoni rreth mospërfilljes ndaj zbatimit të sheriatit (nga myslimanët)?

Ai u përgjigj:

“Vërtetë që shtetet të cilat i atribuohen Islamit e kanë obligim të gjykojnë me sheriatin e Allahut dhe t’i braktisin ligjet të cila i kanë vënë njerëzit, sepse Allahu i Madhërishëm ua ka obliguar myslimanëve që të marrin si gjyqtar sheriatin e Allahut. Allahu i Patëmeta thotë: “Jo, për Zotin tënd, ata nuk do të jenë besimtarë të vërtetë derisa të të marrin ty për gjyqtar për kundërshtitë mes tyre; e pastaj, të mos ndiejnë kurrfarë dyshimi ndaj gjykimit tënd dhe të të binden ty plotësisht.” (En Nisa, 65).

Prandaj, obligim mbi gjithë myslimanët është që ta marrin si gjyqtar sheriatin e Allahut dhe t’i braktisin ligjet “pozitive” të cilat i ka vënë Lindja apo Perëndimi. Në sheriatin e Allahut ka ligje që iu mjaftojnë njerëzve, për këtë Allahu i Lartësuar thotë: “A mos kërkojnë ata gjykimin (me ligjin) e (kohës së) injorancës (paganizmit paraislamik)?! E kush është gjykatës më i mirë se Allahu për njerëzit që besojnë bindshëm?” (El Maide, 50). Po, nëse ekziston një sistem apo ligj që pajtohet me sheriatin në ndonjë çështje të tij, atëherë nuk ka kurrfarë pengese në të. Është e mundur që shtetet të vënë ligje të cilat janë të njohura për njerëzit dhe përfitojnë prej tyre, me kusht që ato të jenë në pajtueshmëri me sheriatin. Dhe, kjo nuk është prej gjykimit me ligje “pozitive” (të vëna), përkundrazi është veprim me sheriat, dhe kjo është e njëjtë me vendosjen e kapitujve (të fikhut) nga dijetarët myslimanë, ku i sqarojnë dispozitat sheriatike. Prandaj, nëse shteti e vendos një ligj që është i njohur në mesin e njerëzve në fushën e biznesit apo shitblerjeve, apo që ka të bëjë me vakëfet apo martesën, nëse vendos diçka që është e qartë dhe në kapituj të caktuar, me të cilën njerëzit punojnë sipas udhëzimit të Librit të Allahut dhe Sunnetit të të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, atëherë kjo nuk quhet kanun (ligj i vënë nga njerëzit). Mirëpo, ato (ligje) janë sikurse kapitujt që i kanë vendosur dijetarët e fikhut në librat e tyre për t’i sqaruar ligjet/dispozitat e Allahut. Prandaj, nëse shteti vendos diçka (një ligj/rregullore) përmes së cilës e sqaron vendimin e Allahut rreth ndonjë çështjeje të caktuar, si dhe i sqaron kushtet, atëherë kjo nuk është diçka e re dhe nuk e dëmton asgjë përderisa nuk e kundërshton sheriatin e Allahut.”

“Mexhmuatu fetaua ue mekalat muteneuia lisemahati esh-shejh Ibën Baz”, vëllimi: 6, faqe: 176.

Sipas kësaj del se pas vërtetimit, ligjet e vëna të cilat pajtohen apo nuk i kundërshtojnë tekstet apo parimet te sheriatit të Allahut të Lartësuar, janë prej tij (sheriatit), dhe se nuk duhet ta mbajmë ndaj tyre të njëjtin qëndrim siç e mbajmë ndaj ligjeve të cilat e kundërshtojnë atë, edhe pse në realitet metodologjia/burimet e atij që i ka vënë nuk ishte metodologji/burime sheriatike. Sipas kësaj del se avokatit dhe atij që e ndihmon atë i lejohet ta përfaqësojë (tjetrin) në konfliktet/rastet (mes njerëzve), si dhe të punojë në fusha tjera prej punëve të avokatisë të cilat nuk e kundërshtojnë sheriatin, edhe nëse tematika/lënda e konfliktit (mes dy palëve) kur është kodifikuar ka qenë e izoluar nga marrja në konsideratë e pajtueshmërisë apo jo me sheriatin,  përderisa përmbajtja nuk e kundërshton sheriatin (lejohet një gjë e tillë).

E katërta: Konflikti mes njerëzve është një gjë që patjetër ndodhë dhe ka ndodhur vazhdimisht në çdo kohë dhe vend. Dhe, sikur ata që kanë të drejtë t’ua linin të drejtat e tyre zullumqarëve dhe injorantëve, nga pamundësia e përmbushjes apo kthimit të tyre, atëherë mes njerëzve do të ndodhnin rrëmuja dhe trazira. Prandaj, patjetër duhet që të ndahen/gjykohen këto konflikte; kështu që, njerëzit domosdoshmërish do të drejtohen tek të gjykuarit me ligjet e vëna (nga njerëzit), sepse ata nuk kanë zgjedhje tjetër përveç tyre, dhe ata do të jenë mes atyre që pretendojnë diç tek këto gjykata dhe atyre kundër të cilëve pretendohet diç para tyre (gjykatave).

Nuk ka dyshim se ekzistimi i një gjyqi, i cili e ruan deri diku drejtësinë dhe ua kthen atyre të drejtat e tyre apo disa prej tyre, është më pak i dëmshëm se sa të mbeten njerëzit në anarki pa ndonjë gjykim/gjyq.

Prej këtu e kuptojmë se nuk kurrfarë pengese për avokatin mysliman praktikues (të devotshëm), që ta pranojë një çështje konflikti për ligjshmërinë e së cilës nuk e di fillimisht, dhe gjithashtu edhe për tjetrin nuk ka ndonjë pengesë që ta ndihmojë në këtë, me kusht që puna e tyre në këtë çështje të ndalet tek rezultatet që dalin nga studimi i saj.

Pasi t’iu sqarohet realiteti i saj, atëherë nëse është e ligjshme (sheriatikisht) duhet që të vazhdojnë dhe t’i hyjnë kësaj çështjeje, nëse për këtë merr kompensim. E, nëse është e paligjshme, atëherë duhet të ndalet (ta pezullojë punën) tek rezultati që del nga studimi i saj, dhe, si ai po ashtu edhe ndihmësit e tij, e kanë të ndaluar të vazhdojnë të punojnë në këtë çështje duke e ditur se ajo është e kotë (sheriatikisht). Ndërsa, atij i lejohet që ta caktojë ndonjë kompensim vetëm për studimin e çështjes, nëse këtë e kërkon apo e kushtëzon zakoni i atij vendi.

E pesta: Kushdo që punon në një profesion në të cilin ka padrejtësi, me qëllim që ta largojë padrejtësinë apo t’ua lehtësojë njerëzve, atëherë nuk ka kurrfarë pengese për të (të veprojë kësisoj), edhe nëse kjo kërkon prej tij që ta lejë të ekzistojë padrejtësia me e vogël, përderisa qëllimi i tij është largimi i padrejtësisë më të madhe dhe nuk ka rrugë tjetër ta arrijë këtë veçse përmes kësaj. Sepse, në këtë rast ai është ndihmëtar i atij që i është bërë padrejtësi, duke ia larguar padrejtësinë apo duke e zvogëluar atë, dhe nuk është ndihmëtar për të padrejtin në padrejtësinë e tij.

Kjo është prej rregullave më madhore të Politikës Sheriatike, të cilën e kanë nxjerrë/përfituar dijetarët e mëdhenj të Islamit. Prej tyre është edhe Ebul-Abbas Ibën Tejmije, RahimehUllah, i cili thotë (miraton): “Ndihmëtar në mëkat dhe armiqësi është ai i cili e ndihmon të padrejtin në padrejtësinë e tij. Ndërsa, nëse e ndihmon atë që i është bërë padrejtësi për t’ia lehtësuar padrejtësinë, apo për t’ia larguar krejtësisht atë, atëherë ai është veqil (përfaqësues) i tij dhe jo veqil i të padrejtit.” (shiko: “Et-ta’lik ales-sijase esh-sher’ijje fi islamirr-rraij uerr-rreijje”, faqe: 149). Kjo është një rregull sheriatike e cila është përfituar në mënyrë precize nga rregullat e objektivave sheriatike, dhe gjithashtu këtë rregull e kërkon edhe arsyeja e shëndoshë. Për këtë, ai që i është padrejtësi pajtohet me këtë veprim dhe e falënderon kryesin e tij, duke hequr dorë nga fakti se duhet t’i kërkojë atij kompensim për shkak se nuk ia ka kthyer tërë të drejtën e tij (të plotë), dhe për faktin se ai i ka bërë mirë duke e ndihmuar ta kthejë një pjesë të së drejtës së tij.

Prej mëshirës së Allahut ndaj njerëzve është se e ka bërë ligj që të zotit të së drejtës i lejohet ta marrë të drejtën e tij, si dhe i lejohet, që nëse nuk mund ta marrë të gjithën, bile ta marrë një pjesë të saj. Dhe, kjo e drejtë ose është çështje të cilën e kërkon prej dikujt tjetër, ose dikush tjetër ia kthen atë me zgjedhjen e tij.

E gjashta: Vendimi për avokatinë dhe ndihmesën për të është i ndërlidhur me dy çështje kryesore:

01. Ligjshmëria apo jo e lëndës së avokatisë.

02. Ligjshmëria apo jo e vendimit/gjykimit për lëndën e cila është në pritje. Këto dy çështje kërkojnë fikh (të kuptuar) sheriatik rreth rastit.

E, nëse kjo ekziston (fikhu sheriatik), atëherë nuk ka ndonjë pengesë për profesionin e avokatisë apo ndihmesës rreth saj në çështjet në të cilat nuk përbëjnë ndonjë gjë të ndaluar.

Pra, nëse lënda e avokatisë apo e mbrojtjes është e ligjshme, siç është kërkimi për kthimin e një pasurie që i takon apo refuzimi i një pretendimi të kotë, atëherë nuk ka kurrfarë pengese që të punohet si avokat në këto çështje, madje ka mundësi që të shpërblehet për këtë (te Allahu), nëse i zoti i së drejtës është i dobët dhe nuk mund që vet të mbrohet apo ta kthejë të drejtën e tij. Për këtë tregojnë Fjalët e Allahut të Madhërishëm: “Në qoftë se borxhliu është mendjelehtë ose i mitur, ose i tillë që nuk është në gjendje të diktojë, atëherë le të diktojë saktësisht kujdestari i tij.” (El Bekare, 282). Gjithashtu, kjo kuptohet prej Fjalëve të Allahut të Lartësuar: “Dhe mos u bëj mbrojtës i tradhtarëve!” (En Nisa, 105), çfarë tregon se nuk ka vend për ndalesë në mbrojtjen e atyre që nuk janë tradhtarë, dhe ato gjëra që nuk kanë vend për ndalesë janë të  lejuara. Po ashtu, parim i sheriatit islamik është se ‘lejohet bashkëpunimi në gjërat e mira’, siç e shohim në Fjalët e Allahut të Patëmeta: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira dhe në të ruajturit nga të këqijat” (El Maide, 2). Kurse, kthimi i të drejtave atyre që u takojnë dhe largimi i padrejtësive prej atyre që u është bërë e padrejtë është prej fushave të mirësisë dhe devotshmërisë, për atë që e bën këtë vepër sinqerisht për Allahun, pajiset me dije dhe punon.

E, nëse lënda e avokatisë dhe mbrojtjes është jo e ligjshme (sheriatikisht), siç janë kërkesat për interesa (fajde) të kamatës, apo dokumentimin e patundshmërisë së uzurpuar, apo hartimin e kontratës për importimin e mallrave të ndaluara sheriatikisht, apo kur provat dhe argumentet janë të kota/të pavlefshme (sheriatikisht), apo që dokumentet në të cilat ajo (lënda) është bazuar janë të falsifikuara, atëherë nuk i lejohet t’i hyjë (ta pranojë) asaj lënde. Për këtë tregojnë shumë argumente, prej tyre: Fjalët e Allahut të Madhërishëm: “Dhe mos u bëj mbrojtës i tradhtarëve!” (En Nisa, 105). Po ashtu, parimi i sheriatit islamik: ‘ndalohet bashkëpunimi në gjërat që përmbajnë mëkat’, siç e gjejmë në Fjalët e Allahut të Lartësuar: “dhe mos e ndihmoni njëri-tjetrin në gjynahe  dhe armiqësi! Frikësojuni Allahut, sepse Ai dënon ashpër.” (El Maide, 2).

E shtata: Në përgjithësi, ligjshmëria e ngritjes së drejtësisë nuk ndalet (kushtëzohet) në ekzistimin e gjykimit (ligjit) islam si përmbajtje dhe procedurë, dhe as, domosdoshmërish, të jetuarit nën hijen e tij. sepse, drejtësia është e një drejtë të cilën e meriton (i zoti i saj); prandaj, ngritja e çështjeve gjyqësore para gjykatave të cilat gjykojnë me ligje të vëna (nga njerëzit), me qëllim që të merret e drejta dhe të largohet padrejtësia, si në shoqëritë islame por edhe ato joislame, është një çështje që nuk ka kurrfarë pengese për personin që i është padrejtësi si dhe për avokatin që e përfaqëson atë. Sepse, ai nuk ka asnjë rrugë tjetër përmes së cilës arrin ta marr të drejtën që i takon, kurse mëkati dhe gjynahu i takon atyre të cilët e kanë vendosur gjykimin me ligjet e vëna dhe ua kanë imponuar njerëzve të gjykohen tek ato, si për atë që bazohet në këto ligje për ta miratuar padrejtësinë apo për të mbrojtur të kotën.

Dijetari i madh Bin Bazi, RahimehUllah, ka thënë:

“Prej AbdulAziz bin Abdilah bin Bazit tek vëllai i nderuar H.A.M. Allahu e ruajt.

Esselamu alejkum ue rahmetullahi ue berakatuhu. Pastaj: Dua të japë shenjë pyetjes (kërkesës për fetua) tënde e cila është regjistruar në drejtorinë e “Hulumtimeve akademike dhe dhënieve të fetuave” me nr. 2151, me datë: 6/6/1407 H, në të cilën ti pyet për vendimin rreth personit i cili kërkon të gjykohet tek ai (gjykatësi) që gjykon me ligje të vëna nga njerëzit, nëse të gjitha gjykatat në vendin e tij gjykojnë me këto ligje dhe nuk mundet të arrijë tek e drejta e tij përveç nëse gjykohet tek këto gjykata, a është personi i këtillë kafir (jobesimtar)?

Dhe, unë të njoftoj se nëse ai detyrohet në këtë çështje, atëherë nuk është kafir, mirëpo atij nuk i lejohet të gjykohet tek këto gjykata veçse në rast të domosdoshmërisë, pra kur nuk ka mundësi ta arrijë deri te e drejta e tij veçse përmes tyre, dhe në këtë rast nuk i lejohet të marrë të kundërtën e asaj që ia lejon sheriati i pastër.

Lus Allahun që të gjithëve t’iu japë sukses në atë që Ai është i kënaqur!

Esselamu alejkum ue rahmetullahi ue berakatuhu!

Drejtori i përgjithshëm i drejtorive të hulumtimeve akademike, dhënies së fetuave, dauetit dhe udhëzimit.”

“Mexhmuatu fetaua ue mekalat muteneuia lisemahati esh-shejh Ibën Baz”, vëllimi: 23, faqe: 214.

Është pyetur “Komisioni i përhershëm për hulumtime akademike dhe dhënie të fetuave”:

Cili është vendimi rreth të gjykuarit në gjykatën amerikane për mosmarrëveshjet mes myslimanëve, në çështjet e divorcit, biznesit, etj?

Ata u përgjigjen: “Nuk i lejohet myslimanit të gjykohet në gjykatat që gjykojnë me ligje të vendosura, përveç në domosdoshmëri, pra kur nuk gjenden gjykata sheriatike (Islame). (E, nëse gjykohet tek to) dhe i jepet diçka që nuk është e drejtë e tij (sheriatikisht), atëherë nuk i lejohet ta marrë atë.”

“Fetuaja me nr. 23/502.”

Mirëpo, ai i cili detyrohet (shtyhet domosdoshmërish) të gjykohet tek ligjet e vendosura, për ta larguar një padrejtësi apo për ta kthyer një të drejtë, i lejohet kjo me disa kushte:

01. Që të mos ketë mundësi të arrijë deri te e drejta e tij veçse përmes kësaj rruge.

02. Që mos ta pëlqejë dhe ta urrejë këtë gjykim.

03. Që mos të marrë më shumë se ajo që i takon (të drejtën e tij që ja cakton sheriati), edhe nëse këto kanune (ligje të vendosura) gjykojnë që këtij i takon të marrë më shumë.

Pastaj, fushat në të cilat mund të veprojë avokati janë të shumta, si dhe portet për përmirësime (reforma) paqësore sheriatike janë të avancuara, prej tyre ka që ngrihen në shkallën e obligueshmërisë për atë që kur e sheh të keqen ka mundësi dhe forcë ta ndryshojë atë përmes mjeteve që i ka në dispozicion. Fakti që avokatia është mjet efektiv për ndryshime paqësore, është një çështje të cilën e vunë re armiqtë tanë prej hebrenjve, duke e theksuar rëndësinë e saj dhe duke e deklaruar në ato që njihen si ‘Protokollet e të urtëve sionistë!’

Aktualiteti e konfirmon këtë, për shembull avokati kur ta hartojë një kontratë me hartim sheriatik, duke përfituar nga rregulla e ligjit për kontrata: “Kontrata është ligji i kontraktuesve”, ai kontribuon në përmirësimin e kontratave mes njerëzve, orientimin e tyre drejt formave sheriatike, dhe paralajmërimin  e tyre nga format tjera. Kështu ai nuk kontrakton veçse kontrata të ligjshme (sheriatikish) dhe nuk harton veçse hartime të ligjshme, e nëse ndodhë të ketë konflikt mes tyre, atëherë ai e mbron një kontratë të ligjshme.

Po ashtu, ajo që e gjejmë nga efekti i madh i avokatëve besnik gjatë bursave (financiare, tregtare, etj) në eliminimin apo përmirësimin e disa prej ligjeve të padrejta, në ndihmesën ndaj atyre që iu është bërë padrejtësi prej të dobëtëve, dhe në realizimin e kërkesave popullore islamike përmes rrugëve paqësore që cilat janë të dobishme dhe të përhershme.

Nga këtu kuptojmë se në braktisjen e këtij profesioni prej atyre që janë të dijshëm dhe të devotshëm, si individ apo grupe (për shembull përmes shoqatave të avokatëve), në fakt është braktisje e një fushe përmes së cilës dhe në të cilën mund të bëjnë përmirësime të mëdha, e sidomos duke ia shtuar kësaj se largimi i padrejtësive nga njerëzit kërkon praninë e avokatëve të besueshëm dhe besnik në dijen e sheriatit (fesë) dhe në njohjen e aktualitetit.

Përmbledhtas: Vendimi për të punuarit si avokat, apo të punuarit tek një avokat si asistent administrativ, për t’ia sjellë atij dosjet e lëndëve (çështjeve) dhe për t’i dërguar në gjykatë për dokumentimin e tyre, ndërlidhet me vendimin e lëndëve që i pranon (avokati) apo i lëndëve që i sjellë dhe i dokumenton (asistenti). Nëse lëndët janë të ligjshme në sheriatin islamik, atëherë edhe puna jote është e ligjshme. E, nëse ato nuk janë të ligjshme (sheriatikisht) dhe ti me përpjekjet e tua mundohesh ta ligjësosh atë, atëherë puna jote nuk është e ligjshme (e lejuar), edhe pse nga aspekti i ligjeve (të shtetit) është e saktë.

Le të jenë kriter i punës tënde Fjalët e Allahut i Lartësuar: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira dhe në të ruajturit nga të këqijat dhe jo në gjynahe dhe armiqësi! Frikësojuni Allahut, sepse Ai dënon ashpër.” (El Maide, 2), dhe fjalët e Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Ndihmoje vëllanë qoftë nëse bën padrejtësi apo nëse i bëhet padrejtësi.”

Dhe, ndoshta prej gjërave që do të të ndihmonte në punën tënde (si avokat) është që të punosh me dikë që ka dije dhe të kuptuar të thellë rreth ligjeve dhe dispozitave të sheriatit, pra që ka mundësi të hulumtojë rreth atyre çështjeve që përbëjnë problem rreth ligjshmërisë së tyre (sheriatikisht), apo nëse punon si asistent i një avokati të punosh për atë që ka njohuri për këto që i përmendëm, apo të bësh marrëveshje me të që të punosh me të vetëm në ato lloje të caktuara të punëve dhe çështjeve që nuk bien ndesh me sheriatin islamik.

Kjo është ajo që mu lehtësua sqarimi i saj.

Më poshtë i ke të përkthyera edhe disa fetua tjera të dijetarëve rreth kësaj çështjeje, të cilat besoj që do të ndihmojnë në pyetjen tënde:

Është pyetur shejh Ibën Uthejmini, RahimehUllah: Cili është vendimi për punësimin e myslimanit i cili ka studiuar ligjet e vëna (nga njerëzit), pastaj e hap një zyrë për të punuar si avokat duke i ngritur te gjykata civile çështjet që kanë të bëjnë me drejtorinë e kompanive? Si dhe cili është vendimi për paratë që i merr për këtë punë?

Ai është përgjigjur: “Vendosja e ligjeve që e kundërshtojnë sheriatin në vend të ligjeve sheriatike është kufr (mosbesim/mohim), sepse kjo do të thotë largim i sheriatit dhe vendosje në vend të tij të Tagutit, dhe kjo hynë nën Fjalët e Allahut të Madhërishëm: “Kushdo që nuk gjykon sipas asaj që ka shpallur Allahu, ai është mohues i vërtetë.” (El Maide, 44).

Ndërsa, të studiuarit e ligjeve të vendosura, nëse kjo bëhet me qëllim që përmes së vërtetës të refuzohet e pavërteta, atëherë nuk ka diçka të keqe në këtë. Mirëpo, nëse këtë e bënë me qëllim që t’i pasojë ato ligje që janë në kundërshtim me sheriatin, atëherë kjo është haram. Prandaj, për këtë themi se edhe të punuarit si avokat në një vend ku gjykohet me sheriat, nëse avokati dëshiron që t’ua çojë të drejtat atyre që u takojnë, atëherë nuk ka diçka të keqe në këtë. Mirëpo, nëse dëshiron që të triumfojë ndaj njerëzve me fjalët e tij, dhe ta mbrojë si të vërtetën po ashtu edhe të kotën, atëherë kjo është haram.” (Marrë nga “Likaul-babil-meftuh”, 33/6).

Është pyetur shejh Bin Bazi, RahimehUllah:

Cili është vendimi i sheriatit islamik rreth profesionit të avokatisë? Dhe, cili është mendimi i juaj rreth asaj që ka thënë dijetari i madh Ebul-A’la El Meududij, RahimehUllah, veçanërisht për këtë profesion në fund të librit të tij “Ligji islam dhe rrugët për ekzekutimin e tij”?

Ai u përgjigj:

“Nuk di të ketë pengesë për ushtrimin e profesionit të avokatisë, sepse ajo është autorizim dhe përgjigje për rastin (procesin gjyqësor), me kusht që avokati ta kërkojë/studiojë/zbulojë të vërtetën dhe të mos ta ketë për qëllim gënjeshtrën (në favor të autorizuesit), siç veprojnë shumica e atyre që janë të autorizuar. Ndërsa, sa i përket fjalëve të shejh Ebul-A’la El Meududit, RahimehUllah, për të cilat dhatë shenjë më lartë, unë nuk i kam lexuar ato.”

“Mexhmuatu fetaua ue mekalat muteneuia lisemahati esh-shejh Ibën Baz”, vëllimi: 23, faqe: 221.

Po ashtu, është pyetur:

Kur njeriu të punojë në avokati nganjëherë i ekspozohet ndihmës dhe mbrojtës së të keqes, sepse avokati ka për qëllim ta shfajësojë, për shembull, kriminelin të cilin e mbron (përfaqëson). Atëherë, a e ka avokati të ndaluar (haram) fitim nga raste të këtilla? Dhe, a ka kushte islamike për njeriun që punon si avokat?

Ai u përgjigj:

“Gjuhësisht fjala el muhamat (avokati) e ka kuptimin e veprimit të ndërsjellë prej el himaje (mbrojtjes). Kështu që, nëse mbrojtja është mbrojtje dhe përkrahje e së keqes, atëherë nuk ka dyshim se kjo është e ndaluar (haram), sepse kjo është veprimi i asaj që e ka ndaluar Allahu në Fjalët e Tij: “dhe mos e ndihmoni njëri-tjetrin në gjynahe dhe armiqësi! Frikësojuni Allahut, sepse Ai dënon ashpër.” (El Maide, 2). Ndërsa, nëse avokatia bëhet për ta mbrojtur dhe shfajësuar të mirën, atëherë kjo është mbrojtje e lavdëruar të cilën e urdhëron Allahu në Fjalët e Tij: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira dhe në të ruajturit nga të këqijat (devotshmëri).” (El Maide, 2).

Gjithashtu, është pyetur:

Cili është mendimi i Islamit rreth profesionit të avokatisë? Dhe, a ka ekzistuar ky profesion në kohën e sahabëve dhe kalifëve të drejtë?

Ai u përgjigj:

“Avokatia është autorizim për konfliktet (që ndodhin mes njerëzve), dhe ky lloj autorizimi ekziston qysh prej kohës së Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, deri në ditët e sotme, por emërtimi me avokati është një gjë e re. Kështu që, nëse avokati i frikësohet Allahut dhe nuk e ndihmon atë i cili e ka autorizuar në të keqen dhe në gënjeshtër, atëherë nuk ka kurrfarë pengese për të (që ta ushtrojë këtë profesion). Pra, obligim për të është që ta ketë frikë Allahun për avokatinë (mbrojtjen) e tij, ta kërkojë hakun (të drejtën) pa gënjeshtra dhe të mos ta ndihmojë atë i cili e ka autorizuar në mëkate ndaj Allahut. E, nëse këtë të drejtë e kërkon përmes asaj që ka dijeni dhe kërkon prej gjykatësit që të gjykojë me ligjin (sheriatin) të cilin e di gjykatësi mirëpo nuk e di avokati, atëherë nuk kurrfarë pengese që ai të punojë në këtë rast. Por që qëllimisht të punojë me gënjeshtra, apo ta ndihmojë në gënjeshtër apo në mashtrim, kjo nuk lejohet.  Nëse vepron kështu, atëherë ai është mëkatar dhe zullumqar. Pra, avokati apo i cili autorizohet duhet ta ketë frikë Allahun. Avokat është ai i cili autorizohet rreth një konflikti (që ta mbrojë klientin e tij), kështu që ai duhet ta ketë frikë Allahun, të mos veprojë qëllimisht me të kotën dhe ta ndihmojë klientin e tij në këtë. Mirëpo, e kërkon për të (autorizuesin/klientin) të drejtën dhe kaq, pavarësisht a është ky konflikt rreth ndonjë toke, apo kafshe, apo automjeti, etj. Kërkon prej gjykatësit të gjykojë me të vërtetën të cilën e di nga sheriati i Allahut, dhe e sjellë provën/dëshminë që i kërkohet, duke e sqaruar të vërtetën që e posedon, mirëpo jo me gënjeshtra. Pra, nëse e sqaron rastin të cilin e posedon duke qenë i ndershëm (i drejtë) dhe duke mos e pasur për qëllim të kotën dhe mashtrimin, atëherë nuk ka kurrfarë të keqe për të (ta ushtrojë këtë detyrë).”

“Fetaua nur aled-derb”, vëllimi 19, faqe: 231.

Gjithashtu,është pyetur: ka prej myslimanëve që punojnë në avokati, por personi që punon si avokat nganjëherë e mbron atë që është i padrejtë, dhe nëse e pyet pse po e mbron atë, ai përgjigjet duke thënë: ky është profesioni im.

Pyetjen që dua ta parashtroj është: a ka në islam avokati? Dhe, cili është vendimi i Islamit rreth avokatisë dhe avokatëve? Allahu ju shpërbleftë me të mira!

Ai u përgjigj:

“Avokatia ka një rrezik të madh, dhe ajo është autorizim nga personi që autorizon. Prandaj, nëse i autorizuari dhe avokati e hulumtojnë të vërtetën, e kërkojnë të drejtën, kujdesen që e kjo e drejtë t’iu shkojë atyre që e meritojnë, dhe fakti që ai është avokat nuk e shtyn ta mbrojë të padrejtin, t’ua pështjellojë gjykatësve dhe vendimmarrësve, dhe gjëra të kësaj natyre, atëherë nuk ka kurrfarë pengese për të (në ushtrimin e këtij profesioni). Mirëpo, nëse avokatia e tërheq drejt të të ndihmuarit të padrejtit që të triumfojë ndaj atij që i ka bërë padrejtësi, apo drejt veprimit të mashtrimeve (hileve) në rast, apo kërkimit të dëshmitarëve të rrejshëm, dhe gjërave të ngjashme me këtë prej kotësive, atëherë ushtrimi i saj është i ndaluar (haram), dhe ushtruesi i saj hyn në mesin e atyre që ndihmojnë të tjerët në mëkate dhe armiqësi. Është saktësuar nga Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të ketë thënë: “Ndihmoje vëllanë tënd pavarësisht a është i padrejtë apo prej atyre që i është bërë padrejtësi.” Thanë: O i Dërguar i Allahut, të ndihmojmë kur i bëhet padrejtësi (këtë po e kuptojmë), mirëpo si ta ndihmojmë kur është i padrejtë?! Ai tha: “Ta ndalosh nga padrejtësia.” Domethënë, kur ta ndalosh nga të bërit padrejtësi, kjo është ndihma jote ndaj tij. Kjo pra është ndihma që duhet dhënë të padrejtit, duke e ndaluar nga të bërit padrejtësi dhe të mos ndihmohet që ta bëjë atë.

E, nëse avokati e ndihmon atë të bëjë padrejtësi, atëherë ai është bashkëpunëtor i tij në mëkat, kjo vepër e tij është e urryer (refuzuar), dhe ai i ekspozohet ndëshkimit të Allahut, lusim Allahun të na ruajë nga kjo.

Kjo vlen për çdo kënd që autorizohet për ndonjë rast, edhe nëse nuk quhet avokat, nëse ai e ndihmon autorizuesin (klientin) e tij në padrejtësi dhe armiqësi, në grabitjen e të drejtës (hakut) të tjerëve përmes gjërave të kota, atëherë ai është bashkëpjesëmarrës i tij në atë mëkat, si dhe ai është zullumqar porsi klienti i tij, lus Allahu që të gjithëve të na japë udhëzim, shpëtim dhe selamet.

Gjithashtu, unë këshilloj që me këtë profesion të merret vetëm ai i cili ka vetëbesim që (në rastet të cilat i pranon) ta kërkojë/hulumtojë sheriatin, të ndihmojë në realizimin e tij, ta ndihmojë atë që i është bërë padrejtësi dhe jo të padrejtin. Mirëpo, nëse vetja e tij joshet (anon) që të marrë pasuri me të drejtë e me të padrejtë, që ta ndihmojë autorizuesin (klientin) e tij dhe atë që e ka marrë për avokat të tijin (pavarësisht a ka të drejtë apo jo), atëherë kjo nuk i lejohet atij, përkundrazi ai e ka obligim që të ketë kujdes nga kjo.”

“Fetaua nurun aled-derb”, vëllimi 19, faqe: 233.

Nga ajo që u tha më lartë mund të arrijmë në përfundim se të punuarit si avokat lejohet dhe kompensimi që e merr për të është hallall, nëse plotësohen kushtet në vijim:

01 - Që fillimisht t’i kushtojë kujdes (ta marrë parasysh) vendimin e sheriatit në origjinën e çështjes, prandaj nuk e ngrit çështjen (nuk e mbron klientin) përveç nëse e di ligjshmërinë (sheriatikisht) e rastit (çështjes) dhe përmbajtjen e saj.

02 - Nëse e sheh se e drejta (haku) është në anën e autorizuesit (klientit) të tij, atëherë e mbron atë dhe bën që e vërteta të ngadhënjejë.

03 - Nuk i lejohet ta mbrojë autorizuesin e tij (klientin) për një çështje të cilën e di kotësinë e saj.

04 - Nuk i lejohet të kërkojë për të (klientin) një të drejtë e cila nuk i takon.

05 - Prandaj, nëse e sheh që e drejta nuk është në anën e autorizuesit (klientit) të tij, atëherë nuk i hynë (nuk e pranon) rastit, sepse myslimanit nuk i lejohet ta mbrojë të kotën dhe të keqen. Por duhet ta paralajmërojë (klientin e tij) dhe ta këshillojë që ta ketë frikë Allahun që mos ta ngritë pretendimin (rastin), t’ua kthejë të drejtat atyre që u takojnë, dhe t’ia sqarojë kotësinë e pretendimit të tij, në mënyrë që të tërhiqet duke qenë i bindur.

06 - Disa dijetarë thanë se në rastin e mësipërm e pranon çështjen, por avokatia (mbrojtja) duhet të jetë në të kundërtën e asaj që kërkon klienti, domethënë se ai (avokati) e mbron klientin që të mos i hyjë një çështjet të cilën Allahun e ka ndaluar. Kjo ngase Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Ndihmoje vëllanë qoftë nëse bën padrejtësi apo nëse i bëhet padrejtësi!” Thanë: O i Dërguar i Allahut, të ndihmojmë kur i bëhet padrejtësi (këtë po e kuptojmë), mirëpo si ta ndihmojmë kur është i padrejtë?! Ai tha: “Ta ndalosh nga padrejtësia, kjo është ndihma ndaj tij.” E transmeton Buhariu me nr. 6952. Dhe, nëse klienti insiston që ky ta marrë (pranojë) çështjen (rastin), atëherë puna e avokatit duhet të jetë që ta sqarojë të vërtetën dhe t’ia kthejë të drejtën atij që i takon (domethënë të personit me të cilin është në konflikt klienti i tij), dhe kompensimi që e merr në këtë rast është i lejuar (hallall) dhe nuk ka kurrfarë pengese për marrjen e tij.

07 - E, nëse i hynë një çështjeje (rasti) duke qenë i bindur se klienti i tij ka të drejtë, mirëpo më vonë i bëhet e qartë e kundërta e saj, atëherë e ka të ndaluar që të vazhdojë në të, sepse kjo është bashkëpunim në mëkate dhe armiqësi.

08 - Obligohet ta sqarojë të vërtetën dhe ta thotë drejtësinë.

09 - Mos ta favorizojë askënd për shkak të afërsisë, apo shoqërisë, etj, si dhe mos t’i bëjë padrejtësi ndokujt për shkak të armiqësisë (urrejtjes) që ka ndaj tij.

10 - Nuk lejohet që avokati të paguajë ryshfet për ta fituar çështjen, ngase prej dispozitave të paluhatshme të fesë sonë të pastër është që ryshfeti llogaritet prej mëkateve të mëdha. Allahu i Lartësuar thotë: “Ata janë dëgjues të gënjeshtrës dhe e hanë me kënaqësi të madhe atë që është e ndaluar” (El Maide, 42). Haseni (El Basriu) dhe Seid bin Xhubejrin thanë: “Këtu për qëllim është ryshfeti.” I Lartësuari thotë: “Mos ia merrni pasurinë njëri-tjetrit padrejtësisht! Dhe mos u bëni mitëdhënës te gjykatësit për t’ua përvetësuar në mënyrë të paligjshme dhe me vetëdije njerëzve një pjesë të mallit” (El Bekare, 188). Nga Abdullah bin Amri, radijAllahu ‘anhu, transmetohet se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Allahu i mallkuar mitëdhënësin dhe mitëmarrësin”,  e transmeton Tirmidhiu dhe thotë: “Hadithi është autentik dhe i mirë.” Në një transmetim tjetër shton: “dhe atë që ndërmjetëson për mitë.” Pra, ndalohet dhënia dhe pranimi i mitos, si dhe ndërmjetësimi për të.

11 - Këtu bën përjashtim rasti kur nuk mund të arrijë ndryshe deri te kthimi i të drejtës apo largimi i padrejtësisë dhe dëmit, siç është rasti të shpëtojë nga një akuzë prej së cilës është i pastër, atëherë sipas xhumhurit (pjesës dërmuese të dijetarëve) kjo gjë lejohet, pavarësisht klienti a bën këtë vet apo përmes avokatit, dhe mëkati bie mbi mitëmarrësin jo mbi mitëdhënësin. Transmetohet se kur Ibën Mesudi, radijAllahu ‘anhu, ishte në Etiopi i kishte dhënë ryshfet dy dinar në mënyrë që të lihej i lirë, dhe tha: “Mëkati bie mbi marrësin dhe jo mbi dhënësin.”

12 - Avokati është punonjës, kështu që patjetër duhet t’i caktohet kompensimi para se t’ia fillojë punës, pavarësisht a përfundon vendimi/gjykimi në dobi të atij që e ka punësuar apo jo. Kjo bazohet në hadithin që e transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Seid El Hudriu, se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e ka ndaluar që të punësohet punonjësi deri sa t’i bëhet i qartë kompensimi (shpërblimi). Kurse, në transmetimin e Nesaiut thotë: “Nëse e punëson një punonjës, atëherë (fillimisht) bëja me dije kompensimin e tij.”

13 - Nëse çështja përfundon në dobi të atij që e mbron dhe ai dëshiron të shtojë (kompensojë) më shumë me zgjedhjen e tij, atëherë nuk ka kurrfarë pengese në këtë.

14 - Ndërsa, kushtëzimi i kompensimit me suksesin apo jo të çështjes (rastit), kjo nuk lejohet.

15 - Nuk ka diçka të caktuar në sheriat se sa duhet të jetë kompensimi të cilin e merr avokati nga klienti i tij në mënyrë që të mos konsiderohet prej tyre që e hanë (merr) pasurinë e tjerëve padrejtësisht. Kjo gjë arrihet me marrëveshje mes tyre.

16 - Këto kushte ishin nëse çështja/rasti paraqitet (drejtohet) tek një gjykatë sheriatike që i përmbahet të gjykuarit me Kuran dhe Sunnet.

17 - Nëse autorizuesi (klienti) i tij zgjedh që rastin ta ngritë (paraqes) tek ndonjë gjykatë që gjykon me ligje të vëna nga njerëzit, atëherë kjo nuk lejohet përderisa ka gjykata sheriatike, kështu që në këtë rast nuk lejohet që ai të ndihmohet. Dijetarët janë në pajtueshmëri se është e ndaluar të gjykuarit tek një gjykatës jomysliman apo me ligje joislame, sepse kjo çështje është kufër (jobesim), dhulm (padrejtësi) dhe fisk (tejkalim i kufijve).

18 - Muslimanët që jetojnë në një vend të kufri apo një vend që gjykon me ligje të vëna nga njerëzit duhet që për mosmarrëveshjet ndërmjet tyre të gjykohen tek një gjykatës mysliman (i cili është i kualifikuar për të gjykuar), të cilën e përzgjedhin dhe caktojnë të gjykojë mes tyre, ose problemet mes tyre i kryejnë duke u pajtuar (marrë vesh) mes veti.

19 - Mirëpo, nëse autorizuesi (klienti) i tij detyrohet që rastin ta ngritë (paraqes) tek ndonjë gjykatë që gjykon me ligje të vëna nga njerëzit, siç është rasti kur çështja veç është ngritur (paraqitur) kundër tij aty, apo nuk ka gjykata tjera (sheriatike) në vendin e tij, atëherë i lejohet avokatit që ta pranojë rastin e tij (duke iu përmbajtur kushteve të lartpërmendura), ngase sikur myslimani ta braktiste ngritjen e çështjes tek këto gjykata, atëherë do t’i bëhej padrejtësi e madhe, ndoshta kjo do të çonte që ai të mbytej, apo të burgosej, apo t’i merrej pasuria e tij, dhe gjëra të tjera. Në këtë gjendje (rast) ai konsiderohet mukrah (i detyruar/imponuar me dhunë), dhe nevoja e merr pozitën e domosdoshmërisë, kurse ‘domosdoshmëritë i bëjnë të lejuara ato gjëra që janë të ndaluara’; Allahu i Lartësuar thotë: “Ai tashmë jua ka shpjeguar ç’është e ndaluar, përveçse kur jeni në shtrëngesë?!” (El En’am, 119). Pastaj, njerëzit sot jetojnë nën hijen e parimeve dhe rregullave të procedurave gjyqësore, nuk mund t’i ikin nevojës për autorizimin e avokatëve të cilët në çdo vend janë bërë si një organizatë botërore pa të cilin njerëzit nuk mund të bëjnë. Kështu që, sikur t’i porositnim të gjithë myslimanët që i përmbahen fesë së tyre për ta braktisur avokatinë, atëherë në mejdan do të mbetnin vetëm ata të cilët nuk do të hezitonin ta zbatonin haramin (gjërat e ndaluara), dhe në këtë ka dëm të madh. Kështu që, myslimanët kanë nevojë për avokatë të cilët janë besnikë dhe të devotshëm.

20 - Mirëpo, nëse këto gjykata me ligje (të vëna nga njerëzit) gjykojnë dhe marrin vendim që atij (klientin) i takon diç më shumë se që është e lejuar me sheriat, atëherë atij nuk i lejohet ta marrë këtë shtesë.

21 - Gjithashtu, nëse këto gjykata me ligje (të vëna nga njerëzit) gjykojnë dhe marrin vendim që ai të ndëshkohet më shumë se që e parasheh sheriati, atëherë i lejohet avokatit që t’i hyjë rastit dhe përmes mbrojtjes së tij ta kthejë ndëshkimin brenda kufijve të sheriatit. Edhe pse kjo çështje më shumë është teorike sesa praktike.

22 - Këshillojmë që avokati më shumë t’iu përmbahet rasteve që kanë të bëjnë me kodin civil apo administrativ, dhe të ngjashme me to, sepse ligjet aty më pak e kundërshtojnë sheriatin e Allahut. Kurse, t’iu largohet rasteve që kanë të bëjnë me kodin penal, ngase shumë ligje aty e kundërshtojnë sheriatin e Allahut, përveç rastit kur ka të bëjë me dobinë më të madhe, siç është rasti kur për ndonjë nga vëllezërit myslimanë është gjykuar me vdekje apo burgim të përjetshëm (apo me kohë të gjatë) për shkak se ai e flet të vërtetën, atëherë nga aspekti i domosdoshmërisë dhe që të evitohet e keqja më e madhe lejohet të gjykuarit tek këto ligje dhe qëndrimi para një gjykatësi jobesimtar që gjykon me to, me qëllim që ta largojë fare këtë vendim apo së paku ta lehtësojë atë.

23 - Gjithashtu, edhe nëse një jobesimtar kërkon prej tij (avokatit) që ta mbrojë nga padrejtësia, atëherë i lejohet kjo gjë (me kushtet e lartpërmendura), sepse kjo është prej drejtësisë me të cilën jemi urdhëruar në Fjalët e Allahut: “Le të mos ju nxisë urrejtja ndaj njerëzve për të bërë padrejtësi. Bëhuni të drejtë, se kjo është më afër devotshmërisë dhe frikësojuni Allahut!” (El Maide, .

24 - Nëse të gjitha dyert përplasën para fytyrës së tij dhe të gjitha rrugët (mjetet) i ndërpriten, atëherë e ka obligim që të tërhiqet, përndryshe prezenca e tij aty është bashkëpjesëmarrje në padrejtësi dhe e bartë peshën e mëkatit aq sa është vepra e tij.

25 - Krejt kjo kërkon nga avokati që të ketë dije rreth sheriatit të Allahut, në mënyrë që ta dallojë të vërtetën prej të kotës, dhe që të ketë mundësi të pajtojë mes njerëzve, apo të hartojë kontrata, etj, në pajtim me sheriatin.

26 - Nëse avokati nuk ka dije rreth sheriatit, apo dija e tij është e pakët, atëherë duhet që së pari të pajiset sa më shumë, brenda mundësive, me dije sheriatike para se t’i hyjë një çështjeje. Dhe kjo arrihet ose duke lexuar rreth asaj çështjeje, ose të ketë kontakt të vazhdueshëm me dikë prej dijetarëve apo hoxhallarëve të vendit të tij, në mënyrë që për çdo çështje (rast) që i ofrohet të mund ta pyes atë dhe të arrijë në përfundimin e ligjshmërisë sheriatike apo jo të asaj çështjeje.

P.S. Disa dijetarë kanë thënë: ‘që avokatia te myslimanët e parë konsiderohej si profesion i përbuzshëm, prandaj njerëzit i rrinin larg avokatit, ngase avokati përfiton (han) përmes gjuhës së tij. Është vërtetuar në hadithin që e transmeton Sa’d bin Uekasi, radijAllahu ‘anhu, se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk do të ndodhë Kiameti deri njerëzit të fillojnë të hanë përmes gjuhëve të tyre”. Kjo i përfshin avokatët, këngëtarët dhe gazetarët. Pra, ata thanë se avokatia është profesion i ligjshëm (sheriatikisht), mirëpo nuk është e lavdëruat tek njerëzit. Sepse, njeriu detyrohet t’ia besojë sekretin e tij tjetrit, kështu që nëse e merr nevojën e tij, atëherë do ta mallkojë atë që e di sekretin e tij, e nëse nuk e merr nevojën e tij dhe dështon, atëherë, gjithashtu do të ndjejë keqardhje pse e përhapi sekretin  e tij. Për këtë, kjo klasë e njerëzve nuk janë të lavdëruar, prandaj i shohim se ata vazhdimisht bëjnë mashtrime, përveç atyre që i ka mëshiruar Allahu.

Pra, si profesion avokatia në origjinë është si gazetaria, domethënë është e mirë dhe ka të ardhura të mira (hallall), mirëpo nga aspekti i aplikimit praktik është prej profesioneve më të ulëta. Pra, si profesion ajo është e lejuar me kushte, por aplikimi i saj në realitet është vetëm teorik dhe jo praktik, përveç te ata që janë të përsosur prej avokatëve të devotshëm dhe të ruajtur nga të këqijat, kurse sot ata nuk ekzistojnë apo janë shumë të rrallë.’

Kështu kanë thënë këta dijetarë, sidomos ata u bazuan në atë çfarë e shohin dhe dëshmojnë tek avokatët bashkëkohor, prej mashtrimeve, hileve, tradhtive dhe gjërave të tjera, vetëm e vetëm që ta fitojnë rastin dhe të përfitojnë materialisht.

Këtu më shumë jemi përgjigjur se a lejohet puna në avokati nga aspekti i akides (besimit), prandaj nuk do të merremi shumë me kundërpërgjigje ndaj mendimit të këtyre dijetarëve, mirëpo themi se nëse avokati i përmbush kushtet që i kemi cekur më lartë dhe të cilat i kanë përmendur shumica e dijetarëve, siç e sqaruam më lartë, atëherë nuk mund të konsiderohet ky profesion si i ulët apo i përbuzur, mirëpo avokati shpërblehet për punën e tij, madje në disa raste e ka obligim që të ndërhyjë dhe ta ndalojë të keqen më të madhe. E, si ka mundësi që profesioni i tij të jetë i përçmuar?

 

Allahu e di më mirë!

Gjykimi i Festimit të Vitit të Ri.

 

Gjykimi i urimit të vitit të ri Shejkh ibën Uthejmin.

Pyetje: Cili është gjykimi i urimit të fillimit të vitit të ri që e bëjnë njerëzit kur i thonë njëri-tjetrit: “Paçi një vit të mbarë”, apo diçka të ngjashme?

Përgjigje: Urimi i vitit të ri nuk është njohur te Selefët (të parët tanë), prandaj braktisja e tij është më parësore. Por nëse një person i uron një personi tjetër për atë vit që e ka kaluar në bindje ndaj Allahut – të Madhëruar e të Lavdëruar –, atëherë e uron atë për jetë të gjatë në bindje ndaj Allahut, për këtë urim nuk ka ndonjë problem. Ngase njeriu më i mirë është ai që ka jetë të gjatë dhe vepra të mira, porse ky urim të jetë në fillim të vitit të ri Hixhrij.

Kurse, për sa i përket urimit të vitit të ri sipas Krishtit, ky urim nuk lejohet. Ngaqë nuk është i ligjshëm (sheriatik), përkundrazi pabesimtarët urojnë njëri-tjetrin me këtë gjatë festave të tyre. Njeriut i kanoset rrezik i madh që t’i urojë ata për festat e kufrit (mosbesimit), sepse urimi për festat e kufrit është kënaqje me to, shtoja edhe atë që kënaqja me festat e kufrit mund ta nxjerr njeriun nga rrethi i Islamit – siç e ka përmendur këtë Ibën Kajjim – Rahimullah - në librin e tij “Ahkamu Ehli- Dhimmeh”, ku thotë:

“Urimi i vitit të ri Hixhrij është më parësor që të lihet, pa dyshim, sepse kjo nuk ka ndodhur në kohën e Selefëve, edhe në qoftë se njeriu e bën atë, nuk ka mëkat, kurse urimi i vitit të ri sipas Krishtit nuk lejohet kurrsesi.”

Burimi:  “Likaul-Babil el-Meftuh” (112).

Gjykimi i urimit të vitit të ri sipas Krishtit Shejkh Bin Baz.

Pyetje: Cili është gjykimi i Islamit për urimin e festave të Krishterëve?

Përgjigje: Nuk i lejohet Muslimanit që t’i urojë të Krishterët për festat e tyre, sepse kjo është bashkëpunim në mëkat dhe neve na është ndaluar një gjë e tillë. Allahu i Lartësuar thotë:

“Mos bashkëpunoni me njëri-tjetrin në mëkate dhe armiqësi.”1

Ky urim përmban dashamirësi me ta (me Krishterët), kërkim të dashurisë së tyre dhe shfaq kënaqësi karshi atyre dhe ceremonive e tyre. Kjo nuk lejohet. Përkundrazi, është detyrë që të shfaqësh armiqësi dhe urrejtje ndaj tyre. Sepse ata (të Krishterët) me këtë festë e zemërojnë Allahun – e Madhëruar e të Lartësuar – dhe i përshkruajnë shok Atij në adhurim dhe i përshkruajnë Atij se ka grua dhe fëmijë. Allahu i Lartësuar thotë:

“Nuk do të gjesh njerëz që besojnë në Allahun dhe Ditën e Fundit, që i miqësojnë ata që e kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, qofshin ata baballarët e tyre, apo bijtë e tyre, apo vëllezërit apo të afërmit e tyre. Allahu ka bërë iman (besim) në zemrat e tyre dhe i mbështeti (i forcoi) ata me argumente (dritë dhe udhëzim).”2

“Me të vërtetë pati shembull të mrekullueshëm për ju tek Ibrahimi dhe ata që ishin me të (Pejgamberët), kur ai i tha popullit të tij: “Vërtetë ne distancohemi nga ajo që adhuroni ju përveç Allahut, ne ju refuzojmë juve (për kufrin tuaj) dhe ka filluar në mes nesh dhe juve armiqësia dhe urrejtja e përhershme derisa ta adhuroni Allahun, të Vetmin...”3

Prej Allahut vjen suksesi.

Burimi: “Fetaua Lexhnetu Daimeh lil Buhuthi el-‘Ilmijeh ue el-Ifta”, (11168).

Gjykimi i pjesëmarrjes në festat e pabesimtarëve Shejkh Bin Baz.

Pyetje: Është vënë re se disa Muslimanë marrin pjesë me të Krishterët në festën e Krishtlindjeve – siç e quajnë atë. (Pyetësi) shpreson që t’i jepni një këshillë për këtë?

Përgjigje: Nuk i lejohet Muslimanit apo Muslimanes që të marrë pjesë në festat e të Krishterëve, Jehudëve apo në festat e pabesimtarëve të tjerë, përkundrazi, e ka detyrë që t’i braktisë ato, sepse ai që i përngjan një populli është sikur ai. I Dërguari - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – na ka ndaluar që t’u përngjajmë pabesimtarëve në moral. Andaj, besimtari apo besimtarja e ka për detyrë që të largohet prej këtyre, dhe të mos ndihmojë me asgjë në mbajtjen e këtyre festave, sepse janë festa që kundërshtojnë Sheriatin e Allahut dhe janë festa të armiqve të Allahut. Kështu që, nuk lejohet pjesëmarrja në to dhe as bashkëpunimi me pjesëmarrësit e atyre festave dhe nuk lejohet ndihmesa e tyre me asgjë, hiç fare, as me (shërbim të një) kafeje, me asgjë fare, siç është (ofrimi i ndihmës) duke u dhënë enë, apo gjëra të ngjashme. Po ashtu, Allahu – i Pastri nga çdo mangësi – thotë:

“...dhe bashkëpunoni në bamirësi (el-bir - në atë që ka urdhëruar Allahu) dhe devotshmëri (et-takua – largimi nga mëkatet që ka ndaluar Allahu) dhe mos bashkëpunoni në mëkate dhe armiqësi (kufijtë që i ka caktuar Allahu)...”4

Pjesëmarrja në festat e pabesimtarëve është një lloj bashkëpunimi në mëkate dhe armiqësi. Pra, çdo Musliman dhe Muslimane e ka për obligim t’i braktisë këto festa, dhe nuk i ka hije atij që ka logjikë, të mashtrohet me to. E ka obligim që të shikojë tek Sheriati i Islamit dhe tek ajo që ka ardhur ai dhe të pasojë urdhrin e Allahut dhe të Dërguarit të Tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – e të mos shikojë atë që bëjnë njerëzit, sepse shumica e tyre nuk çajnë kokën për atë që ka urdhëruar Allahu – siç ka thënë Allahu i Madhëruar e i Lavdëruar në Librin e Tij:

“Nëse iu bindesh shumicës së atyre që janë në tokë, ata do të devijojnë ty nga rruga (feja) e Allahut.”5

Dhe ka thënë i Pastri nga çdo mangësi:

“Dhe shumica nuk do të besojnë ty (o Muhamed) edhe në qoftë se ti e dëshiron shumë atë.”6

Për këtë arsye, festat që janë në kundërshtim me Sheriatin, nuk lejohet marrje e tyre për festa edhe në qoftë se njerëzit i festojnë ato. Besimtari i peshon fjalët dhe veprat e tij, i peshon fjalët dhe veprat e njerëzve me Kuran dhe Sunet, me Librin e Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ajo që është në pajtim me këto dyja (Kuranin dhe Sunetin) apo njërën prej tyre, atëherë ajo është e pranuar, edhe në qoftë se njerëzit heqin dorë prej saj, dhe ajo që është në kundërshtim me këto dyja apo njërën prej tyre, atëherë ajo është e refuzuar, edhe në qoftë se njerëzit e praktikojnë atë.

Allahu u dhëntë sukses dhe udhëzim të gjithëve.

Burimi: “Fetaua Nurun ‘ala Derb”, (73).

Shitblerja e dhuratave të festave të fund vitit dhe “ftema e Krishtlindjeve” Shejkh Muhamed bin Ibrahim Aali-Shejkh.

Shejkh Muhamed bin Ibrahim – Rahimullah – ka thënë:

“Na kanë treguar se vitin e kaluar, disa tregtarë kanë importuar dhurata speciale për vitin e ri me rastin e festës së Krishtlindjeve, në mesin e këtyre dhuratave ishte edhe “Pema e Krishtlindjeve”. Disa vendas e blinin atë dhe ua ofronin atë të huajve në vendet që marrin pjesë në këto festa. Kjo është një gjë e keqe, atyre nuk ju ka hije ta bëjnë një gjë të tillë. Ne nuk dyshojmë që ju e dini ndalesën e kësaj dhe atë që kanë përmendur njerëzit e dijes me unanimitetin e dijetarëve për rrezikun e pjesëmarrjes në festat e pabesimtarëve, siç janë idhujtarët (mushrikët), apo pasuesit e Librave (të Krishterët dhe Jehudët).

Andaj në kërkojmë nga ju që të kujdeseni për ndalimin e asaj që importohet në shtet nga këto dhurata (pema e Krishtlindjeve, etj.) dhe ato që hyjnë në gjykimin e këtyre dhuratave, të cilat janë specifike për festat e tyre.”

Burimi: “Fetaua Muhamed bin Ibrahim”, (823).

Gjykimi i urimit për festën e Krishtlindjeve Shejkh ibën Uthejmin.

Është pyetur Kolosi, Muhamed ibën Uthejmin – Rahimullah – rreth gjykimit për urimin e pabesimtarëve për festën e Krishtlindjeve?

Ai – RahimehUllah – është përgjigjur:

Urimi i pabesimtarëve për festën e Krishtlindjeve apo festat e tjera fetare të tyre është haram sipas unanimitetin të dijetarëve, siç e ka përcjellë këtë Ibën Kajjim – Allahu e mëshiroftë – në librin e tij: “Ahkamu Ehli Dhimmeh”, ku thotë:

“Ndërsa urimi për ritualet e kufrit që janë të veçuara për kufrin, është haram sipas unanimitetit të dijetarëve, si p.sh. t’ua urosh festat e tyre apo agjërimin e tyre duke u thënë: “Gëzuar Festat”, apo t’i urojë për festën me diçka të ngjashme. Ai që e thotë këtë edhe nëse shpëton nga kufri, ajo prapëseprapë është nga haramet dhe është e njëjtë sikur ta urosh atë që i përulet (në sexhde) kryqit. Bile kjo është mëkat më i madh tek Allahu dhe është më e urryer se t’i urosh ata për pirjen e alkoolit, për vrasjen e njeriut apo për marrëdhëniet intime të jashtëligjshme (zina) apo gjëra të ngjashme. Shumë prej atyre që nuk kanë respekt për fenë, bien në gjëra të tilla dhe nuk e dinë shëmtinë që kanë bërë. Pra, ai që e uron robin për një gjynah, bidat apo kufër, ai e ka ekspozuar veten e tij ndaj zemërimit dhe urrejtjes së Allahut.”

Urimi i të Krishterëve për festat e tyre fetare është haram për shkak të këtyre tetë gjërave që i përmendi Ibën Kajjimi, sepse në to ka aprovim për atë që pretendojnë ata nga ceremonitë e kufrit dhe shprehje të kënaqësisë nga ana e tij (Muslimanit) ndaj tyre edhe në qoftë se ai nuk kënaqet me këtë kufër për veten e tij. Mirëpo, Muslimanit i ndalohet që të kënaqet me ceremonitë e kufrit apo t’i urojë të tjerët për këto, sepse Allahu i Lartësuar nuk kënaqet me këtë – siç ka thënë Allahu i Lartësuar:

“Nëse ju nuk besoni, atëherë pa dyshim se Allahu nuk është i nevojshëm për ju, Ai nuk kënaqet që robërit e Tij të mos e besojnë Atë. Nëse ju e falënderoni atë (duke e besuar atë), Ai është i kënaqur me ju.”7

Dhe ka thënë i Lartësuari:

“Këtë ditë përsosa fenë tuaj për ju, plotësova Dhuntinë Time ndaj jush dhe zgjodha për ju Islamin si fe.”8

Pra, t’i urosh ata me këtë është haram, qoftë ky person koleg pune apo jo. E nëse ata na urojnë neve për festat e tyre, ne nuk u përgjigjemi atyre, sepse ato nuk janë festat tona, por janë festa që Allahu i Lartësuar nuk kënaqet me to. Ngaqë ato festa ose janë të shpikura në fenë e tyre ose janë të ligjësuara, porse janë të abroguara nga feja Islame me të cilën Allahu e dërgoi Muhamedin – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – për të gjithë njerëzimin.

Allahu, për krijesat, ka thënë:

“Ai që kërkon fe tjetër pos Islamit, ajo nuk do t’i pranohet atij kurrsesi, dhe ai në botën tjetër do të jetë nga të humburit.”9

Që Muslimani t’u përgjigjet ftesës së tyre në këtë ceremoni është haram, sepse kjo përgjigje e ftesës është më keq sesa urimi i tyre për këtë ftesë, sepse përgjigja e ftesës do të bëjë që ata të marrin pjesë në ato festa.

Po ashtu, Muslimanët e kanë të ndaluar t’u përngjajnë pabesimtarëve duke mbajtur takime me rastin e këtyre ceremonive, apo të shkëmbejnë dhurata, të shpërndajnë ëmbëlsira apo pjata me ushqim apo që të ndalen nga puna duke marr pushime dhe gjëra të ngjashme, për shkak të fjalës së Pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem:

“Kush i përngjan një populli është si ai.”

Shejkhul-Islam Ibën Tejmije në librin e tij “Iktidau Siratil-Mustekim Mukhalefetu As’habil- Xhehim” thotë:

“Përngjasimi me disa festa të tyre shkakton lumturi në zemrat e tyre për të kotën e tyre që ata kanë, ndoshta kjo mund t’i inkurajojë ata për t’i shfrytëzuar këto raste dhe për t’i poshtëruar të dobëtit (Muslimanë).”

Ai që bën diçka nga kjo, ai është mëkatar, qoftë nëse bën këtë me servilizëm apo dashamirësi, apo për shkaqe të tjera, sepse këto janë lajka në fenë e Allahut dhe   janë nga shkaqet e forcimit e shpirtrave të pabesimtarëve dhe mburrjes me fenë e tyre. Allahu është përgjegjës që Muslimanët t’i bëjë krenarë me fenë e tyre dhe t’i furnizojë ata me qëndrueshmëri në fe dhe t’i ndihmoj ata kundër armiqve të tyre. Me të vërtetë Ai është i Plotfuqishmi.

Burimi: “Mexhmu’ul Fetaua ue Resail li Shejkh Ibën Uthejmin”, (404).

Gjykimi i përmbushjes së nevojave për festat e të Krishterëve Shejkh ibën Uthejmin.

Pyetje: Disa bukëpjekës dhe pronarë librarish në fund të muajit të Krishtlindjeve, shpërndajnë disa gjëra për të Krishterët gjatë festave të tyre të Krishtlindjeve, qofshin ato shkrime të disa shprehjeve mbi ëmbëlsira apo tortë, si “Urime Festat”, apo “Gëzuar Festat”, apo “Gëzuar Vitin e Ri” apo gjëra të ngjashme dhe pronarët e librarive shpërndajnë kartolina për urime (të Krishtlindjeve). Çfarë gjykimi kanë këto? A keni ndonjë këshillë për bukëpjekësit të cilët mund të kenë punëtorë që nuk janë Muslimanë dhe ata i bëjnë këto gjëra? Shpresoj në një përgjigje të plotë që t’u arrijë atyre kjo përgjigje, Allahu ua shpërbleftë më të mira. Më në fund, rreth të njëjtës temë, (pyetësi tjetër) thotë: Cili është mendimi juaj për përhapjen e fetvasë që keni nxjerr ju rreth gjykimit të urimit të Krishterëve për festat e tyre?

Përgjigje: Fillojmë me pyetjen e fundit. Kërkohet përhapja e asaj që kemi shkruar rreth gjykimit të urimit të Krishterëve për festat e tyre. Dhe ai që ndihmon në përhapjen e saj shpresojmë që Allahu ta shpërblejë, në mënyrë që Muslimanët të vetëdijesohen për faktin se urimi i festave të Krishterëve është haram sipas unanimitetit të dijetarëve.

Siç e ka transmetuar atë Ibën Kajjimi – Rahimullah – në librin e tij “Ahkamu Ehli Dhimmeh.” Sepse ai që ua uron festat atyre, i uron ata për ceremonitë e tyre të kufrit, ashtu sikur t’i uronte ata për adhurimin e kryqit, apo ngrënien e mishit të derrit, apo pirjes së alkoolit, apo gjëra të ngjashme. Andaj, përhapeni atë që njerëzit ta  dijnë gjykimin sheriatik për të dhe që të mos mashtrohen dhe t’u ik koha. Kjo është vepër e mirë, njeriu ka shpërblim për këtë – in sha Allah.

Ndërsa pjesëmarrja e Muslimanit në këto festa duke i uruar ata dhe duke gatuar për ta apo gjëra të ngjashme, është haram edhe në qoftë se nuk ua uron atyre, prapëseprapë është haram. Prandaj, të Krishterët ndalohen që t’i manifestojnë ceremonitë e fesë së tyre në vendet e Muslimanëve.

Burimi: “El-Likau Shehrij li Shejkh Uthejmin”, (6).

Gjykimi i urimit të Krishterëve për festat dhe ceremonitë e tyre fetare - Shejkh Feuzan.

E gjithë lavdia i takon Allahut, lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë Muhamedin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, familjen e tij dhe shokët e tij.

Më tej:

Është folur shumë për gjykimin e urimit të Muslimanit ndaj pabesimtarëve për festat e tyre fetare, unë mendoj se është detyrë të sqarohet e vërteta që unë shoh për këtë çështje, andaj them:

Nuk lejohet urimi i të Krishterëve për festat e tyre sepse në këtë ka rreziqe të shumta, dhe prej tyre janë:

E para: në këtë ka një lloj miqësimi ndaj tyre, ndërsa neve na është ndaluar miqësimi me ta në shumë argumente nga Kurani dhe Suneti. Prej tyre është Fjala e Tij, të Lartësuarit:

“O ju që keni besuar, mos i merrni për miq (shokë, mbrojtës, ndihmues) Jehudët dhe të Krishterët, ata janë miq të njëri-tjetrit dhe ai që i merr ata për miq, atëherë ai pa dyshim se është prej tyre. Me të vërtetë, Allahu nuk i udhëzon njerëzit zullumqarë.”10

Dhe nga miqësimi me ta është urimi për festat e tyre, sepse ky urim të tërheq drejt dashurisë ndaj tyre dhe dashurisë për fenë e tyre. Ngase atë që nuk e do, nuk e uron. I Lartësuari ka thënë:

“Nuk do të gjesh njerëz që besojnë në Allahun dhe Ditën e Fundit, që i miqësojnë ata që e kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, qofshin ata baballarët e tyre, apo bijtë e tyre, apo vëllezërit apo të afërmit e tyre...”11

Nëse neve na ndalohet dashuria për të afërmit të cilët e kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, atëherë si i bëhet halli me të tjerët?!

Së dyti: urimi ndaj tyre përmban kënaqje me festat e tyre dhe miratim të asaj që janë ata dhe inkurajim për ata. Çdonjëra prej këtyre gjërave mjaftojnë për ndalesën e urimit të tyre, e si bëhet puna kur të gjitha këto gjëra janë bashkuar në ndalesën e urimit të tyre!

Përgjigje rreth dyshimit të atyre që lejojnë urimin e tyre.

01. Ai që thotë se: “Muslimani detyrohet që t’i urojë ata nëse është banor në mesin e tyre apo mëson prej tyre.” Ne themi:

Së pari: Muslimanit nuk i lejohet që të banojë në mesin e të pabesimtarëve përveç në rast nevoje dhe të mbarojë së qëndruari në mesin e tyre me mbarimin e nevojës duke ia shtuar kësaj edhe të kapurit e tij pas fesë.

Së dyti: ata (pabesimtarët) nuk e detyrojnë për këtë gjë (urimin për festat e tyre) dhe nuk e shtyjnë atë saqë të thuhet se kjo është domosdoshmëri dhe largim i trysninë (ndaj Muslimanit). Muslimani krenohet me fenë e tij dhe nuk është servil në këtë fe, përkundrazi ai thotë:

“Ju keni fenë tuaj dhe unë kam fenë time.”12

02. Kurse ai që thotë se: “Ashtu si na urojnë ata neve për festat tona, edhe ne ua urojmë festat e tyre nga aspekti i kthimit të mirës me të mirë.”

Ne themi: festat tona janë të vërteta kurse festat e tyre - veçanërisht ato të shpikurat - janë të kota, andej ne nuk pajtohemi me ta dhe nuk ua urojmë këto festa.

03. Kurse sa i përket argumentit me Fjalën e Tij, të Lartësuarit:

“Allahu nuk ju ndalon juve të silleni butë meta dhe të jeni të drejtë me ata që nuk luftuan kundër jush dhe nuk ju dëbuan prej shtëpive tuaja. Me të vërtet, Allahu i do ata që janë të drejtë.”13

Për ta bërë të lejuar urimin për festat e tyre, ne themi: ky argumentim nuk është në vendin e duhur, sepse ajeti nënkupton sjelljen e mirë me ta dhe bamirësinë ndaj tyre në gjëra që janë të lejuara. Kurse urimi për festat e tyre nuk është i lejuar, kështu që nuk ka sjellje të mirë me ta në këtë festë.

04. Sa për fjalën “Kjo (urimi) është për t’u bërë thirrje (d’auet) atyre në Islam.”

Themi: thirrja për te Allahu nuk bëhet përmes asaj që na është ndaluar, siç është miqësimi me ta, përkundrazi ai bëhet me atë që e ka ligjësuar Allahu.

Lëvdata Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi Pejgamberin tonë Muhamedin, familjen e tij dhe shokët e tij.

Shkroi: Salih bin Feuzan el-Feuzan

Anëtar i Komisionit të Dijetarëve të Mëdhenj 17/02/1433 Hixhrij

Burimi:  http://www.alfawzan.af.org.sa/node/13680

Gjykimi i festimit të ditëlindjes dhe festave të shpikura Shejkh Salih el-Feuzan

Pyetje: Cili është gjykimi i Sheriatit në pikëpamjen tuaj për festimin e Ditës së Nënës apo të Krishtlindjeve?

Përgjigje: Festimi i ditëlindjeve qofshin ato ditëlindje të Pejgamberëve apo ditëlindje të dijetarëve apo ditëlindje të mbretërve apo kryetarëve, të gjitha këto janë bidate për të cilat Allahu i Lartësuar nuk ka zbritur ndonjë argument. I linduri më i lavdëruar është i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – dhe nuk është vërtetuar nga ai apo nga Prijësit e tij të Drejtë, as nga shokët e tij, as nga tabi’inët dhe as brezat më të mirë (sahabët, tabi’inët dhe tab’i tabi’inët) se ata festonin me rastin e ditëlindjes së tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Porse festimi i ditëlindjes është nga bidatet e shpikura pas brezave më të mirë. I shpikën disa injorantë të cilët pasuan verbërisht të Krishterët për festën e tyre të lindjes së Mesihut (Isait). Atyre (të Krishterëve) nuk u është ligjësuar festimi i ditëlindjes së tij, porse ata e shpikën dhe i pasuan ata disa Muslimanë pasi që kaluan brezat më të mirë.

Kështu ata e festonin ditëlindjen e Muhamedit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – ashtu si të Krishterët që festonin ditëlindjen e Mesihut. Të dy grupet kanë shpikur dhe kanë devijuar në këtë çështje, ngase Pejgamberët nuk u kanë ligjësuar popujve të tyre festimin e ditëlindjeve të tyre, por u ligjësuan atyre marrjen e shembullit të   tyre, bindjen ndaj tyre dhe pasimin e tyre për atë që e ligjësoi Allahu – i Pastri nga çdo mangësi dhe i Lartësuari. Kjo është ajo që është ligjësuar.

Ndërsa në lidhje me këto festa të ditëlindjeve, të gjitha janë humbje kohe, shpërdorim pasurie, ringjallje e bidateve dhe largim i njerëzve nga Sunetet. Prej Allahut kërkohet ndihmë.

Burimi: “el-Munteka min Fetaua Salih el-Feuzan”, (2/187).

 

Përmblodhi dhe përktheu: Jeton Shasivari

18 Sefer 1436 Hixhrij / 10 Dhjetor 2014

1 - El-Maideh, 2.

2 - El-Muxhadele, 22.

3 - El-Mumtehineh, 4.

4 - El-Maideh, 2

5 -  El-En’am, 116.

6 - Jusuf, 103.

7 - Ez-Zumer, 7.

8 - El-Maideh, 3.

9 - Al-Imran, 85.

10 - El-Maideh, 51.

11 - El-Muxhadele, 22.

12 - El-Kafirun, 9

13 - El-Mumtehineh, 8

Fetua në lidhje me rregullat e shkurtimit të namazit dhe bashkimit mes dy namazeve.

 

Dijetari i madh dhe shejhu i nderuar Abdulaziz bin Bazi (RahimehUllah)

 

Parathënia e botuesit (të librit në arabisht)

Hamdi (falënderimi) i përket vetëm Allahut. Salavatet dhe selamet qofshin për atë pas të cilit nuk ka më profet, mbi familjen dhe shokët e tij.

Me të vërtetë dijetarët janë trashëgimtarët e profetëve, sepse profetët nuk kanë lënë trashëgim pasurinë, por kanë lënë diturinë të cilën kush e merr ka marrë diçka shumë të vlefshme. Këtë fakt e përforcon më shumë hadithi ku Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur njeriu vdes i ndërpriten veprat e tij, përveç se tre gjërave: Sadakaja e rrjedhshme, dituria prej së cilës përfitohet ose pasardhës i devotshëm që lutet për të (prindin)”[1].

Ky libërth që përmban fetua të shejhut të nderuar Abdulaziz bin Baz (RahimehUllah). Eshtë gjëja e fundit që shejhu ka kërkuar të botohet para vdekjes së tij, duke na dërguar kërkesë me shkrim që mban datën 9 Muharrem 1420 h. në të cilën thuhej:

“Po ju paraqesim disa çështje në lidhje me rregullat e shkurtimit dhe bashkimit të namazeve, në mënyrë që të botohen në një broshurë të veçantë me fonde bamirësie duke shpresuar që Allahu të bëjë dobi me to. Këto fetua janë shkëputur nga libri ynë “Mexhmua fetaua” nga vëll. XII, fq. 257 deri në 314”.

Drejtoria e Përgjithshme e kontrollit të botimeve fetare nën drejtimin e “Kryesisë së departamentit të fetuave dhe studimeve akademike” është e lumtur që po paraqet këtë libërth, i cili përmban fetua të rëndësishme që kanë të bëjnë me rregullat e shkurtimit dhe bashkimit të namazeve për të cilat ka nevojë çdo musliman dhe muslimane, pasi ndeshet me këto çështje si në qëndrim ashtu edhe në udhëtim, të shkëputura nga fetuatë e shejhut të nderuar (RahimehUllah). Drejtoria e cila mori përsipër botimin ka vendosur titull të veçantë për çdo fetua që të bëhet më e lehtë gjetja e çështjes të cilën e dëshiron. E lusim Allahun të bëjë dobi me këtë libërth e të tjerë të ngjashëm si ky dhe të jetë ndihmesë për muslimanin, që të shtojë dijen e tij fetare dhe kuptimin në fe, me të vërtetë Allahu është Dëgjues, Përgjigjës i lutjes.

Namazi i udhëtarit pas atij që është vendas (mukim) ose e kundërta.

Pyetje: Nëse dikush është në udhëtim dhe do që të falë namazin e drekës me xhemat dhe gjen një person vendas që e ka falur drekën, a i lejohet vendasit të falet me udhëtarin. Dhe a duhet ta shkurtojë vendasi namazin apo ta plotësojë?

Përgjigje: Nëse vendasi falet pas udhëtarit në mënyrë që të shërbejë si xhemat për udhëtarin pasi që vendasi e ka falur farzin e tij, atëherë falet ashtu siç falet udhëtari, dy rekate sepse ky namaz për vendasin konsiderohet nafile. Ndërsa n.q.s. vendasi fal farzin pas një imami udhëtar duhet të falë katër rekate (nëse është namaz dreke, ikindie apo jacie). Pra e ka detyrë ta plotësojë namazin pasi që imami udhëtar jep selam pas dy rekateve. Nëse falet musafiri pas vendasit dhe që të dy po falin farzin, atëherë musafiri e ka detyrë ta plotësojë namazin katër rekatë, sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. Argumenti i kësaj është ajo që imam Ahmedi ka transmetuar në Musnedin e tij (vëll. I/216, 226-227, 290, 370) dhe Muslimi në Sahihun e tij (me nr. 688) se ibn Abbasi është pyetur në lidhje me musafirin: “Pse kur robi falet pas imamit vendas fal katër rekatë kurse me musafirët fal dy rekate?” Tha: “Kështu është suneti”.

Po ashtu si argument shërben përgjithësimi në fjalën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Me të vërtetë imami është bërë që të pasohet, prandaj mos e kundërshtoni atë (duke i paraprirë në veprime apo duke u vonuar shumë pas tij)” Mutefekun alejhi[2].

Nëse një udhëtar e zë namazi farz në një xhemat që janë vendas dhe udhëtari bëhet imam i këtij xhemati, a duhet të falet si udhëtar apo si vendas?

Pyetje: Nëse një udhëtar e zë namazi farz në një xhemat vendas dhe ky udhëtar është më i meritueshmi për të qenë imam, a duhet të falet si udhëtar apo si vendas?

Përgjigje: Suneti është të falet si udhëtar, pasi ai të japë selam xhemati ngrihen dhe e plotësojnë namazin, secili për veten e tij. Kjo sepse kur Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u fal me banorët e Mekes në vitin e çlirimit, u fal si udhëtar dhe i urdhëroi vendasit që ta plotësojnë namazin. Nëse udhëtari e fal namazin të plotë (pa e shkurtuar) ka lënë më të mirën që duhet të bënte por namazi i tij është i saktë. Eshtë saktësuar se Uthmani e ka plotësuar namazin gjatë haxhit në vitet e fundit të khalifatit të tij, po ashtu është saktësuar se Aishja e plotësonte namazin në udhëtim dhe thoshte: “Plotësimi i namazit nuk më sjell vështirësi”, por më e mira është ajo që Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka vepruar, sepse ai është që i vendos dhe na i mëson ligjet e sheriatit, salavatet dhe selamet qofshin mbi të.

Allahu është që jep sukses.

Gjykimi i faljes së atij që shkurton namazin pas dikujt që e plotëson.

Pyetje: Cili është gjykimi i faljes së atij që e shkurton namazin pas dikujt që e plotëson atë, apo e kundërta dhe si veprohet?

Përgjigje: Nëse bëhet imam dikush që e shkurton namazin, atëherë pasi që imami të japë selam pas dy rekateve, vendasi duhet të ngrihet dhe t’i plotësojë katër rekate. Pra imami musafir fal dy rekate dhe jep selam, pastaj xhemati vendas ngrihen pas tij dhe i plotësojnë rekatet derisa të bëhen katër rekate, kurse nëse ka në xhemat musafirë ata japin selam me imamin musafir. Nëse vendasi bëhet imam dhe musafirët falen pas tij, atëherë ata e plotësojnë namazin me imamin dhe nuk u lejohet shkurtimi, por duhet të falin katër rekate, sepse është vërtetuar në hadithin e saktë se ibn Abbasi është pyetur për musafirin që falet pas imamit: “O ibn Abbas, pse ne kur falemi pas imamit vendas falim katër rekate ndërsa kur falemi vetëm ne udhëtarët falim dy rekate?” Tha: “Kështu është Suneti”.

Këtë e ka transmetuar imam Ahmedi në “Musnedin” e tij me zinxhir të mirë dhe origjina e tij gjendet tek Muslimi.

Kjo tregon se është detyrë të plotësohet namazi i udhëtarit i cili falet pas vendasit.

Allahu është që jep sukses.

Nuk ka problem për musafirin që ta falë ikindinë të shkurtuar pasi jep selam nga namazi i drekës të cilën e fali me imamin.

Pyetje: Një person udhëtar e kishte bërë nijet që ti shkurtonte dhe t’i bashkonte namazet pasi ta falte drekën me xhemat. A e ka detyrë të ngrihet menjëherë pasi të japë selam dhe ta fal ikindinë të shkurtuar apo lejohet të vonohet pak? A ka ndonjë përcaktim se sa mund të vonohet?

Përgjigje: Nëse musafiri falet pas vendasit duhet ta plotësojë namazin sepse është saktësuar nga ibn Abbasi se Suneti është që musafiri i cili falet pas vendasit duhet ta plotësojë namazin. Për sa i përketë bashkimit ai është i lejuar, nuk ka asnjëlloj problemi që ta falë ikindinë të shkurtuar pasi që jep selam me imamin nga namazi i drekës. Nëse do që ta vonojë ikindinë për ta falur në kohën e saj nuk ka problem, përkundrazi kjo është më e mira nëse udhëtari nuk është në ecje e sipër, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) bashkonte në mes dy namazeve në udhëtim, në kohën e njërës prej atyre dyjave nëse ishte në ecje e sipër. Ndërsa kur ishte në qëndrim e falte çdo namaz në kohen e tij, kjo është vepra e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në shumicën e rasteve, kështu veproi dhe në Mina në haxhin e lamtumirës: E falte çdo namaz në kohën e tij duke e shkurtuar por pa e bashkuar. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve që ta pasojmë sunetin dhe t’i përmbahemi atij.

Gjykimi për namazin e vendasit pas musafirit dhe a e shkurton musafiri namazinnëse është imam apo xhematli.

Pyetje: Cili është gjykimi për namazin e vendasit pas musafirit ose e kundërta? A i lejohet musafirit shkurtimi në të dyja rastet (imam ose xhematli)?

Përgjigje: Namazi i musafirit pas vendasit ose namazi i vendasit pas musafirit, është i lejuar dhe i saktë, pa asnjëlloj problemi por nëse vendasi është imam dhe musafiri xhematli, atëherë musafiri e ka detyrë ta plotësojë namazin në pasim të imamit. Sepse është saktësuar në “Musnedin” e imam Ahmedit dhe “Sahihun” e Muslimit se kur ibn Abbasi u pyet për plotësimin e namazit të musafirit kur falet pas vendasit, tha: “Kështu është suneti”. Nëse vendasi falet pas musafirit në namazet me katër rekate atëherë duhet të ngrihet pas selamit të imamit dhe ta plotësojë namazin.

Musafiri e ka detyrë ta falë namazin katër rekatë nëse falet pas një imami vendas.

Pyetje: Isha udhëtar dhe më zuri namazi i drekës aty ku ndalova të pushoj dhe u fala në xhaminë e vendpushimit. Xhemati dhe imami të gjithë ishin vendas. Hyra në namaz kur imami ishte në teshehudin e parë dhe kur imami dha selam edhe une dhashë selam bashkë me të, a është i saktë veprimi im? Nëse jo, a duhet ta përsëris namazin?

Përgjigje: Duhet ta përsërisësh atë namaz. Musafiri e ka detyrë të falë katër rekatë nëse falet pas një imami vendas sepse kështu është vërtetuar suneti nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

Allahu është që jep sukses.

Gjykimi i sheriatit për shkurtimin dhe bashkimin e namazeve, si dhe për mosagjërimin në ditët e Ramazanit për udhëtarin.

Pyetje: I drejtohemi shejhut të nderuar Abdulaziz bin Bazit, muftiut të përgjithshëm të Saudisë. Es selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu.

Unë dhe vëllezërit e mi posedojmë një fermë që është në një largësi rreth 60 km nga qyteti i Harxhit dhe rreth 140 km nga qyteti i Rijadit. Ne nuk jetojmë në atë fermë, jemi banorë të Rijadit por shkojmë atje shumë shpesh për të mbikqyrur mbarëvajtjen e punës. Shpresojmë nga hirësia juaj të na tregoni gjykimin e sheriatit në lidhje me bashkimin dhe shkurtimin e namazeve, si dhe mosagjërimin në ditët e Ramazanit, në varësi të situatave që do i përmendim mëposhtë. Allahu u dhëntë sukses.

01. Nëse qëndrojmë atje një ditë të plotë apo një pjesë të ditës për të mbikqyrur punën.

02. Nëse shkojmë atje për të kaluar pushimet e fundjavës, për qejf dhe për të mbikqyrur punën njëkohësisht.

03. Nëse shkojmë atje për të kaluar pushimet ndërmjet dy semestreve shkollorë, duke ditur se këto pushime zakonisht zgjasin dy javë.

04. Nëse shkojmë atje gjatë ditës në Ramazan a na lejohet mosagjërimi, duke ditur se agjërimi nuk na sjell vështirësi apo mundim, sepse në fermë kemi banesa të pajisura me të gjitha mjetet e përshtatshme për një jetesë të rehatshme?

05. Ka raste që marrim me vete të afërm ose shokë, a vlejnë për ta të njëjtat gjykime si për ne?

Allahu u dhëntë sukses për atë që Ai e do dhe e pëlqen.

Përgjigje: Ue alejkumus selamu ue rahmetullahi ue beraketuhu.

Nuk ka problem që t’i shkurtoni dhe bashkoni namazet, si dhe të mos agjëroni në Ramazan, si për ju ashtu dhe për ata që ju shoqërojnë përderisa realiteti është ashtu siç e përshkruat. Përveç në një rast: Nëse ju e vendosni që të qëndroni atje më shumë se katër ditë atëherë as nuk i shkurtoni, as nuk i bashkoni namazet e as nuk e prishni agjërimin në Ramazan.

Allahu na dhëntë sukses të gjithëve!

Shkurtimi i namazit në udhëtim.

Pyetje: Dëshirojmë të na shpjegoni shkurtimin e namazit në udhëtim. A është saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka plotësuar namazin në udhëtim? A përcaktohet udhëtimi me distancë apo kohë të caktuar? Shpresojmë sqarimin e këtyre çështjeve me argumentet përkatëse nga Kurani dhe Suneti. Allahu u shpërbleftë me të mira.

Përgjigje: Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kishte zakon që kur udhëtonte e falte drekën dy rekate, ikindinë dy rekate dhe jacinë dy rekate, kështu vepronte derisa kthehej nga udhëtimi i tij, kjo është që dihet nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) .

Transmetohet se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) herë e shkurtonte namazin në udhëtim dhe herë e plotësonte por kjo nuk është e saktë, përkundrazi ajo që dihet dhe që është vërtetuar nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në hadithe të sakta është se ai e shkurtonte namazin në udhëtim derisa të kthehej. Kurse akshamin e falte gjithmonë tre rekate si në qëndrim ashtu dhe në udhëtim, po ashtu sabahun e falte gjithmonë dy rekate, bile falte edhe sunetin e sabahut, si në qëndrim ashtu dhe në udhëtim, dy rekate të shkurtra, ndërsa sunetet e drekës, ikindisë, akshamit dhe jacisë nuk i falte kur ishte në udhëtim. Kërkohet nga muslimani që të veprojë ashtu siç ka vepruar Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në udhëtim.

Udhëtim, tek dijetarët, konsiderohet ajo distancë që përshkohet për një ditë-natë (e më shumë), e cila përafërsisht përcaktohet me 80 km. Qoftë ky udhëtim me makinë, avion, anije apo vapor, etj. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Kjo largësi apo e përafërt me të konsiderohet udhëtim, sepse kjo është që njihet në zakonin e muslimanëve si udhëtim. Pra, nëse dikush udhëton këtë lloj largësie apo më shumë konsiderohet udhëtar, qoftë që udhëton në këmbë, me deve, me makinë, me avion apo me mjete detare, etj.

Disa dijetarë kanë thënë se udhëtimi përcaktohet sipas zakonit të banorëve të zonës dhe nuk përcaktohet me distancë të caktuar me kilometra, përkundrazi çdo distancë që në zakonin e atij populli quhet udhëtim do e konsiderojmë udhëtim dhe e kundërta. Më i saktë është mendimi i shumicës së dijetarëve, d.m.th. përcaktimi i distancës me kilometra siç e përmenda më lart, shumica e dijetarëve këtë kanë zgjedhur ndaj është mirë t’i përmbahemi kësaj sepse kjo është e transmetuar dhe nga sahabët të cilët e njihnin fenë dhe sunetin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) më mirë se çdokush tjetër.

Shkurtimi i namazit katër rekatësh në udhëtim.

Pyetje: I drejtohem muftiut të përgjithshëm të Saudisë (Allahu e ruajtë!).

Es selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu!

E lusim Allahun e Lartësuar që hirësia juaj të jetë shëndoshë e mirë dhe do dëshiroja të dija gjykimin e sheriatit në çështjen time. Unë jam punonjës në një stacion treni si kontrollor biletash dhe ndonjëherë më ndodh që të udhëtoj me tren rreth 200 km ose 450 km. A më lejohet që t’i shkurtoj namazet katër rekatëshe gjatë këtij udhëtimi?

Përgjigje: Ue alejkumus selamu ue rahmetullahi ue beraketuhu!

Duke u bazuar në çfarë përmendët: të lejohet që t’i shkurtosh namazet në distancat e lartpërmendura, sepse ne jemi të bindur pas studimit që i kemi bërë kësaj çështjeje se distanca e udhëtimit përcaktohet me përafërsisht 80 km e më shumë.

Allahu i dhëntë sukses të gjithëve. Ues selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu.

Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve për atë person që natyra e punës e bën atë të jetë në udhëtim vazhdimisht.

Nga Abdulaziz bin Baz drejtuar vëllaut të nderuar M.A. gjykatës në qytetin e Hajberit. Es selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu!

Më mbërriti letra juaj që mban datën 3/4/1389 h. dhe që kishte si përmbajtje pyetjen rreth lejimit të shkurtimit dhe bashkimit të namazeve për atë person që natyra e punës së tij e bën atë të jetë në udhëtim vazhdimisht, qoftë ai udhëtim jashtë Saudisë apo ndërmjet qyteteve të saj në distanca në të cilat lejohet bashkimi dhe shkurtimi i namazeve. Si p.sh. shoferat e kamionave ose tregëtarët, etj.

Përgjigjia: Ata që u përmendën konsiderohen udhëtarë dhe e kanë të lejuar shkurtimin e namazeve dhe bashkimin e tyre ashtu siç u është lejuar të gjithë musafirëve, sipas mendimit të shumicës së dijetarëve. Kjo duke u bazuar në argumentet e përgjithshme të sheriatit në lidhje me këtë çështje dhe nuk dimë të ketë argument që e kundërshton këtë gjë. Ndërsa përsa i përket mendimit të disa fukahave se ai i cili endet sa andej këndej dhe ka me vete familjen e tij dhe që nuk e vendos të qëndrojë në një vend të caktuar nuk i lejohet që të praktikojë lehtësirat e udhëtimit, ky mendim është i dobët, nuk dimë të jetë i bazuar në ndonjë argument nga sheriati, siç e ka bërë të qartë këtë Ebu Muhamed ibn Kudameh në librin e tij “el Mugnij”.

Cila është distanca e udhëtimit që e bën të lejuar shkurtimin dhe nëse dikush e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë a i lejohet shurtimi i namazit.

Pyetje: Çfarë mendimi ka hirësia juaj në lidhje me udhëtimin që e bën të lejuar shkurtimin, a është i përcaktuar me distancë të caktuar? Çfarë mendoni për atë i cili e vendos të qëndrojë në një vend më shumë se katër ditë, a i lejohet ta shkurtojë namazin?

Përgjigje: Shumica e dijetarëve (xhumhuri) thonë se udhëtimi është i përcaktuar me atë distancë që përshkohet për një ditë-natë nga devetë dhe këmbësorët me ecje normale, e cila përafërsisht është 80 km. Kjo është distanca e cila konsiderohet udhëtim në zakonin e njerëzve ndryshe nga distancat e tjera që janë më pak se kaq. Gjithashtu xhumhuri thonë se: kush e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë, e ka detyrë t’i plotësojë namazet dhe ta agjërojë Ramazanin. Ndërsa nëse qëndron më pak se katër ditë i lejohet shkurtimi dhe bashkimi i namazeve, si dhe mos agjërimi sepse origjina është që vendasi e ka detyrë ta plotësojë namazin dhe i lejohet shkurtimi kur fillon udhëtimin.

Eshtë saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi në haxhin e lamtumirës katër ditë duke e shkurtuar namazin pastaj u zhvendos në Mina dhe Arafat. Kjo tregon lejimin e shkurtimit të namazit për atë që vendos të qëndrojë katër ditë ose më pak. Kurse përsa i përket qëndrimit të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) 19 ditë në Meke në vitin e çlirimit apo 20 ditë në Tebuk, kjo ka ndodhur sepse ndoshta Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk e kishte vendosur që të qëndronte aq gjatë por qëlloi që qëndroi aq ditë për një arsye që nuk dihej se kur do përfundonte. Kjo është përgjigja e xhumhurit në lidhje me qëndrimin e tij në Meke në vitin e çlirimit dhe qëndrimin në Tebuk në betejën e Tebukut.

Ky mendim është më i sigurtë për fenë e muslimanit dhe është në përputhje me origjinën: obligueshmëria e faljes së namazit të drekës ikindisë dhe jacisë katër rekate për vendasit. Nëse nuk e ka vendosur që të qëndrojë por nuk e di se kur do kryejë punë dhe të udhëtojë atëherë i lejohet t’i shkurtojë dhe bashkojë namazet, si dhe të mos agjërojë Ramazanin, për sa kohë që nuk e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë apo të kthehet në vendin e tij.

Allahu është që jep sukses.

Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve në udhëtim sado që ai të zgjasë.

Pyetje: Dëshiroj që t’i parashtroj hirësisë tuaj një çështje për të cilën u kam pyetur dhe njëherë tjetër para shumë kohësh, bëhet fjalë për bashkimin dhe shkurtimin e namazeve në udhëtim sado që ai të zgjasë. Duke parë se ka mendime të shumta rreth kësaj çështjeje shpresoj nga hirësia juaj të më sqaroni dy gjëra:

01. Nëse udhëtoj jashtë Saudisë, a më lejohet bashkimi dhe shkurtimi sado që të zgjasë ai udhëtim, saqë nganjëherë zgjat mbi dy muaj? U bëj me dije se unë nuk falem dot me rrobat “alla frange” që vesh atje, ndaj detyrohem që të kthehem tek banesa ku qëndroj që të falem, kështu që shkurtimi dhe bashkimi më lehtëson shumë, pra a më lejohet të bashkoj dhe shkurtoj apo jo?

02. Udhëtoj shpesh për në Xhide dhe atje kam shtëpi timen por vendbanimi im është Rijadi. Nganjëherë më ndodh të qëndroj në Xhide mbi një muaj, a më lejohet shkurtimi dhe bashkimi?

Përgjigje: Udhëtimi në të cilin i lejohet udhëtarit të praktikojë lehtësirat e udhëtimit është ai udhëtim që konsiderohet në zakon udhëtim dhe i cili përcaktohet përafërsisht me 80 km. Kush udhëton një distancë të tillë apo më shumë i lejohen lehtësirat e udhëtimit: mes-hi mbi meste tre ditë e netë, shkurtimi i namazit katër rekatësh, bashkimi i drekës me ikindinë në kohën e njërës prej tyre dhe i akshamit me jacinë, mos agjërimi i Ramazanit. Pasi të mbërrijë musafiri tek vendi që kishte për qëllim dhe e vendos që të rrijë atje më shumë se katër ditë atëherë nuk i lejohen lehtësirat e udhëtimit.

Ndërsa nëqoftëse vendos të rrijë katër ditë ose më pak i lejohen lehtësirat e udhëtimit. Musafiri i cili ka shkuar diku për të kryer një punë të tijën por që nuk e di se kur do mbarojë dhe nuk i ka caktuar vetes që do të rrijë mbi katër ditë, atëherë i lejohet që të praktikojë lehtësirat e udhëtimit edhe nëse zgjat qëndrimi i tij mbi katër ditë. Fakti që t’i vesh rroba “alla frange” nuk është justifikim për ta vonuar namazin nga koha e tij dhe as nuk është arsye që ta lejon bashkimin mes dy namazeve. Nuk është mirë që musafiri t’i lerë namazet me xhemat nëse ka mundësi për diçka të tillë, sepse namazi me xhemat është vaxhib kurse shkurtimi dhe bashkimi i namazeve është lehtësim (diçka e lejuar).

Allahu i dhëntë sukses të gjithëve për atë që Ai e do dhe na ndihmoftë në kryerjen e çdo vepre të mirë.Ues selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu.

Gjykimi i shkurtimit të namazit sado që të zgjasë koha e udhëtimit, si dhe shkurtimi i namazit për atë person që udhëton për studime derisa të kthehet.

Pyetje: A është e vërtetë që musafirit i lejohet ta shkurtojë namazin sado që të zgjasë koha e udhëtimit edhe nëse zgjat me vite? Apo ka një kufi kohor për shkurtimin e namazit në udhëtim? Cili është gjykimi për atë person që udhëton jashtë vendit të tij për studime apo për të punuar, a i shkurton namazet derisa të kthehet?

Përgjigje: Suneti është që musafiri ta shkurtojë namazin në udhëtim duke marrë si shembull Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe duke zbatuar Sunetin e tij, kjo nëse distanca që përshkon në udhëtim është përafërsisht 80 km e më tepër. P.sh. nëse udhëton nga Saudia për në Amerikë, e shkurton namazin gjatë rrugës, ose p.sh. udhëton nga Egjipti për në Meke, e shkurton namazin gjatë rrugës. Po kështu e shkurton namazin pasi të mbërrijë aty ku dëshiron nëse e vendos të qëndrojë katër ditë ose më pak, siç bëri Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur qëndroi në Meke në haxhin e lamtumirës: mbërriti në Meke mëngjesin e ditës së katërt të muajit Dhul Hixheh dhe i shkurtoi namazet derisa u nis për Mina në ditën e tetë të Dhul Hixhes.

I lejohet t’i shkurtojë namazet nëse e vendos të qëndrojë për një kohë që nuk e di se kur do të mbarojë, a do zgjasë katër ditë apo më shumë, i shkurton namazet derisa ta kryejë punën që ka aty. Po kështu nëse e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë por që nuk e di se kur do mbarojë punë (sipas mendimit të shumicës së dijetarëve). Si p.sh.: qëndron në një vend për të kërkuar një person që i ka borxh ose me të cilin ka çështje në gjykatë etj. dhe nuk e di se kur do kryejë punë, në këtë rast e shkurton namazin sepse qëndrimi i tij në atë vend nuk është i kufizuar, nuk i dihet fundi, pra konsiderohet udhëtar dhe i lejohet shkurtimi i namazit, mosagjërimi në Ramazan edhe nëse kalojnë vite duke qenë në këtë gjendje.

Ndërsa kush e vendos të qëndrojë, për studime apo diçka tjetër, e ka detyrë t’i plotësojë namazet. Ky është mendimi i saktë dhe të cilin e kanë zgjedhur shumica e dijetarëve, prej tyre katër imamët e mëdhenj e të tjerë, sepse origjina është se ai i cili është mukim duhet t’i plotësojë namazet. Prandaj kush e vendos të qëndrojë diku mbi katër ditë (qoftë për studime apo diçka tjetër) e ka detyrë t’i plotësojë namazet. Ibn Abasi ka mendimin se nëse musafiri qëndron 19 ditë apo më pak, i lejohet shkurtimi i namazit, ndërsa nëse e vendos të qëndrojë më shumë se kaq e ka detyrë t’i plotësojë duke u argumentuar me qëndrimin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) 19 ditë në Meke në vitin e çlirimit duke e shkurtuar namazin. Por mendimi më i zgjedhur në këtë çështje është mendimi i shumicës së dijetarëve, që nëse qëndron katër ditë ose më pak i lejohet shkurtimi. Ky është mendimi më i sigurtë për fenë e muslimanit dhe për këtë ibadet madhështor i cili është njëkohësisht shtylla e islamit. Mund t’i jepet përgjigje argumentit të Ibn Abasit duke thënë:

Ndoshta Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk e kishte vendosur të qëndronte në Meke kohë të gjatë por qëlloi që qëndroi aq ditë derisa të forconte bazat e islamit në Meke dhe të zhdukte çdo lloj gjurme të shirkut, duke mos e bërë nijet të qëndronte kohë të caktuar. Dhe musafirit i lejohet t’i shkurtojë namazet nëse nuk e ka vendosur të qëndrojë një kohë të caktuar edhe nëse kjo kohë zgjatet pa dëshirën e tij, siç e sqaruam më lart. Këshilla ime për vëllezërit të cilët udhëtojnë për studime etj. është që t’i plotësojnë namazet dhe mos t’i shkurtojnë, si dhe ta agjërojnë Ramazanin përveç nëse qëndrimi i tyre zgjat katër ditë ose më pak, ose është qëndrim që nuk i dihet se kur mbaron. E sapo ta kryejë punën që ka do kthehet por që nuk e di se kur do e kryejë atë dhe ky konsiderohet musafir. Ky është mendimi më i mirë në lidhje me këtë çështje dhe këtë kanë zgjedhur shumica e dijetarëve dhe ky është më i sigurtë për fenë e muslimanit, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Largoju të dyshimtave dhe përmbaju asaj që nuk është e dyshimtë”[3] dhe: “Kush u largohet të dyshimtave e ka siguruar fenë dhe nderin e tij”[4]

Qëndrimi i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Meke mund të ketë qenë pasi nuk e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë por qëlloi që qëndroi aq për të përmirësuar çështjet e fesë dhe forcuar bazat e teuhidit në Meke dhe për t’u mësuar muslimanëve detyrat që u takojnë. Pra ndoshta nuk e kishte vendosur të qëndronte aq gjatë por ashtu erdhën punët njëra pas tjetrës dhe rrodhën ditët. Nuk ka argument në këtë ndodhi që tregon se caku kohor i udhëtimit është 19 ditë siç thotë Ibn Abasi, sepse nuk ka diçka që të na bëjë me dije se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë. Po kështu themi dhe për qëndrmin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Tebuk 20 ditë, nuk ka diçka që na vërteton se e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë. Përkundrazi Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi atje duke studiuar çështjen e luftës dhe nuk kishte diçka të caktuar në lidhje me faktin se sa do qëndronte sepse ishte udhëtar që kishte dalur për xhihad dhe për të luftuar romakët dhe u ndal në Tebuk gjatë kësaj kohe që të studionte situatën e luftës dhe që të merrte vendim se a duhej të vazhdonte të përparonte më tej në drejtim të bizantëve apo të kthehej. Pasi qëndrojë aty ato ditë Allahu zgjodhi për të që të kthehej në Medine.

Përfundimi nga e gjithë kjo është: se nuk ka ndonjë argument që na vërteton se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kishte vendosur të qëndronte në Meke 19 ditë apo në Tebuk 20 ditë, ashtu që pastaj të themi se ky është caku kohor minimal apo maksimal i udhëtimit, kjo ngelet hipotezë, shumica e dijetarëve kështu kanë thënë.

Ndërsa caktimi i qëndrimit me katër ditë ashtu që nëse vendos të qëndrojë më shumë se kaq duhet t’i plotësojë, është i bazuar në qëndrimin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Meke në haxhin e lamtumirës para se të fillonte haxhi, ku qëndroi katër ditë dhe padyshim që e kishte bërë nijet të qëndronte aty që nga dita e katërt deri në ditën e tetë të muajit Dhul hixheh duke pritur që të fillonte haxhin, pastaj ditën e tetë doli për në Mina.

Një grup dijetarësh kanë thënë: Caku kohor i qëndrimit në udhëtim është dhjetë ditë sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi në Meke në haxhin e lamtumirës dhjetë ditë, duke i llogaritur dhe ditët që ndenji në Mina dhe Arafat dhe e konsideruan si qëndrim që e kishte bërë nijet që më parë se sa do qëndronte. Pra sipas tyre lejohet shkurtimi i namazit nëse qëndron dhjetë ditë ose më pak. Ky mendim është i konsiderueshëm dhe me peshë por megjithatë xhumhuri e konsideruan lëvizjen e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nga Meka për në Mina si udhëtim më vete, sepse pas kryerjes së riteve të haxhit do udhëtonte drejt Medines.

Pra siç shihet dijetarët kanë mendime të ndryshme në këtë çështje por mendimi më i mirë dhe më i sigurtë është mendimi i shumicës së dijetarëve se nëse e vendos të qëndrojë diku më shumë se katër ditë duhet t’i plotësojë namazet, kurse nëse qëndron katër ditë ose më pak i shkurton namazet. Po ashtu i shkurton namazet nëse nuk ka vendosur diçka të caktuar, thotë në vete: do udhëtoj nesër, do udhëtoj pasnesër, pra sapo ta kryejë punën të cilën nuk e di se kur do ta mbarojë, ky person konsiderohet musafir sado që të zgjasë kohë qëndrimi i tij.

Allahu është që jep sukses.

Shkurtimi i namazit për ata që punojnë në mjetet detare.

Pyetje: Unë punoj në forcat detare në anije ushtarake. Dalim me anije nga porti për në det ku qëndrojmë tre katër ditë. A na lejohet t’i shkurtojmë dhe bashkojmë namazet duke pasur parasysh se ne nuk largohemi në distanca të largëta nga porti?

Përgjigje: Ai i cili udhëton me mjete detare është njësoj si ai që udhëton me mjete tokësore si p.sh. makinë, tren etj. Nëse distanca që përshkon është distancë udhëtimi të lejohet bashkimi dhe shkurtimi, përndryshe nuk i lejohet. Nëse anija sillet rreth portit apo rreth bregut p.sh. në largësi 10 km ose 20 km nuk i shkurton namazet. Ndërsa nëse largohet në distancë që konsiderohet udhëtim si p.sh. 70 km, 80 km, 100 km ose më tepër, ky quhet udhëtim dhe i lejohet t’i shkurtojë dhe bashkojë namazet sepse është udhëtar, njësoj si ai person që del në terren tokësor për piknik në largësi prej 80 km, 70 km, 90 km, 100 km ose më tepër.

Shkurtimi i namazit për ata që dalin për piknik.

Pyetje: Nëse dalim për piknik a na lejohet që t’i shkurtojmë dhe bashkojmë namazet?

Përgjigje: Nëse vendi ku do shkoni është larg vendbanimit tuaj dhe shkuarja atje konsiderohet udhëtim atëherë u lejohet që t’i shkurtoni namazet nëse distanca është përafërsisht 80 km. Shkurtimi i namazit gjatë udhëtimit është më mirë se plotësimi i tij, pra e fal drekën dy rekate, ikindinë dy rekate dhe jacinë dy rekate. Po ashtu lejohet që të bashkojë mes drekës dhe ikindisë, si edhe mes akshamit dhe jacisë.

Mos bashkimi mes namazeve është më i pëlqyeshëm nëse udhëtari nuk është në ecje e sipër, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në haxhin e lamtumirës gjatë kohës së qëndrimit të tij në Mina i shkurtonte namazet por nuk i bashkonte, kurse në Arafat dhe Muzdelifeh i bashkoi sepse bashkimi ishte më i dobishëm. Nëse musafiri e vendos të qëndrojë diku më shumë se katër ditë e ka detyrë t’i plotësojë namazet. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve, ndërsa nëse qëndron katër ditë ose më pak është e pëqyeshme që t’i shkurtojë namazet.

Allahu është që jep sukses.

Nëse bashkon drekën me ikindinë, a është mirë që bashkimi të bëhet menjëherë pas ezanit të drekës apo ta vonojë.

Pyetje: Nëse i shkurtoj dhe i bashkoj drekën me ikindinë, a është më mirë t’i fal menjëherë pas ezanit të drekës apo t’i vonoj deri në mesin e dy kohëve?

Përgjigje: Nëse musafiri e fillon udhëtimin para hyrjes së kohës së drekës, është e pëlqyeshme që ta falë drekën me ikindinë bashkim të vonuar (pra në kohën e ikindisë). Ndërsa nëse do udhëtojë pas hyrjes së kohës së drekës atëherë më e mira është ta falë drekën me ikindinë bashkim të parakohshëm (pra në kohën e drekës). Po kështu vepron me akshamin dhe jacinë, nëse udhëton para perëndimit të diellit e vonon akshamin që ta falë së bashku me jacinë bashkim të vonuar. Ndërsa nëse do udhëtojë pas perëndimit të diellit atëherë e fal jacinë së bashku me akshamin në kohë të akshamit bashkim të parakohshëm. Ky është suneti i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

Nëse udhëtari nuk është në lëvizje e sipër por është në qëndrim, atëherë është i lirë të zgjedhë. Nëse do i bashkon me bashkim të parakohshëm ose i bashkon bashkim të vonuar, por më e mira është që ta falë çdo namaz në kohën e tij, siç veproi Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Mina në haxhin e lamtumirës duke falur çdo namaz në kohën e tij sepse nuk ishte në lëvizje e sipër. Nëse udhëtari i cili është në qëndrim e ka të nevojshme t’i bashkojë namazet, nuk ka asnjë problem, lejohet sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar namazet në betejën e Tebukut megjithëse nuk ishte në ecje e sipër. Po kështu vepron i sëmuri nëse i vjen më e lehtë që t’i bashkojë bashkim të parakohshëm e bën diçka të tillë ose nëse e lehtëson më shumë që t’i bashkojë bashkim të vonuar e bën diçka të tillë. Nëse nuk ka vështirësi apo mundim që ia bën të nevojshme t’i bashkojë namazet, atëherë e fal çdo namaz në kohën e tij sepse kjo është më e mirë por megjithatë i lejohet që t’i bashkojë namazet.

Koha e bashkimit mes dy namazeve dhe koha e namazit të vitrit.

Pyetje: Cila është koha në të cilën bashkohen dy namazet? Cila është koha e namazit të vitrit?

Përgjigje: Bashkimi mes dy namazeve mund të bëhet në fillim të kohës ose në fund të tij, ka hapësirë të gjerë në këtë aspekt. Sheriati na ka treguar se lejohet bashkimi mes dy namazeve në kohën e namazit të parë, ose në kohën e namazit të dytë, ose ndërmjet dy kohëve sepse dy kohët janë shndërruar si një e vetme për atë person që ka justifikim për t’i bashkuar siç është musafiri dhe i sëmuri.

Lejohet që të flitet ndërmjet dy namazeve të bashkuara nëse kjo e folur është e nevojshme. Koha e namazit të vitrit fillon që nga mbarimi i namazit të jacisë (edhe nëse e fal jacinë të bashkuar me akshamin bashkim të parakohshëm) dhe mbaron me agimin e sabahut. E lusim Allahun të na japë ne dhe ju të kuptuarit e fesë dhe të na bëjë të qëndrueshëm në të deri në Ditën kur do ta takojmë Atë. Me të vërtetë Ai është Bujar që jep shumë.

Bashkimi i namazit kur udhëtojmë për piknik.

Pyetje: Ishim një grup shokësh që kishim dalur në udhëtim dhe mbërritëm tek vendi që kishim për qëllim rreth një orë pas namazit të akshamit. Unë u kërkova atyre të merrnin abdes që të falnim akshamin dhe jacinë të bashkuara e të shkurtuara. Njëri nga vëllezërit më tha: “Nuk lejohet të falemi në këtë kohë por duhet të presim derisa të hyjë koha e jacisë, sepse mes dy kohëve të namazit ka një interval kohor që nuk lejohet të falesh në të”. Unë i thashë: “Kur i bashkon namazet mund t’i falësh në njërën nga të dy kohët dhe se kur del koha e akshamit hyn menjëherë pas tij koha e jacisë (duke mos pasur boshllëk kohor mes tyre)” Kërkojmë nga ju o shejh i nderuar, të na sqaroni gjykimin e sheriatit në këtë çështje. Po ashtu në lidhje me kohën e bashkimit mes drekës dhe ikindisë. Allahu u shpërbleftë me të mira.

Përgjigje: E vërteta është ashtu siç ke thënë ti. Sepse mes kohës së akshamit dhe kohës së jacisë nuk ka ndonjë inerval kohor në të cilin nuk lejohet të falesh, po kështu në lidhje me drekën dhe ikindinë, nuk ka mes tyre interval kohor në të cilin ndalohet të falesh, përkundrazi sapo del koha e njërit namaz menjëherë hyn koha e namazit pasardhës, pa pasur ndarje mes tyre. Musafirit dhe të sëmurit u lejohet t’i bashkojnë dy namaze në kohën e njërit prej tyre, sepse kohët e këtyre dy namazeve bëhen si një e vetme.

Nëse musafiri është në udhëtim e sipër dhe e ka filluar udhëtimin para se të hynte koha e namazit të parë, më e mira për të është që ta vonojë atë namaz deri në kohën e namazit pasardhës në mënyrë që t’i bashkojë bashkim të vonuar. Ndërsa nëse e fillon udhëtimin pas hyrjes së kohës së namazit atëherë është e pëlqyeshme që ta falë namazin pasardhës sëbashku me namazin aktual, bashkim të parakohshëm, duke marrë si shembull në këtë Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

Përsa i përket musafirit që nuk është në ecje e sipër, më e mira për të është që të mos i bashkojë namazet por ta falë çdo namaz në kohën e tij duke e shkurtuar por pa e bashkuar (kjo nëse qëndrimi i tij zgjat katër ditë ose më pak). Sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi në Mina në haxhin e lamtumirës ditën e Bajramit dhe dy ditë pas tij nga ditët e Teshrikut duke e falur çdo namaz në kohën e tij pa i bashkuar. Nëse musafiri e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë atëherë më e sigurta për të është që ta falë çdo namaz të plotë në kohën e tij, pa e shkurtuar. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve.

Si duhet të veprojë udhëtari nëse i qëllon që ta falë namazin në një xhami gjatë rrugës.

Pyetje: Nëse jemi udhëtarë dhe kalojmë pranë një xhamie në kohë namazi p.sh. në namaz të drekës, cila është më e pëlqyeshme për ne: ta falim namazin me xhematin e xhamisë dhe pastaj ta falim ikindinë të shkurtuar apo të falemi ne udhëtarët xhemat më vete? Nëse e falim drekën me xhematin dhe duam të bashkojmë me të ikindinë, a duhet të ngrihemi për t’u falur menjëherë pas selamit në mënyrë që të jenë namazet të njëpasnjëshme apo mund t’i bëjmë dhikret dhe tespihet e pastaj ta falim ikindinë?

 

Përgjigje: Më e mira është që të faleni xhemat më vete që ta falni namazin të shkurtuar sepse Suneti në lidhje me musafirin është që ta shkurtojë namazin katër rekatësh, kurse nëse faleni me vendasit e keni detyrë që ta plotësoni namazin, siç është vërtetuar kjo në Sunet. “Nëse doni t’i bashkoni namazet është e pëlqyeshme që ta bëni bashkimin sa më shpejt duke zbatuar Sunetin ashtu siç e qartësuam në përgjigjen e pyetjes së mëparshme” [5], pasi të bëni tre herë estagfirullah dhe të thoni: Allahume entes selamu ue minkes selamu tebarakte ja dhel xhelali uel ikrami.

Nëse është vetëm një musafir atëherë e ka detyrë që të falet me xhematin vendas dhe ta plotësojë namazin, sepse falja me xhemat është vaxhib (detyrë) kurse shkurtimi i namazit është mustehab (i pëlqyeshëm), kështu që e ka detyrë t’i japë përparësi kryerjes së vaxhibit ndaj mustehabit.

Mbërriti në aeroport pas namazit të jacisë dhe akoma nuk ka falur as akshamin dhe as jacinë, a duhet t’i bashkojë dhe shkurtojë.

Pyetje: Unë jam nga qyteti Baha i Arabisë Saudite. Nëse mbërrij në aeroportin e Rijadit pas namazit të jacisë dhe nuk kam falur akoma as akshamin dhe as jacinë, a t’i bashkoj dhe shkurtoj?

Përgjigje: Eshtë e pëlqyeshme që musafiri gjatë udhëtimit t’i shkurtojë namazet, ndërsa bashkimi i namazeve ka nevojë për sqarim. Nëse është në ecje e sipër atëherë më e mira është që t’i bashkojë namazet (qoftë bashkim të parakohshëm apo bashkim të vonuar si të jetë më e mirë për të në varësi të gjendjes), sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kështu ka vepruar. Pra nëse ishte në ecje e sipër bashkonte mes drekës e ikindisë dhe mes akshamit e jacisë.

Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur nisej nga shtëpia e tij para kohës së drekës e vononte namazin e drekës që ta bashkonte me ikindinë bashkim të vonuar, kurse nëse nisej pas hyrjes së kohës së drekës atëherë e falte drekën dhe ikindinë bashkim të parakohshëm, kështu vepronte me akshamin dhe jacinë. Nëse nisej para perëndimit të diellit e vononte akshamin që ta falte me jacinë, bashkim të vonuar, ndërsa nëse nisej pas perëndimit të diellit atëherë e falte akshamin dhe jacinë bashkim të parakohshëm.

Nëse udhëtari nuk është në ecje e sipër atëherë më e mira për të është që të mos i bashkojë, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në haxhin e lamtumirës nuk i bashkonte namazet gjatë kohës që qëndroi në Mina. Përsa i përket atij personit që ka mbërritur në aeroportin e Rijadit dhe akoma nuk e ka falur as akshamin dhe as jacinë, është e pëlqyeshme për të që t’i bashkojë këto dy namaze dhe ta falë jacinë të shkurtuar, sepse aeroporti është jashtë qytetit. Nëse ai do që ta vonojë jacinë në mënyrë që ta falë me njerëzit në xhami të plotë pa e shkurtuar, nuk ka problem, diçka e tillë lejohet. Allahu është që jep sukses.

A i lejohet musafirit i cili do nisej pasi kishte hyrë koha e drekës dhe para se të hynte koha e ikindisë, që t’i bashkojë këto dy namaze në kohën e drekës.

Pyetje: Një person vendosi që të nisej pas hyrjes së kohës së drekës dhe para se të hynte koha e ikindisë, a i lejohet që të bashkojë mes drekës dhe ikindisë në kohën e drekës?

Përgjigje: Nuk i lejohet bashkimi mes dy namazeve derisa të dalë jashtë ndërtesave të vendbanimit të tij (fshat qoftë apo qytet) dhe të jetë në shkretëtirë (ose hapësirë jashtë qytetit). Sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në haxhin e lamtumirës e fali drekën në Medine katër rekate pastaj u nis dhe e fali ikindinë dy rekate në Dhul Hulejfeh. [6]

Allahu është që jep sukses.

Musafiri i cili është vetëm e ka detyrë të falet me imamin në xhami dhe ta plotësojë namazin.

Pyetje: Nëse jam musafir dhe qëndroj atje ku kam udhëtuar disa ditë, p.sh: tre, katër ose më pak, ose më shumë dhe hyj në xhami në kohë të drekës dhe falem me xhematin katër rekate, pastaj ngrihem vetëm dhe e fal ikindinë të shkurtuar, a është i saktë veprimi im? A më lejohet mua si musafir që jam që t’i bashkoj dhe shkurtoj namazet në banesën ku unë qëndroj atje, duke ditur se unë jam në qendër të një qyteti me xhami të shumta dhe e dëgjoj ezanin?

Përgjigje: Nëse musafiri e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë, e ka detyrë t’i plotësojë namazet, sipas mendimit të shumicës së dijetarëve. Ndërsa nëse do rrijë më pak se katër ditë më e mira është që t’i shkurtojë namazet por nëse i plotëson nuk ka problem, lejohet. Nëse është vetëm nuk e shkurton namazin por e ka detyrë që të falet me xhematin në xhami dhe e plotëson namazin si xhemati, duke u bazuar në argumentet të cilat e bëjnë detyrë faljen e namazit me xhemat, si dhe në hadithin e saktë që transmetohet në “Musnedin” e imam Ahmedit dhe “Sahihun” e Muslimit nga Ibn Abasi i cili tha se Suneti në lidhje me musafirin i cili falet pas imamit vendas është që të falë katër rekate si imami. Gjithashtu duke u bazuar në përgjithësimin e hadithit: “Imami është bërë që të pasohet prandaj mos e kundërshtoni atë (duke i paraprirë në veprime apo duke u vonuar shumë pas tij).” Mutefekun alejhi.

Udhëtari i cili është vetëm e ka detyrë të falet me xhematin e muslimanëve dhe ta plotësojë namazin.

Pyetje: A i lejohet udhëtarit që ka ardhur për Umre që ta bashkojë drekën me ikindinë dhe t’i shkurtojë, duke pasur parasysh se ai do qëndrojë në Meke dy ose tre ditë dhe banon në një hotel shumë pranë Qabes?

Përgjigje: Nuk i lejohet musafirit i cili është vetëm që ta shkurtojë namazin. Përkundrazi, e ka detyrë të falet me xhematin e muslimanëve dhe ta plotësojë namazin, sepse shkurtimi i namazit është mustehab (e pëlqyeshme) kurse falja me xhemat është vaxhib (detyrë), por nëse janë më shumë se një udhëtar lejohet që ta falin namazin të shkurtuar nëse qëndrimi i tyre zgjat katër ditë ose më pak.

Çfarë është më e mira për musafirin: t’i shkurtojë namazet pa i bashkuar apo t’i bashkojë dhe shkurtojë.

Pyetje: Disa njerëzve u është krijuar ideja se shkurtimi dhe bashkimi i namazit janë dy gjëra të pandashme nga njëra-tjetra, d.m.th. nuk mund të ketë bashkim pa shkurtim dhe nuk ka shkurtim pa bashkim. Cili është mendimi juaj në lidhje me këtë? Cfarë është më e mira për musafirin: t’i shkurtojë namazet pa i bashkuar apo t’i shkurtojë dhe bashkojë?

Përgjigje: Musafirit Allahu ia ka ligjëruar shkurtimin e namazit po ashtu ia ka lejuar dhe bashkimin por nuk janë dy gjëra të pandashme nga njëra-tjetra, mund t’i shkurtojë namazet pa i bashkuar. Mosbashkimi mes namazeve është më i mirë nëse musafiri nuk është në ecje e sipër, siç veproi Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Mina në haxhin e lamtumirës ku i shkurtonte namazet pa i bashkuar. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i shkurtoi dhe i bashkoi namazet në betejën e Tebukut (megjithëse nuk ishte në ecje e sipër) gjë e cila tregon se të dyja lejohen.

Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur ishte në ecje e sipër i shkurtonte dhe i bashkonte namazet. Cështja e bashkimit të namazeve është më e gjerë se sa shkurtimi, sepse bashkimi i lejohet të sëmurit dhe u lejohet muslimanëve vendas nëpër xhamia në rast shiu apo kur ka rrezik rrëshqitjeje (nga lluca apo akulli). Pra u lejohet që të bashkojnë mes akshamit e jacisë dhe mes drekës e ikindisë por nuk u lejohet shkurtimi, sepse shkurtimi i namazit është i veçantë vetëm për udhëtarin. Allahu është që jep sukses.

Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve për atë person që e ka zënë koha e namazit në vendin e tij pa u nisur akoma.

Pyetje: Nëse hyn koha e namazit duke qenë personi akoma në vendin e tij pastaj niset para se ta falë atë namaz, a i lejohet shkurtimi dhe bashkimi? Po nëse fal drekën dhe ikindinë të shkurtuara dhe të bashkuara në udhëtim pastaj mbërrin në vendin e tij në kohë të ikindisë, a janë të sakta namazet e tij që i ka falur në udhëtim, duke pasur parasysh se ai e dinte që do mbërrinte në vendin e tij në kohën e namazit të dytë?

Përgjigje: Nëse koha e namazit e zë musafirin duke qenë akoma në vendin e tij pastaj ai niset pa e falur namazin i lejohet që t’i shkurtojë namazet pasi të dalë jashtë banesave të qytetit, sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje, i cili njëkohësisht është edhe mendimi i shumicës së dijetarëve. Nëse i shkurton dhe i bashkon në udhëtim pastaj mbërrin në vendin e tij para se të hyjë koha e namazit të dytë ose pasi ka hyrë, nuk ka përse ta përsërisë namazin sepse e ka kryer atë në përputhje me sheriatin. Por nëse do që ta falë namazin e dytë me njerëzit në xhami kjo do të jetë nafile për të. Allahu është që jep sukses.

Bashkimi i namazit të akshamit dhe jacisë në qytete për shkak të shiut.

Pyetje: Cfarë mendimi ka hirësia juaj në lidhje me bashkimin mes akshamit dhe jacisë për shkak të shiut në kohën e sotme në qytete kur dihet se rrugët janë të shtruara e të asfaltuara, me trotuare dhe të ndriçuara, duke bërë që të mos ketë vështirësi apo llucë?

Përgjigje: Lejohet bashkimi mes akshamit e jacisë dhe mes drekës e ikindisë për shkak të shiut nëse ai i sjell vështirësi njerëzve kur dalin për në xhami. I njëjti gjykim është nëse ka llucë dhe baltë në të cilën mund të rrëshqasin njerëzit ose nëse rrjedh uji nëpër rrugë dhe tregje, sepse kjo u sjell veshtirësi njerëzve. Ky është mendimi më i saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. Argumenti i kësaj është hadithi i transmetuar në dy “Sahihet” nga ibn Abbasi se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bashkuar në Medine mes namazit të drekës e ikindisë dhe mes namazit të akshamit e jacisë. [7]

Muslimi ka transmetuar një shtojcë në transmetimin e tij ku thuhet: “E bëri këtë pa ekzistuar ndonjë frikë apo shi apo udhëtim” [8]. Ky hadith tregon se tek sahabët dihej se frika dhe shiu janë arsye justifikuese që e bëjnë të lejueshme bashkimin e namazit njësoj si udhëtimi, por në këto raste nuk lejohet shkurtimi, sepse xhemati janë vendas dhe jo udhëtar dhe shkurtimi është i lejuar vetëm në udhëtim, prandaj atyre u lejohet vetëm bashkimi. Allahu është që jep sukses.

Kriteri me të cilin përcaktojmë bashkimin mes dy namazeve në kohë shiu.

Pyetje: Cili është kriteri në bazë të së cilit arrijmë ta përcaktojmë se kur mund të bashkojmë mes dy namazeve për shkak të shiut?

Përgjigje: Nëse ekziston arsyeja justifikuese atëherë lejohet bashkimi mes dy namazeve: mes drekës dhe ikindisë apo akshamit dhe jacisë. Arsye justifikuese për bashkim mund të jetë: sëmundja, udhëtimi, si dhe shiu i madh sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. Disa dijetarë e konsiderojnë të ndaluar bashkimin mes drekës dhe ikindisë për shkak të shiut që sjell veshtirësi ose llucës në të cilën mund të rrëshqasin njerëzit, nëse je vendas brenda në qytet. E sakta në këtë çështje është se lejohet bashkimi mes akshamit dhe jacisë apo mes drekës dhe ikindisë nëse shiu është i rrëmbyeshëm apo ka llucë që mund të shkaktojë rrëshqitje, sepse këto u sjellin vështirësi njerëzve.

Lejohet që t’i bashkojnë bashkim të parakohshëm (qoftë në fillim të kohës apo edhe më vonë), i rëndësishëm është fakti që nëse shiu u sjell veshtirësi atëherë u lejohet bashkimi. P.sh. janë brenda në xhami dhe filloi të binte shi i madh duke e bërë të vështirë ecjen nëpër rrugë e tregje (për shkak të ujit dhe baltës), atëherë i bashkojnë namazet pa asnjë lloj problemi. Por nëse nuk duan t’i bashkojnë u lejohet që ta falin namazin në shtëpitë e tyre për shkak të shiut dhe baltës.

Nuk lejohet bashkimi mes dy namazeve veçse me arsye justifikuese të vërtetuar me sheriat.

Pyetje: Në ditët e kaluara disa imamë të xhamive bashkuan mes akshamit e jacisë sepse ra një shi i lehtë i cili nuk sillte asnjë llojë mundimi. Cili është gjykimi për këtë veprim dhe a është i saktë namazi i tyre apo duhet ta përserisin atë?

Përgjigje: Nuk lejohet bashkimi mes dy namazeve veçse me arsye justifikuese të pranuar me sheriat siç është udhëtimi, sëmundja apo shiu i cili të lag (qull) rrobat dhe të sjell ndonjë lloj veshtirësie duke krijuar llucë nëpër rrugë etj. Ndërsa kush bashkon mes akshamit dhe jacisë apo drekës dhe ikindisë pa arsye ka kryer një vepër që nuk lejohet dhe e ka detyrë ta përsërisë atë namaz që e ka falur para kohe sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush punon një vepër e cila bie në kundershtim me fenë tonë ajo vepër është e refuzuar” transmeton Muslimi (me nr 1718) dhe në dy “Sahihet” nga Aishja nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se ai ka thënë: “Kush shpik në fenë tonë çfarë nuk është prej saj ajo është e refuzuar” [9].

Në bazë të kësaj që thamë bëhet e ditur se çdo musliman e ka detyrë që t’i kushtojë kujdes dhe rëndësi adhurimeve të tij në mënyrë që të jenë në përputhje me sheriatin dhe t’i largohet gjërave që bien në kundërshtim me të. Allahu u dhëntë sukses të gjithë muslimanëve që t’i përmbahen fesë dhe ta kuptojnë atë.

A është nijeti kusht për lejimin e bashkimit.

Pyetje: A është nijeti kusht për lejimin e bashkimit? Sepse shpesh herë falet akshami pa pasur xhemati nijet për bashkim dhe pas namazit konsultohen mes tyre dhe e vendosin ta bashkojnë me jacinë dhe falen.

Përgjigje: Dijetarët kanë rënë në mospajtim mes tyre në këtë çështje. Por mendimi më i saktë është se nijeti për bashkim nuk është kusht që të ekzistojë që në faljen e namazit të parë, përkundrazi lejohet që ta bashkojnë edhe nëse e vendosin pas faljes së namazit të parë, kuptohet nëse ekziston arsyeja që e bën të lejuar bashkimin siç është frika, sëmundja apo shiu.

A është kusht për bashkimin e namazeve që të falen të njëpasnjëshme.

Pyetje: Ndodh që ata të cilët i bashkojnë namazet vonohen pak në faljen e namazit të dytë duke bërë që të ketë një lloj shkëputjeje në mes dy namazeve. Cili është gjykimi për këtë, pra a është kusht që namazet të falen të njëpasnjëshme?

Përgjigje: Nëse është bashkim i parakohshëm atëherë është detyrë që namazet të falen të njëpasnjëshme (sapo mbaron të parin fillon të dytin) dhe nuk ka problem nëse shkëputen nga njëra-tjetra për një kohë shumë të shkurtër, sepse kjo është saktësuar nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ai është që ka thënë: “Faluni ashtu siç më keni parë mua duke u falur” [10].

Gjithashtu mendimi më i saktë është se nijeti nuk është kusht për bashkimin e namazeve siç e sqaruam në përgjigjen e pyetjes së mëparshme. Ndërsa nëse është bashkim i vonuar atëherë çështja ka hapësirë më të gjerë, sepse namazi i dytë është brenda kohës së tij por megjithatë më e mira është që namazet të falen të njëpasnjëshme duke marrë si shembull Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në këtë gjë. Allahu është që jep sukses.

Gjykimi i bashkimit i të gjitha namazeve së bashku në fund të ditës.

Pyetje: A i lejohet muslimanit i cili është udhëtar në një udhëtim të gjatë që t’i bashkojë të gjitha namazet në fund të ditës?

Përgjigje: Kjo është diçka shumë e shëmtuar, gjynah i madh dhe askush nga dijetarët nuk e ka thënë këtë. Ajo që i lejohet musafirit është që të bashkojë mes drekës dhe ikindisë në kohën e njërës prej tyre deri para zbehjes së diellit (rënia e kuqërrimës në horizont para perëndimit të diellit) si dhe të bashkojë mes akshamit dhe jacisë në kohën e njërës prej tyre deri para mesit të natës. Kurse namazi i sabahut nuk bashkohet me asnjë por duhet të falet gjithmonë në kohën e tij të caktuar deri para lindjes së diellit, si në qëndrim ashtu edhe në udhëtim. Allahu është që jep sukses.

Shkurtimi dhe bashkimi i namazit për udhëtarin që ndodhet brenda qytetit ku ka udhëtuar.

Pyetje: Ne jemi tre persona që kemi udhëtuar nga qyteti i Rijadit për në Kasim për të kaluar atje ditën e enjte dhe të premte. A t’i shkurtojmë dhe bashkojmë namazet dhe a e kemi detyrë ta falim namazin me xhemat në xhami?

Përgjigje: Eshtë e pëlqyeshme që ta shkurtoni namazin katër rekatësh (në dy rekate), ndërsa sabahu dhe akshami nuk shkurtohen. Nuk e keni detyrë ta falni namazin në xhami me vendasit por nëse faleni me ta atëherë do e falni namazin të plotë, katër rekatë. Eshtë vërtetuar në Sunetin e saktë nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se musafiri nëse falet pas vendasit duhet ta plotësojë namazin. Kurse namazin e sabahut dhe të akshamit duhet ta falni në xhami me vendasit duke u bazuar në përgjithësimin e fjalës së Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kush e dëgjon ezanin dhe nuk vjen (për t’u falur në xhami me xhematin) nuk ka namaz për atë person, përveç nëse ka arsye justifikuese” [11].

Po ashtu fjala e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur Ibn Umi Mektumi e pyeti:

- O i Dërguari i Allahut, nuk kam asnjë që të më sjellë në xhami. A kam leje që të falem në shtëpinë time?

- A e dëgjon thirrjen (ezanin)? – i tha Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

- Po.- u përgjigjë

- Atëherë përgjigjiu thirrjes, – tha Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Tran. Muslimi në “Sahihun” e tij (me nr 653).

U lejohet që të bashkoni mes dy namazeve: drekës dhe ikindisë, si dhe mes akshamit dhe jacisë sepse jeni udhëtarë, por më e mira është që të mos i bashkoni sepse nuk jeni në ecje e sipër. Nëse faleni me xhematin në xhami kjo do jetë më e mirë dhe me më shumë shpërblim. Allahu është që jep sukses.

Personi që mbërrin tek qyteti që kishte për qëllim duhet të falet me njerëzit dhe ta plotësojë namazin.

Pyetje: Nëse një person udhëton për në qytetin e Xhides, a i lejohet që t’i shkurtojë namazet apo patjetër duhet të falet me xhematin në xhami?

Përgjigje: Gjatë rrugës e shkurton namazin pa asnjë problem ndërsa kur të arrijë në qytet mos të falet vetëm por duhet të falet me njerëzit në xhami dhe e plotëson namazin. Kurse gjatë rrugës edhe nëse është vetëm falet dhe e shkurton namazin katër rekatësh në dy rekate.

Musafiri ka të drejtë ta falë namazin si udhëtar pasi të shkëputet nga vendbanimi i tij

dhe t’i lerë pas shpine ndërtesat e fundit të vendbanimit (fshat qoftë apo qytet)

Pyetje: Cfarë gjykimi ka për atë person që udhëton pas hyrjes së kohës së drekës pasi që ka udhëtuar 10 km ndaloi që të falet. A e shkurton namazin apo e fal të plotë?

Përgjigje: Shumica e dijetarëve janë të mendimit se i lejohet musafirit që ta falë namazin si udhëtar sapo të shkëputet nga vendbanimi i tij (fshat apo qytet), sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk i shkurtonte namazet në udhëtimet e tij veçse pasi të shkëputej nga Medineja, atëherë falte dy rekatë. Ajo që merret në konsideratë është gjendja e personit në kohën e kryerjes së veprimit. P.sh. nëse thërritet ezani i drekës ose i ikindisë dhe musafiri niset për udhëtim, i lejohet që ta shkurtojë namazin pasi të dalë jashtë banesave të vendbanimit, sepse nuk merret në konsideratë gjendja në kohën e nisjes por gjendja e tij në kohën e kryerjes së veprimit dhe duke qenë se ai është udhëtar i lejohet shkurtimi.

Nëse udhëton diku ku ka një të afërm dhe distanca është largësi udhëtimi konsiderohet udhëtar.

Pyetje: Një person u nis për të udhëtuar nga Rijadi për në Meke dhe gjatë rrugës ndaloi në Kasim tek disa të afërmit e tij dhe qëndroi aty dy ditë. A konsiderohet udhëtar në këtë rast?

Përgjigje: Po, ky person konsiderohet udhëtar për sa kohë që nuk është në vendbanimin e tij edhe pse mund të ketë atje ndonjë të afërm, si p.sh. vëlla ose motër etj, por nuk falet vetëm, përkundrazi duhet të falet me xhematin dhe e plotëson namazin me ta sepse është detyrë të falet namazi me xhemat.

Ndërsa nëse ka me vete persona të tjerë udhëtarë (qoftë një apo më shumë), atëherë u lejohet të falen duke shkurtuar namazin, por u lejohet edhe që të falen me xhematin në xhami duke e plotësuar namazin. Nëse e vendos që të qëndrojë më shumë se katër ditë atëherë e ka detyrë ta falë të plotë namazin katër rekatësh, qoftë vetëm një person apo më shumë.

Një musafir pasi që fali namazin e xhumasë me xhematin, u ngrit dhe bashkoi me të ikindinë.

Pyetje: Udhëtova drejt Mekes për të kryer Umre dhe më zuri namazi i xhumasë në rrugë pranë një qyteti. Pasi që fala xhumanë me muslimanët në xhaminë kryesore të atij qyteti, bëra ikamet dhe fala ikindinë duke u bazuar në faktin që jam udhëtar. A është e lejuar kjo që unë kam bërë?

Përgjigje: Nuk ka asnjë argument me aq sa dimë që e bën të lejuar bashkimin e ikindisë me namazin e xhumasë, kjo gjë nuk është transmetuar nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e as nga ndonjë sahabij, prandaj është detyrë që të mos veprohet ky lloj veprimi. Kush e ka bërë diçka të tillë e ka detyrë që ta përsërisë namazin e ikindisë kur t’i hyjë koha.

Allahu i dhëntë sukses të gjithëve.

Nëse musafiri e fal namazin e xhumasë me vendasit, a mund të falë pas saj ikindinë të bashkuar.

Pyetje: A i lejohet musafirit që pasi ta falë namazin e xhumasë me vendasit, ta falë dhe ikindinë menjëherë pas saj?

Përgjigje: Nuk i lejohet kjo gjë sepse namazi i xhumasë nuk bashkohet me asgjë tjetër dhe e ka detyrë që ta falë ikindinë në kohën e saj. Ndërsa nëse musafiri nuk e fal xhumanë me vendasit por fal namazin e drekës, atëherë s’ka problem që ta bashkojë me ikindinë sepse musafiri nuk e ka detyrë namazin e xhumasë dhe sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bashkuar drekën me ikindinë në Arafat në haxhin e lamtumirës, me një ezan dhe dy ikamete, pra nuk fali namaz xhumaje (megjithëse ishte e premte). Allahu është që jep sukses.

Namazi i ikindisë nuk mund të bashkohet me namazin e xhumasë, as në udhëtim e as në qëndrim.

Pyetje: Kam falur namazin e xhumasë në xhaminë e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe e kisha bërë nijet që ta bashkoja me ikindinë duke u nisur nga fakti që jam udhëtar. Sapo u bëra gati që të bëja tekbir për të filluar ikindinë, muezini lajmëroi se do falej namazi i xhenazes. E fala namazin e xhenazes me xhematin pastaj fala ikindinë të shkurtuar. A kam vepruar saktë? Nëse jo, si duhej të kisha vepruar? Më jepni përgjigje, Allahu ju shpërbleftë me të mira dhe ua zgjatë jetën në bindje ndaj Tij.

Përgjigje: Namazi i ikindisë nuk bashkohet me namazin e xhumasë, as në udhëtim e as në qëndrim, sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. E ke detyrë që ta përsërisësh namazin sepse e ke falur para se t’i hynte koha dhe në një formë të palejuar bashkimi. Kurse përsa i përket ndarjes mes dy namazeve të bashkuara sa për të falur namaz xhenazeje nuk ka problem, ngase është e pëlqyeshme të shpejtohet xhenazeja për t’u varrosur sa më parë sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Shpejtoni me xhenazen sepse nëse është e mirë po e çoni drejt mirësisë, ndërsa nëse nuk është i tillë atëherë i lironi supet tuaja sa më shpejt nga ajo e keqe” Mutefekun alejhi [12].

Ndarja që ndodh me faljen e namazit të xhenazesë mes dy namazeve që do bashkohen është diçka e shkurtër që nuk e pengon bashkimin mes dy namazeve, qoftë edhe sipas atij mendimi të dijetarëve që e bëjnë kusht të menjëhershëm faljen e dy namazeve të bashkuara.

Allahu është që jep sukses.

Bashkimi mes xhumasë dhe ikindisë nëse bie shi i madh.

Pyetje: Shejhu i nderuar. Ndodhi një debat mes disa vëllezërve në lidhje me bashkimin mes xhumasë dhe ikindisë nëse bie shi i madh që shkakton vështirësi dhe mundim. Dëshirojmë të na jepni fetva rreth kësaj.

Përgjigje: Nuk lejohet bashkimi mes namazit të xhumasë dhe ikindisë, as për shkak të shiut e as për ndonjë shkak tjetër, sepse diçka e tillë nuk është transmetuar nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e as nga ndonjë sahabi me aq sa dimë. Namazi i xhumasë nuk krahasohet me drekën ngaqë e xhumaja është ibadet më vete dhe siç dihet ibadetet bazohen mbi argumente të transmetuara ndaj nuk lejohet shpikja e diçkaje në ibadete me logjikë. Allahu u dhëntë sukses të gjithëve për të kuptuar fenë dhe për t’iu përmbajtur asaj. Me të vërtetë Ai është Afër dhe Dëgjues.

Gjykimi i bashkimit të namazeve për vendasin.

Pyetje: Cili është gjykimi i Allahut dhe të Dërguarit të Tij për një grup njerëzish të cilët e bashkojnë drekën me ikindinë dhe akshamin me jacinë në mënyrë të vazhdueshme megjithëse janë vendas?

Përgjigje: Hadithet e sakta të transmetuara nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nga fjalët dhe nga veprat e tij na kanë treguar se është detyrë që të falen pesë namazet, secili në kohën e tij dhe se nuk lejohet që të bashkohet mes drekës dhe ikindisë apo mes akshamit dhe jacisë përveçse nëse ekziston ndonjë arsye justifikuese për diçka të tillë.

P.sh: sëmundja, udhëtimi, shiu, e situata të ngjashme në të cilat është e vështirë ardhja në xhami për çdo namaz në kohën e tij (bëhet fjalë për katër namazet e lartpërmendura). Xhibrili ia mësoi Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kohët e pesë namazeve duke u falur me të në ditën e parë në fillim të kohës së çdo namazi dhe u fal me të në ditën e dytë në fund të kohës së çdo namazi dhe pasi që falën drekën në dy skajet e kohës së saj i tha: “Namazi falet ndërmjet këtyre dy kohëve”. Të njëjtën gjë i tha pas çdo namazi që falën.

Eshtë saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u pyet për kohët e namazeve dhe iu përgjigj pyetësit me veprime duke i falur të pesë namazet në fillim të kohës së çdo namazi në ditën e parë pasuese të asaj pyetjeje, ndërsa në ditën e dytë i fali të pesë namazet në fund të kohës së çdo namazi, pastaj tha: “Namazi falet ndërmjet këtyre dy kohëve”[13].

Përsa i përket hadithit që është transmetuar në dy “Sahihet” se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fali në Medine tetë (rekate) të bashkuara dhe shtatë (rekate) të bashkuara”[14], në transmetimin e Muslimit bëhet e qartë se qëllimi është: bashkimi mes drekës dhe ikindisë dhe bashkimi mes akshamit dhe jacisë. Në transmetimin e Muslimit thuhet: “E bëri këtë megjithëse nuk kishte ndonjë arsye frike apo shiu” [15] dhe në një transmetim tjetër: “Pa pasur shkak frike apo udhëtim” [16].

Përgjigje ndaj kësaj është të themi ashtu siç tha Ibn Abasi kur u pyet për këtë: “Nuk donte që t’ia vështirësonte umetit të tij”.

Ky bashkim që bëri Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Medine mes drekës dhe ikindisë, si dhe mes akshamit dhe jacisë, mund të ketë qenë për ndonjë shkak apo arsye që e bënte të nevojshme lehtësimin ndaj sahabëve në atë ditë, ndoshta kishte rënë ndonjë sëmundje e përgjithshme (epidemi) ose kishte llucë dhe baltë ose ndonjë gjë tjetër e cila tjetër e cila u sillte vështirësi sahabëve në atë ditë.

Disa dijetarë kanë thënë: ky lloj bashkimi ka qenë bashkim vetëm në pamje të jashtme, d.m.th. e ka falur drekën në fund fare të kohës së saj dhe e ka falur ikindinë menjëherë sapo i ka hyrë koha, po ashtu ka vepruar me akshamin duke e falur në fund fare të kohës së tij dhe e ka falur jacinë menjëherë sapo i ka hyrë koha.

Sheukani ka thënë në librin e tij “Nejlul Eutar” se imam Nesaiu e ka transmetuar këtë mendim nga Ibn Abasi, transmetuesi i hadithit. Ky mendim ngelet si alternativë e mundshme në shpjegimin e këtij hadithi. Ibn Abasi nuk e ka cekur faktin që Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ta ketë përsëritur këtë veprim herë tjetër por ajo që kuptohet qartë nga transmetimi është se ka ndodhur vetëm një herë të vetme. Imam Ebu Isa Tirmidhiu ka thënë (përafërsisht kuptimi i fjalës së tij): Nuk ka hadith në librin e tij për të cilin të kenë rënë dakort të gjithë dijetarët se nuk punohet me atë hadith përveç këtij hadithi dhe hadithit që flet për vrasjen e pirësit të alkolit nëse sillet për herë të katërt që ti zbatohet dënimi.

Pra, qëllimi i Tirmidhiut është se dijetarët kanë rënë dakort që nuk lejohet të bashkohen dy namaze veçse me arsye të justifikuar me sheriat dhe se dijetarët kanë rënë dakort që bashkimi i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i përmendur në këtë hadith ka qenë me arsye, duke bërë kështu përputhje mes këtij hadithi dhe haditheve të tjera të shumta dhe të sakta që tregojnë se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e falte çdo namaz në kohën e tij dhe se nuk bashkonte mes dy namazeve veçse nëse kishte arsye për diçka të tillë. Kështu kanë vepruar halifet e drejtë pas tij dhe të gjithë sahabët si dhe dijetarët pas tyre, të gjithë ndoqën këtë rrugë dhe e konsideruan të ndaluar bashkimin veçse nëse ka arsye.

Autori i librit “Nejlul Eutar” ka përmendur një grup dijetarësh që e konsiderojnë të lejuar bashkimin pa arsye nëse kjo ndodh rrallë dhe nuk bëhet zakon, por ky mendim është i refuzuar në bazë të argumenteve të mëparshme dhe ixhmaut të dijetarëve që kanë qenë para tyre. Duke u bazuar në çfarë thamë, i bëhet e qartë pyetësit se ky hadith nuk bie aspak në kundërshtim me hadithet e tjera të sakta që tregojnë qartë ndalimin e bashkimit mes dy namazeve pa patur arsye të vërtetuar me sheriat.

Pra, ky hadith kuptohet në atë mënyrë që e bën të përputhet me hadithet e tjera dhe nuk i kundërshton ato, sepse sunetet e transmetuara nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) –fjalë qofshin apo vepra- vërtetojnë njëra tjetrën dhe sqarojnë (komentojnë) njëra tjetrën. Ai sunet që diku transmetohet në mënyrë të përgjithshme kuptohet sipas atij transmetimi në të cilin është përmendur i detajuar (me hollësi), po ashtu nëse transmetohet një sunet në mënyrë të përgjithshme pastaj përjashtohet një rast i veçantë nga ky rregull i përgjithshëm.

E njëjta gjë thuhet edhe për librin e Allahut, ajetet e tij vërtetojnë njëri tjetrin dhe sqarojnë njëri tjetrin. Allahu i Lartësuar ka thënë: “Elif Lam Ra. Ky është Libër, ajetet e të cilit janë përsosur dhe pastaj janë shpjeguar me imtësi nga më i Urti, i Mirënjohuri në hollësi për çdo gjë” (Hud: 1) dhe: “Allahu zbriti fjalën më të mirë, një Libër ajetet e të cilit i përngjasojnë njëri tjetrit në mirësi dhe vërtetësi, të përsëritura herë pas here” (Zumer: 23), d.m.th.: ashtu siç është i përsosur dhe i sqaruar po ashtu ka ajete të ngjashme, ajete që vërtetojnë njëri tjetrin. Tekstualisht e njëjta gjë thuhet dhe për Sunetin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Allahu është që jep sukses.

Vendasit nuk i lejohet ta shkurtojë namazin apo të mos agjërojë në Ramazan,

përveçse nëse është i sëmurë dhe agjërimi e mundon ose nëse është udhëtar.

Pyetje: Nëse dikush udhëton larg vendbanimit të tij rreth një orë me avion, a i lejohet që t’i bashkojë dhe shkurtojë namazet gjatë qëndrimit të tij në hotel? A i lejohet mosagjërimi në Ramazan?

Përgjigje: Nuk i lejohet askujt që është vendas ta shkurtojë namazin përveç nëse është i sëmurë dhe agjërimi e mundon ose është udhëtar. Ai që ka vendosur të udhëtojë por është akoma në vendbanimin e tij (fshat apo qytet) nuk i lejohet që ta shkurtojë namazin pa e filluar udhëtimin dhe pa u shkëputur nga banesat e fundit të atij vendbanimi, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur e vendoste që të udhëtonte nuk e shkurtonte namazin derisa të shkëputej nga Medineja.

Nuk i lejohet askujt që të falet i vetëm (qoftë ai vendas apo udhëtar) nëse ai ndodhet në një vend ku falet namazi me xhemat. Pra, e ka detyrë të falet me muslimanët dhe ta plotësojë namazin si ata, duke u bazuar në fjalën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kush e dëgjon thirrjen (ezanin) dhe nuk vjen tek ai (për t’u falur në xhemat) nuk ka namaz për të, përveçse nëse ka arsye justifikuese.” E transmeton Ibn Maxheh, Darakutni, Ibn Hibani dhe Hakimi sipas kushtit të Muslimit.

U pyet Ibn Abasi:

- “Kush konsiderohet arsye justifikuese?”

- “Frika dhe sëmundja.” – u përgjigjë.

Një i verbër e pyeti Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tha: “O Rasulallah, unë nuk kam dikë që të më udhëheqë për në xhami, a më lejohet mua që të falem në shtëpinë time?” Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “A e dëgjon thirrjen për në namaz?” Tha: “Po”. “Atëherë pra përgjigjiu thirrjes”. Transmeton Muslimi në “Sahihun” e tij. Gjithashtu Profeti ka thënë: “Më shkoi në mendje që të urdhëroj të bëhet ikameti dhe të caktoj dikë që t’u prijë njerëzve në namaz ndërkohë unë së bashku me një grup burrash që bartin me vete barrë me dru të shkojmë tek ata njerëz që nuk janë të pranishëm në namazin me xhemat dhe tua djeg shtëpitë me zjarr” Mutefekun alejhi [17].

Ibn Mesudi ka thënë: “Kush dëshiron ta takojë Allahun nesër duke qenë musliman, le t’i ruajë namazet (t’u kushtojë rëndësi dhe përkujdesje) dhe t’u përgjigjet aty ku thirren, sepse Allahu i ka ligjëruar Profetit tuaj sunetet e udhëzimit dhe me të vërtetë këto namaze janë nga sunetet e udhëzimit. Nëse ju do faleni në shtëpitë tuaja ashtu siç falet ai person që nuk vjen në xhemat atëherë e keni lënë sunetin e Profetit tuaj dhe nëse e lini sunetin e Profetit tuaj do humbisni. Cdo person që merr abdes dhe e plotëson atë në formën më të mirë pastaj niset për në xhami, Allahu ia shkruan për çdo hap nga një të mirë dhe e ngre një gradë më lart dhe ia shlyen një gjynah. Në kohën tonë nuk e linte namazin me xhemat veçse ai person që ishte munafik i mirënjohur ose ndonjë person i sëmurë. Kishte person që e sillnin për krahësh në mënyrë që të ishte i pranishëm në saf”. Transmeton. Muslimi në “Sahihun” e tij (me nr 654,’256′).

Hadithet që flasin për këtë janë të shumta. Cdo musliman e ka detyrë (qoftë vendas apo udhëtar) që të falet me xhemat dhe të mos falet vetëm përderisa e dëgjon ezanin. Allahu është që jep sukses.

Bashkimi mes dy namazeve pa pasur arsye.

Pyetje: Ne punojmë në një vend pune dhe shumë punëtorë e falin së bashku namazin me xhemat por unë nuk falem me ta për shkak të arsyeve të mëposhtme:

Së pari: Ata e bashkojnë drekën me ikindinë në mënyrë të vazhdueshme, po ashtu veprojnë me akshamin dhe jacinë.

Së dyti: Nuk i vendosin duart në pjesën e poshtme të kraharorit. A është i saktë namazi im nësë falem me ta? Na orientoni drejt së vërtetës, Allahu u shperbleftë me të mira.

Përgjigje: Nuk i lejohet muslimanit vendas që të bashkojë mes dy namazeve pa pasur arsye justifikuese, si p.sh. sëmundja ose istihada për gratë, përkundrazi e ka detyrë që ta falë çdo namaz në kohën e tij, drekën në kohën e saj, ikindinë në kohën e saj, akshamin në kohën e tij, jacinë në kohën e saj dhe nuk lejohet të bashkohet mes dy namazeve pa pasur arsye justifikuese të vërtetuar me sheriat. Kurse përsa i përket asaj që është transmetuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar tetë së bashku dhe shtatë së bashku, d.m.th. drekën me ikindinë dhe akshamin me jacinë, kjo tek dijetarët është konsideruar si bashkim që ka pasur arsye.

Disa nga dijetarët kanë thënë: “E bëri këtë për shkak të një sëmundjeje epidemike që i kishte përfshirë muslimanët dhe i kishte munduar ndaj edhe Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i bashkoi namazet. Ky lloj bashkimi ka ndodhur vetëm një herë nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për shkak të arsyes që u përmend dhe nuk dihet që kjo gjë të jetë përsëritur herë tjetër apo të jetë bërë në mënyrë të vazhdueshme.”

Disa të tjerë kanë thenë: “Ai bashkim nuk ka qenë real por ishte bashkim vetëm në pamje të jashtme pra e ka falur drekën në fund fare të kohës së saj dhe e ka falur ikindinë menjëherë sapo i ka hyrë koha. Po ashtu ka falur akshamin në fund fare të kohës së tij dhe e ka falur jacinë menjëherë sapo i ka hyrë koha, këtë mendim e ka transmetuar Nesaiu nga ibn Abbasi me zinxhir të saktë [18] pra u quajt bashkim edhe pse në realitet çdo namaz u fal në kohën e tij.”

Shpjegimi në këtë lloj mënyre në lidhje me këtë bashkim është transmetuar nga ibn Abbasi me transmetim të saktë ndaj nuk ngelet hapësirë për të thënë diçka tjetër veç kësaj. Pra ky lloj bashkimi ishte i tillë vetëm në pamje të jashtme, kështu që nuk i takon askujt që ta përdorë këtë ndodhi si argument për të lejuar bashkimin pa arsye.

Përsa të përket ty o pyetës të lejohet që të falesh me grupin e punëtorëve drekën në kohën e saj dhe nuk e fal ikindinë kur ata e bashkojnë, po ashtu e fal akshamin me ta në kohën e tij dhe nuk e fal jacinë kur ata e bashkojnë por e fal më vonë kur ti hyjë koha e saj.

Bashkimi dhe shkurtimi i namazit për njësitë ushtarake që gjenden në vijat e para

Nga Abdulaziz bin Baz drejtuar vëllaut të nderuar drejtorit të “Drejtorisë për çështjet fetare pranë forcave të armatosura tokësore.”

Selamun alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu.

Duke iu përgjigjur letrës tuaj në të cilën kërkohej sqarimi i gjykimit të sheriatit në lidhje me formën e namazit që duhet të falin njësitë ushtarake që gjenden në vijat e para, them: Nëse ata persona janë pranë vendbanimit të tyre dhe nuk janë udhëtarë atëherë e kanë detyrë namazin e xhumasë dhe plotësimin e namazeve katër rekatëshe, ndërsa nëse janë udhëtarë dhe qëndrojnë në pozicionet apo pikat që duhet t’i ruajnë, atëherë nuk e kanë detyrë namazin e xhumasë, u lejohet bashkimi dhe shkurtimi i namazit sepse ata nuk e dinë kur do mbarojë detyra që u është ngarkuar.

Allahu i dhëntë sukses të gjithëve për të berë ato vepra që Ai i do dhe është i kënaqur me to! Ues selamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu. Drejtori i përgjithshëm i drejtorisë së kërkimeve studimore, fetvave dhe davetit.

Shkurtimi i namazit për banorët e Mekes gjatë kohës që gjenden në vendet e kryerjes së riteve të haxhit (Arafat, Muzdelife, Mina). A i përfshin edhe shitësit e mallrave atje të cilët nuk bëjnë haxh.

Pyetje: Shkurtimi i namazit për banorët e Mekes që gjenden në vendet e kryerjes së riteve të haxhit a ka të bëjë vetëm me ata që bëjnë haxh apo i përfshin edhe shitësit e mallrave apo të tjerë që nuk bëjnë haxh por që gjenden në ato vende për punë të ndryshme (si p.sh. policët, mjekët etj)?

Përgjigje: Ajo që dihet nga dijetarët është se ky shkurtim është i veçantë për ata banorë të Mekes që janë haxhinj, gjithmonë nëse ecim sipas mendimit të atyre dijetarëve që e bëjnë të lejuar për banorët e Mekes shkurtimin në ato vende. Shumica e dijetarëve kanë mendimin se banorët e Mekes as nuk i shkurtojnë dhe as nuk i bashkojnë namazet sepse nuk janë udhëtarë prandaj e kanë detyre ta falin çdo namaz të plotë në kohën e tij.

Mendimi më i saktë është i atyre që e lejojnë diçka të tillë për ata banorë të Mekes që janë haxhinj sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk i urdhëroi mekasit që ishin me të në haxh që t’i plotësonin namazet. Kurse për sa i përket tregtarëve apo të tjerëve të cilët nuk janë gjendur atje për të kryer haxhin por për punë e kanë detyrë t’i plotësojnë namazet dhe nuk u lejohet t’i bashkojnë.

A e kanë detyrë haxhinjtë shkurtimin dhe bashkimin e namazeve në Arafat.

Pyetje: A është detyrë bashkimi mes drekës dhe ikindisë dhe shkurtimi i tyre në Arafat, apo lejohet të falet secila e plotë në kohën e saj?

Përgjigje: Falja e namazit të drekës dhe ikindisë në ditën e Arafatit të shkurtuara dhe të bashkuara, në luginën Uraneh (në perëndim të Arafatit) me një ezan dhe dy ikamete është sunet i përforcuar të cilin Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e veproi në haxhin e lamtumirës. Nuk duhet që muslimani ta lerë pa e vepruar sunetin por megjithatë shkurtimi dhe bashkimi në Arafat nuk është vaxhib, nëse do e plotësonte namazin ai do ishte namaz i saktë, ky është mendimi i dijetarëve. Shkurtimi është sunet i përforcuar, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka vepruar diçka të tillë dhe ka thënë: “Merrni nga unë mënyrën e kryerjes së riteve të haxhit”. [19]

Pra nuk duhet që muslimani ta kundërshtojë sunetin, përkundrazi duhet të falet me njerëzit të cilët i shkurtojnë dhe i bashkojnë namazet në Arafat, bashkim të parakohshëm pastaj drejtohet për tek vendi i tij ku do bëjë dhikër dhe dua. Nëse nuk i fal dot namazet në luginën Uraneh atëherë le të falet ku të mundet brenda Arafatit, sepse në këto kohë është e nevojshme që njerëzit t’i shmangen rrëmujës dhe tollovisë me sa të kenë mundësi.

Gjykimi i bashkimit mes namazeve për haxhinjtë në Mina në ditën e Tervijes dhe ditët e teshrikut.

Pyetje: A u lejohet haxhinjve në Mina ditën e Tervijes dhe në ditët e teshrikut bashkimi mes namazeve ashtu siç u lejohet shkurtimi? Ai që i ka bashkuar namazet a i konsiderohen si të sakta?

Përgjigje: Nuk di të ketë ndonjë pengesë që e ndalon bashkimin mes namazeve atje. Përderisa u lejua shkurtimi i namazit atëherë lejimi i bashkimit është më parësor, sepse shkaqet që e bëjnë të lejuar bashkimin e namazeve janë të shumta ndryshe nga shkurtimi i cili lejohet vetëm për një arsye: udhëtimi.

Më e mira është mos bashkimi i namazeve në Mina, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk i ka bashkuar namazet gjatë qëndrimit të tij në Mina as në ditën e Tervijes e as në ditët e teshrikut dhe muslimanët duhet ta kenë Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) shembullin më të mirë.

A është saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar namazet në udhëtim kur nuk ishte në ecje e sipër.

Pyetje: A është vërtetuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bashkuar mes drekës dhe ikindisë apo mes akshamit dhe jacisë në udhëtim gjatë kohës që nuk ishte në ecje e sipër. Si p.sh. gjatë qëndrimit të tij në Meke në çlirimin e saj ose gjatë qëndrimit të tij në Tebuk, ose gjatë qëndrimit të tij në Meke në haxhin e lamtumirës?

Përgjigje: Eshtë saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar namazet në betejën e Tebukut edhe pse nuk ishte në ecje e sipër, siç e ka transmetuar Muslimi (me nr 706). Kurse sa i përket qëndrimit të tij në Meke në çlirimin e saj dhe në haxhin e lamtumirës nuk kam gjetur diçka që tregon qartë se i ka bashkuar namazet. Por disa hadithe lënë të kuptohet se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i bashkonte namazet gjatë qëndrimit të tij në Ebtah në haxhin e lamtumirës, mirëpo siç e thamë kjo gjë nuk shprehet qartë në hadithe, kështu që mos bashkimi është më i mirë duke u bazuar në veprën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Mina. Allahu është që jep sukses.

Ue salAllahu ala nebijina Muhamed ue alihi ve sahbihi.

Ue Alejkum Selam Ue Rahmetullah Ue Berekatuhu.

_________________________________________________

[1] - Transmeton Ahmedi vell.II/372 dhe teksti është sipas transmetimit të tij dhe Muslimi me nr 1631.

[2] - El Fet-h vëll. I, f.176-177 dhe Muslim me nr. 1151, 1154.

[3] - Transmeton Ahmedi 1/200 dhe 3/153,Tirmidhiu me nr 2518,Nesaiu me nr 5811 dhe Darimiu me nr 2535.

[4] - Transmeton Ahmedi 4/269,Buhariu 1/19,Muslimi me nr 1599,Ebu Daudi me nr 3329 dhe Ibn Maxheh me nr 3984).

[5] - Kjo fetva do vijë më vonë në renditjen e këtij libërthi

[6] - Vend rreth 10 km larg Medines

[7] - Transmeton Buhariu 1/137 dhe Muslimi me nr. 705.

[8] - Transmeton Muslimi me nr. 705.

[9] - Transmeton Buhari 3/167 dhe Muslimi me nr. 1718

[10] - Transmeton Buhariu 1/155.

[11] - Transmeton Ibn Maxheh me nr. 793, Darakutni me nr. 4 , Ibn Hibani dhe Hakimi dhe zinxhiri i këtij hadithi është sipas kushtit të Muslimit

[12] - Buhariu 2/87, 88 dhe Muslimi me nr 944

[13] - Transmeton Ahmedi vëll III/30, Taberani në el Kebir me nr 5443 dhe Tahaui në Sherhu meanil athar vëll I/147

[14] - Transmeton Buhariu vëll I/137 dhe II/53 dhe Muslim nr 705,55

[15] - Transmeton Muslimi me nr 705,54

[16] - Transmeton Muslimi me nr 705,50

[17] - Buhariu 1/158,160 dhe 3/91 dhe 8/127 dhe Muslimi me nr 651,’252′

[18] - Transmeton Nesaiu në Muxhteba me nr 589

[19] - transmeton Bejhekiu me nr 9307, Ahmedi vell.III/337, Muslimi me nr.1297, 1970 dhe Nesaiu me nr 3062 dhe 14459

 

Përktheu: Shuajb Rexha