Familja

Martesa (Nikahu)

 

Autor: Shejh Muhamed ibn Salih el-Uthejmin (RahimehUllah)

Përktheu: Besim Gjelaj

Recensoi: Gazmend Mehmeti

Falënderimet i takojnë All-llahut. Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë dhe tek Ai pendohemi. Kërkojmë mbrojtjen e All-llahut nga të këqijat e vetes sonë dhe nga të këqijat e veprave tona. Atë që All-llahu e udhëzon, s’ka kush që e humbë, e atë që e humbë, s’ka kush që e udhëzon.

Thotë All-llahu i lartësuar:

“O ju që besuat, kini frikë All-llahun me një sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni pos vetëm duke qenë muslimanë (besimtarë)!” (Ali imran 102).

“O ju njerëz! Kini frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një vete (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burra shumë e gra. Dhe kini frikë All-llahun që më emrin e Tij përbetoheni. Ruajeni farefisin (akraballëkun), se All-llahu është mbikëqyrës mbi ju” (En- Nisa 1).

“O ju besimtarë, përmbajuni mësimeve të All-llahut dhe thoni fjalë të drejta. Ai (All-llahu) ju mundëson të bëni vepra të mira, jua shlyen juve mëkatet tuaja. Kush e respekton All-llahun dhe të Dërguarin e Tij, ai ka arritur një sukses të madh” (El-Ahzab 70-71).

- Kapitulli i parë -

Martesa (Nikahu)

Nikah gjuhësisht d.m.th. akti i kurorëzimit apo të kryerit e marrëdhënieve më gruan. Ka thënë Ebu Alij-j el-Kalijj:

“Arabët kanë bërë një dallim të thjeshtë në mes te aktit të kurorëzimit dhe të kryerit të marrëdhënieve më gruan. Nëse thonë ‘E ka kurorëzuar filanen apo të bijën e filanit’, kanë për qëllim aktin e kurorëzimit; nëse thonë: ‘E ka kurorëzuar gruan e tij apo bashkëshorten e tij’, nuk kanë për qëllim diçka tjetër pos marrëdhënieve intime”.

Kurse në terminologjinë islame nikah d.m.th. kurorëzimi në mes burrit dhe gruas, me qëllim për të gjetur kënaqësi mes njëri-tjetrit, si dhe formimi i një familjeje të mirë dhe shoqërie të shëndoshë. Nga këtu nxjerrim në pah se, me aktin e kurorëzimit, nuk synohet vetëm kënaqësia seksuale, por synohet një kuptim tjetër, e ai është: Formimi i familjeve të mira dhe i shoqërive të shëndosha.

Mirëpo, ndodh ndonjëherë që njëri prej synimeve të jetë më i theksuar se tjetri, varësisht nga gjendja e njerëzve (personave).

- Kapitulli i dytë -

Vendimi i Islamit për martesën.

Nikahu në vetveten e tij është legjitim, i preferuar për çdonjëri që posedon epsh dhe ka mundësi materiale për të. Ai është dhe prej traditës se Pejgamberëve, alejhimus-selam. All-llahu i lartësuar thotë:

“Ne dërguam edhe para teje të dërguar dhe atyre u mundësuam të kenë gra e fëmijë…” (Err-Rrad 38).

Gjithashtu, edhe Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, është martuar dhe ka thënë:

“Unë martohem. Ai i cili nuk është i kënaqur me Sunnetin tim, nuk është prej meje”. 1

Për këtë edhe dijetarët kanë thënë:

“Të jesh i martuar në kohën kur ke epsh, është me e vlefshme se ibadeti vullnetar (nafilet)”.

Kjo, për arsye se, pas kësaj martese, pasojnë dobi të mëdha dhe rezultate të këndshme, disa prej të cilave do t’i sqarojmë me poshtë, in sha All-llah.

Nganjëherë nikahu është i obliguar (vaxhib), si p.sh. nëse mashkulli ka epshin e fortë dhe ka frikë se do bie në haram nëse nuk martohet; në ketë rast, martesa për ta ruajtur vetveten dhe për ta ndalur nga harami, është vaxhib.

I Dërguari, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, thotë:

“O ju të rinj, kush ka mundësi të martohet, le të martohet, sepse ajo e ruan shikimin e tij dhe e mbron organin (nderin) e tij. E kush nuk ka mundësi, le të agjërojë, sepse kjo është mburojë për të”. 2

- Kapitulli i tretë -

Kushtet e martesës.

Prej mirësisë se legjislacionit islam dhe saktësisë së tij në vënien e dispozitave është që për çdo akt, çfarëdo qoftë, ai ka vendos rregulla me të cilat rregullohen ato dhe përcaktohet vlefshmëria e tyre për t'u zbatuar dhe për të funksionuar. Kështu, çdo akt ka kushte pa të cilat nuk realizohet, e ky është argument i qartë për vërtetësinë e sheriatit dhe përkryerjen e tij, dhe se ai (sheriati) ka ardhur prej të Urtit dhe të Gjithëdijshmit, i Cili e di çfarë është e dobishme për krijesat, që ua lejon atë që u bën dobi në fenë e tyre dhe në këtë botë, që të mos çrregullohet gjendja e të kalojë në kaos.

Në mesin e këtyre akteve është edhe akti i nikahut, i cili ka disa kushte të cilat do t’i përmendim më poshtë, nga të cilat më e rëndësishmja është:

01 - Pëlqimi i ndërsjellë mes dy bashkëshortëve. Nuk lejohet të detyrohet burri të martohet me atë që nuk e do. Gjithashtu, nuk lejohet të detyrohet femra që të martohet me atë që nuk e do. All-llahu i lartësuar thotë:

“O ju që besuat, nuk është e lejuar për ju të trashëgoni gratë (e të vdekurve ) në mënyrë të dhunshme…” (En-Nisa 19).

Gjithashtu, edhe i Dërguari, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, thotë:

“Nuk lejohet martesa e vejushës përderisa të mos pyetet e as e vajzës së virgjër përderisa të mos kërkohet leje prej saj.” Sahabet i thanë: “O i Dërguar i All-llahut, e si është leja e saj (të virgjërës)?, Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, tha: “Që të heshtë”. 3

Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, e ka ndaluar martesën e femrës pa pëlqimin e saj, pavarësisht se a është virgjëreshë apo e vejë, përveçqë e veja patjetër duhet të pohojë më fjalë, kurse të vajza e virgjër mjafton heshtja e saj, sepse ndoshta turpërohet të pohojë më fjalë pëlqimin për martës. Nëse nuk pranon të martohet, nuk është e lejuar për askënd ta detyrojë të martohet, qoftë edhe prindi, bazuar në fjalën e Pejgamberit, sal-all-llahu alejhi ue sel-lem:

“Vajzën e virgjër e pyet prindi (babai)”.4

Ndaj, në këtë rast për prindin nuk ka mëkat, nëse nuk e marton, ngase ajo vetë nuk ka dashur të martohet. Mirëpo, prindi e ka obligim ta ruajë dhe të kujdesët për të. Nëse dy persona e kërkojnë (dorën e saj) dhe ajo thotë e dua këtë person ndërsa veliu

(shiko kushtin nr. 2) thotë fejohu për tjetrin, në këtë rast femra duhet të martohet më atë që e dëshiron ajo, nëse është i përshtatshëm për të. E nëse nuk është i përshtatshëm për të, veliu ka të drejtë të ndërhyjë dhe ta pengojë nga martesa më të, dhe në këtë rast nuk ka fare mëkat.

02 - Veliu. Kurorëzimi nuk është i vlefshëm pa veliun, bazuar në fjalën e Pejgamberit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ku thotë:

“Nuk ka nikah, përveç me veli”. 5

Nëse femra e marton vetën pa dijen e veliut, nikahu i saj konsiderohet i pavlefshëm, pavarësisht a e ka bërë nikahun vetë apo e ka autorizuar dikë.

Veliu është a i cili ka arritur moshën e pjekurisë, është i shëndosh mendërisht, i mençur (e di realitetin e martesës) dhe duhet te jetë i afërm i saj, si p.sh. babai, gjyshi nga ana e babait, djali, nipi etj., vëllai, vëllai prej babe, axha, vëllai i babait prej babës, si dhe fëmijët e tyre të afërm e më të afërm. Kështu, veli nuk mund të jenë vëllezërit nga nëna, fëmijët e tyre, gjyshi nga ana e nënës dhe dajallarët.

Për derisa nikahu nuk bëhet pa veliun, atëherë për veliun është obligim të zgjedhë atë që është më i miri, nëse kërkesat për ta fejuar janë të shumta. E nëse e kërkon vetëm një dhe është i përshtatshëm dhe femra gjithashtu e pëlqen, e ka obligim ta martojë me të.

Këtu do ndalemi pak, kështu që ta kemi të njohur se çfarë përgjegjësie që ka veliu ndaj atij që All-llahu i lartësuar e ka bërë përgjegjës, ngase kjo punë me të vërtetë është amanet prej All-llahut, e ka obligim të kujdeset për të dhe ketë amanet duhet ta vendosë në vendin e vetë. Atij nuk i lejohet të manipulojë më të për qëllime personale ose ta martojë më dikë që nuk përshtatet, për shkak se ai lakmon në diç që i afrohet për të, sepse kjo konsiderohet tradhti. All-llahu az-ze ve xhel thotë:

“O ju që besuat, mos e tradhtoni All-llahun dhe të dërguarin, e kështu të tradhtoni amanetet tuaja ndërsa e dini sa e keqe është kjo” (El-Enfalë 27)

Gjithashtu, All-llahu i lartësuar në një ajet tjetër thotë:

“All-llahu nuk e do asnjë tradhtar e bukëpërmbysët” (El-Haxh-xh 38)

Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, thotë:

“Çdonjëri është kujdestar dhe do të japë përgjegjësi për atë që i është dhënë në dorëzim”. 6.

Mund të vëresh disa persona që ua kërkon vajzën e tyre ndokush që është i përshtatshëm për ta fejuar, pastaj e refuzon atë dhe të tjerë. Kush është i tillë, pozita e tij si veli bie, dhe kështu të drejtën e martesës se saj e merr dikush tjetër nga me të afërmit e saj.

03 - Dëshmitarët. Ibën Abbasi, radij-jall-llahu anhu, ka thënë:

“Nuk ka nikah, përveç me dy dëshmitarë dhe veli të drejtë” (Ibën Rushdi, el- Bidaj-jeh, 3/964).

04 - Meh’ri. All-llahu thotë:

“Grave jepni dhuratën e kurorës se tyre (nikahin) më të mire…” (En-Nisa 4), (el-Bidajeh, 3/966).

- Kapitulli i katërt -

Cilësitë e femrës më të cilën duhet martuar.

Më nikah është për qëllim arritja e kënaqësisë mes dy bashkëshortëve, formimi i familjes se mirë dhe i shoqërisë së shëndoshë, ashtu siç e kemi cekur me fillim. Sipas kësaj, femrën të cilën duhet martuar është ajo e cila i përmban dy cilësi: bukuri fizike dhe bukuri shpirtërore.

- Bukuria trupore është që ajo të jetë pa pasoja fizike, sepse femra sa më e bukur të jetë e sa më gojëmbël, të pushojnë sytë në të shikuarit e saj, të përqendrohen veshët në fjalët e saj, të hapet zemra për të, të zgjerohet gjoksi, si dhe shpirti të gjen prehje në të. Kjo vetëm se i vërteton fjalët e All-llahut të lartësuar:

“Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri e mëshirë.” (Err-Rrum 21).

- Bukuria shpirtërore (devotshmëria) është që ajo të jetë e kapur për feje plotësisht, të ketë moral, sepse sa më e devotshme dhe sa më moralshme të jetë gruaja, do të jetë më e dashur për bashkëshortin dhe do të kanë një përfundim të suksesshëm.

Femra e devotshme është e përkushtuar ndaj urdhrave të All-llahut. Është e kujdesshme ndaj bashkëshortit të saj, nderit, fëmijëve dhe pasurisë së tij. Është përkrahëse e bashkëshortit të saj në nënshtrim ndaj All-llahut të lartësuar. Nëse harron diçka, ia përkujton. Nëse lodhet, e rehaton. Nëse hidhërohet, e bën të kënaqur.

Femra e edukuar është e dashur te burri i saj dhe ajo e respekton atë. Nuk vonohet në ndonjë gjë të cilën burri dëshiron të shpejtohet, apo nuk nxiton në atë qe bashkëshorti dëshiron të vonohet. Është pyetur i Dërguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ue se-lem:

“Cilat gra janë më të mirat? Tha: “Është ajo që e bën burrin të lumtur. Nëse e shikon, i përulet. Kur e urdhëron, nuk e kundërshton (qoftë të kundërshtuar në urdhra të tij apo në diç tjetër), si dhe nuk e shpenzon pasurinë aty ku ai nuk ka dëshirë”. 7

Po ashtu, Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“Martoni ato gra që janë të dashura (tërheqëse) e që lindin shumë, sepse unë do të krenohem para Pejgamberëve tjerë më numrin tuaj të shumtë” ose ka thënë: “Para umeteve”.8

Nëse ka mundësi të gjejë femër e cila ka bukurinë e jashtme (fizike) dhe të brendshme (shpirtërore), kjo më të vërtetë është përkryerje dhe lumturi me ndihmën e All-llahut të Lartësuar.

- Kapitulli i pestë -

Martesat e ndaluara.

Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“All-llahu ka bërë obligime, pra, mos i lini. Ai ka caktuar kufij, pra, mos i tejkaloni”.9

Prej këtyre përcaktimeve ligjore, kufijtë e të cilave All-llahu i ka kufizuar, është martesa. Ai ka bërë të ndaluar martesën për burrin me gra të caktuara, qoftë ajo për shkak të farefisnisë apo gji-dhënies, apo dhëndërisë a për ndonjë shkak tjetër.

Martesa e ndaluar më gra ndahet në dy lloje:

- E ndaluar përgjithmonë

- E ndaluar përkohësisht

Martesa e ndaluar përgjithmonë dhe llojet e saj:

a) - Martesa e ndaluar, për shkak të farefisnisë. Këto janë shtatë kategori të cilat i ka përmend All-llahu i lartësuar në thënien e Tij:

“U janë ndaluar juve (të martoheni me) nënat tuaja, bijat tuaja, motrat tuaja, hallat tuaja, tezet tuaja, bijat e vëllait, bijat e motrës…” (En-Nisa 23).

01 - Nënat. Këtu hynë edhe gjyshet, qoftë nga ana e babait apo nënës.

02 - Bijat. Këtu hynë edhe bijat e djemve dhe bijat e bijave.

03 - Motrat (nga babai dhe nëna). Këtu hynë edhe motrat nga babai si dhe motrat nga nëna.

04 - Hallat. Këtu hynë edhe hallat e babait, hallat e gjyshërve, hallat e nënës si dhe hallat e gjysheve.

05 - Tezet. Këtu hynë edhe tezet e babait, të gjyshërve, tezet e nënës si dhe tezet e gjysheve.

06 - Vajzat e vëllait (nga babai dhe nëna). Këtu hynë edhe vajzat e vëllait nga babai, vajzat e vëllait prej nënës, vajzat e djemve të vëllait si dhe vajzat e vajzave të tyre.

07 - Vajzat e motrës (nga babai dhe nëna). Këtu hynë edhe vajzat e motrës nga babai, vajzat e motrës prej nënës, vajzat e djemve të motrës si dhe vajzat e vajzave të tyre.

b) - Martesa e ndaluar nga qumështi. Këto janë po të njëjtat që ndalohen nga farefisi. Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“Ndalohet nga qumështi çdo gjë që ndalohet nga farefisi.” 10

Mirëpo, ndalesa nga qumështi patjetër duhet t’i plotësojë disa kushte, e ato janë siç vijon:

01 - Të ketë pirë qumësht pesë herë e më shumë. Nëse foshnja ka pirë katër herë, nuk konsiderohet nënë e tij nga qumështi, bazuar në hadithin e transmetuar në Muslimi, nga Aisheja, radijall-llahu anha, e cila thotë:

“Në fillim të zbritjes së Kur’anit ka qenë e njohur se dhjetë thithje te gjirit e kanë bërë haram martesën, pastaj është zvogëluar në pesë. I Dërguari, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, vdiq dhe kjo ka mbetur ashtu si lexohet në Kur’an”. 11

02 - Të jetë pirja e qumështit para ndarjes se foshnjës nga gjiri, d.m.th. është kusht që pesë thithjet e gjirit të jenë para kësaj kohe. Nëse pi pas ndarjes ose disa thithje i bënë para ndarjes e disa pas, gji-dhënësja në ketë rast nuk konsiderohet nënë nga qumështi.

Në qoftë se plotësohen kushtet e gji-dhënies, foshnja konsiderohet fëmijë i gji-dhënëses dhe fëmijët e saj konsiderohen vëllezër të tij, varësisht se a janë lindur para apo pas tij. Gjithashtu, fëmijët e burrit të gji-dhënëses janë vëllezër të tij, pavarësisht se a janë prej gruas së cilës ka thithur gji apo prej ndonjë gruaje tjetër.

Këtu duhet të dimë se të afërmit e fëmijës që ka pirë gji nga një grua nuk kanë lidhje me këtë thithje të gjirit dhe nuk ndikon fare tek ta, me përjashtim te pasardhësve të tij. Dhe është e lejuar për vëllain e tij të martohet me nënën e vëllait të vet nga qumështi si dhe më motrën e vëllait te vet nga qumështi.

Kurse, pasardhësit e fëmijës (që ka pirë gji), konsiderohen fëmijë të gji- dhënëses, ashtu siç konsiderohet babai i tyre.

c) - Martesat e ndaluar nga ana e dhëndërisë janë:

01 - Gratë e prindërve dhe të gjyshërve, qoftë nga ana e babait apo nënës, bazuar në thënien e All-llahut të Lartësuar:

“Mos u martoni me ato gra me të cilat kanë qenë të martuara prindërit tuaj…” (En-Nisa 22)

Në momentin kur njeriu e bën aktin e kurorëzimit me ndonjë grua, gruaja e tij konsiderohet haram për bijtë e tij, bijtë e djemve, për djemtë e djemve të tyre, si dhe për bijtë e bijave të tyre e kështu me radhë, pa marrë parasysh a ka pasur marrëdhënie intime me të apo jo.

02 - Gratë e djemve e kështu më radhë. All-llahu i lartësuar thotë:

“…dhe (janë të ndaluara) gratë e bijve tuaj që janë të lindjes suaj (jo të bijve të adoptuar)…” (En-Nisa 23)

Sapo të kurorëzohen burri e gruaja, gruaja e tij konsiderohet haram për babanë dhe gjyshërit e tij e kështu më radhë, qofshin gjyshërit nga ana e babait apo nënës. D.m.th. pas kryerjes se aktit të nikahut, edhe nëse nuk ka bërë marrëdhënie më të.

03 - Nëna e gruas, gjyshet e saj e kështu më radhë, bazuar në thënien e All- llahut të lartësuar:

“…nënat e grave tuaja (vjehrrat)…” (En-Nisa 23).

Do të thotë se, me kryerjen e aktit të kurorëzimit, nëna dhe gjyshet e saj konsiderohen të ndaluara, edhe nëse nuk ka pasur marrëdhënie intime më të, pa marrë parasysh se a janë gjyshet nga ana e babait apo nënës.

04 - Bijat e gruas, vajzat e bijve si dhe vajzat e bijave të saj e kështu më radhë. Këtu hyjnë vajzat e gruas dhe pasardhëset e tyre, mirëpo me kusht që të ketë marrëdhënie më nënën e tyre. Nëse ndodh shkurorëzimi para kryerjes se marrëdhënieve intime, atëherë vajzat e gruas dhe pasardhëset e tyre nuk janë të ndaluara, sepse All-llahu i lartësuar thotë:

“…dhe vajzat që janë nën kujdesin tuaj e të lindura (prej tjetër babai) nga gratë tuaja më të cilat patët kontakt (marrëdhënie intime), e nëse nuk keni pasur kontakt me to (me gratë), atëherë s’ka pengesë (të martoheni me ato vajza)…” (en Nisaë 23)

Pra, sapo të martohet burri më ndonjë grua dhe bën marrëdhënie më të, vajzat e saj, vajzat e bijve dhe bijave të saj e kështu më radhë konsiderohen haram për të, pa marrë parasysh a janë nga martesa më burrin e parë apo me të dytin.

Nëse shkurorëzimi është bërë para marrëdhënieve intime, atëherë vajzat e gruas dhe pasardhëset e tyre nuk janë haram për të.

Martesa e ndaluar përkohësisht dhe llojet e saj

01 - Motra e gruas, halla dhe tezja e saj, përderisa nuk ndahet nga gruaja dhe derisa ta kryen kohën e idetit të saj. Allahu i lartësuar thotë:

“…dhe të bashkoni (përnjëherë në një nikah) dy motra…” (En-Nisa 23)

Gjithashtu edhe Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk lejohet të bashkohet gruaja me hallën e saj, e as gruaja me tezen e saj”.12

02 - • Ideti i burrit të kaluar. Nëse gruaja është duke e kryer idetin e burrit te parë nga i cili është ndarë, atëherë nuk lejohet kurorëzimi me të para kryerjes se idetit. Gjithashtu, nuk lejohet fejesa me të, nëse është në kohën e idetit, derisa të kryhet ideti.

03 - Në kohën e haxhit apo umres, nuk lejohet të bëhet akti i martesës përderisa është në ih’ram. Këtu duhet të kemi parasysh se ka edhe gjëra tjera që e bëjnë martesën haram përkohësisht, mirëpo nuk po i cekim nga frika se mos po e zgjasim shumë. Kurse haidi/menstruacionet nuk janë pengesë për kryerjen e aktit martesor, pra, lejohet akti i nikahut, edhe nëse është në kohën e haidit, mirëpo nuk lejohet kryerja e marrëdhënieve, derisa t’i ndërpritet haidi dhe të pastrohet.

- Kapitulli i gjashtë -

Poligamia e lejuar.

Pasi që martesa më shumë gra është shkak për çrregullime dhe padrejtësi e, gjithashtu, pamundësia për t’i përmbushur obligimet ndaj tyre, kurse në anën tjetër kufizimi i njeriut më një grua sjell të këqija ndërsa shuarja e epshit në forma tjera është e ndaluar, si rrjedhojë e tërë kësaj sheriati islam e ka bërë të lejuar martesën me katër gra. Ngase ky është numër ku njeriu ka mundësi ta realizojë drejtësinë, ta përmbushë obligimin si bashkëshort ashtu si duhet si dhe ta plotësojë nevojën e vet, nëse ka nevojë për më shumë se një grua. All-llahu i lartësuar thotë:

“…atëherë martohuni me ato gra që ju pëlqejnë; me dy, tri e me katra. E nëse i frikoheni padrejtësisë (ndaj tyre), atëherë vetëm më një…” (En-Nisa 3)

Në kohën e Pejgamberit, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, e kishte pranuar islamin Gujlan eth-Thekafiu, i cili kishte dhjetë gra. I Dërguari i All-llahut e urdhëroi që t’i zgjidhte katër prej tyre dhe të tjerat t’i shkurorëzonte.

Kajs Ibnul-Harith thotë:

“Hyra në Islam dhe kisha tetë gra. Erdha te i Dërguari, sal-lall-llahu alejhi ue sel- lem, i tregova dhe ai më tha:’Zgjedh katër prej tyre’”.13

• - Ideti është pengesë e cila e detyron gruan të qëndrojë përkohësisht e pa martuar si shkak i zhvleftësimit të nikahit apo diç e ngjashme më të.

Dobitë e poligamisë:

01 - Në disa raste, kjo është e domosdoshme, si p.sh. nëse gruaja është e moshuar ose është e sëmur dhe, nëse nuk martohet më ndonjë grua tjetër, kjo nuk i mjafton për ta ruajtur vetveten dhe për të pasur fëmijë. Po ashtu, nëse e mban (gruan e sëmurë), frikohet se do të përballet më vështirësi të ndryshme ose ndoshta frikësohet nga zinaja, por, nëse shkurorëzohet, e ndan nga fëmijët e saj. Ky problem nuk ka mundësi te tejkalohet pos përmes poligamisë.

02 - Nikahu është shkak për lidhje dhe afrim mes njerëzve dhe All-llahu e ka bërë të ngjashëm me farefisin. All-llahu i lartësuar thotë:

“Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun dhe e bëri atë të ketë fis dhe miqësi…” (El-Furkan 54)

Poligamia është shkak për lidhjen e shumë familjeve. Ajo i afron me njëri-tjetrin, dhe ky ka qenë njeri prej shkaqeve që e ka shtyrë Pejgamberin, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, të martohet me më shumë gra.

03 - Përkujdesja ndaj shumë grave, të kryerit e nevojave të tyre, siç është furnizimi, strehimi. Pastaj të shtuarit e fëmijëve dhe shtimi i pasardhësve, ngase kjo është gjë e kërkuar nga sheriati.

04 - Ka meshkuj që, për shuarjen e epshit, nuk i mjafton një grua. Është i devotshëm dhe i ndershëm, dhe frikësohet nga zinaja, mirëpo dëshiron të kënaqet në mënyrë të lejuar. Për këtë shkak, ka qenë prej mëshirës se All-llahut az-ze ve xhel-l ta bëjë të lejuar poligaminë në formë të rregullt.  

- Kapitulli i shtatë -

Urtësia e nikahut

Para se te fillojmë të flasim rreth thelbit të kësaj çështjeje, duhet ta dimë bindshëm se dispozitat e sheriatit janë të stërmbushura më urtësi dhe të gjitha janë të vendosura në vendin e duhur e nuk ka diçka të kotë apo të panevojshme, për arsye se janë prej të Urtit, të Dijshmit.

Mirëpo, këto urtësi, a janë të njohura të gjitha për krijesat?

Me të vërtetë, njerëzimi janë të kufizuar në dituri, në reflektim dhe në mendje. Ata nuk kanë mundësi të njohin çdo gjë dhe nuk mund të arrijnë çdo gjë. All-llahu i lartësuar thotë:

“…e juve ju është dhënë fort pak dije” (El-Isra 85)

Pra, është detyrë e jona të pajtohemi me dispozitat e sheriatit, të cilat All-llahu i lartësuar i ka bërë obligim ndaj robërve të vet, pavarësisht se a e kemi të njohur urtësinë e tyre, apo jo. Sepse, nëse nuk e kemi të njohur urtësinë e tyre, nuk do të thotë se nuk ka fare urtësi në to, por kjo do të thotë se mendjet dhe perceptimet tona janë të mangëta për ta kuptuar urtësinë e tyre.

Prej urtësive të nikahut janë

01 - Ruajtja dhe mbrojtja e të dy bashkëshortëve. Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, thotë:

“O ju të rinj, kush ka mundësi për t’u martuar, le të martohet, sepse kjo e ruan shikimin dhe e mbron moralin”.14

02 - Ruajtja e shoqërisë nga të këqijat dhe nga shthurja morale. Sikur të mos ishte nikahu, do të përhapeshin vese të këqija dhe të ulëta mes meshkujve dhe femrave.

03 - Kënaqësia e të dy bashkëshortëve, duke i përmbushur obligimet ndaj njëri-tjetrit si dhe mirësjellja reciproke në mes tyre. Burri kujdeset për gruan, e furnizon me ushqim dhe me pije, i siguron vendbanim dhe veshmbathje aq sa ka mundësi. Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“E keni obligim t’i furnizoni dhe t’u siguroni veshmbathje aq sa keni mundësi”.15

Gjithashtu, gruaja kujdeset për burrin duke i përmbushur obligimet që i takojnë në shtëpi, duke u përkujdesur dhe interesuar për shtëpinë. Pejgamberi, sal-lall- llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“Gruaja është kujdestare në shtëpinë e burrit të saj dhe është përgjegjëse ndaj asaj që i është dhënë në përgjegjësi”.16

04 - Vendosja e lidhjeve mes familjeve dhe fiseve. Sa prej familjeve të largëta nuk e kanë njohur njëri-tjetrin, por nëpërmjet martesës janë njohur dhe kanë pasur lidhje mes veti. Për këtë shkak, All-llahu i Lartësuar e ka bërë dhëndrin si pjesëtar të farefisit, siç e kemi cekur më lart.

05 - Ruajtja e gjinisë njerëzore në formë të shëndoshë. Nikahu është shkak për shtimin e pasardhësve nëpërmjet të cilëve raca njerëzore vazhdon të mbijetojë. All-llahu i lartësuar thotë:

“O ju njerëz! Kini frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një vete (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra…” (En-Nisa 1)

Sikur mos të ishte nikahu, do të shfaqej njëra prej dy gjërave:

- shuarja e njerëzimit

- ardhja në ekzistencë e njeriut të zhvilluar nga kurvëria, që nuk i dihet (baza) familja dhe nuk është i ngritur në moral

Këtu më duhet të ndalem një çast për të sqaruar se çka është vendimi i Islamit lidhur me planifikimin familjar.

Them: “Planifikimi i fëmijëve me numër të caktuar është në kundërshtim me kërkesën e sheriatit, sepse Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka urdhëruar për t'u martuar me gruan që lindë shumë fëmijë dhe na e ka sqaruar se më ketë do të mburret para umeteve tjera apo para Pejgamberëve, alejhimus-sel-lam. Dijetarët kanë thënë se martesa me gruan që njihet se lindë shumë është obligim, e kjo dihet ose duke e njohur personalisht atë grua, nëse ka qenë e martuar me parë, ose duke i njohur të afërmet e saj, si nënën e saj apo motrën e saj, nëse nuk ka qenë e martuar me parë.”

Cili është shkaku që i detyron në caktimin e numrit të fëmijëve?

A mos është frika nga rrizku (furnizimi), apo frika e lodhjes nga edukimi i tyre? Nëse është e para, atëherë ky është paragjykim i keq ndaj All-llahut të Lartësuar, sepse All- llahu, nëse krijon krijesa, patjetër i furnizon ato. All-llahu i Lartësuar thotë:

“Nuk ka asnjë gjallesë në tokë që All-llahu të mos ia ketë garantuar furnizimin e saj” (El-Hudë 6)

Gjithashtu, në një ajet tjetër thotë:

“Sa e sa gjallesa nuk kanë mundësi për furnizimin e vet e All-llahu i furnizon ato edhe juve. Ai është dëgjuesi, i dijshmi” (El-Ankebut 60)

All-llahu i plotfuqishëm iu thotë atyre të cilët i vritnin fëmijët e tyre nga frika e varfërisë:

“…se Ne ua sigurojmë furnizimin atyre dhe juve…” (El-Is’ra 31)

Nëse shkaku për caktimin e numrit të fëmijëve është frika e lodhjes nga edukimi i tyre, kjo është gabim, ngase ka shumë që kanë fëmijë pak dhe janë lodhur duke i edukuar. Gjithashtu, ka prej tyre që kanë fëmijë shumë dhe edukimi i tyre ka qenë i lehtë për ta. Çështja e edukimit se a është i rëndë apo e lehtë është e lidhur ngushtë me lehtësim nga All-llahu i lartësuar. Sa më shumë që robi ia ka frikën All-llahut dhe vazhdon rrugës së drejtë, All-llahu ia lehtëson problemet. All-llahu i lartësuar thotë:

“E kush i frikësohet All-llahut, Ai atij ia lehtëson punën” (Et-Talak 4)

Pasi të bëhet e qartë se caktimi i numrit të fëmijëve është në kundërshtim me sheriatin, shtrohet pyetja: A bie në këtë kategori planifikimi familjar për shkak të gjendjes së nënës? Përgjigjja është: jo, nuk është planifikimi familjar për shkak të gjendjes së nënës i ngjashëm me caktimin e numrit të fëmijëve. Me shprehjen ‘planifikim familjar’ kam për qëllim që të dy bashkëshortët apo ndonjëri prej tyre të përdorë masa që e pengojnë përkohësisht shtatzëninë, dhe kjo është e lejuar, nëse bëhet me pëlqimin e të dy palëve, si p.sh. të jetë femra e dobët, kurse shtatzënia e shton dobësinë apo sëmundjen; atëherë, më pëlqimin e bashkëshortit, ajo përdor hapa (ilaçe) që e pengojnë përkohësisht shtatzëninë, dhe në këtë nuk ka fare të keqe. Sepse sahabet kanë bërë azel • në kohën e Pejgamberit, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, dhe nuk janë ndaluar nga kjo, kurse dihet se azeli është një prej shkaqeve që e pengon shtatzëninë. 

- Kapitulli i tetë -

Gjërat që pasojnë nikahun.

Gjërat që e pasojnë nikahun janë të shumta. Do t’i përmendim siç vijon:

01 - Dhënia e mehrit. Meher d.m.th. dhuratë apo, siç quhet në gjuhën popullore, përgatitje (xhehaz apo çeiz). Mehri bëhet obligim ndaj gruas me rastin e martesës, pavarësisht se a e kushtëzon apo nuk e kushtëzon. Ai (mehri) është: Pasuria që i jepet gruas, për shkak të kurorëzimit.

Nëse mehri është i përcaktuar, ai mbetet aq sa përcaktohet, qoftë pak apo shumë. Nëse nuk përcaktohet, por vetëm bëhet akti i nikahut dhe nuk i jepet mehri e as nuk përmendet fare, atëherë ndaj bashkëshortit është obligim t’ia japë gruas mehrin e ngjashëm me gratë tjera. Pra, shuma e këtij mehri është sipas traditës së atij vend.

• - Azel është ejakulimi i spermës jashtë vagjinës apo, siç është e njohur tanimë, përdorimi i mjeteve prezervativë.

“Pasi që mehri mund te jetë pasuri, gjithashtu mundet me qenë edhe ndonjë gjë e dobishme, ngase Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, e martoi një grua me një burrë, më kusht që t’ia mësonte një pjesë nga Kur’ani.” 17

Është e preferuar që mehri të jetë i ulët, ngase sa më i ulët dhe i lehtë të jetë, është më mirë, duke pasur për shëmbëlltyrë Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ue sel- lem dhe duke shpresuar të jetë më i begatshëm.

Më të vërtetë, nikahu më i begatshëm është ai që është më i lehtë në përgatitje. Transmeton Muslimi në koleksionin e tij të vërtetë:”Një njeri i kishte thënë Pejgamberit, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem:

- “Jam martuar me një grua”

- “Sa i ke dhanë mehër?”, - i tha Pejgamberi.

- “Katër evakë” •  (160 dërhemë).

- “Për katër evakë!! Ju po mendoni sikur po nxirrni argjend prej kësaj kodre - nuk kam çfarë të jap, mirëpo ndoshta të dërgojmë në ndonjë aksion dhe do të fitosh prej tij diçka.”18

Umeri, radijAllahu ‘anhu, ka thënë:

“Mos e teproni në mehrat (dhuratat) e grave. Me të vërtetë, po të ishte e dobishme në ketë botë apo në ahiret, Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, i pari do e bënte ketë. Nuk i ka dhënë ndonjë gruaje prej grave të veta e as ndonjërës nga vajzat e veta më shumë se dymbëdhjetë evkijeh, kurse një evkijeh është katerdhjetë dërhem”.

Me të vërtetë, në kohët e fundit, është bërë ngritja e mehrit, gjë që ka lënë gjurmë të këqija, duke pamundësuar kështu martesën e shumë burrave dhe grave, dhe si rrjedhojë burrit i është dashur shumë kohë të kalojë për të arritur shumën e duhur te mehrit. Pra, kjo ka sjell shumë dëme dhe prej tyre i veçojmë:

-  ua ka pamundësuar martesën shumë burrave dhe grave

-  familja e femrës shikon në vlerën e mehrit, se sa është pak apo shumë, dhe në shumicën e rasteve mehr është ajo që e përfitojnë familja e gruas nga burri për vajzën e tyre. Në qoftë mehri është i madh, e martojnë vajzën e tyre, duke mos shikuar në pasojat e asaj martese; nëse është mehri i vogël, e refuzojnë, edhe në qoftë se janë të kënaqur në fenë dhe moralin e tij (burrit).

- nëse ka mospajtime bashkëshortore dhe mehri është i lartë, në shumicën e rasteve divorci nuk bëhet me mirëkuptim, por burri e torturon (gruan e tij), më qëllim për t'i kthyer gruaja diç nga mehri që i ka dhënë. E sikur të ishte më i vogël, edhe

• - Një “evak” është 40 dërhem, që gjithsejtë është 160 dërhem.

ndarja, pa dyshim, do të ishte me lehtë. Sikur njerëzit të ishin më modestë në mehr dhe sikur të bashkëpunonin mes veti, do të kishte dobi e gjithë shoqëria dhe do të gjente një rehati të madhe, që do t'i ruante shumë meshkuj dhe femra nga haramet. Mirëpo, më keqardhje i vërejmë disa njerëz duke garuar në ngritjen e mehrit dhe shtimin e tij. Çdo vit shohim gjëra të shtuara (në mehr), që nuk ishin të njohura më parë, dhe nuk e dimë se ku do të ndalen. Me të vërtetë, kishte njerëz, e sidomos prej atyre nga zonat rurale, që bënin disa lehtësime në lidhje me mehrin. Ky lehtësim ishte mosmarrja e menjëhershme e një pjesë të mehrit, si p.sh. ta martojë femrën me një meher të caktuar dhe një pjesë e jep menjëherë e një pjesë e jep më vonë, duke e vonuar deri një vit, më pak apo më shumë, e kjo i bënë shumë lehtësime burrit.

- Furnizimi. Për bashkëshortin është obligim furnizimi i bashkëshortes me të mirë, siç është ushqimi, pija, veshmbathja dhe vendbanimi. Në qoftë se është koprrac në ndonjë nga këto obligimet, atëherë është mëkatar dhe femra në këtë rast ka të drejtë të marrë nga pasuria e tij aq sa i nevojitet, apo huazon diku ndërsa burri e ka për obligim kthimin e borxhit.

Prej llojit të furnizimit konsiderohet edhe velimja, e ajo është të përgatiturit e ushqimit gjatë ceremonisë së martesës, duke i ftuar të tjerët në ushqim, gjë e cila është prej Sunnetit me të cilin jemi obliguar, sepse Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka vepruar kështu dhe ka urdhëruar të veprohet. Duhet të kemi parasysh se e kemi obligim të largohemi nga shpenzimi i tepërt në velime. Ai të jetë aq sa ka mundësi bashkëshorti. Kurse, ajo që e bëjnë disa njerëz duke shpenzuar gjëra të shumta dhe të ndryshme, kjo më të vërtetë nuk duhet, ngase ky është  shpenzim i padobishëm i pasurisë.

02 - Marrëdhëniet mes bashkëshortëve dhe familjeve te tyre. All-llahu ka bërë që mes bashkëshortëve të ketë dashuri dhe mëshirë, dhe kjo lidhje tërheq pas vete obligime të njohura nga tradita. Sa më shumë që forcohet kjo lidhje, shtohen obligimet.

03 - Ndalesa që ka të bëjë me martesë (mahremi). Burri e ka të ndaluar martesën me nënat e grave të tij dhe me gjyshet e tyre. Gjithashtu, e ka të ndaluar të martohet më vajzat e tyre dhe me bijat e vajzave të tyre. Nëse ka pasur marrëdhënie intime me nënat e tyre, gruaja e ka të ndaluar të martohet me prindin apo me gjyshin e burrit si dhe me djemtë e tij.

04 - Trashëgimia. Posa të bëhet akti i kurorëzimit mes burrit dhe gruas, aty për aty, fillon çështja e trashëgimisë mes njeri-tjetrit. All-llahu i lartësuar thotë:

“Juve ju takon gjysma e asaj (pasurie) që e lënë gratë tuaja... pas kryerjes se testamentit që keni përcaktuar ose borxhit” (En-Nisa 12)

Dhe nuk ka dallim a ka pasur marrëdhënie intime apo nuk ka pasur, a është vetmuar me të, apo nuk është vetmuar.

- Kapitulli i nëntë -

Dispozitat e divorcit.

Shkurorëzim apo divorc do të thotë: ndarja e burrit nga gruaja, qoftë me fjalë, me shkrim apo duke i dhënë shenjë.

Parimisht, shkurorëzimi është mekruh, sepse nëpërmjet tij behët shuarja e dobive që rrjedhin si shkak i nikahut të cekura më lart, si dhe bëhet shthurja e familjes. Për këtë Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“Hallalli më i urryer tek All-llahu është divorci”. •

Mirëpo, pasi që divorci në disa raste është i domosdoshëm, për shkak se gruaja ka zullum nga burri i vet apo burri ka zullum nga gruaja e vet, apo për ndonjë shkak tjetër, All-llahu i lartësuar, nga mëshira e Tij, e ka bërë të lejuar divorcin për robërit e vet dhe nuk e ka dashur t’i vejë në siklet krijesat e veta. Nëse bashkëshorti e urren bashkëshorten e vet dhe nuk mund të bëjë durim ndaj saj, atëherë nuk ka të keqe nëse e shkurorëzon, mirëpo është obligim t’i ketë parasysh disa çështje, siç janë:

01 - Të mos shkurorëzohet duke qenë gruaja në kohën e menstruacioneve. Nëse shkurorëzohet duke qenë në haid (menstruacione), vetëm se ka bërë mëkat ndaj All-llahut dhe të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, dhe është zhytur në një haram, kështu që e ka obligim ta kthejë dhe të presë, derisa të pastrohet e pastaj mundet të shkurorëzohet, nëse dëshiron, por më mirë është të presë, derisa t’i shfaqet haidi për herë të dytë. Kur të pastrohet, nëse dëshiron, e mban; nëse jo, shkurorëzohet.

02 - Të mos shkurorëzohet, nëse ka bërë marrëdhënie me gruan pas menstruacioneve (d.m.th kur është e pastër), vetëm në qoftë se e di se ajo është shtatzënë. Nëse njeriu vendos të shkurorëzohet me gruan e tij, por ka pasur marrëdhënie intime me të pas menstruacioneve, në ketë rast nuk lejohet të shkurorëzohet, derisa t’i shfaqet haidi dhe të pastrohet përsëri, edhe nëse kjo periudhë zgjat. Pastaj, nëse dëshiron, shkurorëzohet para se të ketë kontakt me të. Në qoftë se i bëhet e qartë se ka mbetur shtatzënë apo vërtetohet se është shtatzënë, nuk ka të keqe nëse shkurorëzohet. All-llahu i lartësuar thotë:

• - Shejh Albani thotë se hadithi është daif; el-Iruaul-Galil (8/2040), Daif el-Xhamius-Sagir (f.8).

“O ti pejgamber, kur t’i lëshoni gratë, lëshoni ato në vigjilje të fillimit të pritjes së tyre (në kohën e pastërtisë së tyre)…” (Et-Tal-lak 1)

Ka thënë Iben Abbasi, radijall-llahu anhuma:

“Mos u shkurorëzoni duke qenë gruaja në kohën e haidit e as duke qenë në kohën e pastërtisë nga haidi përderisa keni marrëdhënie më të. Mirëpo le të presë deri sa të shfaqet haidi dhe të pastrohet prej tij, e pastaj të shkurorëzohet”.

03 - Të mos shkurorëzohet më shumë se një herë. Le të mos i thotë “Ti je e lëshuar dy herë apo tri herë”, apo të mos i thotë “Ti je e lëshuar, ti je e lëshuar, ti je e lëshuar”. Divorci në këtë formë është i ndaluar, bazuar në atë që transmetohet nga Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, t’i ketë thënë një njeriut që kishte shkurorëzuar gruan e vet duke i thënë tri herë “Ti je e lëshuar: “A po tallet me Librin e All-llahut e unë jam në mesin tuaj?”, derisa është ngritur një njeri dhe ka thënë: “A ta vras?!” 19

Shumë prej njerëzve nuk i dinë dispozitat e shkurorëzimit. Në çfarëdo kohe që u teket, i shkurorëzojnë gratë e tyre, duke mos marrë parasysh kohën apo numrin e shkurorëzimit. Është obligim për njeriun që t’iu përmbahet dispozitave te All- llahut te Plotfuqishëm dhe të mos i tejkalojë ato, sepse All-llahu i Lartësuar ka thënë:

“…e kush del jashtë dispozitave të All-llahut, ai e ka dëmtuar vetveten.” (Et- Tal-lak 1)

Në një ajet tjetër thotë:

“…kush i tejkalon dispozitat e All-llahut, pikërisht të tillët janë zullumqarët” (El-Bekare 229)

- Kapitulli i dhjetë -

Gjërat që e pasojnë divorcin

Pasi që divorci konsiderohet ndarje e gruas nga burri, atëherë këtë e pasojnë dispozita të shumta. Prej tyre veçojmë:

01 - Për gruan është obligim ideti (pritja pas divorcit), në qoftë se burri ka kryer marrëdhënie intime me të apo është vetmuar me të.

Nëse e shkurorëzon para kontaktit seksual dhe veçimit bashkë me të, gruaja nuk e ka  obligim idetin. All-llahu i lartësuar thotë:

“O ju që besuat, kur të keni lidhur kurorë me besimtaret e pastaj i lëshoni ato para se të keni kontaktuar me to, ju nuk keni të drejtë të kërkoni që ato të presin afatin e caktuar (iddetin)…” (El-Ahzab 49)

“Ideti/afati i pritjes është tri periudha të haidit, nëse femra është prej atyre që i është shfaqur haidi dhe tre muaj nëse nuk është prej atyre që i shfaqet haidi. Ndërsa, nëse është shtatzënë, derisa të lindë.” 20

02 - Gruaja bëhet haram për burrin, në qoftë se para kësaj here e ka shkurorëzuar dy herë, d.m.th. nëse e shkurorëzon e pastaj e kthen gjatë kohës se idetit, apo e marton pas idetit e pastaj prapë e shkurorëzon për të dytën herë dhe e kthen gjatë kohës se idetit, apo e marton pas idetit e pastaj prapë e shkurorëzon për të tretën herë; në këtë rast nuk i lejohet të martohet me të, përveç nëse ajo (gruaja) martohet më një burrë tjetër dhe bën martesë të vërtetë, dmth kryen marrëdhënie intime me të e pastaj atij (burri) nuk i pëlqen ajo dhe ndahet prej saj, pra, pas kësaj here, i lejohet burrit të parë të martohet më të, bazuar në fjalën e All-llahut të lartësuar:

“Lëshimi (pas së cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore), ose shkurorëzim me mirëkuptim” (El-Bekare 229),

derisa ka thënë në ajetin tjetër:

“E në qoftë se ai (burri) e lëshon atë…”, për herën e tretë, “ … pas atij (lëshimi) nuk i lejohet më derisa të martohet ajo për një burrë tjetër. E nëse ai e lëshon atë…” d.m.th. burri i dytë, “…atëherë për ata të dy, po që se mendojnë se do t’i zbatojnë dispozitat e All-llahut, nuk ka pengesë…”, d.m.th. burri i parë dhe gruaja e tij me të cilën është shkurorëzuar, “…të rikthehen (në bashkëshortësi). Këto janë dispozita të All-llahut që ia sqaron një populli që kupton” (El- Bekare 230)

All-llahu i lartësuar e ka bërë të ndaluar martesën e gruas me burrin i cili e ka shkurorëzuar tri herë, përveç nëse martohet me një burrë tjetër pas tij, sepse njerëzit në fillim të islamit i kanë shkurorëzuar gratë dhe i kanë rikthyer ato duke mos marrë parasysh numrin e shkurorëzimit.

Sa që një njeri është hidhëruar në gruan e vet dhe i ka thënë: “Për All-llahun!, nuk të afrohem e as nuk të ndaj!” Gruaja i është drejtuar duke i thënë: “E si bën kjo?!” Tha: “Të shkurorëzoj e pastaj, sapo të afrohet koha e skadimit të afatit të pritjes, të rikthej, pastaj prapë të shkurorëzoj, pastaj, sapo të afrohet koha të rikthej”. Bashkëshortja e tij shkoi te i Dërguari i All-llahut, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, dhe i tregoi për këtë, pastaj All-llahu zbriti ajetin Kur’anorë:

“Lëshimi (pas së cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë…” (El-Bekare 229)

Për këtë arsye, përkufizimi i shkurorëzimit me tri herë është konsideruar mëshirë për gratë prej padrejtësisë se burrave të tyre.

Vëllezër të nderuar, shpresoj se kemi sjell fjalë të bollshme rreth dispozitave të nikahut, duke pasur kujdes që kjo të jetë në një mënyrë të përshtatshme, jo gjatë a tepër apo shkurt a mangët.

E lus All-llahun e lartësuar që të ketë dobi në këtë dhe t’i bëjë veprat tona të sinqerta për Të (All-llahun), në pajtim me kënaqësinë e Tij subhanehu ue te’ala, dhe të bëjë prej këtij ummeti gjenerata të dijshme, që i respektojnë ligjet e Zotit dhe u përmbahen dispozitave të Tij, si dhe të jenë udhëzues për robërit e Tij! Zoti ynë, mos na i devijo zëmrat tona pasi na i drejtove! Na dhuro mëshirën Tënde, ngase vetëm Ti je dhuruesi i madh. Zoti ynë, na jep të mira në këtë jetë dhe në botën tjetër, dhe na ruaj prej dënimit me zjarr!

Ue sal-lall-llahu ala nebij-jinaa Muhammedin ue ala alihi ue sahbihi ve sel-lem.

 

01 - E transmeton. Buhariu (5063), Muslimi (1401).

02 - E transmeton. Buhariu (5066, Muslimi (1400).

03 - E transmeton. Buhariu (5136), Muslimi (1419).

04 - E transmeton. Muslimi ( 1421).

05 - E transmeton. Ebu Davudi (2085), Tirmidhiu (1101), Iben Maxheh (1881).

06 - E transmeton. Buhariu (5188), Muslimi (1829).

07 - E transmeton. Ahmedi (2/251), Nesaiu (3231).

08 - E transmeton. Ebu Davudi (2050), Nesaiu (3227).

09 - Tra. Darekutni ne sunenin e tij (4/184).

10 - E transmeton. Buhariu (2645, 2646), Muslimi (1444, 1447).

11 - E transmeton. Muslimi (1452).

12 - E transmeton. Buhariu (5109), Muslimi (1408).

13 - E transmeton. Ebu Davudi (2241).

14 - E transmeton. Buhariu (5066), Muslimi (1400).

15 - E transmeton. Ahmedi (5/73), Ebu Davudi (1905), Iben Maxheh (3074).

16 - E transmeton. Buhariu (5188), Muslimi ( 1829).

17 - E transmeton. Buhariu (5087), Muslimi (1425).

18 - E transmeton. Muslimi (1424).

19 - E transmeton. Nesaiu (2401).

20 - Sh.p. ndërsa, nëse i vdesë burri, pritja e gruas është katër muaj e dhjetë ditë, në qoftë se nuk është shtatzënë. Ndërsa, nëse i vdes burri e ajo është shtatzënë, atëherë derisa të lindë.

Familja në Islam.

 

Sistemi Familjar në Islam.

 

Këtu do të gjeni:

Qëllimet e martesës në Islam

Kush e udhëheq institucionin familjar

Përgjegjësia e gruas në familje

Islami nuk i ka bërë padrejtësi gruas

Gruaja gëzon të njëjtat të drejta civile si edhe burri

Të drejtat fetare të gruas muslimane

Liria e gruas muslimane në martesë

Trashëgimia e gruas në Islam

Udhëtimi i gruas në Islam

Qëndrimi Islamit në lidhje me zbukurimin e gruas, përzierjen dhe të veçuarit e saj menjë mashkull të huaj

Qëndrimi i Islamit në lidhje me punësimin e gruas

Dhënia fund jetës bashkëshortore

Përse Islami e ka lënë shkurorëzimin vetëm në dorën e burrit

Me Emrin e Allahut, të Gjithëmëshirëshmit, Mëshirëplotit

Falënderimi i takon Allahut. Paqja, bekimi dhe begatitë e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që pasojnë rrugën e tij!

Universiteti Islamik në Medinen e Ndritshme mori një ftesë bujare nga Këshilli i Lartë i muslimanve të Kenias në Najrobi, për pjesëmarrjen në një simpozium Islam të begatë, inshaAllahu![1]

Universiteti u ngrit menjëherë për përgjigjjen e kësaj ftese dhe kërkoi nga unë që të merrja pjesë në këtë simpozium si përfaqësues i tij, me një studim të posaçëm me këtë rast.

Unë e pranova kërkesën, pasi që sigurisht se kërkesë si kjo nuk refuzohet, sepse pranimi i kësaj kërkese është kontribut në një nga fushëbetejat e thirjes për te Allahu, e cila është nga synimet kryesore të Universitetit, ku edhe për atë është themeluar.

Ja, unë po paraqes këtë studim të thjeshtë e simbolik, të titulluar: “Sistemi Familjar në Islam”.

Lus Allahun e Madhëruar që t‘i bëjë veprat tona vetëm për Fytyrën e Tij të Ndershme! Ai është Dhuruesi më Bujar.

I mbështetur në Allahun e Madhëruar, them:

Thirrja Islame bëhet në kahje të shumta dhe forma të ndryshme. Nga format e kësaj thirrjeje është edhe organizimi i seminareve dhe konferencave në të cilat takohen burrat e mendimit Islam dhe dijetarët-fukahat e muslimanve për zgjedhjen e problemeve të kohës, duke iu kundërvënë dyshimeve të cilat ngrehin pluhur rreth Islamit dhe besimit të muslimanve dhe duke ua qartësuar njerzëve dispozitat e fesë Islame në të gjitha kahjet e jetës, gjëra të cilat kanë nevojë për shqarime (e sa janë të shumta këto gjera) me qëllim që njerëzit të kenë të qartë çështjet e fesë dhe dunjasë së tyre. E të gjitha këto të jenë në frymë të Kuranit dhe Sunetit, që njerëzit të dalin nga errësira në dritë, dhe nuk ka rrugë tjetër për dalje nga errësira e injorancës dhe injoranca, veçse duke kuptuar Kuranin dhe Sunetin, gjë kjo e cila ka qenë edhe detyra e të gjithë Pejgamberëve (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), nga i pari i tyre Nuhu (alejhi selam) e deri tek vula dhe imami i tyre, Muhamedi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Allahu i Madhëruar i drejtohet të Dërguarit të Tij të ndershëm, Muhamedit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), duke ia qartësuar atij dhe pasuesve të tij detyrën e tyre: “O ti Pejgamber! Me të vërtetë që Ne të kemi dërguar ty dëshmues, përgëzues e këshillues. Dhe me Vullnetin e Allahut, thirrës për në Rrugën e Tij dhe pishtar ndriçues. E përgëzoi besimtarëve prej Allahut mirësi të madhe”. [El Ahzab: 45-47].

Këto tre ajete të sures el Ahzab qartësuan detyrën e të dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe gjithashtu edhe detyrën e pasuesve të tij.

E ajo detyrë është thirrja tek Allahu me Lejën e Tij, me Urdhërin e Tij dhe me dije të sigurtë. Allahu në Kuran thotë: “Thuaj: “Kjo është rruga ime. Unë iu ftoj drejt Allahut me dije të sigurt, unë dhe kushdo që më ndjek mua.” [Jusuf: 108]

Të ngarkuarit e Allahut të Dërguarin e Tij me këtë thirrje të përgjithëshme e që është e posaçme për popullin e tij e jo të tjerët, siç ka qenë edhe çështja e thirrjeve të Pejgamberëve para tij, por kjo është për njerëzit në përgjithësi: “Ne nuk të kemi dërguar ty veçse përgëzues dhe këshillues për gjithë njerëzimin, por shumica e njerëzve nuk e dinë.” [Sebe: 28]

E ky obligim për të dhe për pasuesit e tij, i konfirmohet atij e pastaj edhe pasuesve të tij, që të jenë dëshmitarë për njerëzit në përgjithësi.

Kjo do të thotë se mesazhi Muhamedan është dominues mbi të gjitha fetë. Feja e tij është programi i fundit e që nuk ka mundësi robi të zgjedhë diçka tjetër përveç tij dhe as nuk lejohet kundërshtimi i tij.

Ai është program i plotë Hyjnor, sepse Allahu i Cili e krijoi këtë krijesë të shkëlqyeshme, “njeriun”, nuk mund ta lerë atë në harresë, pa e urdhëruar dhe ndaluar apo drejtuar, apo ta lerë atë ta marrë era e ta flakërojë vend e pa vend; që pastaj të lejojë apo të ndalojë sipas tekeve të veta, të afrojë apo të largojë kë të dojë. Përkundrazi, Ai ia programoi jetën atij si dhe marrëdhëniet e ndryshme dhe dërgoi të dërguar për këtë qëllim të posaçëm, u zbriti atyre Librat e Tij dhe u dërgoi atyre vulën e të Dërguarve të tij, Muhamedin (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), pas të cilit nuk ka të dërguar tjetër. Edhe libri i Tij i fundit është Kurani, pas të cilit nuk ka libër tjetër qiellor. Sqarim për këtë është Kurani, shpjegimi i të cilit gjendet në sunetin e pastër. Allahu i Madhëruar thotë: “…ndërsa edhe ty (O Muhamed) të kemi zbritur përkujtuesin me këshilla, që ti t‘u shpjegosh njerëzve qartë atë që u është zbritur atyre.” [Nahl: 44]

Me të gjitha këto, Islami ka sistemuar marrëdhëniet mes robit dhe Zotit të tij, Krijuesit të tij, në mënyrë që të bëhet rob vetëm i Atij, ta adhurojë vetëm Atë e askënd tjetër. Që ta adhurojë Atë me adhurime të përcaktuara e konform dispozitave të Sheriatit Islam.

Këtë gjë e ka sistemuar Kurani në mënyrë të përsosur, në vija të përgjithshme dhe të hollësishme, dhe atë e ka sqaruar Suneti i pastër edhe më shumë duke ia shtuar atij qartësinë, me gjithë degëzimet dhe gradët e tyre të shumta. I Dërguari ynë (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) thotë: “Besimi është gjashtëdhjetë e disa gradë. Më e larta e tyre është fjala “La ilahe il lAllah”, dhe më e vogla është largimi i pengesës nga rruga. Edhe turpi është degë nga degët e besimit.”[2]

E këto degë të gjitha janë adhurime dhe bindje, pavarësisht nga dallimi dhe diferenca mes tyre.

Të gjitha adhurimet duhet të jenë të caktuara nga legjimiteti i Allahut të Madhëruar. Të merren direkt nga Libri i Allahut dhe nga Suneti i të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Bindja dhe sjellja e robit duhet të jetë pikërisht mbi këtë rrugë në të gjitha adhurimet, marrëdhëniet dhe të gjitha veprimet e tij, gjë e cila është pikërisht ajo që kemi për qëllim me lidhjen mes robit dhe Zotit të tij. E ajo është “adhurimi i pastër”, e verteta e të cilit është që Zoti ta gjejë robin e Tij aty ku e ka urdhëruar dhe të mos e gjejë atë aty nga e ka ndaluar. E nëse ndonjëherë rrëshqet dhe e kundërshton Urdhërin e Allahut, ai shpejton në pendim dhe kthehet në të mirën, që të pastrojë gjurmët e kundërshtimit të Allahut dhe bërjes mëkat ndaj Tij, me pendim dhe përgjërim, pasiqë pendimi e fshin atë që është bërë para tij: “Dhe që të gjithë ju lutni Allahun që t‘ju falë të gjithëve, o besimtarë, që të mund të jeni të fituar.” [En Nur: 31]

Shkurtimisht, kështu e ka sistemuar Islami lidhjen mes robit dhe Zotit e Krijuesit të tij.

E po kështu siç ka sistemuar këtë lidhje, në mënyrën që përmendem, Islami i ka dhënë një rëndësi të veçantë edhe sistemit familjar.

Islami ka nxitur në formimin e institucionit familjar me legjitimitetin e martesës, duke kurajuar për të dhe duke qartësuar se martesa është qetësim për të dy palët, prehje, qetësim trupëror, qetësim shpirtëror dhe zgjatje e jetës në tokë deri në momentin e fundit.

Të dëgjojmë tani disa ajete kuranore në këtë kuptim, ku Allahu i Madhëruar i nxit robët e Tij për martesë duke u thënë: “…atëherë zgjidhni gra të tjera për martesë, dy ose tri ose edhe katër”. [Nisa: 3]

“Dhe nga Treguesit e Tij është se Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë) në mesin tuaj, që ju të mund të gjeni prehje tek ato dhe Ai vendosi mes jush dhëmbshuri e mëshirë. Vërtet që në të ka tregues të qartë për popullin që e vret mendjen.” [Er Rum: 21]

“Ato janë Libas (mbështellje, mbështetje, vend prehje -Sakan- d.m.th., ju ndjeni kënaqësi të jetoni bashkë, ndjeni qetësim e kënaqësi në bashkëjetesën tuaj. Tefsir AtTabari) për ju, ashtu siç jeni edhe ju Libas për ato.” [Bekare: 187]

“Gratë tuaja janë burim i vazhdimësisë suaj, kështu që afrojuni këtij burimi kur dhe si të doni dhe dërgoni (vepra të mira, lutjuni Allahut t‘ju dhurojë juve pasardhës të përkushtuar) para jush për veten tuaj. Dhe kini frikë Allahun dhe dijeni se do ta takoni Atë (në Botën e Përtejme). Dhe përgëzoi besimtarët.” [Bekare: 223]

Kështu flet Kurani për institucionin familjar në ajete të shumta dhe në forma të ndryshme siç e vërejtëm, ashtu siç do të shohim përsëri në Suren Nisa, e cila do të na qartësojë se të dyja palët e këtij institucioni janë krijuar nga i njëjti trup, kështu që nuk ka privilegjim të njërës palë mbi shoqen e saj për nga origjina e krijimit apo nga prejardhja, megjithëse kjo vërehet në çështjet e jashtme dhe elemente të tjera apo cilësi të fituara. Në lidhje me këtë, Allahu i Madhëruar thotë: “O njerëz! Jini të bindur (dhe mbushni detyrimet) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi ju prej një veteje (Ademit) dhe nga ajo Ai krijoi palën (bashkëshorten) e saj, dhe nga ata të dy Ai krijoi burra dhe gra të shumtë.” [Nisa: 1]

Kështu nxit Islami për formimin e familjes, që ajo të jetë jetëgjatë dhe lumturi për të dy anët.

Qëllimet e martesës në Islam.

Legjitimiteti Islam është legjitimitet i urtësisë i cili ka qëllimet dhe synimet e tij.

Nga Emrat e Allahut të Lartëmadhëruar është edhe emri “Më i Urti”, për këtë jemi të obliguar të besojmë se Allahu është Më i Urti në legjitimitetin e Tij ashtu siç është edhe Më i Urti në krijimin dhe veprën e Tij.

Prej këtu, legjitimiteti i martesës përmban në vetvete shumë gjëra prej të cilave janë edhe këto në vijim:

A - Ulja e shikimit nga të dyja palët:

Islami, në Kuranin e tij dhe në sunetin e Pejgamberit të ndershëm (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), ka treguar kujdes të veçantë për këtë çështje. Allahu i Madhëruar, duke urdhëruar burrat dhe gratë së bashku për uljen e shikimeve, thotë: “Thuaju besimtarëve që të ulin shikimin (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara) dhe t‘i ruajnë vendet e trupit (nga shikimi, veprimet e paligjshme imorale). Kjo është më e pastër për ta. Vërtet që Allahu është i Mirënjohur për çfarë veprojnë ata. Thuaju edhe besimtareve të ulin shikimin (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara) dhe t‘i mbrojnë vendet e trupit të tyre.” [En Nur: 30-31]

Sigurisht që nënvlerësimi i çështjes së uljes së shikimeve shpie në prishjen e moralit, siç po e shohim në shumë qytete dhe kryeqytete tona, me keqardhje të madhe.

B - Ruajtja e vendeve të turpshme:

Ajetet që përmendëm më sipër trajtuan pikërisht këtë gjë, ruajten e vendeve të turpshme me urdhërin për ulje të shikimeve, se ndoshta e dyta është rezultat i të parës. Ulja e shikimeve rezulton në ruajtjen e vendeve të turpshme në shumicën e rasteve, sepse atij që i mundësohet mbikqyrja e Allahut, atëherë ulja e shikimit nga të ndaluarat duke pasur frikën e Allahut dhe duke pasur turp nga Ai, do të shpjerë detyrimisht në ruajtjen e vendeve të turpëshme nga ajo që Allahu ka ndaluar dhe në mosrënien në gjynahe.

Është përcjellë nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) fjala e tij: “Sytë bëjnë zina dhe zinaja e tyre është të shikuarit (e haramit). Edhe veshët bëjnë zina dhe zinaja e tyre është të dëgjuarit (e haramit)…” derisa tha: “Ndërsa organi gjenital e vërteton ose e përgjënjeshtron këtë…”[3]

C - Mundësimi i shtimit të pasardhësve:

Padyshim që kjo është lënda e parë në ndërtimin e shoqërisë dhe shkak i shumimit të pasuesve të vulës së të dërguarve (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) .

Këtë gjë e qartëson edhe më shumë hadithi të cilin e transmeton Buhariu në “Sahihin” e tij, nga Abdullah ibën Mesudi, ku i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i drejtohet rinisë muslimane me këtë metodë të butë duke i drejtuar në atë që është e dobishme dhe shpëtimtare, duke thenë: “O ju të rinj! kush ka mundësi nga ju, le të martohet, sepse ajo të largon më shumë nga shikimet (e ndaluara) dhe të ruan më shumë vendet e turpshme, e kush nuk ka mundësi (për martesë), le të agjërojë, sepse ky është mburojë për të.”[4]

Ndërsa Bejhakiu transmeton nga hadithi i Ebi Umames, se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Martohuni, sepse unë do të krenohem me numrin tuaj para popujve të tjerë!”[5]

Dhe përmendëm pak më parë disa nga kuptimet që mund të llogariten prej qëllimeve të martesës, si qetësimi, shlodhja, qetësimi shpirtëror, etj.

Ndërsa ata të cilët mendojnë se qëllimi i martesës është arritja e kënaqësisë epshore në çfarëdo mënyre, dhe se pas kësaj nuk fshihet asnjë qëllim tjetër, ky është një përfytyrim dhe supozim i gabuar i cili ka shkaktuar dërgimin drejt shkatërrimit të shumë të rinjëve dhe të rënies së tyre në moral (të prishur) e në ultësira, gjë e cila e ka bërë jetën e shumë prej tyre, në shumë vende, të ngjashme me jetën e shtazëve, të cilat nuk janë të ngarkuara me obligime, madje këta janë më të humbur se ato.

Kush e udhëheq institucionin familjar.

Islami nuk e ka lënë në neglizhencë udhëheqjen e këtij institucioni, kryetarin e tij apo se kush ka privilegj në përgjegjësinë për të.

Ajo që del në pah nga të studiuarit e Islamit është se këto të drejta dhe veçori i janë ngarkuar të dyja palëve dhe detyrat e secilës palë janë të caktuara me hollësi. Secili prej bashkëshortëve është i ngarkuar me detyra të posaçme dhe është përgjegjës për to:

Burri është veçuar me disa gjëra të posaçme në të cilat gruaja nuk e shoqëron atë në to dhe as që mundet t‘i bëj ballë atyre dhe as t‘i manaxhojë ato. Po kështu edhe gruaja është veçuar me disa gjëra të posaçme të cilat burri nuk mundet dhe as nuk i shkon për shtat që t‘i kryejë ato.

Kështu që të ndërhyrit e njërës palë në punët që nuk i përkasin, çon në prishjen dhe shkapërderdhjen e këtij institucioni dhe shkaktimin e turbullirave.

Të dëgjojmë disa nga ajetet kuranore të cilat sistemojnë jetën familjare dhe përcaktojnë përgjegjësitë e secilit prej bashkëshortëve. Ato i japin burrit të drejtën e udhëheqjes dhe drejtimit. Allahu i Madhëruar thotë: “Burrat janë mbrojtësit dhe mbajtësit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën, e edhe sepse ata shpenzojnë (për t‘i mbajtur ato) nga mjetet e tyre të jetesës. Kështu, gratë e drejta janë të bindura me çiltërsi (ndaj Allahut dhe ndaj burrave të tyre) dhe në mungesë të bashkëshortëve të tyre, ruajnë çfarë Allahu i ka urdhëruar ato të ruajnë (dëlirësinë, ndershmërinë dhe pasurinë e bashkëshortëve të tyre etj).” (Nisa: 34)

Në ajet shihet qartë se udhëheqja e këtij institucioni dhe mbrojtja e tij i është ngarkuar burrit. Por ajeti nuk e ka harruar edhe sqarimin e shkakut të kësaj gjëje, por thotë: “sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën, e edhe sepse ata shpenzojnë (për t‘i mbajtur ato) nga mjetet e tyre të jetesës.”

Përveç kësaj, nuk ka kundërshtim se për drejtimin dhe manaxhimin e çdo institucioni apo ndërmarrjeje, nuk caktohet veçse kuadri i përshtatshëm dhe i aftë për drejtimin e saj. Ai person i cili ka përvojë, fuqi për të drejtuar, durim në punë dhe eksperiencë në manaxhimin e saj.

Po kështu edhe institucioni familjar i cili është nga institucionet më të rëndësishme dhe më delikate, pasi që me rregullimin e tij rregullohet shoqëria dhe me prishjen e tij prishet edhe ajo. Kjo sepse ky institucion i siguron shoqërisë individë të cilët janë gurët e ndërtesës shoqërore dhe sigurisht që ndërtesa i përfiton cilësitë e saj nga lënda me të cilën është ndërtuar.

E për këto të gjitha, Islami e ngarkoi burrin me këtë përgjegjësi, e cila është amanet shumë i rëndë, sepse ai është më i përshtatshëm për të dhe më i fortë në kryerjen e saj, gjë të cilën një grua e drejtë nuk do ta mohonte kurrë.

Profesor Muhamed el Gazali, në librin “Të drejtat e njeriut në Islam”, thotë: “Përderisa burri është larg të përmuajshmeve (d.m.th. nuk ekzistojnë fare tek ai), e as shtatzania apo lindja, ai është më i fortë që të ballafaqohet me vështërsi të ndryshme dhe me peripecitë e punëve të ndryshme, apo që të sillet nëpër tokë në kërkim të rizkut. Të gjitha këto janë më të përshtatshme për të dhe për këtë shkak Islami e ka ngarkuar atë që të shpenzojë për gruan e tij apo edhe për të afërmit e tij nga femrat e varfëra.”

Kjo që ka thënë profesor El Gazali është diçka me rendësi dhe e logjikshme në zgjedhjen e burrit për këtë detyrë dhe obligim shumë të rëndësishëm.

Me meditim do të gjejmë shumë arsye të tjera në lidhje me këtë pikë, por ne po mjaftohemi me këto që përmendëm për arsye të kursimit të kohës.

Përgjegjësia e gruas në familje.

Përderisa është burri ai i cili është ngarkuar me manaxhimin e jashtëm ekonomik të familjes, siç e sqaruam më sipër, në anën tjetër është gruaja ajo e cila është përgjegjëse për manaxhimin e brendshëm të familjes; që ruan shtëpinë e burrit të saj në mungesë dhe në prezencë të tij, ruan pasurinë e tij, fëmijët e tij. Po kështu ajo kryen edhe punët e tjera të shtëpisë.

Për gjithë këtë, gruaja gëzon respekt dhe vend të lartë te të gjithë pjesëtarët e familjes, përderisa ajo e ka ruajtur përgjegjësinë e saj të brendshme, megjithëse nuk e ka kaluar këtë cak për të bërë ato punë që i përkasin burrit dhe të cilat janë të rënda dhe jashtë natyrës së saj.

Islami nuk i ka bërë padrejtësi gruas.

Dëgjojmë zëra të shumtë të urryer të cilët thërrasin se Islami i ka rrënuar të drejtat e gruas, i ka bërë padrejtësi asaj, nuk i ka dhënë liri të plotë dhe nuk ka barazuar mes saj dhe burrit, e shumë shprehje të tilla të përkthyera nga ato që shkruajnë armiqtë e Islamit kundër Islamit.

Në realitet, thënësit e këtyre hipotezave janë një prej dy burrave:

Njëri prej tyre është një injorant i madh i cili ka dëgjuar njerëzit duke thënë këtë shprehje dhe ka pasuar atë saqë është bërë edhe mik i tyre, madje edhe tellall i tyre që përciell idetë e tyre, dhe sigurisht që nuk posedon dije që të bazohet tek ajo për atë që thotë, por vetëm bërtet e bën tellallin, flet atë që nuk e di.

Ndërsa me këtë janë mashtruar shumë nga njerëzit të cilët nuk kanë njohuri Islame aspak, e sidomos disa gra të cilat kanë marrë kulturë jo Islame apo disa injorante të cilat pasojnë verbërisht pa udhëzime.

Ky lloj i njerzëve humbin, e i humbin edhe të tjerët se ai në vete është injorant, por në të njëjtën kohë injoron se është injorant, ashtu siç thotë edhe poeti:

“Nëse ti injoron se je injorant,

atëherë kjo është injorancë mbi injorancë!”

Ndërsa i dyti është një intrigant i cili mundohet me përgatitë kurthe për Islamin dhe muslimanët, i cili dëshiron t‘ua prishë atyre fenë dhe moralin e tyre, duke hyrë nga rrënimi i familjes, i ndikuar nga armiqtë e Islamit dhe zbatues i hartimeve të tyre në luftimin e Islamit.

Si ky edhe ai i pari janë ata të cilët e ngrenë këtë zë të urryer në çdo vend duke u munduar të mashtrojnë, dhe prej atyre janë ndikuar shumë nga muslimanët injorantë duke menduar se kjo thirrje është në dobi të tyre, kështu që zërave të tyre iu bashkuan edhe zëra të tjerë.

E me këtë gjë, ajo grua muslimane e ndikuar nga ato thirrje bëhet e padrejtë ndaj fesë dhe Islamit të saj duke e akuzuar atë se ai ka bërë padrejtësi asaj. Dhe kush? Ai Islam i cili e ngriti atë në vendin më të lartë, veç sikur ta dinte e ta perceptonte këtë, por ku është perceptimi te gratë tona, me përjashtim të atyre që dëshiron Allahu, dhe te Allahu ankohemi e Atij i kërkojmë ndihmë!

Andaj për çdo grua muslimane të kulturuar duhet që të mësojë fenë e saj dhe të njohë vendin dhe nderin që Islami i ka dhënë asaj, jo të pasojë çdo lloj tellalli mendjelehtë.

E në të njejtën kohë duhet që ajo të shikojë edhe ligjet e të huajve si ato Franceze dhe të tjera, që të mësojë qëndrimet e atyre ligjeve ndaj gruas. Pastaj të mësojë se si ka qenë pozita e gruas para Islamit, kur ajo konsiderohej prej gjërave të ulëta, të pavlera dhe pa asnjë lloj respekti e vendi. Dhe ka për të gjetur se atë nuk e ka ngritur dhe nderuar veçse Islami.

Gruaja gëzon të njëjtat të drejta civile si edhe burri.

Gruaja muslimane gëzon liri të plotë në të drejtat civile dhe shoqërore. Në këto të drejta, ajo është njësoj si edhe burri.

Gruaja muslimane ka drejtë të blejë, të shesë, të dhurojë dhe të pranojë dhurata, të marrë apo të japë borxh dhe të veprojë si të dojë me pasurinë e saj. Ajo gëzon të gjitha të drejtat ekonomike që gëzon edhe burri.

Të drejtat fetare të gruas muslimane

Gruas muslimane i janë bërë legjitime të gjitha adhurimet sikurse edhe burrit. Ajo falet, agjëron, jep zekat nga pasuria e saj, shkon në haxh dhe shpërblehet për adhurimet dhe bindjet e saj ndaj Allahut, ashtu siç shpërblehet edhe burri, pa pasur dallim shpërblimi i saj nga ai i burrit. Përveç se Islami ia ka lehtësuar gruas disa adhurime duke marrë parasysh gjendjet e saj të ndryshueshme, siç i lejon asaj p.sh.: mosfaljen e namazit kur është me të përmuajshmet dhe as nuk e obligon kompesimin e tij pasi ajo të pastrohet, ngase kjo gjë ka vështirësi dhe mundime.

Allahu i Madhëruar thotë: “…dhe nuk ka vënë mbi ju ndonjë mundim në fe.” [Haxh: 78]

Gjithashto ajo lirohet nga agjërimi në ato ditë që gjendet me të përmuajshmet, porse i plotëson ato sepse në to nuk gjenë vështërsi, ndryshe nga namazi. Po kështu edhe për gratë lehone janë të njëjtat rregulla.

Liria e gruas muslimane në martesë.

Islami i ka dhënë gruas liri të plotë në martesë. Është ajo e cila e zgjedh vetë martesën me një burrë të mirë para se ta obligojë atë përgjegjësi i saj në atë që ai zgjedh. Madje atij nuk i lejohet ta martojë atë vetëm se me lejën e saj të qartë duke u shprehur, nëse eshte e vejë, për atë se ajo i ka provuar burrat dhe nuk ka turp të thotë po apo jo.

Ndërsa për beqaren e virgjër mjafton si leje nga ajo heshtja e saj kur të pyetet, porse pa tjetër duhet të pyetet. Edhe nëse babai i saj e marton atë kur ajo është e vogël, d.m.th. para rritjes (kohës së pjekjes seksuale), ajo ka të drejtë zgjedhjen kur të rritet; ta pranojë apo ta refuzojë atë martesë.

Ky është ligji i Islamit në martesë, sa që i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) thotë: “Nuk martohet e veja derisa të merret urdhër nga ajo dhe nuk martohet e virgjëra derisa të kërkohet leje nga ajo, dhe leja e saj është heshtja e saj.”[6] E transmeton Buhariu nga hadithi i Ebu Hurejrës.

Trashëgimia e gruas në Islam.

Thirrësat e barazisë ndërmjet burrit dhe gruas janë përqendruar shumë në këtë pikë dhe kanë mundur që me anë të saj t‘i humbin shumë nga muslimanet e pavëmendshme, duke ua zbukuruar atyre se Islami i privilegjon burrat mbi gratë duke ju dhënë nga trashëgimia më shumë se sa grave, duke i dhënë një burri sa dy grave!!!

Në përgjigje të kësaj hipoteze ka disa variante:

Është e vërtetë se Islami i jep burrit sa hisja e dy grave, por ky dallim në trashëgimi nuk tregon se burri ka privilegj mbi gruan në çdo gjë tjetër, siç do ta shohim në vazhdim me Lejen e Allahut.

Pikë së pari, këtu nuk ka ndonjë ulje të gruas, porse kjo është një ndarje e drejtë.

Qartësimi i kësaj është në atë që kemi përmedur më herët se Islami e obligon burrin për furnizimin e familjes, e cila përbëhet nga gruaja dhe fëmijët, madje edhe nga të gjithë ata nevojtarë prej të afërmve të tij, ndërsa gruan nuk e ka obliguar që të shpenzoj as për veten e saj dhe as shpenzimet për burrin e vet, edhe nëse ajo është më e pasur se burri i saj. Ndërsa para martesës, gruaja i ka shpenzimet nga familja e saj.

Atëherë, a është e drejtë që gruas për të cilën shpenzon burri, t‘i jepet njësoj (në trashëgimi) sikur atij i cili shpenzon për të??!!

Besoj se gruaja muslimane e drejtë do të shpejtojë në përgjigje për këtë pyetje para burrave duke thënë: Kjo nuk do të ishte kurrë e drejtë!

Por e drejta është ajo që ka vendosur Islami i cili i ka dhënë secilit të drejtën e vet, dhe lavdëruar qoftë vetëm Allahu!

Udhëtimi i gruas në Islam.

Pika e dytë në të cilën mbështeten thirrësat për lirinë e gruas dhe barazinë e saj me burrin, është problemi i udhëtimit të gruas. Ata thonë: Islami nuk i lejon asaj të udhëtojë ashtu siç ia lejon burrit, madje as udhëtimin për kryerjen e obligimit të Haxhit. Përse kështu?!

Çudia me këta lloj njerëzish është se shumë herë ata e përmbysin realitetin e gjërave me qëllim që të nxjerrin njerëzit gabimtarë, duke e konsideruar përçmimin nder dhe nderin përçmim, ashtu si kanë bërë edhe në këtë pikë.

Dhe për të ardhur keq, gruaja muslimane injorante dëgjon lloj-lloj tellalli për shkak të injorancës së saj në çështjet e fesë së saj, duke iu përgjigjur edhe ndjenjave të veta disa herë.

Në të vërtetë Islami nuk e ka ndaluar gruan nga të udhëtuarit në vende të lejuara, por ai e ka kushtëzuar udhëtimin e saj me një kusht të vetëm, e ky kusht në realitetitin e tij është nderim për të dhe mbrojtje e nderit të saj, po sikur ta dinin!

Islami ka vënë kusht që gjatë udhëtimit gruaja të jetë e shoqëruar nga një i afërm i saj, nga ata me të cilët asaj i ndalohet martesa përjetësisht, si babai apo vëllai i saj, pasi që këta janë të gatshëm të flijojnë veten për mbrojtjen e saj, për të ruajtur nderin e saj, që mos t‘i afrohen ujqit asaj veçse mbi kufomat e tyre.

Gjithashtu ata janë në shërbimin e saj gjatë udhëtimit në momentet kur ajo ka nevojë për shërbim.

A thua kushtëzimi i Islamit për gruan gjatë udhëtimit me këtë kusht llogaritet si nënçmim për gruan apo nderim për të?! Vërtet që kjo është një prej katastrofave të mëdha!!

Kështu që gruaja muslimane duhet ta perceptojë mirë përgjigjejen për këtë dilemë!

Ndërsa udhëtimin në esencën e tij, Islami nuk e ndalon.

Gruaja mund të udhëtojë për në Haxh, për tregti, për të vizituar familjen dhe farefisin e saj, për kërkimin e dijes, e për qëllime tjera, përderisa kushti është prezent, i cili është prezenca e burrit apo dikujt që është nga gjaku i saj dhe që ndalohet martesa me të.

Ky është vendimi Islam për udhëtimin e gruas, o ju muslimanë, siç thotë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Nuk i lejohet asaj gruaje e cila beson në Allahun dhe ditën e Gjykimit, që të udhëtojë sa distanca e një dite (ecje), vetëm nëse ka me vete një burrë mahram (burrin e vet ose një të afërm me të cilin i ndalohet martesa).”[7]

Ky hadith është përcjellë me shprehje dhe rrugë transmetimi të ndryshme, por të gjitha argumentojnë se Islami kushtëzon në udhëtimin e gruas prezencën e burrit të saj ose të një personi me të cilin asaj i ndalohet martesa përgjithmonë.

E kjo konsiderohet respekt dhe nder për gruan muslimane, sikur ajo ta dinte, dhe Allahu është Ai i Cili jep sukses.

Qëndrimi Islamit në lidhje me zbukurimin e gruas,përzierjen dhe të veçuarit e saj me një mashkull të huaj.

Qëndrimi i Islamit kundrejt këtyre injorancave është i qartë. Ai është qëndrim i natyrshëm dhe i logjikshëm, madje i pranuar edhe tek shijet e natyrshme.

Islami i kundërshton rrepësisht këto injoranca e posaçërisht injorancën e të vetmuarit, për të cilën i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk vetmohet një burrë me një grua vetem se shejtani është i treti i tyre.”[8]

“Të mos vetmohet askush me një grua, vetëm se të shoqëruar me një mahram.”[9]

Kështu thoshte i dërguari i Islamit, o ju muslimanë!

Ndërsa për ndalesën nga të zbukuruarit (në sy të të huajve), Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe qëndroni në shtëpitë tuaja dhe mos e shfaqni veten siç bënin në kohën e xhahilisë (periudha e injorancës para Islamit).” [El Ahzab: 33]

Dhe thotë duke iu drejtuar të Dërguarit dhe të dashurit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “O Pejgamber! Thuaju bashkëshorteve të tua dhe bijave të tua edhe bashkëshorteve të besimtarëve të lëshojnë vellon (mbulesën) e tyre mbi gjithë trupin e tyre. Kjo do të ishte më e mirë që ato të mund të dallohen (si gra të ndershme) që të mos i shqetësojë (e ngacmojë) askush. Dhe Allahu është gjithnjë Falës i Madh, gjithnjë Mëshirëplotë.” [El Ahzab: 59]

Kështu e urdhëron Islami gruan muslimane duke filluar nga nënat e besimtarëve të pastërat e deri në ditët tona, e do të vazhdoj deri kur Allahu të shkatërrojë tokën dhe çka ka në të.

Ai e urdhëron atë për dlirësi, druajtje (të jetë e turpshme) dhe mos përzierje, pasi që turpi (droja) është prej degëve të imanit. Dhe e ndalon atë nga këto ultësira me një ndalim të rreptë, pasi që ato janë rrugë të fesadit (prishjes) së moralit, me të cilat nëse preken shoqëritë, atëherë humbin dhe shkojnë. Një poet e ka thënë të vërtetën në fjalën e tij:

“Popujt qëndrojnë aq sa qëndron morali i tyre,

e nëse ai shkon, kjo është edhe shkuarja e tyre!” 

Qëndrimi i Islamit në lidhje me punësimin e gruas.

Ne nuk themi, siç mund të mendohet, se gruaja nuk duhet të dalë nga shtëpia për t‘u ballafaquar me punën. Kurrësesi, por gruaja muslimane punon dhe ka variante të shumta pune.

Thënja se Islami e ndalon gruan nga të punuarit është njollosje për Islamin dhe emrin e tij, gjithashtu edhe fjala se vendet e punës së saj janë të pakta nuk është fjalë e mirëanalizuar. Gruaja muslimane është e lirë që të ballafaqohet me punën e saj duke mos qenë në vende ku ka burra, apo të përziehet a të vetmohet me ta.

Gruaja mundet të jetë mësuese, drejtoreshë apo të punojë në zyrat e shkollave për femra. Ajo mundet të punojë gjithashtu si doktoreshë, infermjere, zyrtare apo çdo punë që i përshtatet në spitalet e posaçme për gra, si dhe punë të tjera që i përshtaten natyrës së saj.

Ndërsa ajo grua e cila del nga shtëpia e saj, me qëllim kërkimi pune, e zbukuruar me zbukurimet e saj dhe e parfumosur në gjendje të urryer e duke u përdredhur sikur po reklamon veten e saj kur kalon mes burrave, sigurisht që qëndrimi i Islamit për të është të ngjasuarit e saj me prostitutën, ashtu siç është vërtetuar nga Tirmidhiu në hadithin e Ebu Musa el Eshariut, se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nëse gruaja parfymoset dhe kalon pranë burrave, ajo është kështu e kështu! D.m.th: prostitutë.”[10]

Tirmidhiu thotë: Ky është hadith i saktë.

Hadith të ngjashëm me këtë ka transmetuar edhe Ebu Daudi nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu). Ajo që duket nga shprehja: “prostitutë”, është se ajo është fjalë e Ebu Musa el Eshariut si sqarim nga ai për fjalën “kështu e kështu”, e Allahu e din më së miri.

Shembulli i gruas është sikur shembulli i një njeriu i cili ka përgatitur një llojë ushqimi të shijshëm me mundime të shumta, pastaj e merr me vete në qosh të rrugës afër një moçali dhe ia heq mbulesën. Pastaj atij i vërsulen insektet nga çdo vend nga aroma e tij. Mizat sillen rrotull enës dhe disa prej tyre bjenë në të, ndërsa njerëzit e vështrojnë atë ushqim me pështirësi dhe fytyra të vrenjtura. Ndërsa në mbrëmje ai ushqim bëhet darka e qenëve, pasi atë e kanë mbuluar insektet.

Kështu është shembulli i atyre që shëtisin të zbukuruara nëpër rrugë, kështu që le ta pastrojë veten e saj muslimania dhe të ruajë nderin dhe virtytin e saj nga kjo ultësi, dhe të veshë mbulesën e drojtjes në trupin e saj, ashtu si e ka urdhëruar Zoti i saj. Kjo është më e mirë për të tek Allahu si dhe në mesin e shoqërisë.

Pas gjithë kësaj, Islami dëshiron që të ruajë familjen muslimane, sepse rregullimi i saj është rregullimi i të gjithë shoqërisë, ashtu siç është edhe prishja e saj prishje e masës së gjerë.

Islami është kujdesur me një kujdesje të veçantë për këtë kuptim e që nuk mungon kjo kujdesje as gjatë kohës së kryerjes së disa adhurimeve që janë të përbashkëta mes burrave dhe grave, në një vend të përbashkët si namazi i të xhumasë dhe i dy bajrameve, edhe këtu Islami e ka programuar si të kryhen edhe këto grumbullime gjatë adhurimeve.

I Dërguari me Udhëzimin e drejtë (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), duke i rregulluar safat (rreshtat) për namaz, ka thënë: “Rreshti më i mirë për burra është ai i pari dhe më i keqi ai i fundit, ndërsa për gratë rreshti më i keqi është ai i pari.”[11]

Dhe nga njohja e tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) për atë që ndikon gruaja e parfumosur në gjokset e burrave, ai ka urdhëruar duke thënë: “Nëse gruaja del për në xhami, të lahet nga parfymi ashtu siç lahet nga xhunubllaku”.[12]

Them: Hadithi i fundit dhe ai para këtij llogariten nga shembujt më të fortë për parandalimin e së keqes, siç e vëren këtë, Allahu na mundësoftë të mirën!

Dhënia fund jetës bashkëshortore.

Jeta bashkëshortore merr fund me njërën nga këto dy ndarje:

01. Ndarje me vdekjen e njërit prej tyre, shpejtimin apo vonimin e së cilës nuk e zotëron asnjëri nga bashkëshortët, e për këtë nuk do të thellohemi më shumë në këtë pikë.

02. Ndarje me shkurorëzim, e kjo është tema e jonë:

Shkurorzimi në Islam llogaritet si rrugëdalje nga ajo që ndodh mes dy bashkëshortëve nga përçarjet, problemet e që është pika e fundit në zgjidhjen e problemeve bashkëshortore.

Zgjidhja e problemeve bashkëshortore fillon dhe kalon nëpër këto faza:

A - Këshilla. Ajo këshillë e cila përmban këshillim, mësim dhe sqarim gruas se cilat janë obligimet e saj kundrejt burrit të saj, ashtu si dhe sqarimi i obligimeve të burrit kundrejt gruas së tij. Këtu duhet theksuar mirë qartësimi i pasojave që rrjedhin nga kundërshtimi i burrit si dhe nga mosruajtja e të drejtave të tij.

B - Largimi nga shtrati. Një largim që i shkakton asaj të ndjehet e vetmuar dhe e pashoqëruar, e që aludon në pendim dhe kthyerje në respekt dhe kryerje të detyrave të saj.

C - Rrahja, por me kusht që të jetë rrahje edukimi dhe frikësimi e jo rrahje hakmarrjeje, me plagosje të lëkurës apo thyrje të eshtrave.

D - Mbledhja për pajtim dhe diskutim në të cilën merr pjesë një nga familja e saj dhe një nga familja e tij.

E nëse pas gjithë kësaj që kaloi nuk ka mundësi me u zgjidh ky problem, dhe secilit prej tyre i është ngushtuar jeta bashkëshortore, në këtë rast vjen shkurorëzimi duke i dhënë fund kësaj jete bashkëshortore e cila është shëndrruar në ferr pasi që duhej të ishte lumturi, mëshirë, qetësim dhe rehati.

Këto faza që i bëjnë pritë shkurorëzimit, apo që ndoshta e ndalin atë, i ka qartësuar sureja en Nisa në dy ajetet në vijim, ku Allahu i Madhëruar thotë:

“Burrat janë mbrojtësit dhe mbajtësit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën, e edhe sepse ata shpenzojnë (për t‘i mbajtur ato) nga mjetet e tyre të jetesës. Kështu, gratë e drejta janë të bindura me çiltërsi (ndaj Allahut dhe ndaj burrave të tyre) dhe në mungesë të bashkëshortëve të tyre, ruajnë çfarë Allahu i ka urdhëruar ato të ruajnë (dëlirësinë, ndershmërinë dhe pasurinë e bashkëshortëve të tyre etj). Sa për ato gra për të cilat ju shihni sjellje të dobët, në fillim i qortoni, (pastaj) mos pranoni të flini me to, (dhe më në fund) i rrihni ato (lehtë nëse kjo ndikon tek ato), por në qoftë se ato kthehen përsëri te bindja, atëherë mos kërkoni kundër tyre mjete (përçmuese e mërzitëse). Vërtet Allahu është kurdoherë më i Larti, më i Madhi. Në qoftë se keni frikë se prishen marrëdhëniet mes atyre dyve (burrit e gruas), caktoni dy gjykatës, një nga familja e tij dhe një nga familja e saj. Në qoftë se ata të dy dëshirojnë pajtimin, Allahu do të bëjë të mundur pajtimin e tyre. Vërtet Allahu është kurdoherë i Gjithëdituri, gjithnjë në Dijeni të plotë.” [en Nisa: 34-35]. 

Përse Islami e ka lënë shkurorëziminvetëm në dorën e burrit.

Nga ajo që kaloi më parë na u bë e qartë se legjitimiteti i shkurorzimit kishte vend të rendësishëm, nëse vërtetohet se kjo është shërimi i fundit për zgjedhje të problemeve bashkëshortore.

Por ka mbetur në këtë pikë edhe një pyetje e cila ka peshën e vetë nëse përgjigjja e saj kuptohet ashtu si duhet. Ajo pyetje është: Përse Islami e ka lënë shkurorëzimin vetëm në dorën e burrit??

Në fakt gruaja ka diçka në dorë, gjë e cila as nuk përmendet dhe bëhet fjalë për “El Hul‘u”, i cili është një ndarje ku bashkohet edhe gjyqi dhe nuk veçohet vetëm gruaja në të, siç është e ditur.

Kështu, në përgjigje të kësaj pyetje thuhet:

Përderisa ishte burri ai i cili pagoi prikën (mehrin) dhe të gjitha shpenzimet e tjera në jetën bashkëshortore, po kështu edhe shkurorëzimi është lënë në dorën e tij, pasi që ai nuk do të kursejë në ruajtjen e jetës bashkëshortore e që për formimin e saj ka shpenzuar, por do të jetë më i kujdesëshëm që formimi i kësaj baze familjare të vazhdojë të gëzojë qetësi dhe lumturi sa të ketë mundësi për këtë.

E sikur shkurorëzimi të ishte në dorën e gruas, do të shihnim gjëra si në vijim:

Shohim një burrë të ndërtojë pastaj e plotëson me orendi e kujdeset për rezultatet e pritura nga kjo shoqëri-shoqatë, pastaj shohim që gruaja, e cila është e mangët në logjikë dhe mendim, e shkatërron atë organizatë dhe i shkapërdis orenditë e saj për arsye nga më të kotat. Përse? Sepse nuk ka shpenzuar kur është formuar ajo organizatë, e ndoshta edhe ka pas dëshirë të largohet nga ajo që të provojë të tjera.

Jam i bindur se gruaja muslimane e drejtë në gjykim më beson mua para se të më besojë vetë burri, pasi që gjendja aktuale dhe gjestet e disa grave argumentojnë atë që folëm më herët, në kohën kur gruaja nuk e ka në dorë shkurorëzimin. E Allahu e di më së miri.

Dhe në mbyllje, o ju vëllezër muslimanë! Të përfaqësojmë Islamin tonë me veprat tona, aq sa të kemi mundësi për këtë dhe jo vetëm me fjalë, sepse Islami është fe e punës dhe praktikës dhe musliman është ai i cili i nënshtrohet me përkushtim urdhërave të Zotit të tij, Krijuesit të tij, duke i zbatuar ligjet e Tij.

Qëllimi i mirë, nijeti i sinqertë, vepra e mirë dhe mundimi i praktikimit të ligjit të Allahut, këto parime janë objekt i shikimit të Allahut robin e tij, siç ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Allahu nuk vështron në fizionomitë tuaja e as në pasuritë tuaja, por vështron në zemrat tuaja dhe në veprat tuaja.”[13]

O Vëllezër! Ju keni rastin të punoni për fenë dhe Islamin tuaj, pasi që ligji i vendit tuaj ua lejon juve të jeni shërbëtorë të fesë suaj me të gjithë lirinë. Ju duhet ta kuptoni se kjo liri është mirësi nga Allahu për juve, andaj ju porosis që ta shfrytëzoni këtë me punë serioze për përhapjen e mësimeve të islamit tuaj.

E Allahu pa dyshim se do të jetë me ju, nëse jeni të sinqertë në punët tuaja, sepse Allahu i Madhëruar është me ata të cilët punojnë dhe janë të sinqertë. Atyre u jep sukses dhe i udhëzon në të Drejtën.

______________________________________________

[1] - Vërejtje: Nxjerrja e haditheve të përmendura në libër nuk janë nga puna e autorit (RahimehUllah).

[2] - Trans. Muslimi (35), nga hadithi i Ebu Hurejres.

[3] - Trans. Buhariu (6612) dhe Muslimi (2657), nga hadithi i Ebu Hurejrës.

[4] - Trans. Buhariu (5065) dhe Muslimi (1400), nga hadithi i Ibën Mesudit.

[5] - Trans. El Bejhakiu në Suneni el Kubra (vëll.VII, f. 78), nga hadithi i Ebu Humam, e ka vërtetuar Albani në “Sahih el Xhami” (2941).

[6] - Trans. Buhariu (5136) dhe Muslimi (1419), nga hadithi i Ebu Hurejrës.

[7] - Trans. Buhariu (1088) dhe Muslimi (1339), nga hadithi i Ebu Hurejrës.

[8] - Trans. Tirmidhiu (2165), nga hadithi i Umerit. Shejh Albani (Rahimullah) e ka konsideruar të saktë në “Sahih el Xhami” (2546).

[9] - Trans. Buhariu (5233) dhe Muslimi (1341), nga hadithi i Ibën Abasit.

[10] - Trans. Ebu Davudi (4173), Tirmidhiu (2786), Nesai (5126) nga hadithi i Ebu Musa el Eshari. Shejh el Albani (Rahimullah) e ka konsideruar të saktë në “Sahih el Xhami” (323).

[11] - Trans. Muslimi (440), nga hadithi i Ebi Hurejres.

[12] - Trans. Nesai (5127), nga hadithi i Ebi Hurejres. Shejh Albani e ka konsideruar të saktë në “Sahih el Xhami” (503).

[13] - Trans. Muslimi (2563), nga hadithi i Ebi Hurejres.

 

MEHRI I GRUAS PER MARTESE.

Mehri (Dhurata e kurorës)

Feja islame i ka kushtuar rëndësi përkujdesjes ndaj gruas dhe respektimit të saj duke i dhënë të drejtën e posedimit të pasurisë. Në periudhën e injorancës paraislame gruas i janë mohuar të drejtat dhe kujdestari i saj ka zotëruar gjithë pasurinë e saj duke mos i dhënë mundësi që të posedojë pasuri dhe të menaxhajë pasurinë e saj.

Feja islame e ka çliruar gruan nga kjo padrejtësi duke e obliguar mehrin mbi burrin dhe duke e bërë atë të drejtë të gruas dhe jo të babait të saj. Asnjëri prej të afërmëve të saj nuk ka të drejtë të marrë diçka nga pasuria e saj përveç me lejen dhe pëlqimin e saj.

Allahu i Madhëruar thotë në Kuran:

“Jepuani grave dhuratën e kurorës së tyre (mehrin) më të mirë. Në qoftë se ato me dëshirën e tyre ju dhurojnë diçka nga pasuria e tyre, atëherë hajeni atë pasi ajo është e mirë dhe e lejuar për ju.”[1]

Dhënia e mehrit për gratë është obligim që nuk mund të kompensohet. Nëse ato i dhurojnë burrit diçka nga mehri i tyre pasi e kanë zotëruar atë pa detyrim jo nga turpi ose mashtrim, atëherë ai mund ta marrë atë dhe kjo nuk konsiderohet mëkat.

Nëse gruaja i dhuron burrit diçka prej pasurisë së saj nga turpi, frika ose mashtrimi, atëherë ajo nuk lejohet të merret.

Allahu i Madhëruar thotë në Kuran:

“Në qoftë se dëshironi të merrni një grua në vend të një gruaje tjetër dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe, mos merrni prej saj asgjë. A do t‘ia merrni atë pa të drejtë dhe në mënyrë mizore? Si mund t‘ia merrni atë kur ju keni qënë të bashkuar me njëri-tjetrin (në një shtrat) dhe ato kanë marrë prej jush një premtim të fortë?”[2]

Mehri është i obliguar t‘i jepet gruas nga burri për ta kënaqur atë pasi burri konsiderohet përgjegjës për gruan e tij.

Allahu i Lartësuar thotë në Kuran:

“Burrat janë përgjegjës për gratë sepse Allahu i ka preferuar disa mbi disa të tjerë dhe sepse ata kanë shpenzuar nga pasuritë e tyre.”[3]

Përveç kësaj, mehri është mjet për forcimin e lidhjes martesore dhe për realizimin e dashurisë dhe mëshirës në mes të bashkëshortëve.

Vlera e mehrit.

Juriprudenca islame nuk ka përcaktuar kufinj minimalë ose maksimalë për vlerën e mehrit. Njerëzit ndryshojnë në aspektin e pasurisë dhe varfërisë dhe secili vend ka traditat dhe zakonet e tij. Vlera e mehrit është lënë e lirë për t‘u përcaktuar nga secili sipas mundësisë së tij, gjëndjes financiare dhe traditave të familjes. Të gjitha argumentet tregojnë se kushti i vetëm i mehrit është që ai të jetë diçka me vlerë pa marrë parasysh nëse është në sasi të vogël apo të madhe. Lejohet që mehri të jetë një unazë hekuri, një enë e vogël me hurma, mësimi i Kuranit, etj. nëse të dy palët bien dakord për këtë.

01. Amir Bin Rebia tregon se një grua nga fisi Benu Fezare është martuar dhe mehri ka qënë një palë sandale. Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e ka pyetur: “A ke qënë dakord që të marrësh për mehr një palë sandale?” Gruaja tha: “Po”. Atëherë Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e lejoi këtë martesë.”[4] Transmetuar nga Ahmedi, Ibn Maxheh dhe Tirmidhiu i cili e konsideron hadithin të saktë.

02. Sehl Bin Sa‘di tregon se një grua ka shkuar tek Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe i ka thënë: “O i Dërguari i Allahut, unë ta dhuroj ty veten time.” Ajo qëndroi gjatë duke pritur përgjigjen dhe pastaj një burrë tha: “O i Dërguari i Allahut, a mund të martohem unë me të nëse ti nuk e do për vete?” Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e pyeti: “A ke ndonjë pasuri për t‘i dhënë asaj për mehr?” Ai tha: “Nuk kam asgjë tjetër përveç këtij izari.” *

Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i tha: “Nëse ia dhuron asaj këtë mbulojë nuk do të mbetet ty asgjë për t‘u mbuluar prandaj gjej diçka tjetër.” Burri tha: “Nuk gjej asgjë për t‘i dhënë.” Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i tha: “Kërko të gjesh qoftë edhe një unazë prej hekuri.” Burri kërkoi por nuk gjeti asgjë. Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e pyeti: “A ke mësuar përmendësh ndonjë pjesë nga Kurani?” Burri i tregoi atij suret që dinte dhe pastaj Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) tha: “U martoj juve me çfarë ti ke mësuar nga Kurani.”[5] Transmetuar nga Bukhariu dhe Muslimi.

Në disa transmetime të tjera të sakta thuhet: “Mësoi asaj çfarë ti di nga Kurani.”[6] Sipas transmetimit të Ebu Hurejres burri ka ditur rreth njëzet ajete kuranore.[7]

03. Enesi tregon se Ebu Talha kërkoi të fejohet me Ummu Sulejmin dhe ajo i tha: “Një burrë si ti nuk mund të refuzohet por ti je jobesimtar dhe unë jam muslimane. Mua nuk më lejohet që të martohem me ty. Nëse bëhesh musliman, atëherë ky është mehri im dhe nuk do të kërkoj gjë tjetër.” Me të vërtetë ajo u martua me të dhe Islami i tij ishte mehri i saj.”[8]

Këto hadithe argumentojnë lejimin e mehrit në vlerë të vogël si edhe lejimin e konsiderimit të diçkaje të dobishme për mehr. Mësimi i Kuranit dhe pranimi i Islamit janë gjëra të dobishme.

Hanefijtë e kanë vlerësuar mehrin minimal dhjetë derhem, ndërsa Malikijtë e kanë vlerësuar atë tre derhem. Këto vlerësime nuk bazohen në ndonjë argument të qëndrueshëm prandaj nuk mund të merren për bazë.

Hafidhi ka thënë: “Janë transmetuar disa hadithe që flasin për vlerën minimale të mehrit por asnjeri prej tyre nuk është i saktë.”

Ibn Kajjimi i ka analizuar hadithet e sipërpërmendura duke thënë: “Ummu Sulejm ka zgjedhur që të përfitojë nga Islami i Ebu Talhas dhe ia ka dhuruar veten atij nëse përqafon Islamin. Ajo ka parapëlqyer këtë në vend të pasurisë që mund t‘i jepte burri për mehr. Mehri është legjitimuar si e drejtë e gruas që ajo të përfitojë prej tij. Nëse gruaja preferon për mehr diturinë, besimin, të mësuarit e Kuranit ose pranimin e Islamit nga burrit, atëherë ky konsiderohet mehri më i dobishëm dhe më i preferuar. Në këtë rast nuk mund të themi se akti i martesës është bërë pa mehr. Ku bazohet gjykimi për vlerësimin e mehrit me tre apo dhjetë derhem duke përdorur analogjinë e vlefshmërisë së mehrit sipas rasteve të përmendura në argumentet e mësipërme? Gruaja në këtë rast nuk i ngjason gruas e cila ia ka dhuruar veten e saj Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) sepse kjo gjë është lejuar vetëm për Profetin (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe jo për besimtarët. Gruaja në rastin e dytë ia dhuron veten Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) pa pasur nevojën e miratimit të kujdestarit dhe pa kërkuar vlerën e mehrit. Ndërsa për njerëzit e tjerë martesa duhet të plotësohet me pëlqimin e kujdestarit dhe me pranimin e mehrit. Nëse mehri nuk është diçka materiale kjo do të thotë se gruaja e ka kompensuar atë me diçka të dobishme dhe nuk ia ka dhuruar veten burrit pa asnjë shpërblim. Allahu (Xheleshanuhu) e ka specifikuar vetëm për Profetin (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) që gruaja t‘ia dhurojë veten atij pa kërkuar mehr.”

Këto hadithe nuk përputhen me thëniet e disa dijetarëve si Ebu Hanifja dhe Ahmedi sipas një transmetimi, se mehri duhet të jetë vetëm në vlerë materiale dhe nuk lejohet që të jetë diçka e dobishme si p.sh. dituria, mësimi i Kuranit, etj.

Mendimi i Malikut se mehri minimal është tre derhem dhe mendimi i Ebu Hanifes se mehri minimal është dhjetë derhem nuk bazohen në argumente të qëndrueshme.

Në lidhje me mehrin ka edhe disa mendime të tjera që devijojnë nga e vërteta dhe nuk bazohen në asnjë argument nga Kurani, Tradita Profetike, mendimi unanim i dijetarëve islamë, analogjia apo thënia e ndonjë shoku të Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

Pretendimi i disave se hadithet e përmendura më sipër janë të specifikuara vetëm për Profetin (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), të anulluara ose banorët e Medines nuk kanë vepruar sipas tyre është pretendim i pabazuar në ndonjë argument dhe si i tillë nuk merret në konsideratë.

Transmetohet se njëri ndër banorët më të njohur të Medines, Sejid Bin Musejebi e ka martuar vajzën e tij duke e përcaktuar mehrin vetëm dy derhem dhe askush nuk e ka kundërshtuar këtë. “Përkundrazi kjo gjë është konsideruar shprehje e virtyteve të tij të larta. Abdurrahman Bin Aufi është martuar duke dhënë për mehr vetëm pesë derhem dhe Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e ka miratuar këtë martesë. Askush tjetër përveç Allahut (Xheleshanuhu) nuk ka të drejtë të përcaktojë kufinjtë e vlerës së mehrit.”

Përsa i përket vlerës maksimale të mehrit mund të themi se ai nuk është i kufizuar.

Omeri (radijAll-llahu anhu), duke folur në minber e ka ndaluar që mehri të jetë në vlerë më të madhe se 400 derhem. Pasi ka zbritur nga minberi një grua nga fisi Kurejsh e ka kundërshtuar duke i thënë: “A nuk e ke dëgjuar fjalën e Allahut të Madhëruar:

وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنطَارًا

“Dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe” [9]

Atëherë Omeri (radijAll-llahu anhu) tha: “O Zot më fal, ka njerëz që janë më të ditur se Omeri.” Pastaj u ngjit përsëri në minber dhe tha: “Më parë ua ndalova që vlera e mehrit të më e lartë se 400 derhem. Tani po u them se kush dëshiron mund të japë sa të dëshirojë nga pasuria e tij.”[10] Transmetuar nga Said Bin Mensuri dhe Ebu Ja‘la sipas një vargu të mirë transmetimi.

Abdullah Bin Mus‘abi tregon se Omeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Mos u jepni grave mehr më të lartë se 40 ons [11] argjend. Kush jep më shumë, do ta kaloj shtesën në arkën e shtetit.” Një grua i tha: “Nuk ke të drejtë ta bësh këtë.” Omeri (radijAll-llahu anhu) e pyeti: “Përse?” Gruaja i tha: “Sepse Allahu i Madhëruar ka thënë:

“Dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe” [12]

Atëherë Omeri (radijAll-llahu anhu) tha: “Kjo grua thotë të vërtetën ndërsa unë gabova.”[13]

Mospreferimi i teprimit në rritjen e vlerës së mehrit.

Feja islame i ka kushtuar rëndësi që t‘i japë mundësinë për t‘u martuar dhe për të shijuar kënaqësitë bashkëshortore një numri sa më të madh burrash dhe grash. Ky qëllim mund të realizohet vetëm me anë të lehtësimit të mjeteve të martesës në mënyrë të tillë që kjo të mundësohet edhe për të varfërit të cilët nuk kanë mundësi të japin shumë pasuri.

Meqënëse të varfërit përbëjnë shumicën, Islami nuk e pëlqen rritjen e vlerës së mehrit në mënyrë të tepruar. Ai na mëson se sa më i vogël të jetë mehri aq më e bekuar dhe e lumtur do të jetë martesa.

Aishja (radijAll-llahu anhu) tregon se Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Martesa më e bekuar është ajo që që ka më pak shpenzime.”[14]

Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Lumturia e gruas konsiston në vlerën e vogël të mehrit, lehtësimin e martesës dhe në moralin e saj të mirë. Fatkeqësia e saj konsiston në vlerën e madhe të mehrit, vështirësimin e martesës dhe në moralin e saj të keq.”[15]

Shumë njerëz i neglizhojnë këto mësime të larta dhe ndjekin zakonet e vjetra të periudhës paraislame për rritjen e vlerës së mehrit në mënyrë të tepruar. Ata nuk pranojnë të martojnë vajzat e tyre nëse burri nuk është i aftë të paguajë një vlerë të madhe pasurie për mehr. Kjo gjë ia vështirëson martesën burrit dhe e kthen gruan në një plaçkë që shitet dhe blihet. Shumë të rinj ankohen për këtë gjë sepse ajo ka shkaktuar shfaqjen e krizës së martesës e cila i dëmton burrat dhe gratë në mënyrë të barabartë. Nga ana tjetër, kjo ka shkaktuar shfaqjen e degjenerimit dhe degradimit moral pasi e ndaluara është bërë më e lehtë për t‘u arritur sesa e lejuara.

Përshpejtimi i pagimit të mehrit dhe shtyrja e tij.

Lejohet përshpejtimi i pagimit të mehrit dhe shtyrja e tij ose përshpejtimi i pagimit të një pjese të mehrit dhe shtyrja e pagimit të pjesës së mbetur sipas traditave dhe zakoneve të njerëzve.

Preferohet përshpejtimi i pagimit të një pjese të mehrit duke u bazuar në hadithin e transmetuar nga Ibn Abbasi (radijAll-llahu anhu) i cili tregon se Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e ka ndaluar Aliun (radijAll-llahu anhu) që të kryejë marrëdhënie intime me Fatimen derisa t‘i japë asaj një pjesë të mehrit. Aliu ka thënë: “Nuk posedoj asgjë për t‘i dhënë asaj.” Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e ka pyetur: “Ku e ke mburojën tënde?” Atëherë Aliu i dha asaj mburojën e tij.”[16] Transmetuar nga Ebu Daudi, Nesaiu dhe Hakimi i cili e konsideron hadithin të saktë.

Ebu Daudi dhe Ibn Maxheh transmetojnë se Aishja (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Më ka urdhëruar Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) që ta lejoj një grua të kryejë marrëdhënie intime me burrin e saj para se ai t‘i japë asaj diçka nga mehri.”[17]

Ky hadith tregon se lejohet që bashkëshortët të kryejnë marrëdhënie intime para se burri t‘i japë diçka nga mehri gruas. Ndërsa hadithi i transmetuar nga Ibn Abbasi (radijAll-llahu anhu) tregon se ndalimi i kryerjes së marrëdhënieve intime para se burri t‘i japë gruas diçka nga mehri është i preferuar.

Euzaiu ka thënë: “Muslimanët e parë e kanë preferuar moskryerjen e marrëdhënieve intime në mes bashkëshortëve para dhënies së një pjese të mehrit.”

Zuhriu ka thënë: “Tradita Profetike na mëson se bashkëshortët nuk duhet të kryejnë marrëdhënie intime para se burri t‘i japë gruas diçka nga mehri ose ndonjë rrobë. Kështu kanë vepruar dhe muslimanët e parë.”

Burri ka të drejtë të kryejë marrëdhënie me gruan e tij dhe ajo duhet t‘i dorëzohet atij dhe të mos e refuzojë edhe nëse nuk i ka dhënë ende mehrin e përshpejtuar për të cilin kanë rënë dakort edhe pse ky mehr është haku (e drejtë) i, e saj.

Ibn Hazmi ka thënë: “Kur dikush martohet, pa marrë parasysh nëse e ka përcaktuar shumën që do t‘i japë gruas ose jo, ai ka të drejtë të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij me ose pa dëshirën e saj. Burri është i obliguar që t‘i japë më vonë gruas vlerën e mehrit me ose pa dëshirën e tij. Mosdhënia e një pjese të mehrit nuk është shkak për ndalimin e marrëdhënieve bashkëshortore.Burrit i jepet e drejta që të kryej marrëdhënie me të edhe para dhënies së mehrit, ndërsa gruas i jepet e drejta të përfitojë mehrin prej burrit të saj sipas mehrit që ai ka (i gjendet). Nëse nuk e kanë përcaktuar vlerën e mehrit, atëherë ai duhet t‘i japë gruas vlerën e mehrit mesatar ose një vlerë tjetër më të vogël apo më të madhe nëse bien dakord për këtë.”

Ebu Hanifja ka thënë: “Burri ka të drejtë të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij me ose pa dëshirën e saj nëse ata kanë rënë dakord për shtyrjen e dhënies së mehrit sepse ajo vetë ka rënë dakort për shtytjen e mehrit dhe kjo nuk e rrëzon të drejtën e tij (burrit). Nëse ata kanë rënë dakord për parapagimin e mehrit ose të një pjese të tij, atëherë burrit i lejohet të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij derisa t‘i japë asaj vlerën e mehrit për të cilën ata kanë rënë dakord. Gruaja ka të drejtë të refuzojë kryerjen e marrëdhënieve intime derisa burri të parapaguajë vlerën e mehrit për të cilën ata kanë rënë dakord.”

Ibn Mundhiri ka thënë: “Të gjithë dijetarët që dimë kanë rënë dakord se gruaja ka të drejtë të refuzojë kryerjen e marrëdhënieve intime derisa burri t‘i japë asaj mehrin.”

Autori i librit “El- Muhal-la” e ka debatuar (diskutuar) këtë mendim (mendimin e Ibn Mundhirit) dhe ka thënë: “Të gjithë dijetarët islamë janë dakord se me lidhjen e aktit të martesës ajo bëhet bashkëshortja e tij. Gruaja konsiderohet e lejuar për burrin dhe burri konsiderohet i lejuar për gruan. Ata që mendojnë se gruaja ka të drejtë të refuzojë kryerjen e marrëdhënieve intime derisa burri t‘i japë asaj mehrin ose një pjesë të tij kanë ndarë burrin nga gruaja e tij pa pasur ndonjë argument nga Kurani ose Tradita Profetike për këtë.”

E vërteta është ajo që kemi thënë më sipër se burrit nuk i mohohet e drejta e tij dhe gruas e drejta e saj e mehrit. Burri ka të drejtë të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij me ose pa dëshirën e saj dhe ai është i obliguar t‘i japë asaj nga pasuria që ka vlerën e mehrit me ose pa dëshirën e tij. Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e ka konfirmuar vërtetësinë e thënies: “Secilit jepi të drejtën e tij.”[18]

Kur obligohet dhënia e mehrit të caktuar plotësisht.

Mehri i caktuar duhet të jepet i plotë në rastet e mëposhtme:

01 - Kur ndodh kryerja e marrëdhënieve intime duke u bazuar në fjalën e Allahut të Madhëruar:

“Në qoftë se dëshironi të merrni një grua në vend të një gruaje tjetër dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe, mos merrni prej saj asgjë. A do t‘ia merrni atë pa të drejtë dhe në mënyrë mizore? Si mund t‘ia merrni atë kur ju keni qënë të bashkuar me njëri-tjetrin (në një shtrat) dhe ato kanë marrë prej jush një premtim të fortë?”[19]

02 - Kur njëri prej bashkëshortëve vdes para kryerjes së marrëdhënieve intime.Ky është mendimi unanim i gjithë dijetarëve.

03 - Ebu Hanifja mendon se në qoftë se bashkëshortët qëndrojnë vetëm, atëherë gruaja ka të drejtën e mehrit të plotë. Kjo është e vlefshme për rastin kur burri dhe gruaja qëndrojnë në një vend vetëm dhe janë të sigurtë se nuk i sheh kush dhe nuk ka asnjë pengesë ligjore për kryerjen e marrëdhënieve intime si p.sh. njëri prej tyre të jetë duke plotësuar një agjërim të detyrueshëm ose gruaja të jetë me menstruacione. E njëjta gjë vlen edhe në rastin kur ata rrinë vetëm dhe nuk ka asnjë pengesë fizike ose natyrore për kryerjen e marrëdhënieve intime si p.sh. njëri prej tyre të mos jetë i aftë për kryerjen e marrëdhënieve intime për shkak të ndonjë sëmundjeje ose me ta ndodhet një person i tretë.

Ebu Hanifja e argumenton mendimin e tij me transmetimin e Ebu Ubejdes nga Zaide Bin Ebu Eufa i cili thotë: “Katër prijësit e parë të udhëzuar e të drejtë të muslimanëve kanë gjykuar se kur mbyllet dera dhe ulen perdet atëherë obligohet dhënia e mehrit.”[20]

Vekiu transmeton se Nafi Bin Xhubejri ka thënë: “Shokët e Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) kanë thënë se kur ulen perdet dhe mbyllet dera atëherë obligohet dhënia e mehrit.” Sepse ajo e ka plotësuar detyrimin e saj duke ia dorëzuar veten e saj bashkëshortit dhe për rrjedhojë asaj i takon mehri.

Shafiu, Maliku dhe Daudi e kanë kundërshtuar këtë mendim duke thënë: “Mehri i plotë duhet të jepet vetëm kur bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime.[21] Kur bashkëshortët qëndrojnë në një vend vetëm, atëherë obligohet dhënia e gjysmës së mehrit duke u bazuar në fjalën e Allahut të Lartësuar:

“Nëse i divorconi ato para kryerjes së marrëdhënieve intime, dhe më parë u keni caktuar atyre një dhuratë martese (mehr) të caktuar, atëherë duhet t‘u jepni atyre gjysmën e asaj që keni caktuar.”[22]

Obligohet dhënia e gjysmës së mehrit kur divorci ndodh para se burri ta prekë gruan me të cilën nënkuptohet kryerja e marrëdhënieve intime. Në rastin e të ndenjurit të bashkëshortëve vetëm nuk ndodh prekja dhe si rrjedhim, nuk obligohet dhënia e mehrit të plotë. Shurejhu ka thënë: “Nuk kam dëgjuar që Allahu të ketë përmendur në Kuran derë ose perde. Nëse burri pretendon se ai nuk e ka prekur gruan, atëherë ai duhet të japë vetëm gjysmen e mehrit.”

Said Bin Mensuri transmeton se Ibn Abbasi ka thënë në lidhje me një burrë që ka ndenjur vetëm me gruan e tij dhe më pas e ka divorcuar atë duke pretenduar se nuk e ka prekur: “Ai duhet të japë gjysmën e mehrit.”[23]

Abdurrezaku transmeton se Ibn Abbasi ka thënë: “Mehri i plotë obligohet vetëm kur burri kryen marrëdhënie intime me gruan.”

Obligimi i dhënies së mehrit të përcaktuar në një martesë të parregullt pas kryerjes së marrëdhënieve intime.

Në qoftë se një burrë martohet me një grua, kryejnë marrëdhënie intime së bashku dhe më vonë rezulton se akti i martesës nuk ka qënë i rregullt për ndonjë arsye, atëherë obligohet që burri t‘i japë gruas mehrin e caktuar plotësisht. Ebu Daudi transmeton se Basra Bin Ekthemi është martuar me një grua të pamartuar më parë dhe pasi ka kryer marrëdhënie me të ka rezultuar se ajo është shtatzënë nga një burrë tjetër. Kur i ka treguar Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) për këtë, ai ka thënë: “Gruas i jepet mehri i plotë sepse ke kryer marrëdhënie me të. Fëmija i saj do të jetë skllavi yt dhe kur ajo të lindë, fshikullojeni me kamxhik.”[24]

Ky hadith tregon se obligohet dhënia e mehrit të plotë në një martesë të parregullt nëse bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime. Nga ana tjetër, ky hadith argumenton pavlefshmërinë dhe prishjen e martesës me një grua shtatzënë nga marrëdhëniet jashtë kurore.

Martesa pa përmendjen e mehrit.

Martesa pa përmendjen e mehrit është e vlefshme sipas mendimit të shumicës së dijetarëve duke u bazuar në fjalën e Allahut të Lartësuar:

“Nuk është mëkat për ju nëse i divorconi gratë para kryerjes së marrëdhënieve intime me to dhe para se t‘u caktoni atyre vlerën e mehrit.”[25]

Ky ajet do të thotë se nuk është mëkat ndarja e gruas para kryerjes së marrëdhënieve intime dhe para caktimit të mehrit.

Nëse dikush martohet pa e caktuar mehrin duke e kushtëzuar mosdhënien e tij, atëherë martesa nuk është e vlefshme. Ky është mendimi i Malikijve dhe Ibn Hazmit i cili ka thënë: “Nëse burri kushtëzon mosdhënien e mehrit, atëherë martesa është e parregullt duke u bazuar në fjalën e Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Çdo kusht që nuk është përmendur në librin e Allahut (Xheleshanuhu) është i pavlefshëm.”[26] Kushtëzimi i mosdhënies së mehrit nuk është i përmendur në librin e Allahut, prandaj ai është i pavlefshëm. Përkundrazi, Allahu (Xheleshanuhu) përmend në librin e Tij atë çka e hedh poshtë këtë kusht. Ai thotë në Kuran:

“Jepuani grave dhuratën e kurorës së tyre (mehrin) më të mirë.”[27]

Pra është e qartë që ai është një kusht i pavlefshëm dhe martesa e përmendur më sipër (me vënien kusht mos dhënien e mehrit) nuk është lidhur veçse duke e konsideruar të saktë atë çka në të vërtetë është e gabuar .Përfundimisht kjo martesë nuk është e saktë.

Hanefijtë mendojnë se martesa është e rregullt sepse mehri sipas tyre nuk është prej kushteve dhe bazave të aktit të martesës.

Obligimi i dhënies së mehrit mesatar pas kryerjes së marrëdhënieve intime ose vdekjes së burrit para kryerjes së marrëdhënieve intime.

Nëse burri kryen marrëdhënie intime me gruan ose vdes para kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë gruaja ka të drejtën e mehrit mesatar dhe trashëgimisë. Ebu Daudi transmeton se Abdullah Bin Mes‘udi ka thënë në lidhje me këtë çështje: “Po them mendimin tim në lidhje me këtë çështje, nëse është i saktë, ai është prej Allahut (Xheleshanuhu) dhe nëse nuk është i saktë, ai është prej meje. Në këtë rast gruaja ka të drejtën e mehrit që u jepet grave të tjera të ngjashme me të pa i shtuar apo hequr diçka. Gruaja duhet të respektojë periudhën e pritjes dhe ajo ka të drejtë në trashëgimi.” Makil Bin Jesari është ngritur dhe ka thënë: “Vërtetoj se ke gjykuar sipas gjykimit të Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) në rastin e Berva Bint Vashik.”[28]

Të këtij mendimi janë edhe Ebu Hanifja, Ahmedi, Daudi dhe Shafiu sipas thënies së tij më të saktë.

Mehri mesatar.

Mehri mesatar është mehri të cilin e meriton gruaja dhe i cili u jepet grave të ngjashme me të gjatë kohës së lidhjes së aktit të martesës në moshë, bukuri, pasuri, zgjuarsi, besim, virgjëri, ka qenë e martuar më parë, vendi dhe gjithçka që është shkak për ndryshimin e sasisë së mehrit. Kjo ngjashmëri merret parasysh në kohën dhe vendin e nënshkrimit të aktit. Ngjashmëria merret në konsideratë edhe në aspektin e të pasurit fëmijë apo jo sepse vlera e mehrit të një gruaje ndryshon në varësi të këtyre cilësive.

Gruaja duhet të krahasohet me gratë e afërta me të nga ana e babait si motra, halla dhe vajzat e xhaxhallarëve. Ndërsa Ahmedi ka thënë: “Gruaja mund të krahasohet me gratë e afërta me të si nga ana e babait ashtu dhe nga ana e nënës.”

Nëse gruaja nuk ka ndonjë grua të afërt nga ana e babait që mund të krahasohet me të për të caktuar vlerën e mehrit, atëherë gruaja mund të krahasohet me një grua jo të afërt familja e së cilës i ngjason familjes së saj.

Martesa e vajzës që nuk e ka arritur moshën madhore me një vlerë mehri më të vogël se mesatarja

Shafiu, Daudi, Ibn Hazmi dhe dy shokët e Ebu Hanifes mendojnë se babait nuk i lejohet që ta martojë vajzën e tij që nuk e ka arritur moshën madhore me një vlerë mehri më të vogël se mesatarja. Vajza nuk është e detyruar ta pranojë gjykimin e babait sepse mehri mesatar është e drejtë e saj dhe babai nuk ka të drejtë të ndërhyjë në pasurinë e saj.

Ebu Hanifja ka thënë: “Nëse babai e marton vajzën e tij që nuk e ka arritur moshën madhore me një vlerë mehri më të vogël se mesatarja, kjo është e lejuar. Kjo gjë lejohet kur martesa bëhet vetëm nga babai ose gjyshi i vajzës.”

Përgjysmimi i mehrit.

Burri është i obliguar t‘i japë gjysmën e vlerës së mehrit gruas të cilën e divorcon para kryerjes së marrëdhënieve intime nëse ata e kanë caktuar vlerën e mehrit para martesës. Allahu i Lartësuar thotë:

“Nëse i divorconi ato para kryerjes së marrëdhënieve intime, dhe më parë u keni caktuar atyre një dhuratë martese (mehr) të caktuar, atëherë duhet t‘u jepni atyre gjysmën e asaj që keni caktuar përveç nëse ato ju falin ose ju fal ai në dorën e të cilit është lidhja e kurorës. Me të vërtetë falja është më afër devotshmërisë. Mos e harroni bamirësinë ndërmjet jush. Vërtet Allahu shikon çfarë veproni.”[29] 

Domosdoshmëria e kompensimit të mehrit.

Nëse burri e divorcon gruan para kryerjes së marrëdhënieve intime dhe ata nuk e kanë përcaktuar vlerën e mehrit në kohën e nënshkrimit të aktit, atëherë ai duhet t‘i japë gruas një vlerë kompensimi të mehrit. Ky është njëri prej llojeve të lirimit me mirësi për të cilin Allahu i Lartësuar flet në ajetin e mëposhtëm:

فَإمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ

“Ose mbajini ato me dashamirësi ose lirojini me mirësi.”[30]

Të gjithë dijetarët islamë janë të mendimit se gruas së cilës nuk i është caktuar mehri më përpara dhe që ndahet para kryerjes së marrëdhënieve intime, nuk i jepet gjë tjetër përveç kompensimit. Vlera e kompensimit ndryshon në varësi të pasurisë së burrit. Ai nuk ka kufinj të caktuar duke u bazuar në fjalën e Allahut të Madhëruar:

“Nuk është mëkat për ju nëse i divorconi gratë para kryerjes së marrëdhënieve intime me to dhe para se t‘u caktoni atyre vlerën e mehrit, por kompensoni ato; i pasuri sipas mundësisë së tij dhe i varfëri sipas mundësisë së tij. Kompensimi me dashamirësi është obligim për besimtarët e devotshëm.”[31]

Anullimi i mehrit.

Burri nuk është i obliguar t‘i japë gruas mehrin kur ndarja ndodh nga ana e gruas para kryerjes së marrëdhënieve intime. Kështu nëse gruaja e braktis fenë islame ose e prish aktin e martesës për shkak të pamundësisë së burrit për të përballuar shpenzimet financiare ose për shkak të të metave të tij, atëherë ajo nuk ka të drejtë mehri. E njëjta gjë vlen edhe kur burri e prish aktin e martesës për shkak të të metave të gruas ose kur gruaja bën zgjedhjen e prishjes së martesës pas arritjes së moshës madhore.

Gruaja në këto raste nuk përfiton kompensim mehri sepse prishja e martesës është bërë nga ana e saj.

Mehri anullohet gjithashtu edhe në rastin kur gruaja vetë kërkon që burri mos t‘ia japë mehrin para kryerjes së marrëdhënieve intime ose kur ajo i‘a dhuron mehrin burrit të saj. Në këtë rast mehri anullohet nga gruaja dhe është e drejta e saj të veprojë si të dëshirojë me të.

Rritja e vlerës së mehrit pas nënshkrimit të aktit të martesës.

Ebu Hanifja ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit pas nënshkrimit të aktit të martesës është e pranueshme nëse bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime ose kur burri vdes. Nëse burri e divorcon gruan para kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë rritja e vlerës së mehrit nuk është e pranueshme dhe gruaja ka të drejtë që të marrë vetëm gjysmën e mehrit të caktuar.” *

Maliku ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit është e pranueshme nëse bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime. Nëse burri e divorcon gruan para kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë ajo ka të drejtë të marrë gjysmën e shtesës dhe gjysmën e mehrit të caktuar. Nëse burri vdes para kryerjes së marrëdhënieve intime dhe para dhënies së shtesës së mehrit, atëherë rritja e vlerës së mehrit nuk është e vlefshme dhe gruaja ka të drejtë të marrë vetëm mehrin e caktuar.”

Shafiu ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit konsiderohet dhuratë. Nëse burri ia ka dhënë atë gruas, ajo lejohet. Nëse jo, ajo nuk është e vlefshme.”

Ahmedi ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit ka të njëjtin gjykim sikurse mehri i caktuar.”

Mehri i mbajtur sekret dhe mehri i shpallur.

Nëse dy palët e martesës bien dakord për mbajtjen sekret të vlerës së mehrit dhe shpallin para njerëzve një vlerë më të madhe, lind pyetja: Nëse lindin mosmarrveshje në mes palëve, si mund të veprojë gjykatësi?

Ebu Jusufi ka thënë: “Gjykatësi duhet të gjykojë sipas vlerës së mbajtur sekret sepse ajo përfaqëson vullnetin dhë qëllimin e vërtetë të palëve.”

Disa dijetarë të tjerë mendojnë se gjykatësi duhet të marrë në konsideratë vlerën e mehrit të shpallur gjatë aktit të martesës. Çfarë ka qënë sekret e di vetëm Allahu (Xheleshanuhu) dhe gjykimi duhet të bazohet në atë që dihet. Ky është mendimi i Ebu Hanifes, Muhamedit, Ahmedit (sipas thënies së transmetuar nga Ethremi), Shabiut, Ibn Ebu Lejlës dhe Ebu Ubejdit.

Marrja e mehrit.

Nëse gruaja nuk e ka arritur moshën madhore, atëherë babai i saj ka të drejtë ta marrë mehrin sepse ai është kujdestari i pasurisë së saj prandaj atij i takon ta marrë këtë mehr njëlloj siç i takon të marrë vleftën e mallit të saj pas shitjes së tij. Nëse gruaja nuk ka baba ose gjysh, atëherë kujdestari i saj financiar e merr mehrin e saj dhe e lë atë në ruajtje të por ai nuk ka të drejtë ta përdorë atë pa lejen e gjykatës përkatëse. Përsa i përket mehrit të gruas së rritur që ka qënë e martuar më përpara, askush nuk ka të drejtë ta marrë atë pa lejen e saj nëse është e pjekur sepse vetëm ajo mund të veprojë me pasurinë e saj. Nëse babai e merr mehrin në praninë e saj, kjo nënkupton se ajo e lejon atë që të veprojë në këtë mënyrë pasi heshtja e saj konsiderohet aprovim i veprimit të babait.

“Ndërsa mehri i vajzës që nuk ka qënë e martuar më përpara por që është në moshë madhore dhe e shëndoshë nga ana mendore, nuk mund të merret nga babai pa miratimin e saj nëse e ka arritur moshën juridike [32] sikurse gruaja që ka qënë e martuar më përpara, ndërsa burri konsiderohet se ka dalë nga kjo përgjegjësi pasi leja e saj për marrjen e mehrit nga babai i saj i ngjason rastit kur babai merr vleftën e mallit të saj pas shitjes së tij.”

Disa dijetarë mendojnë se babai ka të drejtë ta marrë mehrin pa miratimin e saj sepse ajo i ngjason vajzës së vogël në moshë dhe sepse kjo është në traditën e njerëzve.

Paja e nuses.

Paja përfshin orenditë shtëpiake dhe rrobat që gruaja dhe familja e saj përgatisin që ajo t‘i marrë me vete tek shtëpia e burrit pas martesës. Eshtë bërë traditë që gruaja dhe familja e saj të pajisin shtëpinë bashkëshortore me orendi të ndryshme dhe ky është një mjet për ta bërë gruan të lumtur me rastin e dasmës së saj.

Nesaiu trensmeton se Aliu (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Profeti (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e ka përgatitur Fatimen me rastin e martesës duke i dhënë asaj një rrobë kadifeje, një shakull dhe një jastek të mbushur me bimë me aromë të mirë.”[33]

Kjo nuk është gjë tjetër veçse traditë e njerëzve.

Në aspektin fetar përgjegjësi i vetëm për mbushjen e shtëpisë me orendi dhe gjëra të tjera të nevojshme është burri. Gruaja nuk është përgjegjëse për ta bërë këtë pa marrë parasysh vlerën e mehrit që i është dhënë, edhe nëse vlera e mehrit është shtuar me qëllim përgatitjen e pajës. Mehri i jepet gruas në këmbim të kënaqësive bashkëshortore dhe jo për mbushjen e shtëpisë bashkëshortore me orendi dhe gjëra të tjera. Mehri është e drejtë vetëm e gruas dhe babai, burri apo dikush tjetër nuk kanë të drejtë ta përdorin atë.

Malikijtë mendojnë se mehri nuk është e drejtë vetëm e gruas dhe për pasojë, ajo nuk mund ta përdorë atë për të mbuluar shpenzimet e saj apo për të paguar ndonjë borxh që ajo ka. Gjithsesi, lejohet që mehri të përdoret për shpenzimet e saj nëse gruaja është nevojtare dhe për të paguar ndonjë borxh të vogël nëse vlera e mehrit është e madhe.

Gruaja nuk ka të drejtë të bëjë gjërat e sipërpërmendura sepse ajo është e obliguar që të përgatisë pajën e saj dhe të mbushë shtëpinë bashkëshortore me orendi. Sipas traditave të njerëzve, gruaja e përgatit pajën me vlerën e mehrit që ka marrë nga burri para kryerjes së marrëdhënieve intime ose me vlerën e mehrit që ajo do të marrë nga burri nëse dhënia e mehrit është shtyrë. Nëse dhënia e një pjese të mehrit është shtyrë pas kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë gruaja nuk është e obliguar ta përdorë shumën që do të marrë më vonë për pajisjen e shtëpisë përveç rastit kur kjo është kushtëzuar apo është traditë.

Ligjëvënësit janë mbështetur mbi shkollën juridike malikije kur kanë përgatitur projektligjin e gjëndjes civile në lidhje me këtë çështje. Artikulli 66 i këtij projektligji thotë: “Gruaja është e obliguar të përgatisë pajën e saj me vlerën e mehrit që i është dhënë paraprakisht para kryerjes së marrëdhënieve intime nëse palët nuk kanë rënë dakord ndryshe. Nëse burri nuk i ka dhënë gruas paraprakisht asnjë vlerë nga mehri, atëherë ajo nuk është e obliguar të përgatisë pajën përveç nëse ata kanë rënë dakord për këtë apo kjo është traditë e njerëzve.” [34]

Ndërsa paja të cilën gruaja e përgatit nga pasuria e saj ose e babait të saj, ajo konsiderohet pronë e gruas dhe burri apo dikush tjetër nuk kanë të drejtë mbi të. Gruaja mund ta lejojë burrin dhe musafirët e tij që të përfitojnë prej saj. Gjithsesi, nëse ajo nuk dëshiron ajo ka të drejtë ta ndalojë burrin që të përfitojë prej pajës së saj dhe burri nuk mund ta detyrojë atë që të veprojë ndryshe.

Maliku ka thënë: “Burri ka të drejtë që të përfitojë nga paja e gruas së tij në përputhje me traditat e njerëzve.”

______________________________________________

[1] - Kuran: En Nisa 4

[2] - Kuran: En Nisa 20-21

[3] - Kuran: En Nisa 34

[4] - Hadith Daif – i dobët. “Irvaul Galil” 1926. E ka nxjerrë Ahmedi 3/445, Tirmidhiu 1113, Ibën Maxheh 1888 dhe Bejhakiu 7/138.

* Izari është një lloj rrobe me të cilën mbulohet gjysma e poshtme e trupit.

[5] - Buhariu: 5087, 5871, “Kapitulli i martesës” dhe “Kapitulli i veshmbathjeve”, Muslimi: 3472, “Kapitulli i martesës”, Ebu Daudi 2111, Nesai 3359, Tirmidhiu 1114.

[6] - Muslimi 3473.

[7] - Transmetim i dobët. “Sunenu Ebi Daud” 2112.

[8] - Hadith Sahih. “Sunenu en Nesai” 3341.

[9] - Kuran: En Nisa 20

[10] - Ether Daif – Munker (i dobët dhe i papranueshëm në domethënie). “Irvaul Galil” 6/347-348. E ka nxjerrë Bejhakiu 7/233.

[11] - Njësi mase e barabartë me 28.35 gram. (Shënim i përkthyesit).

[12] - Kuran: En Nisa 20

[13] - Transmetim i dobët. “Irvaul Galil” 6/347-348.

[14] - Hadith Daif – i dobët. “Irvaul Galil” 1928. E ka nxjerrë Nesai 1/99, Ibën Ebi Shejbe 7/19/2, Bejhakiu 7/235, El Hakim 2/178.

[15] - Hadith Daif – i dobët. “Irvaul Galil” 6/350. E ka nxjerrë Ahmedi 6/77, 91, Ibën Hibani 1256, Bejhakiu dhe el Hakim 2/181.

[16] - Hadith Sahih. “Sunenu Ebi Daud” 2125, 2126, “Sunenu en Nesai” 3375, 3376.

[17] - Hadith Daif – i dobët. “Sunenu Ebi Daud” 2128, “Sunenu Ibën Maxheh” 1992.

[18] - Buhariu “Kapitulli i agjërimit” dhe “Kapitulli i edukatës”, Tirmidhiu 2413.

[19] - Kuran: En Nisa 20-21

[20] - Transmetim i saktë nga Umeri dhe Aliu. “Irvaul Galil” 1837. E ka nxjerrë Ahmedi, Bejhakiu, Ibën Ebi Shejbe, Darakutni.

[21] - Maliku mendon se kur gruaja qëndron vetëm me burrin për një kohë të gjatë atëherë obligohet dhënia e mehrit të plotë edhe nëse nuk kanë kryer marrëdhënie intime. Ibn Kasim dhe njëri prej pasuesve të tij e ka përcaktuar këtë periudhë një vit.

[22] - Kuran: El Bekare 237

[23] - Ether Sahih – i saktë. Shejh Albani e ka përmendur në “Es Silsiletu ed Daife” në shënimet e hadithit me nr. 1019. Atë e ka nxjerrë Bejhakiu.

[24] - Hadith Daif – i dobët. “Sunenu Ebi Daud” 2131.

[25] - Kuran: El Bekare 236

[26] - Nxjerrja e tij është përmendur më parë.

[27] - Kuran: En Nisa 4

[28] - Ether Sahih. “Irvaul Galil” 1939. E ka nxjerrë Ebu Daudi 2114, Nesai 3354, Tirmidhiu 1145, Ibën Maxheh 1891, etj.

[29] - Kuran: El Bekare 237

[30] - Kuran: El Bekare 229

[31] - Kuran: El Bekare 236

* Në këtë mënyrë është vepruar në mënyrë të vazhdueshme.

[32] - Mosha juridike sipas legjislacionit egjiptian është 21 vjeç.

[33] - Me zinxhir transmetimi të dobët. “Sunenu en Nesai” 3384. Por ka ardhur në hadith të saktë tek Ibën Maxheh 4152, nga Aliu (radiallahu anhu) se: “Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) i solli Aliut dhe Fatimes një rrobe të bardhë për ata dy –një copë e bardhë prej leshi- të cilën Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) e kishte përgatitur për ata dy, si dhe një jastëk të mbushur me bimë dhe një shakull (enë prej lëkure).”

[34] - Rregullat e gjendjes civile fq 214 Dr . Jusuf Musa.

 

 Respektimi i Prindërve në Islam.

Muslimani beson në të drejtën e prindërve të tij mbi të dhe në obligueshmërinë e respektimit të tyre, bindjes ndaj tyre dhe bamirësisë ndaj tyre. Jo sepse ata kanë qenë shkak i ardhjes së tij në jetë, as sepse ata i kanë bërë mirë atij dhe janë përpjekur e munduar për rritjen e tij, dhe kështu ai duhet t‘u kthejë të mirën me të mirë, por sepse Allahu i Madhëruar e ka bërë të obligueshme bindjen ndaj tyre dhe i ka ngarkuar fëmijës mirësjelljen dhe bamirësinë ndaj prindërve të tij, madje Ai ka bashkuar mes të drejtës së prindërve dhe të drejtës së Tij për t‘u adhuruar vetëm Ai dhe asgjë tjetër përveç Tij.

Allahu i Madhëruar thotë: “Zoti yt ka përcaktuar (urdhëruar) që të mos adhuroni askënd e asgjë veç Atij dhe që të jesh i përkushtuar ndaj prindërve të tu. Në qoftë se njëri prej tyre ose të dy ata arrijnë moshën e pleqërisë dhe ti je gjallë me ta, mos u thuaj atyre ndonjë fjalë pakënaqësie e mosrespekti, as mos e ngrini zërin duke u thënë “Uf!”, por folu atyre shprehje nderuese e me respekt. Dhe ule mbi ta krahun e nënshtrimit, të mirësisë e të përuljes me mëshirë dhe thuaj: “Zoti im! Mëshiroji ata dy siç më rritën mua, kur unë isha i mitur!” [El Isra: 23-24].

Allahu i Madhëruar gjithashtu thotë: “Dhe Ne kemi kërkuar nga njeriu të jetë i përkushtuar e i dëgjueshëm ndaj prindërve të tij. Nëna e tij e mbarti atë me mundime pas mundimesh e vështirësi pas vështirësish dhe dhënia e gjirit është dy vjet –më falendero Mua dhe prindërit e tu –tek Unë është kthimi i fundit.” [Lukman: 14].

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), atij burrit i cili e pyeti: “Kush ka më shumë të drejtë për shoqërinë dhe kujdesin tim?”, i tha: “Nëna jote.” –Po pastaj? –Nëna jote. –Po pastaj? –Nëna jote. –Po pastaj? –Babai yt.”[1]

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Allahu ua ka bërë të ndaluar (haram) mosrespektimin e nënave, mosdhënien dhe kërkimin dhe varrosjen e vajzave të gjalla. Ai e urren për ju thashethemet, pyetjet e shumta dhe shpërdorimin e pasurisë.”[2]

Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “A t‘iu njoftoj për gjynahet më të mëdha nga të mëdhatë? – Po, o i Dërguari i Allahut! –thanë ata. –Shokvënia Allahut, mosrespekti i prindërve dhe –atëherë u ngrit ulur pasi ishte i mbështetur dhe tha- a nuk është fjala e rremë dhe dëshmia e rreme?! A nuk është fjala e rreme dhe dëshmia e rreme (prej gjynaheve më të mëdha)?!” –Pastaj vazhdoi ta përsërishte këtë saqë Ebu Bekra thotë: Thashë me vete: Ah! Sikur të heshtte!”[3]

Dhe ka thënë: “Fëmija nuk mund t‘ia shlyejë prindit të tij vetëm në rast se e gjen atë të jetë skllav, pastaj ta blejë dhe ta lirojë atë.”[4]

Ndërsa Abdullah ibën Mesudi (radijAll-llahu anhu) ka thënë: Pyeta të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): Cila është puna më e dashur tek Allahu i Lartësuar? Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) tha: “Sjellja mirë me prindërit.” – Po pas kësaj? –Xhihadi në Rrugë të Allahut.” – Pastaj aty erdhi një burrë i cili i kërkonte leje të Dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) për të shkuar në xhihad dhe ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i tha: “A i ke gjallë prindërit? – Po, -tha ai. –Atëherë tek ata bëj xhihad (përpiqu të kujdesesh për ta)!”[5]

Një burrë prej ensarëve erdhi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe i tha: O i Dërguari i Allahut! A ka mbetur ndonjë gjë nga bamirësia ime ndaj prindërve të mi, pas vdekjes së tyre? – “Po, katër gjëra: Lutja dhe kërkimi falje për ta, përmbushja e marrëveshjeve të tyre, nderimi i shokut të tyre dhe mbajtja e lidhjeve farefisnore nga të cilat ti nuk ke lidhje farefisnore tjetër veçse nga ana e tyre. Kjo të ka mbetur ty nga bamirësia ndaj tyre pas vdekjes së tyre.”[6]

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Prej respektit më të madh është që burri të mbajë lidhjet shoqërore të babait të tij pas vdekjes së tij.”[7]

Përderisa muslimani i aprovon këto të drejta të prindërve të tij mbi të dhe i plotëson ato si bindje ndaj Allahut të Madhëruar dhe për të përmbushur amanetin e Tij, atëherë ai mvishet gjithashtu me moralet dhe sjelljet e mëposhtme, kundrejt prindërve të tij:

01. Bindja ndaj tyre për gjithçka që ata e urdhërojnë apo që e ndalojnë atë, përderisa në atë gjë nuk ka kundërshtim të Allahut dhe të sheriatit të Tij, pasi që nuk ka bindje ndaj krijesës në kundërshtim të Krijuesit. Allahu i Madhëruar thotë: “Por nëse ata të dy përpiqen me ty, që ti të më shoqërosh Mua të tjerë për të cilët ti nuk ke asnjë dije, atëherë mos iu bind atyre, por sillu me ta në dynja me dashamirësi dhe ndiq rrugën e atij i cili më kthehet Mua me pendim dhe nënshtrim.” [Lukman: 15].

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Bindja është në të mira e të ligjshme.” Dhe ka thënë: “Nuk ka bindje ndaj krijesës në kundërshtim të Krijuesit.”

02. Nderimi dhe madhërimi i vendit të tyre, mëshirimi i tyre, respektimi i tyre me fjalë dhe vepër. Mosofendimi i tyre, mosngritja e zërit më shumë se ata, mosecja para tyre, mosprivilegjimi i gruas apo i fëmijës para tyre dhe moslënia e tyre për shkak të tyre (gruas dhe fëmijës). Të mos udhëtojë veçse me lejen dhe pëlqimin e tyre.

03. Bamirësia ndaj tyre me gjithçka që mundesh dhe ke mundësi prej llojeve të bamirësisë e shpirtbutësisë, si të ushqyerit dhe të mbathurit e tyre, të kuruarit e të sëmurit prej tyre, largimi i ndonjë të keqeje nga ata dhe dhënia e jetës për ta.

04. Mbajtja e lidhjeve farefisnore nga ana e tyre, lutja dhe kërkimi falje për ta, përmbushja e marrëveshjeve të tyre me të tjerët dhe nderimi i shokut të tyre.

______________________________________________

[1] -  E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.

[2] - E transmeton Buhariu dhe Muslimi.

[3] - E transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu.

[4] - E transmeton Ebu Daudi, Tirmidhiu, Ibën Maxheh, etj.

[5] - E transmeton Buhariu, Muslimi dhe Nesai.

[6] - E transmeton Ebu Daudi. Hadithi është i dobët, siç e ka konsideruar të tillë shejh Albani.

[7] - E transmeton Muslimi (1979).

 

 Martesa në Islam.

 

Parathënie:

Falënderimet i takojnë vetëm Allahut. Vetëm Atë falënderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I kërkojmë mbrojtje Allahut prej ligësisë së shpirtrave tanë dhe të këqijave të punëve tona. Atë që Allahu e udhëzon nuk ka kush ta humbasë dhe atë që Allahu e humb, nuk ka kush ta udhëzojë.

Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, Një të Vetëm e të Pashok dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. Paqja e Allahut dhe bekimet e pashtershme qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij!

Ndihem vërtet i lumtur që m‘u dha rasti të marr pjesë në keto leksione të këtij manifestimi kulturor, të cilin e organizojnë “Fakulteti i Sheriatit (legjislacionit islam)” dhe ai i “Gjuhës arabe” këtu në qytetin e Kasim-it. Ajo ç‘ka i jep zë gëzimit tim, është pikërisht dobia, që shpresoj ta përfitoj unë vetë dhe kushdo që do të dëgjojë apo lexojë ligjëratën time, me dëshirën e Allahut. E lus Allahun e Madhëruar që t‘i bëjë të gjitha punët tona, të sinqerta në kërkim të kënaqësisë së Tij dhe në përputhje me atë që Ai e do dhe është i kënaqur me të!

Mirëpo, unë para se të hyj në zemër të temës të cilën e kam përgatitur, do të kisha dëshirë të flisja dy fjalë në lidhje me atë realitet të hidhur të cilin ne të gjithë e përjetojmë. Bëhet fjalë për faktin se feja islame sot luftohet në shumë drejtime:

01. Nga ana ideologjike.

02. Nga ana morale.

03. Nga ana e besimit.

Është më se e natyrshme, që sa herë të forcohen dhe egërsohen këto sulme ndaj fesë sonë, të ketë në ballafaqim kundërveprues dhe neutralizues në të njëjtin nivel, madje pse jo, edhe më superior se ato. E nëse nuk ndodh kështu, atëherë vërtet Islamin e ka kapluar një disfatë e rëndë.

S‘ka dyshim se kjo është detyrë parësore e dijetarëve dhe e prijësave te fesë në veçanti, të cilët duhet të përpiqen me të gjitha forcat për t‘i ndaluar këto rryma të cilat u janë vërsulur muslimanëve nga të gjitha anët. Ato kanë bërë që muslimanët e thjeshtë, madje edhe intelektualët prej tyre të jenë te hutuar dhe konfuzë; nuk dinë se nga t‘ja nisin për të reaguar.

Kemi dëgjuar shpesh prej armiqve të islamit të thonë: Përqëndrimi ynë parësor duhet të jetë mbi Mbretërinë e Arabisë Saudite, pasi ajo është djepi i fesë islame, pikëreferimi i muslimanëve dhe udhëheqja e tyre. Pikërisht për këtë arsye, vazhdimisht hasim sulme të egra, të njëpasnjëshme dhe intriga të shumta, të përpiluara me delikatesë dhe dinakëri, të adresuara në drejtim te mbretërisë sonë.

Nëse qytetari i kësaj mbretërie, e sidomos dijetarët dhe intelektualët e sinqertë të saj, nuk i bëjnë ballë kësaj stuhie dhe t‘i përplasin derën në fytyrë, atëherë nuk është çudi kur ajo t‘u shkundë themelet e t‘u shëmbë muret, e atëherë vërtet do të shihni gjëra për të cilat do t‘u vijë hidhur.

Ajo çka del si detyrë për ne vëllezër, karshi këtyre rrymave është:

01. Njësimi i thirrjes sonë.

02. Bashkimi dhe njësimi i përpjekjeve tona.

03. Të mos lejojmë që armiku të gjejë në mesin tonë pikëmbështetje dhe ndihmëtar.

Mirëpo, unë e them me sinqeritet të plotë se edhe pse ne punojmë për realizimin e kësaj dhe qëllimi ynë mund të jetë i përbashkët, në të vërtetë nuk gjen dy persona bashkë, përveç atyre që Allahu u ka dhënë sukses, të punojnë duke ndjekur metodologji të njëjtë në realizimin e këtij qëllimi. Prandaj e theksoj edhe një here se është detyrë e domosdoshme për dijetarët e këtij vatani, pa marrë parasysh se ku ndodhen, në Rijad, Hixhaz, Kasim apo tjetërkund, që ta njësojnë fjalën e tyre dhe t‘i kushtojnë këtyre çështjeve një rëndësi parësore, sepse për mendimin tim, ato me të vërtetë janë çështje serioze e delikate.

Ky problem kërkon një studim rrënjësor dhe të gjithanshëm, ku pjesë e problemit në të duhet të jenë mjetet e komunikimit masiv (mass media), aktivitetet kulturore, programet mësimore, si dhe pa harruar këtu shtrembërimet morale dhe largimin e njerëzve nga mësimet bazë të fesë së tyre dhe degët e saj.

Gjithashtu është për të ardhur keq kur shikon se si shumë prej nxënësve të dijes, në vend që t‘i preokupojë marrja e dijes dhe të punuarit me të, i gjen ata të rendin pas dynjasë dhe grumbullimit të pasurisë. E kjo patjetër që e dobëson thirrjen e tyre për tek e mira dhe bëhet pengesë për pranimin e saj nga ana e njerëzve të thjeshtë. Morali i thirrësit luan nje rol më se të rëndësishëm në pranimin e asaj për tek e cila ai thërret. Nëse populli i thjeshtë nuk do të shihte tek dijetarët dhe thirrësat veçse të rendurit e tyre pas pasurisë dhe kënaqësive të kasaj bote, ashtu siç veprojnë edhe njerëzit e rëndomtë, atëherë ata kurrsesi nuk do të kenë besim tek ata dhe nuk do të ndikoheshin prej dijes dhe udhëzimit të tyre për tek e mira.

E njëjta gjë vlen edhe për udhëheqësit tanë. Është detyrë e jona që ata t‘i këshillojmë, ashtu siç ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Feja është këshillë”, dhe e ka përsëritur këtë tre herë. (Sahabët) Thanë: “Për kë o i Dërguari i Allahut?” Tha: “Për Allahun, Librin e Tij, të Dërgarin e Tij, për prijësit e muslimanëve dhe popullin në përgjithësi.”[1]

Pra, e theksoj edhe një herë se është detyrë e jona që t‘i këshillojmë prijësit tanë dhe nuk duhet që asnjëri prej nesh të mendojë se kjo është detyrë e një, dy, tre apo katër vetëve që të jenë këshilltarë të prijësave.

Nëse këshilla e përzemërt do t‘u drejtohej atyre nga shumë persona dhe e vërteta do t‘u bëhej e qartë nga të gjitha anët, atëherë me siguri që ata do ta pranojnë atë dhe do të ndjekin udhëzimin e pastër dhe metodologjinë e drejtë, rrugën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), gjë për të cilën lusim Allahun e Madhëruar që t‘u japi sukses në zbatimin dhe realizimin e saj, haptazi dhe në fshehtësi!

Po ashtu, edhe në lidhje me popullin e thjeshtë, për fatin e keq gjejmë në shumicën e xhamive se imamët e tyre janë injorantë dhe shumë pak të arsimuar. Ata nuk i udhëzojnë njerëzit, nuk i këshillojnë dhe shumë pak u tërheqin vërejtje atyre. Ndryshe ishte realiteti kohë më parë, atëherë kur njerëzve ende nuk u ishte hapur dynjaja me stolitë e saj, imami edhe pse ndoshta nuk ishte nxënës i dijes, ai merrte ndonjë libër të cilin e shihte të përshtatshëm dhe ua lexonte njerëzve e përfitonin prej tij.

Ndërsa sot, në shumicën e xhamive kjo nuk ndodh. Imami nuk e vret shumë mendjen që t‘i udhëzojë njerëzit dhe t‘i këshillojë ata për atë që u bën dobi atyre, e si rrjedhojë i gjen njerëzit tepër injorantë dhe të paditur në lidhje me fenë e tyre. E gjithë kjo si pasojë e neglizhencës së drejtuesve të fesë dhe autoriteteve fetare. Pra, le të bashkohemi vëllezër dhe t‘i unifikojmë përpjekjet tona, t‘i këshillojmë prijësit tanë dhe të përpiqemi me të gjitha forcat që ta udhëzojmë popullin tonë, duke mos e kursyer ndaj tyre këshillën, në xhami, rrugë apo kudo ku mund të arrijë zëri ynë.

Një tjetër çështje e rëndësishme e cila ia vlen të përmendet është edhe hendeku i krijuar midis rinisë dhe prijësave fetar, hendek ky i cili ka bërë që rinia të jetë në një dilemë dhe qorrsokak, larg prej udhëzimit të drejtë. E fajtor për këtë është neglizhenca e të moshuarve ndaj të rinjve dhe përçmimi që tregohet ndaj mendimit dhe vullnetit të tyre. Është detyrë për ne që të jemi pranë tyre dhe problemeve që kanë. Të përpiqemi në gjetjen dhe eleminimin e atyre shkaqeve të cilat përbëjnë hendekun midis rinisë dhe fesë. E s‘ka dyshim se nëse përcaktojmë sëmundjen, edhe kurimi bëhet më i lehtë.

Disa prej nesh kur dëgjojnë diçka të gabuar prej të rinjve tanë, reagojnë ashpër, i qortojnë rëndë ata dhe e përgjithësojnë gabimin e tyre te e gjithë rinia, si dhe i shohin ata me përçmim. Kjo bëhet shkak që edhe të rinjtë të reagojnë negativisht ndaj prijësve të fesë dhe dijetarëve, të mos e dëgjojnë fjalën e tyre, duke i dhënë mundësi shejtanit që t‘i shmangë ata prej rrugës së drejtë. Pra vëllezër, duhet që ne t‘i kushtojmë kësaj çështjeje delikate një rëndësi parësore.

Një këshillë të veçantë ua drejtoj mësuesve, duke kërkuar prej tyre që të përpiqen për edukimin e nxënësve me edukatën fetare dhe kulturën e pastër islame. T‘i nxisin ata për tek shpallja me të cilën erdhi i Dërguari (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), për tek Libri i Allahut të Madhëruar dhe suneti i të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

T‘u tregojnë nxënësve vërtetësinë e kësaj feje madhështore, si dhe t‘ua bëjnë të qarta dispozitat e fesë, duke u zbuluar atyre vlerat dhe urtësitë e sheriatit. Kjo pasi unë kam vënë re se mësimdhënia në shkolla ka njëfarë mangësie, e sidomos në universitete ku disa prej pedagogëve e paraqesin lëndën disi të thatë e jo vitale, duke mos i shpjeguar nxënësit argumentin në lidhje me çështjen për të cilën bëhet fjalë dhe as urtësinë e saj.

Është e vërtetë që besimtari duhet ta zbatojë urdhërin e Allahut dhe urdhërin e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), pavarësisht nëse arrin ta kuptojë urtësinë e tij apo jo. Allahu i Madhëruar thotë: “Kur Allahu ka vendosur për një çështje, ose i Dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetërfarë.” [El Ahzabë 36].

Mirëpo, nëse ai do ta dinte urtësinë dhe shkakun për të cilin Allahu ka urdhëruar për të, atëherë do të gjente qetësi në zemër dhe atij do t‘i shtohej dashuria dhe dëshira për zbatimin me korrektësi të dispozitave të fesë dhe ligjeve të sheriatit. Prandaj kërkoj prej vëllezërve të mi pedagog që leksionet t‘i mbajnë vitale, të gjalla dhe mbresëlënëse. Të jenë mësime që pastrojnë shpirtrat, ngazëllejnë zemrat dhe i kthjellojnë mendjet.

E tani i kthehem temës që kam përgatitur.

Tema e leksionit tim është: “Akti i martesës, pasojat dhe konsekuencat e tij dhe të tjera çështje në lidhje me të.”

E zgjodha këtë temë për shkak të rëndësisë së madhe së saj dhe për shkak se shumë prej njerëzve janë injorantë ndaj shumë prej dispozitave dhe rregullave që kanë të bëjnë me martesën. Po ashtu, me këtë temë delikate kanë të bëjnë shumë prej problemeve shoqërore, për të cilat, çdo njeri i urtë dhe i sinqertë në dashurinë që ka ndaj umetit të tij, kërkon të gjejë zgjidhje për to.

Çdo problemi, nëse do t‘i kushtohet rëndësia që meriton dhe do të studiohet me kujdes dhe pa e neglizhuar, me siguri që do të gjendet zgjidhje për të. Ndërsa në të kundërt, nëse problemi anashkalohet dhe neglizhohet, atëherë do të mbetet gjithnjë i tillë, madje mund të bëhet akoma më i zymtë e më i komplikuar.

Këtë temë e kam shtjelluar në dhjetë pika:

01. Kuptimi i martesës nga ana gjuhësore dhe fetare,

02. Gjykimi në lidhje me martesën,

03. Kushtet e martesës,

04. Cilësitë e pëlqyeshme të gruas e cila kërkohet për martesë,

05. Femrat me të culat martesa është e ndaluar,

06. Numri i lejueshëm i grave për martesë,

07. Urtësia e martesës,

08. Detyrimet e lindura nga martesa, ku prej tyre përmendim: Mehri, përkrahja financiare, traditat që kanë të bëjnë me dy bashkëshortët ndërmjet veti dhe me familjarët e tyre, ndalesat martesore dhe trashëgimia,

09. Vendimi i sheriatit në lidhje me divorcin dhe gjërat që duhen patur parasysh në lidhje me të,

10. Konsekuencat e divorcit

______________________________________________

[1] - E transmeton Muslimi në “Sahihun” e tij, “kapitulli i besimit, tema ” Qartësim se nuk do të futet në xhenet, veçse ai që është besimtar”, me nr 55.

Kuptimi i martesës nga ana gjuhësore dhe fetare.

Me fjalën Nikah – martesë, në gjuhën arabe nënkuptohen dy gjëra:

01. Akti martesor:

02. Marrëdhëniet intime:

Ebu Ali el Kali ka thënë: “Arabët e bëjnë dallimin ndërmjet dy kuptimeve të fjalës Nikah duke parë formën se si ajo vjen në fjali. Për shembull kur thuhet: Nekeha binte fulanin – u martua me vajzën e filanit, ka për qëllim: Lidhi me të aktin martesor. Ndërsa kur thotë: Nekeha zeuxhetehu – Martoi bashkëshorten e vet, nuk ka gjë tjetër për qëllim, përveç se marrëdhënieve intime”.

Kuptimi i martesës nga ana fetare është: “Akti i cili lidh ndërmjet një mashkulli dhe një femre duke patur për qëllim të kënaqurit e tyre të ndërsjelltë mes veti dhe formimin e një familjeje të zellshme e një shoqërie të shëndetshme.”

Me anë të këtij përkufizimi na bëhet e qartë se qëllimi i martesës nuk është thjesht kënaqësia trupore, por krahas kësaj është për qëllim edhe diçka tjetër e rëndësishme; formimi i familjes së zellshme dhe shoqërisë së shëndetshme. Edhe pse të dy këto qëllime kanë rëndësinë e vet, ndodh që ndonjëri prej tyre, në rrethana të caktuara mund të jetë më dominant se tjetri, e kjo në varësi të nevojave të personit.

Gjykimi në lidhje me martesën.

Martesa është një kërkesë e përforcuar fetare për personin e epshëm i cili është në gjendje të martohet. Madje ajo është prej traditës së profetëve. Allahu i Madhëruar thotë: “Ne dërguam edhe para teje të Dërguar dhe atyre u mundësuam të kenë gra e fëmijë.” [Err Rra‘d 38].

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) është martuar, madje ai ka thënë: “Unë martohem me gra, e ai që i largohet traditës sime, nuk është prej meje.”[1]

Duke u nisur prej kësaj, dijetarët kanë thënë: “Për epshorin, martesa në lidhje me të është më mirë se adhurimi nafile”, kjo për shkak të dobive të shumta dhe fryteve të pëlqyeshme të cilat vijnë si pasojë e martesës, ashtu siç do t‘i shpjegojmë më vonë disa prej tyre, nëse dëshiron Allahu.

Martesa në disa raste mund të jetë edhe obligim i domosdoshëm (vaxhib), siç është rasti kur personi nuk është në gjendje ta mbizotërojë epshin e tij dhe frikësohet se nëse nuk martohet mund të bie pre e gjërave të ndaluara. Në këtë rast martesa për të është obligim për të ruajtur të pastër veten e tij dhe për t‘iu shmangur të ndaluarës.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “O ju të rinj, kush prej jush është në gjendje të martohet le të martohet, sepse martesa ndihmon për shmangien e shikimit (prej harameve) dhe bëhet shkak për ruajtjen e nderit. Ndërsa ai i cili nuk është në gjendje të martohet le të agjerojë, sepse agjërimi e dobëson epshin e tij.”[2]

Kushtet e martesës.

Prej faktorëve që vënë në dukje organizimin e mirëfilltë të fesë islame dhe përpikmërinë e imtësishme në vendosjen e dispozitave dhe ligjeve, është edhe fakti se për çdo kontratë ka vendosur kushtëzime të cilat përcaktojnë qartë vlefshmërinë e aktit dhe kohëzgjatjen e tij. Çdo kontratë, në mënyrë që të konsiderohet ligjërisht e vlefshme ka nevojë për disa kushte.

S‘ka dyshim se kjo argumenton qartë përpikmërinë dhe përsosmërinë e sheriatit, duke treguar se këto dispozita janë të zbritura prej të Urtit, të Mirënjohurit, i Cili e di më së miri se çfarë është më e dobishme për robërit e Tij. Pikërisht për këtë Allahu i Madhëruar ka vendosur për robërit e Tij ligje dhe dispozita, zbatimi i të cilave bën që njeriu të jetojë jetë të mirë në këtë botë dhe në botën tjetër, duke mos lejuar që të ketë vend për çrregullime dhe paqartësi.

Njëra nga këto kontrata është edhe akti i martesës. Që akti martesor të jetë i vlefshëm, duhet medoemos të përmbushen disa kushte, ku ndër më të rëndësishmet përmendim:

01. Pëlqyeshmëria ndërmjet dy bashkëshortëve:

Nuk lejohet që mashkullit t‘i imponohet martesa me një femër të cilën ai nuk e do dhe as të detyrohet femra të martohet me një mashkull të cilin ajo nuk e pëlqen. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që besuat, nuk është e lejuar për ju të trashëgoni gratë (e të vdekurve) në mënyrë të dhunshme.” [En Nisa 19]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk lejohet të martohet robëresha, veçse me aprovimin e saj dhe nuk lejohet të martohet virgjëresha, veçse me lejen e saj. Sahabët thanë: “O i Dërguari i Allahut, si është leja e saj?” Tha: “Nëse ajo hesht.”[3]

Pra, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka ndaluar të martohet femra pa pëlqimin e saj, qoftë ajo e virgjër apo vejushë, vetëm se për vejushën është e domosdoshme që ajo ta shprehë pëlqimin e saj me fjalë, ndërsa për virgjëreshën mjafton heshtja, kjo për shkak se asaj mund t‘i vijë turp për t‘u shprehur me fjalë.

Nëse femra nuk dëshiron të martohet, nuk i lejohet askujt, madje as babait të saj që ta detyrojë të martohet kundër vullnetit të saj. Argument për këtë është fjala e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Virgjëreshës i merr lejë babai i saj.”[4] Në këtë rast, babai i vajzës nuk merr gjynah për shkak se nuk e marton vajzën, sepse është vetë ajo që nuk dëshiron të martohet, mirëpo gjithësesi babai e ka për detyrë të kujdeset për të dhe t‘i dalë krah asaj.

Nëse vajzën e kërkojnë për martesë dy persona njëkohësisht dhe ajo pëlqen njërin prej tyre, ndërsa kujdestari i saj i thotë: “Martohu me tjetrin”, ajo çka merret për bazë është dëshira e saj dhe është e drejta e saj që të martohet me atë që dëshiron, me kusht që niveli i burrit t‘i përshtatet asaj. Nëse burri nuk është i përshtatshëm për të, atëherë i lejohet kujdestarit të saj të ndërhyjë dhe të mos e lejojë atë të martohet me të, pa u ngarkuar me gjynah për këtë veprim.

02. Kujdestari:

Akti martesor pa kujdestarin e femrës është i pavlefshëm, bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Nuk ka martesë, veçse me kujdestar.”[5] Nëse gruaja e marton vetë veten e saj, atëherë martesa e saj është e pa vlefshme, pa marrë në konsideratë faktin nëse ky akt u ndërmor në mënyrë direkte nga ajo, apo ja ngarkoi këtë dikujt tjetër.

Kujdestar për femrën konsiderohet ai mashkull i cili e ka arritur moshën e pjekurisë, i saktë mendërisht dhe që ka me të lidhje gjaku, por nga ana e babait dhe jo nga farefisi i nënës. Prej atyre që i plotësojnë këto kushte janë: babai, gjyshi nga ana e babait, djali (për vejushen), djali i djalit, vëllai (prej babës dhe nënës), vëllai nga ana e babait, xhaxhai (nuk bën pjesë xhaxhai i cili është vëlla me babain vetëm nga ana e nënës së tyre), djemtë e xhaxhait dhe djemtë e djemve të tyre.

Nuk marrin pjesë në kujdestarinë e femrës vëllezërit vetëm nga nëna dhe as djemtë e tyre. Po ashtu nuk merr pjesë në kujdestari edhe gjyshi i saj nga ana e nënës dhe dajallarët.

Përderisa prania e kujdestarit në aktin e martesës është kusht i domosdoshëm, atëherë është detyrë dhe përgjegjësi mbi të që, në rast se kërkesat për vajzën janë të shumta dhe janë disa ata të cilët tregojnë interes për t‘u fejuar me të, të zgjedhi midis tyre atë i cili është më i miri dhe më i përshtatshmi për të. Pra, nëse e shikon se ndonjëri prej tyre është i përshtatshëm për vajzën dhe ajo bie dakord, atëherë ai duhet ta martojë atë.

Pikërisht këtu dëshiroj të ndaloj pak në mënyrë që të vë në dukje barrën dhe përgjegjësinë e madhe e cila rëndon mbi shpatullat e kujdestarit, në lidhje me amanetin që Allahu i ka ngarkuar atij duke e bërë atë përgjegjës për të tjerët. Pra, duhet që kujdestari ta përmbushi këtë amanet pa e neglizhuar atë dhe kurrsesi nuk duhet të përfitojë duke e bërë atë mjet për të plotësuar qëllimet e tij personale, apo të përpiqet ta martojë femrën që e ka nën kujdestarinë e tij, duke dashur të përfitojë vetë nga ana materiale. Sigurisht që kjo do të ishte tradhëti nga ana e tij.

Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që besuat, mos e tradhtoni Allahun dhe të Dërguarin, e ashtu të tradhëtoni amanetet tuaja, pasi që ju e dini sa e keqe është kjo.” [El Enfal 27].

Gjithashtu i Lartësuari ka thënë: “Allahu nuk e do asnjë tradhtar e bukëpërmbystë.” [El Haxh 38].

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) në lidhje me këtë ka thënë: “Të gjithë ju jeni barinj (përgjegjës) dhe të gjithë do të mbani përgjegjësi për atë që keni në ngarkim.”[6]

Është për të ardhur keq kur shikon se disa prej kujdestarëve, edhe pse shkon dhe e kërkon dorën e vajzës së tyre ndonjë djalosh i përshtatshëm dhe për vajzen ky do të ishte një rast i volitshëm për martesë, ata e kthejnë mbrapsht atë.

Të njëjtën gjë veprojnë edhe me tjetrin, tjetrin, e kështu me radhë. Në të tillë rast, ju hiqet atyre e drejta e vendimmarrjes në lidhje me martesën e femrës që kanë në varësi dhe e marton atë dikush tjetër prej kujdestarëve të saj duke i dhënë përparësi më të afërmit prej tyre.

Cilësitë e pëlqyeshme të gruas e cila kërkohet për martesë.

Ashtu siç edhe e kemi përmendur më sipër, qëllimi dhe urtësia e martesës është arritja e kënaqësisë së ndërsjelltë midis mashkullit dhe femrës, si dhe formimi i një shoqërie të zellshme e i një familjeje të shëndetshme. Duke u nisur prej kësaj, themi se një grua e mirë me të cilën preferohet martesa, është pikërisht ajo femër e cila më së miri do të mundësonte përmbushjen e këtyre dy qëllimeve.

Bëhet fjalë për femrën e bukur fizikisht dhe shpirtërisht. Për sa i përket bukurisë fizike, në të bën pjesë përkryerja e formimit të jashtëm të saj. Kjo për shkak se gruaja nëse është simpatike dhe mendjemprehtë, atëherë syri kënaqet dhe përqëndrohet tek ajo, veshi çlodhet me dëgjimin e shprehjes së intelektit të saj, ndërsa zemra shpaloset, gjoksi zgjerohet, kurse shpirti gjen prehje dhe qetësi, ashtu siç në lidhje me të cilën Allahu i Madhëruar ka thënë: “Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), në mënyrë që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë.” [Err Rrum 21].

Ndërsa bukuria shpirtërore është përkryerja e saj nga ana e moralit dhe fesë. Sa më e devotshme të jetë bashkëshortja nga ana e besimit dhe sa më e dëlirë moralisht, aq më e dashur është për bashkëshortin e saj, e sidomos pasi që dihet mirë se këto cilësi janë një tregues i qartë për një të ardhme të sigurt. Gruaja e cila posedon fe dhe besim, i kushton rëndësi parësore dispozitave të Allahut.

Ajo i njeh mirë detyrimet që ka ndaj bashkëshortit të saj, i ruan të drejtat e tij, e ruan nderin karshi atij, përkujdeset për pasurinë e tij dhe për mbarëvajtjen e fëmijëve të tij. Ajo e ndihmon bashkëshortin e saj për bindje dhe devotshmëri ndaj Allahut të Madhëruar. Nëse ai shpërkujdeset, ajo shpejt e përkujton atë.

Nëse plogështohet, e rigjallëron atë dhe nëse ai zemërohet, ajo nxiton që ta kënaqi. E tillë është gruaja e virtytshme, e dashur për bashkëshortin e vet, e respektueshme ndaj tij; nuk vonohet në kryerjen e asaj që ai e dëshiron shpejt dhe nuk ngutet në atë gjë që ai e do të ngadaltë.

Është pyetur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) se cilat gra janë më të mirat dhe ka thënë: “Ajo e cila e kënaq bashkëshortin e vet kur e shikon, i bindet kur e urdhëron, e ruan nderin e saj karshi tij dhe pasurinë e tij nuk e shpërdoron.”[7] Gjithashtu i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Martohuni me ato që janë të dashura, të cilat lindin fëmijë, sepse unë do të krenohem me numrin tuaj para profetëve” apo ndoshta tha: “para popujve”[8]

Nëse burri arrin të martohet me një femër të bukur fizikisht dhe shpirtërisht, kjo do të ishte për të një mirësi e përkryer; burim i lumturisë së pashtershme, e shoqëruar kjo me suksesin e Allahut të Madhëruar.

______________________________________________

[1] - E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Të nxiturit për tek martesa”, me nr. 5063. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Cilido prej jush që është i aftë për martesë, le të martohet” me nr. 1401.

[2] - E transmeton Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Ndërsa ai i cili nuk është në gjendje të martohet le të agjeroi” me nr. 5066 dhe Muslimi, kapitulli i martesës, tema: “Kush prej jush është në gjendje të martohet le të martohet” me nr. 1400

[3] - E transmeton Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Nuk i lejohet babait te vajzës apo dikujt tjetër që ta martoj femrën, e virgjër apo vejushë qoftë, veçse me pëlqimin e saj” me nr. 5136. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Kërkimi i aprovimit të vejushes për martesë” me nr. 1419

[4] - E transmeton Muslimi, kapitulli i martesës, tema: “Vejushës i merret aprovimi për martesë me fjalë, ndërsa virgjëreshës me heshtje” me nr. 1421

[5] - E ka transmetuar Ebu Daudi, kapitulli i martesës, tema: “Kujdestari” me nr. 2085, Et Tirmidhi kapitulli i martesës, tema: “Çfarë ka ardhur në lidhje me hadithin “Nuk ka martesë, veçse me kujdestar”, me nr. 1101 dhe Ibën Maxhe në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Nuk ka martesë, veçse me kujdestar” me nr. 1881

[6] - E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Ruajeni vetveten dhe familjet tuaj prej një zjarri…”, me nr. 5188 dhe Muslimi, kapitulli El Imaratu (Pushteti), tema: “Vlerat e prijësit të drejtë” me nr. 1829

[7] - E transmeton Ahmedi dhe En Nesai, kapitulli i martesës, tema: “Cilat gra janë më të mirat?” me nr. 3231

[8] - E ka transmetuar Ebu Daudi, kapitulli i martesës, tema: “Moslejueshëria e të martuarit me atë e cila nuk lind” me nr. 2050 dhe En Nesai, kapitulli i martesës, tema: “Mospëlqyeshmëria e të martuarit me atë e cila nuk lind” me nr. 3227

Femrat me të cilat është e ndaluar martesa.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Allahu me të vërtetë i ka përcaktuar disa obligime dhe ka vendosur kufij, prandaj mos i tejkaloni ato.”[1]

Në grupin e kufijve të sheriatit të vendosura prej Allahut të Madhëruar, bëjnë pjesë edhe dispozitat në lidhje me lejueshmërinë apo moslejueshmërinë e martesës me disa prej femrave. Si rrjedhojë, burrit nuk i lejohet martesa dhe lidhja e kurorës me disa femra, për shkak të afërsisë së tyre nga lidhja e gjakut, për shkak të vëllazërisë së gjirit, për shkak të lidhjes së krushqisë [2], apo për ndonjë arsye tjetër të vlefshme. Femrat me të cilat martesa është e ndaluar mund t‘i klasifikojmë në dy llojëshe:

Në njërin grup bëjnë pjesë ato femra martesa me të cilat është e ndaluar përgjithmonë, ndërsa në grupin tjetër, ato me të cilat ndalohet martesa përkohësisht.

01. Femrat me të cilat është e ndaluar martesa përgjithmonë:

Ato klasifikohen në tre grupe:

A - Femrat me të cilat martesa nuk lejohet për shkak të lidhjeve familjare:

Ato janë shtatë, e që të gjitha Allahu i Madhëruar i ka përmenduar në fjalën e Tij: “U janë ndaluar juve (të martoheni me): nënat tuaja, bijat tuaja, motrat tuaja, hallat tuaja, tezet tuaja, vajzat e vëllait, vajzat e motrës”. [En Nisa 23].

01. Ne Fjalën e Allahut “nënat tuaja” janë për qëllim përveç nënës edhe gjyshet, qofshin nga ana e babait apo nënës.

02. Vajzat: qofshin ato vajzat vetjake, vajzat e djemve apo vajzat e vajzave.

03. Motrat: qofshin nga babai dhe nëna, vetëm nga babai apo vetëm nga nëna.

04. Hallat: në to bëjnë pjesë hallat e personit, hallat e babait të tij, hallat e gjyshërve të tij, hallat e nënës së tij si dhe hallat e gjysheve.

05. Tezet: duke u përfshirë në to tezet e personit, tezet e babait të tij, tezet e gjyshërve të tij, tezet e nënës së tij si dhe tezet e gjysheve.

06. Vajzat e vëllait: përfshihen këtu; vajzat e vëllait nga babai dhe nëna, vajzat e vëllait vetëm nga babai, vajzat e vëllait vetëm nga nëna, vajzat e djemve dhe vajzave të tyre.

07. Vajzat e motrës: përfshihen këtu: vajzat e motrës nga babai dhe nëna, vajzat e motrës vetëm nga babai, vajzat e motrës vetëm nga nëna, vajzat e djemve dhe vajzave të tyre.

B - Femrat me të cilat martesa nuk lejohet për shkak të gjirit:

Ato që kemi përmendur në lidhje me ndalesën për shkak të lidhjeve familjare vlejnë edhe këtu, pasi nuk ka asnjë dallim midis tyre. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ndalohet për shkak të tajitjes (ushqimit me gji, mëndja) ajo çka ndalohet për shkak të lidhjes së gjakut.”[3]

Është e nevojshme të përmendim këtu se tajitja për të qenë penguese duhet të plotësojë disa kushte:

– Tajitja duhet të bëhet pesë apo më tepër herë.

Nëse foshnja pi qumësht prej një gruaje katër herë, ajo nuk konsiderohet nënë e gjirit për të. Argument për këtë është hadithi të cilin e transmeton Muslimi nga Aishja (radijAll-llahu anhu) se ajo ka thënë: “Prej asaj çka ka zbritur në Kuran në lidhje me tajitjen, përmendeshin dhjetë pirje të plota ato që e bënin pengesën. Më pas ato u abroguan me pesë të tilla. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ndërroi jetë, ndërsa ato lexoheshin prej Kuranit.” [4]

– Të bëhet tajitja para se foshnjës t‘i ndërpritet dhënia e gjirit.

Pra, është kusht që të pesta pirjet të kenë qenë që të gjitha para se foshnja të arrijë moshën e heqjes së gjirit. Nëse foshnja pas kësaj moshe pi qumësht prej nje gruaje, ajo nuk konsiderohet për të nënë; madje edhe nëse disa prej pirjeve kanë qenë para se foshnja të arrinte moshën e heqjes së gjirit (por më pak se pesë) dhe pjesa tjetër pas heqjes së gjirit.

Nëse kushtet e tajitjes plotësohen, foshnja konsiderohet fëmijë për gruan e cila i dha gji, ndërsa fëmijët e saj janë vëllezër të foshnjës, pa marrë parasysh nëse kanë lindur para tij apo lindin pas tij.

Gjithashtu edhe fëmijët e bashkëshortit të gruas e cila e ushqeu me gji bëhen vëllezër të gjirit, kjo edhe në qoftë se ata fëmijë do t‘i kishte me një grua tjetër dhe jo me atë që i dha gji.

Këtu është e domosdoshme të përmendim se të afërmit e foshnjës të cilit i është dhënë gji nuk kanë asnjë lidhje me pasojat e tajitjes dhe ajo nuk ndikon aspak tek ata, përveç pasardhësve te tij. Pra i lejohet vëllezërve (prej babait dhe nënës) të foshnjës që të martohen me gruan e cila i dha qumësht vëllait të tyre apo me vajzën e saj e cila është motër prej qumështi e vëllait të tyre. Kurse pasardhësit e tij konsiderohen fëmijë të gruas e cila i ka dhënë qumësht babait të tyre, ndërsa bashkëshorti i saj gëzon për ta, të njëjtën pozitë që gëzon edhe për babain e tyre.

C - Femrat me të cilat ndalohet martesa për shkak të lidhjes së krushqisë:

Bëjnë pjesë:

01. Bashkëshortet e baballarëve dhe gjyshërve, qofshin ata nga ana e babait apo nënës. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “Mos u martoni me ato gra me të cilat qenë martuar baballarët tuaj…” [En Nisa 22]. Në momentin që një burrë lidh aktin e martesës me një femër, ajo bëhet e ndaluar për djemtë e tij dhe djemtë e djemve dhe vajzave të tij, pa marrë parasysh nëse kreu marrëdhënie intime me të apo thjesht kreu aktin martesor.

02. Bashkëshortet e djemve dhe nipërve. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “… dhe (janë të ndaluara) gratë e bijëve tuaj që janë të lindjes suaj (jo të bijëve të adoptuar).” [En Nisa 23]. Nëse një person e lidh aktin e martesës me një femër, nuk i lejohet më babait dhe gjyshërve të tij martesa me atë femër, qofshin ata (gjyshërit) nga ana e babait apo nënës si dhe pa marrë parasysh nëse kreu marrëdhënie intime me të apo thjesht kreu aktin martesor.

03. Nëna e bashkëshortes dhe gjyshet e saj. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “… Nënat e grave tuaj (vjehrrat).” [En Nisa 23]. Në momentin që një burrë lidh aktin e martesës me një femër, bëhet e ndaluar për të martesa me nënën dhë gjyshet e saj qofshin ato (gjyshet) nga ana e babait apo nënës si dhe pa marrë parasysh nëse kreu marrëdhënie intime me të apo thjesht kreu aktin martesor.

04. Vajzat e bashkëshortes, vajzat e djemve dhe vajzat e vajzave të saj. Këto janë ato të cilat Allahu i Madhëruar i ka quajtur Rrabaib. Veçse këtu duhet patur parasysh se që vajzat e bashkëshortes të bëhen të ndaluara për burrin, nuk mjafton për këtë thjesht lidhja e aktit, por kjo ndodh vetëm pasi ai të ketë kryer marrëdhënie intime me të. Nëse ndodh që burri të ndahet para se të kryejë marrëdhënie me bashkëshorten, atëherë i lejohet atij martesa me vajzat apo mbesat e saj. Argument për çka thamë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “… dhe vajzat që janë nën kujdesin tuaj e të lindura (prej tjetër babai) nga gratë tuaja me të cilat patët kontakt, e nëse nuk keni pasur kontakt me to (me gratë) atëherë s‘ka pengesë (të martoheni me ato vajza).” [En Nisa 23].

Në momentin që një burrë martohet me një femër dhe kryen marrëdhënie seksuale me të, bëhen të ndaluara për të vajzat e saj dhe vajzat e djemve dhe vajzat e vajzave të saj, qofshin këto prej një bashkëshorti tjetër para apo pas tij. Mirëpo, ashtu siç edhe e shpjeguam, nëse ai ndahet me bashkëshorten e tij para se të kryejë me të marrëdhënie, i lejohet ne këtë rast të martohet me vajzat dhe mbesat e saj.

Femrat me të cilat ndalohet  martesa përkohësisht.

Prej tyre përmendim:

01. Motra e bashkëshortes, halla dhe tezja e saj. Kjo ndalesë nuk është e vlefshme pas vdekje së bashhkëshortes si edhe pasi që burri e ndan bashkëshorten dhe ajo e ka plotësuar periudhën e pritjes. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “…dhe (është e ndaluar) të bashkoni (përnjëherë në një martesë) dy motra.” [En Nisa 23]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: Nuk lejohet bashkimi (në martesë) i një gruaje dhe hallës së saj, apo i një gruaje dhe tezes së saj.”[5]

02. Femra e ndarë e cila është në periudhën e pritjes. Është e ndaluar martesa me femrën e cila është në periudhën e pritjes pasi që e ka ndarë bashkëshorti i saj, deri sa t‘i mbarojë periudha e pritjes.

03. Femra e cila është në ihram për kryerjen e Haxhit apo Umras. Nuk lejohet lidhja e aktit martesor me atë femër e cila është në ihram, deri sa ta kryejë atë.

Përveç këtyre që përmendëm ka edhe femra të tjera me të cilat martesa është e ndaluar, mirëpo nuk po i përmendim ato nga droja e tejzgjatjes. Për sa i përket menstruacioneve, ato nuk janë pengesë për lidhjen e aktit martesor. Pra, lejohet lidhja e aktit martesor me femrën e cila është në periudhën e menstruacioneve, mirëpo nuk lejohet kryerja e marrëdhënieve seksuale me të deri sa të pastrohet prej tyre e të marrë gusul.

Numri i lejueshëm i grave për martesë.

Përderisa lënia në dëshirën e mashkullit që të martohej me sa gra të dëshironte do të sillte medoemos trazira dhe padrejtësi; si dhe do të bëhej e pamundur mbajtja e drejtësisë midis bashkëshorteve, ndërsa në të kundërt; kufizimi i martesës së burrit vetëm me një grua mund të çonte në vepra të papëlqyeshme dhe mund të bëhej shkak që burri të kërkonte shfrenimin e epshit të tij në mënyrë të ndaluar, duke i patur parasysh të gjitha këto, sheriati ia ka lejuar burrit të martohet deri në katër gra.

Ky është kufiri i lejuar i grave për martesë, në të cilin është e mundur mbajtja e barazisë midis bashkëshorteve dhe plotësimi i detyrimeve ndaj tyre.

Po ashtu kjo do të ishte e mjaftueshme për plotësimin e nevojave të burrit nëse do të kishte nevojë për më tepër se një bashkëshorte. Allahu i Madhëruar thotë: “… atëherë martohuni me ato gra që ju pëlqejnë; me dy tri e me katër. E nëse i frikësoheni padrejtësisë (ndaj tyre), atëherë vetëm me një.” [En Nisa 3].

Në kohën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e pranoi islamin Gajlan eth Thekafi, e ky ishte martuar me dhjetë gra. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) e urdhëroi atë që të zgjidhte katër midis tyre dhe të tjerat t‘i lëshonte. Ndërsa Kajs ibën el Harith ka thënë: “Në kohën kur pranova islamin isha i martuar me tetë gra. Shkova tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe ia përmenda këtë çështje. “Zgjidh katër prej tyre.” – tha.[6]

Dobitë e të martuarit me më tepër se një grua.

01. Të martuarit me më tepër se një grua në disa raste mund të jetë edhe domosdoshmëri, siç është rasti kur bashkëshortja është e madhe në moshë apo e sëmurë, saqë nëse burri mjaftohet vetëm me të kjo mund të bëhet shkak që ai ta ketë të vështirë ruajtjen e nderit dhe moralit të tij.

Gjithashtu ndodh që burri të ketë fëmijë me bashkëshorten e cila është e madhe ne moshë, nëse atij nuk do t‘i lejohej të martohej me tjetër përveç saj, kjo mund të bëhej shkak që ai të binte pre e gjërave të ndaluara për të plotësuar nevojat e tij, e nëse ai do ta ndante bashkëshorten (në mënyrë që të martohej me tjetër) ai në këtë mënyrë do të ndante midis saj dhe fëmijëve të saj. Sigurisht që mënyra më e mirë për zgjidhjen e këtij problemi do të ishte poligamija.

02. S‘ka dyshim se martesa është shkak për lidhjen dhe afrimitetin e njerëzve ndërmjet njëri-tjetrit. Allahu i Madhëruar e ka vendosur martesën në një nivel me lidhjen farefisnore si formues të lidhjeve familjare, pasiqë në lidhje me të thotë: “Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun, e bëri atë të ketë fis dhe të ketë miqësi.” [El Furkan 54]. Pra, martesa me më shumë se një grua bëhet shkak për lidhjen midis veti të shumë familjeve, madje kjo ka qenë ndër arsyet për të cilat i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) u martua me shumë gra.

03. Prej dobive të poligamisë është edhe fakti se ajo bëhet shkak për zgjidhjen e problemeve të shumë prej grave (të cilat nuk kanë mundur të martohen) duke u mundësuar atyre përkujdesje sociale, vendbanim dhe kushte normale jetese. Po ashtu, ajo bëhet shkak që edhe ato të ndjejnë kënaqësinë e të qenurit nënë dhe të kenë fëmijët e tyre të cilët i trashëgojnë, e s‘ka dyshim se kjo është prej pikësynimeve të sheriatit.

04. Tek shumë meshkuj, edhe pse ata e duan dlirësinë dhe moralin e lartë, ndjenja e epshit mund të jetë e theksuar saqë një femër e vetme nuk është e mjaftueshme për plotësimin e nevojave të tyre. Pikërisht që ata të mos bien pre e imoralitetit dhe ndyrësive, Allahu i Madhëruar prej mëshirës së Tij ndaj krijesave, ua lejoi atyre poligaminë, duke patur parasysh normat dhe rregullat e sheriatit.

______________________________________________

[1] - Hadithin e ka transmetuar Ed Derakutni ne “Sunenin” e tij [vëll. IV, faq. 184]. Hadithi është i dobët (daif) sipas imam Albanit (Rahimullah) (Sh.p)

[2] - Siç është rasti kur babai i djalit martohet me nje femër, kjo gjë e bën të ndaluar martesën e të birit me atë femër pas vdekjes së babait, apo nëse ai e ndan atë. (Sh.p)

[3] - E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i dëshmive, tema: “Dëshmitë mbi përkatësitë farefisnore dhe tajitjen” me nr. 2645, 2646 dhe Muslimi, kapitulli Err Rrada‘atu – tajijtja, tema: “Çfarë ndalohet për shkak të lindjes” me nr. 1447, 1444

[4] - E transmeton Muslimi, kapitulli Err Rrada‘atu – tajitja, tema: “Ndalesa hyn në fuqi me pesë të pira” me nr. 1452

[5] - E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Nuk bashkohet në martesë gruaja dhe halla e saj” me nr. 5109. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Moslejueshmëria e bashkimit në martesë midis gruas dhe hallës së saj” me nr. 1408. –Muttefekun alejhi.

[6] - E transmeton Ebu Daudi, kapitulli i divorcit, tema: “Në lidhje me atë i cili e pranon islamin dhe është i martuar me më tepër se katër gra” me nr. 2241

Urtësia e martesës.

Para se ta shqyrtojme këtë çështje në hollësi, është e domosdoshme që ta kemi më se të qartë se të gjitha dispozitat e legjistlaturës islame përmbajnë urtësi në vetvete dhe që të gjitha këto dispozita janë me vend dhe se asgjë nuk është përcaktuar më kot apo gabimisht.

E si mund të ndodhë ndryshe, pasi që dihet se ato janë përcaktim i të Urtit, të Mirënjohurit?! Mirëpo, a thua vallë se këto urtësi janë të perceptueshme për të gjitha krijesat?

Njeriu është i kufizuar në dijen, mendjen dhe perceptimin e tij. Është e pamundur për të që të jetë në gjendje t‘i kuptojë dhe t‘i dijë të gjitha gjërat. Allahu i Madhëruar thotë: “Juve nuk ju është dhënë prej dijes, veçse pak.” [El Isra 85].

Pra, është detyrë për ne që të jemi të kënaqur me dispozitat e sheriatit, pa marrë parasysh faktin nëse e dimë apo jo urtësinë e tyre. Nëse ne nuk e kemi të qartë urtësinë e ndonjërës prej këtyre dispozitave, kjo kurrësesi nuk do të thotë se në të nuk ka urtësi, por e vërteta është se mangësia qëndron në mendjet dhe të kuptuarit tonë në lidhje me perceptimin e asaj urtësie. Prej urtësive të ligjshmërisë së martesës përmendim:

01. Ruajtja e moralit dhe nderit të dy bashkëshortëve:

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “O ju të rinj, kush prej jush është në gjendje të martohet le të martohet, sepse martesa ndihmon për shmangien e shikimit (prej harameve) dhe bëhet shkak për ruajtjen e nderit. Ndërsa ai i cili nuk është në gjendje të martohet le të agjerojë, sepse agjërimi e dobëson epshin e tij.”[1]

02. Ruajtja e shoqërisë prej të këqijave dhe imoralitetit:

Sikur të mos ishte martesa do përhapeshin mes njerëzve ndyrësitë dhe shthurjet.

03. Martesa mundëson të kënaqurit e ndërsjelltë midis dy bashkëshortëve:

Ajo përcakton qartë të drejtat dhe detyrimet e tyre karshi njëri-tjetrit. Është detyrë e burrit që të përkujdeset për bashkëshorten e vet duke shpenzuar prej pasurisë së tij, sipas mundësisë që ka, në plotësimin e nevojave të domosdoshme të saj, siç janë: banesa, ushqimi, veshja etj.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Është e drejtë e tyre (grave) ndaj jush që t‘i ushqeni dhe vishni, sipas mundësisë që keni.”[2] Po ashtu edhe gruaja i vjen burrit në ndihmë duke kryer detyrimet që ka karshi tij, duke u kujdesur për mbarëvajtjen e shtëpisë dhe kujdesin ndaj familjes.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “… kurse gruaja është bareshë (përgjegjëse) në shtëpinë e bashkëshortit të saj dhe mban përgjegjësi për atë që ka në ngarkim.”[3]

04. Martesa është shkak për lidhjen dhe afrimitetin e njerëzve:

Sa e sa familje të cilat as që njiheshin me njëra-tjetrën, bashkohen për shkak të martesës dhe formojnë lidhje ndërmjet tyre?! Ashtu siç edhe e kemi përmendur më lart, Allahu i Madhëruar e ka vendosur martesën në të njëjtin nivel me lidhjen farefisnore si formues të lidhjeve familjare.

05. Martesa mundëson ekzistencën normale të racës njerëzore:

Pra, është martesa ajo e cila siguron trashëgiminë dhe rigjenerimin e brezave. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj i Cili ju krijoi prej një veteje (njeriu) dhe nga ai krijoi palën (shoqen) e tij, e prej atyre dyve u shtuan burra shumë e gra.” [En Nisa 1].

Po të mos ishte martesa, me siguri që do të ndodhte njëra prej dy gjërave:

A - Zhdukja e njerëzimit.

B - Ekzistenca e disa njerëzve të ardhur në jetë si pasojë e imoralitetit dhe shthurjes. Njerëz të cilëve nuk u dihet origjina dhe që nuk e njohin moralin.

Në mbyllje të kësaj nënteme dëshiroj të bëj të qartë gjykimin e sheriatit në lidhje me të ashtuquajturin kufizim të lindjeve. Kufizimi i lindjeve, pra kufizimi dhe përcaktimi i numrit të fëmijëve bie ndesh me natyrën dhe kërkesat e sheriatit. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i urdhëroi besimtarët që të martohen me gratë e dashura, të cilat lindin shumë fëmijë, duke na treguar se ai do lavdërohet me numrin tonë para popujve ose profetëve.

Juristët islamë kanë thënë: “Preferohet për martesë ajo femër për të cilën mendohet se lind shumë. Kjo mund të vihet re nëse ajo ka qenë më parë e martuar dhe njihet për lindje të shpeshta, apo mund të vihet re tek të afërmet e saj si nëna apo motrat, nëse nuk ka qenë e martuar më parë.”

Pastaj, me të drejtë lind pyetja: Cila është arsyeja e cila e bën të nevojshëm kufizimin e lindjeve?! A është frika se mos po pakësohet rrizku e furnizimi?! Apo është mendimi se numri i madh i fëmijëve e vështirëson edukimin e tyre?

Nëse është e para, atëherë ky do të ishte një mendimi i keq për Allahun e Madhëruar. I Madhërishmi nuk i ka krijuar krijesat, veçse u ka përcaktuar atyre furnizim. Ai thotë: “Nuk ka asnjë gjallesë në tokë që Allahu të mos ja ketë garantuar furnizimin e saj.” [El Hud 6].

Në një ajet tjetër, i Lartësuari thotë: “Sa e sa gjallesa janë që nuk kanë mundësi për furnizimin e vet. Allahu i furnizon ato edhe juve. Ai është Dëgjuesi i Dijshmi.” [El Ankebut 60]. Ndërsa në lidhje me ata të cilët fëmijët e tyre i vrasin prej frikës së varfërisë thotë: “Ne ua sigurojmë furnizimin atyre dhe juve.” [El Isra 31].

Nëse ekziston mendimi se numri i madh i fëmijëve e vështirëson edukimin e tyre, atëherë themi se ky mendim është i gabuar. Sa e sa fëmijë të pakët në numër i lodhin prindërit e tyre gjatë përpjekjes së tyre për t‘i edukuar?! Ndërsa në të kundërt, janë të shumta ato familje me shumë fëmijë të cilat e përsosin edukimin e fëmijëve të tyre. Nuk duhet harruar se vështirësia apo lehtësimi në lidhje me edukimin e fëmijëve është në varësi të suksesit që Allahu i Madhëruar i jep robërve të Tij.

Sa më i devotshëm të jetë njeriu dhe sa më shumë kujdes të tregojë në zbatimin e dispozitave dhe kërkesave të sheriatit, aq më tepër Allahu ia lehtëson çështjet. Allahu thotë: “E kush i frikësohet Allahut, Ai atij ia lehtëson çështjet.” [Et Talak 4].

Pasi që u bë e qartë se kufizimi i lindjeve bie ndesh me dispozitat e sheriatit, lind pyetja: A është planifikimi familjar, duke e shtyrë shtatzaninë për shkak se gjendja e gruas nuk është e përshtatshme për të, i njëjtë me kufizimin e lindjeve?

Përgjigja është: Jo, nuk është planifikimi familjar në këtë rast aspak i ngjashëm me kufizimin e lindjeve. Ajo që kam për qëllim me planifikimin familjar është që të përdorin bashkëshortët, apo vetëm njëri prej tyre ndonjë mënyrë e cila bëhet pengesë për shtatzaninë në ndonjë periudhë të caktuar kohe (jo përherë).

Pra, ky lloj veprimi është i lejuar nëse bëhet me pëlqimin e të dy bashkëshortëve dhe është e nevojshme, siç është rasti kur gruaja është e dobët e shëndetligë dhe shtatzania do t‘ia përkeqësonte edhe më tepër shëndetin. Në këtë rast i lejohet asaj përdorimi i medikamenteve apo tabletave të cilat e pengojnë shtatzaninë, kjo pasi të ketë marrë edhe pëlqimin e burrit.

Pra, përdorimi i këtyre medikamenteve të cilat e pengojnë shtatzaninë për një periudhë kohe, është i lejuar. Është transmetuar se në kohën e të Dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) sahabët ndonjëherë e bënin jashtë mitrës ejakulimin dhe nuk u ndaluan nga ky veprim. Ejakulimi jashtë nga ana e mashkullit është pa dyshim prej shkaqeve që e pengojnë shtatzaninë.

Detyrimet e lindura nga martesa.

Martesa bëhet shkak për lindjen e një sërë detyrimesh, ndër to përmendim:

01. Deturueshmëria e dhënies së mehrit:

Mehri është pasuri të cilën burri ja jep nuses së tij si pasojë e lidhjes së aktit martesor. Dhënia e mehrit është detyrë për burrin, pa marrë parasysh nëse përmendet apo jo në aktin e martesës.

Nëse shuma e mehrit përcaktohet që në lidhjen e aktit martesor, atëherë është detyrë për bashkëshortin që ta japë atë, qoftë pak apo shumë, ashtu siç përmendet në akt. Nëse mehri nuk është përmendur gjatë aktit të martesës atëherë burri është i detyruar që t‘i japë asaj mehrin e përafërt, të bashkëmoshatareve të saj në atë vend.

Mehri mund të jetë pasuri materiale, ashtu siç mund të jetë edhe përfitim. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) njërit prej sahabëve i përcaktoi si mehr për martesë, që t‘i mësonte bashkëshortes së tij diçka prej Kuranit përmendësh.[4]

Është e pëlqyeshme që shuma e mehrit të jetë e vogël. Sa më i pakët dhe i mundshëm të jetë mehri aq më mirë do të ishte, duke marrë si shëmbëlltyrë sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Mehri i pakët është shkak për arritjen e begatisë, e sa më i pakët të jetë mehri aq më e bereqetshme bëhet martesa.

Muslimi ka transmetuar në “Sahihun” e tij se njëri prej sahabëve të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i tha atij:

- “O i Dërguari i Allahut, u martova!”

- E sa i përcaktove për mehër bashkëshortes? – e pyeti i Dërguari i Allahut ((sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem).

- “Katër okë (një qind e gjashtëdhjetë dirhem argjend).”

- “Katër okë?! Ju sikur e nxirrni argjendin prej shpatit të këtij mali! Nuk kemi ç‘të të japim, por ndoshta të nisim në ndonjë ekspëditë e po përfiton prej saj.”[5]

Umeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Mos e shtrenjtoni mehrin e grave! Nëse shtrenjtimi i tij do të ishte nderim në këtë botë apo devotshmëri në botën tjetër, do t‘ju paraprinte në të i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Ai nuk i përcaktoi ndonjërës prej bashkëshorteve të tij për mehër më tepër se dymbëdhjetë okë. Po ashtu edhe vajzat e tij, nuk qe mehri i ndonjërës prej tyre më tepër se dymbëdhjetë okë, ndërsa një okë është i barabartë me dyzetë dirhem.”

Shtrenjtimi i mehrit këto vitet e fundit ka ndikuar tepër negativisht, pasi kjo dukuri është bërë shkak për pengimin e martesës së shumë të rinjve dhe të rejave, sa që burrit për përgatitjen e mehrit i duhen vite të tëra pune. Prej dëmeve që shkaktohen si pasojë e shtrenjtimit të mehrit përmendim:

A - Pengimi i martesës së shumë të rinjve dhe të rejave.

B - Mehri është preokupimi kryesor i shumë prej kryefamiljarëve të vajzës, pasi e shohin atë si përfitimin kryesor që do të marrin prej të fejuarit të saj. Nëse shuma që ai ofron është e majme ata bien dakord, kjo edhe nëse ai nuk është i përshtatshëm për të dhe si rrjedhojë mund të ketë edhe pasoja në të ardhmen. Nëse shuma që ai ofron është e pakët, ata e kthejnë mbrapsht të fejuarin, edhe pse ai mund të jetë me fe dhe moral të mirë.

C - Në qoftë se bashkëshorti është i pakënaqur prej bashkëshortes së vet dhe mehri që ai i ka dhënë asaj është një shumë goxha e madhe, atëherë ai do të përpiqet t‘ia bëjë jetën skëterrë bashkëshortes së vet, me qëllim që e gjora të detyrohet të kërkojë divorcin tek gjykatësi, në këmbim të kthimit të mehrit të shoqit. Në të kundërt, po qe se mehri do të ishte një shumë modeste, bashkëshorti i saj nuk do ta vriste mendjen shumë për të. Nëse ai e shikon të pamundur ecurinë e martesës së tyre, do ta ndante bashkëshorten pa i bërë padrejtësi asaj.

Sikur njerëzit të tregoheshin më të matur për sa i përket mehrit dhe secili të përpiqej për pakësimin e tij kur e ka në dorë këtë, atëherë një dukuri tepër pozitive do të shfaqej në mesin e shoqërisë. Njerëzit nuk do ta ndjenin më veten në siklet si dhe do t‘u hapej drita jeshile për martesë shumë burrave dhe grave. Mirëpo është për të ardhur keq, kur vëren se njerëzit garojnë se kush po e ngre mehrin më tepër se tjetri! Në çdo vit atij i shtojnë diçka të re e cila nuk ka qenë e njohur më parë dhe nuk dihet se në ç‘pikë do të arrijnë.

Një traditë e mirë lidhur me këtë dukuri është ajo që veprojnë disa njerëz, e sidomos beduinët të cilët pasi që e përcaktojnë shumën e mehrit, një pjesë të tij e japin në çast, ndërsa pjesën tjetër e afatizojnë në të ardhmen. Në këtë mënyrë edhe bashkëshorti e ka disi më të lehtë.

02. Përkrahja financiare:

Është detyrë e bashkëshortit që të shpenzojë për bashkëshorten e vet, me aq sa ka mundësi. T‘i sigurojë asaj ushqimin, pijen, veshjet dhe banesën. Në qoftë se ai tregon koprraci ndaj asaj që e ka për detyrë, do të ishte gjynahqar. Në këtë rast i lejohet bashkëshortes që të marrë prej pasurisë së tij aq sa i nevojitet, apo të marrë borxh në emrin e burrit, i cili e ka për detyrë ta shlyejë atë.

Prej shpenzimeve që i takojnë burrit është edhe gostia e dasmës. Me të është për qëllim ushqimi të cilin burri e përgatit gjatë ditëve të dasmës e me të cilin i gostit njerëzit. Gostia e dasmës është sunet me të cilin jemi porositur. Argument për këtë është vepra e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) pasi ai kështu ka vepruar, madje edhe ka urdhëruar për të.

Duhet patur parasysh që gjatë dasmës të mënjanohen harxhimet e tepërta dhe shpërdorimi. Shpenzimet e dasmës duhet të jenë të pranueshme për gjendjen ekonomike të burrit. Ndërsa përsa i përket asaj çka veprojnë shumë njerëz në kohën e sotme duke harxhuar dhe shpërdoruar pa masë, një veprim i tillë është i papranueshëm, pasi pjesa më e madhe e këtyre harxhimeve nuk sjell ndonjë dobi.

03. Traditat që kanë të bëjnë me dy bashkëshortët ndërmjet njëri tjetrit:

Allahu i Madhëruar ka vendosur ndërmjet dy bashkëshortëve dashuri dhe mëshirë. Lidhja e tyre e bën të domosdoshënm zbatimin e disa detyrimeve të ndërsjellta ashtu siç janë të përcaktuara në traditën islame.

Kur do që krijohen lidhje apo marrëdhënie të caktuara ndërmjet njerëzve, lindin domosdoshmërisht të drejta dhe detyrime reciproke, varesisht nga shkalla e lidhjes së krijuar.

04. Ndalesat martesore:

Burrit i ndalohet martesa me nënën dhe gjyshet e bashkëshortes së tij, sado të largëta qofshin ato. Gjithashtu atij i ndalohet martesa me vajzat e bashkëshortes së vet të cilat i ka me burrë tjetër para tij, e po ashtu i ndalohet martesa me vajzat e fëmijëve të bashkëshortes së vet (mbesat e bashkëshortes). Kjo me kusht që ai të ketë kryer marrëdhënie intime me nënën e tyre (dhe jo thjesht të ketë bërë aktin e martesës). Po ashtu edhe gruaja është e ndaluar të martohet me babain e bashkëshortit të saj dhe gjyshërit e tij, sado të largët qofshin ata, si dhe me fëmijët (dhe niprit) e bashkëshortit të saj (që i ka me grua tjetër).

5. Trashëgimia:

Nëse një burrë lidh akt martesor të saktë (brenda rregullave) me një grua, atëherë ata të dy e trashëgojnë njëri-tjetrin. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “Nga ajo që lënë gratë tuaja, juve ju takon për pjesë gjysma në qoftë se ato nuk kanë fëmijë, por në qoftë se lënë një fëmijë, ju takon një e katërta e asaj që mbetet pas dhënies së amanetit që ato lënë me dëshirën e tyre, ose pas shlyerjes së borxheve. Nga ajo që lini ju, pjesa e atyre (grave tuaja) është një e katërta, nëse nuk lini pas fëmijë, por nëse lini një fëmijë, atëherë atyre u takon një e teta e asaj që mbetet pas dhënies së amanetit që ju lini me dëshirën tuaj ose pas shlyerjes së borxheve.” [En Nisa, 12]. Në këtë rast nuk ka dallim dhe nuk përbën problem fakti se a ka kryer bashkëshorti marrëdhënie intime me të shoqen ose është veçuar me të apo jo.

______________________________________________

[1] - E kemi shfaqur më parë analizën e këtij hadithi.

[2] - E ka transmetuar Ahmedi [vell. 5, faq. 73], Ebu daudi, kapitulli El Menesik- Dispozitat e Haxhit, tema: Forma e Haxhit të Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, me nr [1905] dhe Ibën Maxhe, kapitulli El Menesik- Dispozitat e Haxhit, tema: Haxhi i Profetit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, me nr [3074]

[3] - E kemi shfaqur më parë analizën e këtij hadithi (shiko faqen 6).

[4] - E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Tezuixhul muasiri – Martesa e atij që e ka gjendjen ekonomike të keqe” me nr. 5087. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Es sadaku ue xheuezu keunihitealimul Kuran – Mehri dhe lejueshmëria e qënies së tij mësim i Kuranit” me nr. 1425

[5] - E transmeton Muslimi në kapitullin e martesës, tema: “Nedbun nedhari ilel mer‘ati – Pëlqyeshmëria e shikimit të bashkëshortes” me nr. 1424

Vendimi i sheriatit në lidhje me divorcin dhe gjërat që duhen patur parasysh në lidhje me të.

Me divorc është për qëllim: Ndarja e bashkëshortes me fjalë, shkrim apo gjeste.

Divorci në origjinë është një veprim i urryer, pasi ai i zhduk të gjitha dobitë e martesës që përmendëm më sipër si dhe e shpërbën familjen. Mirëpo, përderisa divorci ndonjëherë është më se i domosdoshëm, kjo pasi në disa raste vazhdueshmëria e martesës mund të jetë e dëmshme për ndonjërin prej dy bashkëshortëve apo për të dy ata, si dhe për ndonjë qëllim tjetër; atëherë Allahu i Madhëruar prej mëshirës së Tij e lejoi atë për robërit e Tij dhe nuk zgjodhi për ta vështirësinë dhe rëndesën. Nëse burri e urren bashkëshorten e vet dhe nuk është në gjendje të bëjë durim ndaj saj, atëherë nuk ka problem nëse e divorcon atë. Mirëpo ai duhet të ketë parasysh rregullat e mëposhtme:

A - Të mos e divorcojë kur ajo është në periudhën e menstruacioneve. Nëse burri e divorcon gruan e vet ndërkohë që ajo është në periudhën e menstruacioneve, atëherë ai e ka kundërshtuar Allahun dhe të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), si dhe ka bërë një veprim të ndaluar. Në këtë rast është detyrë për burrin që ta kthejë atë (gruan) dhe ta mbajë derisa ajo të pastrohet, e pas kësaj nëse dëshiron mund ta divorcojë. Ndërsa më parësore është që ta mbajë atë derisa t‘i kthehen asaj periodat për herë të dytë e mbasi të jetë pastruar; nëse do e mban atë ose në të kundërt e divorcon.

B - Të mos e ndajë atë në periudhën e pastërtisë së saj, nëse ai ka kryer marrëdhënie me të, me përjashtim të rastit kur shtatzania e saj është e qartë. Nëse burri ka për synim që ta ndajë gruan dhe ka kryer marrëdhënie me të, pasi që ajo ishte pastruar prej menstruacioneve, atëherë ai nuk duhet që ta ndajë atë derisa t‘i rikthehen sërish periodat dhe pastaj të pastrohet, sado e gjatë të jetë pritja. Mbas kësaj nëse dëshiron ai e ndan atë, por pa kryer me të marrëdhënie. Bën përjashtim këtu vetëm ai rast kur shtatzënia e saj është e qartë, apo nëse ka qenë shtatzënë. Pra, në këtë rast nuk ka problem nëse e divorcon atë. Allahu i Madhëruar thotë: “O ti Pejgamber! Kur t‘i ndani gratë, i ndani ato në kohën e pastërtisë së tyre…” [Et Talak, 1].

Ibën Abasi (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Nuk duhet (që burri) ta ndajë gruan gjatë periudhës së menstruacioneve dhe as në periudhën e pastërtisë së saj, nëse ai ka kryer marrëdhënie me të, por duhet që ta mbajë atë derisa t‘i rikthehen sërish periodat dhe pastaj të pastrohet. Pas kësaj nëse dëshiron, e ndan atë.”

c) Të mos e ndaj atë me më tepër se një herë. Pra, të mos i thojë “Je dy herë e ndarë!” apo “Je tre herë e ndarë!” dhe as t‘i përsërisë “Je e ndarë, je e ndarë, je e ndarë!” Të divorcuarit e trefishtë në të njëjtën kohë është i ndaluar (haram), pasi transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), në lidhje me një burrë i cili e ndau gruan e vet me divorc të trefishtë në të njëjtën kohë ka thënë: “A po luani me Librin e Allahut ndërkohë që unë gjendem midis jush?!” Një burrë u ngrit dhe tha: “O i Dërguari i Allahut, a ta vras atë?[1]

E vërteta është se shumë njerëz janë të pavetëdijshëm ndaj rregullave të divorcit. Kur u teket për të divorcuar, ata divorcojnë dhe as që duan t‘ia dinë për kohën apo mënyrën e tij.

Njeriu e ka për detyrë t‘u vetpërmbahet kufijëve (ndalesave) të Allahut dhe të mos i tejkalojë ato. Allahu i Madhëruar thotë: “…e kush del jashtë dispozitave të All-llahut, ai e ka dëmtuar vetveten.” [Et Talak, 1].

Po ashtu thotë: “Këto janë dispozita të Allahut, pra mos i kundërshtoni, sepse kush i tejkalon dispozitat e Allahut, pikërisht të tillët janë zullumqarët.” [El Bekare, 229].

Konsekuencat e divorcit.

Ashtu si edhe e përmendëm, me divorc është për qëllim ndarja e bashkëshortes. Kjo ndarje bëhet duke patur parasysh një sërë rregullash, ndër të cilat përmendim:

A - Pritja e detyrueshme që bën gruaja pasi që është divorcuar. Për të qenë e detyrueshme kjo pritje, duhet që bashkëshorti të ketë kryer marredhënie intime me të apo të jetë veçuar siç veçohet burri me gruan. Ndërsa nëse ai e ndan para se të ketë hyrë apo të jetë veçuar me të, atëherë ajo nuk ka pritje (iddeh).

B - Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “O ju që keni besuar! Kur të martoheni me besimtare dhe pastaj i ndani ato para se të bëni marrëdhënie me to, nuk ka Iddeh (kohë e përcaktuar për ndarjen e bashkëshortëve), për të pritur në lidhje me to.” [El Ahzab, 49].

Koha e përcaktuar për pritje për femrën e cila ka menstruacione është mbarimi i tre periodave. Nëse ajo nuk ka menstruacione, atëherë duhet të presë tre muaj. Po qe se është shtatzënë duhet të presi deri sa të lindë.

C - Gruaja bëhet e ndaluar për burrin nëse ai e ka ndarë dy herë të tjera para kësaj të fundit. Pra, bëhet fjalë për rastin kur ai e ndan një herë, pastaj e rikthen ndërkohë që asaj ende nuk i ka mbaruar pritja, apo i ka mbaruar pritja mirëpo ai martohet sërish me të (me akt të ri) dhe pastaj e ndan për herë të dytë dhe përsëri e rikthen në kohën e pritjes, apo e martohet sërish me të. Nëse burri e ndan atë për herë të tretë, mbas kësaj bëhet e ndaluar për të, derisa ajo të martohet me një burrë tjetër në mënyrë të vlefshme dhe ai të kryejë marrëdhënie intime me të. Pas kësaj, nëse burri i dytë i saj e ndan, atëherë ajo bëhet e lejuar për të parin. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “Lëshimi (pas të cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë, e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore) ose shkurorëzim me mirëkuptim.” [El Bekare, 229]. Deri në Fjalën e Tij: “E në qoftë se ai (burri) e lëshon atë (për herë të tretë), pas atij (lëshimi) nuk lejohet më derisa ajo të martohet me një burrë tjetër. E nëse ai (burri i dytë) e lëshon atë, atëherë për ata dy, po qe se mendojnë se do t‘i zbatojnë dispozitat e Allahut, nuk ka pengesë të rikthehen (në bashkëshortësi). Këto janë dispozita të Allahut që ia sqaron një populli që kupton.” [El Bekare, 230].

Allahu i Madhëruar e bëri të ndaluar për burrin rikthimin e gruas pasi që e ka ndarë atë tre herë, derisa ajo të martohet me dikë tjetër përveç tij. Urtësia e kësaj është se njerëzit në fillim të Islamit i divorconin gratë e veta dhe i rikthenin ato sa herë të dëshironin, pa ndonjë numër të kufizuar. Një burrë u zemërua prej bashkëshortes së vet dhe asaj i tha: – “Për Zotin, as nuk do të të mbaj e as nuk do të të ndaj!”

– “Si qenka kjo kështu?!” – ja priti e shoqja.

– “Do të të ndaj, sa që kur t‘i jesh afruar fundit të periudhës së pritjes, do të të rikthej. Pastaj përsëri do të të ndaj, e kur sërish t‘i jesh afruar periudhës së pritjes, do të të kthej.”

Gruaja shkoi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe i tregoi atij për çfarë kishte ngjarë.

Allahu i Madhëruar lidhur me këtë zbriti Fjalën e Tij: “Lëshimi (pas të cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë…” me anë të së cilës përcaktoi se nuk i lejohet burrit kthimi i bashkëshortes së divorcuar më tepër se tre herë, gjykim ky i cili qe mëshirë për gruan, pasi e mbron atë prej padrejtësisë së burrit.

Mbyllja.

Vëllezër të nderuar!

Shpresojmë të kemi përmendur shkurtimisht dispozitat kryesore që kanë të bëjnë me martesën, gjithnjë duke u përpjekur që të mos tejzgjateshim në atë mënyrë e cila do të ishte e mërzitshme dhe as të mos përmblidhnim në atë mënyrë e cila do të qe e vakët.

Lus Allahun e Madhëruar të bëjë dobi me atë çka përmendëm e ti bëjë punët tona të sinqerta për hir të Tij dhe në përputhje me atë që Ai e do dhe është i kënaqur prej saj!

E lusim Allahun e Madhëruar që të nxjerrë prej këtij umeti një gjeneratë që i njeh dispozitat e Tij, i ruan kufijët (ndalesat) e Tij, është gjithnjë në shërbim të fesë së Tij dhe udhëzuese për krijesat e Tij!

“Zoti ynë, mos na i lako zemrat tona pasi na drejtove, na dhuro mëshirën Tënde! Vërtet, Ti je Dhuruesi i Madh!”

“Zoti ynë na jep të mira në këtë jetë, të mira edhe në botën tjetër dhe na ruaj nga ndëshkimi i Zjarrit!”

Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Tij Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e Tij!

______________________________________________

[1] - E transmeton En Nesai, kapitulli i Divorcit, tema: “Tre të shprehura bashkë dhe qortimi në lidhje me to” me nr. 3401

Të drejtat reciproke të dy Bashkëshortëve në Islam.

Muslimani i aprovon të drejtat reciproke ndërmjet dy bashkëshortëve, të cilat janë të drejtat e secilit prej tyre kundrejt tjetrit. Kjo sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Edhe ato kanë të drejta të barabarta (me burrat) mbi ta (burrat) në atë shkallë që është e arsyeshme, por burrat kanë një shkallë më tepër (përgjegjësie) mbi to.” [El Bekare: 228].

Ky ajet fisnik ka aprovuar për secilin nga dy bashkëshortët të drejta mbi tjetrin dhe i ka veçuar burrat me një shkallë më tepër për konsiderime të tjera të posaçme.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), në Haxhin e Lamtumirës ka thënë: “Vërtet që ju keni të drejta kundrejt grave tuaja dhe ato kanë të drejta kundrejt jush.”[1] Por disa nga këto të drejta janë të përbashkëta mes të dy bashkëshortëve dhe disa janë të posaçme për secilin prej tyre më vete.

Të drejtat e përbashkëta të bashkëshorteve.

01. Besnikëria: Secili nga dy bashkëshortët duhet të jetë besnik me partnerin e tij dhe të mos e tradhëtojë atë as në gjëra të vogla e as në të mëdha, pasi që dy bashkëshortët janë si dy ortakë. Kështu që është e detyrueshme plotësimi i besnikërisë, i këshillimit, sinqeritetit dhe çiltërsisë mes atyre dyve, në çdo çështje prej çështjeve të jetës së tyre, qoftë ajo çështje e përgjithshme apo e veçantë.

02. Përzemrësia dhe mëshira: Secili prej bashkëshortëve duhet të ketë sasinë më të madhe të mundshme prej përzemërsisë së sinqertë dhe mëshirës gjithpërfshirëse për partnerin e tij. Kjo duhet t‘i shoqërojë ata të dy gjatë gjithë jetës së tyre, në zbatim të Fjalës së Allahut të Madhëruar: “Dhe nga Shenjat e Tij është se Ai krijoi për ju gra nga vetë ju, që të mund të gjeni prehje tek ato dhe Ai vendosi mes jush dhëmbshuri e mëshirë.” [Er Rrum: 21].

Si dhe në praktikim të fjalës së të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Kushdo që nuk mëshiron, nuk mëshirohet.”[2]

03. Besimi reciprok ndaj njëri-tjetrit: Secili prej bashkëshortëve duhet të ketë besim tek partneri i tij dhe të mos i hyjë asnjë pikë dyshimi në sinqeritetin dhe çiltërsinë e tjetrit, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Vërtet që besimtarët janë vëllezër.” [El Huxhurat: 10]. Dhe i Dërguari i Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Askush prej jush nuk ka për të besuar (plotësisht) deri sa të dojë për vëllanë e tij atë që do edhe për vete.”[3]

Lidhja bashkëshortore veçse e forcon edhe më shumë vëllazërinë në besim. Secili nga dy bashkëshortët e ndjen se ai është vetë tjetri, vetja e tij, kështu që sit ë mos ketë besim njeriu te vetja e tij dhe të mos e dëgjojë atë?! Apo si mund ta mashtrojë njeriu veten e tij dhe ta tradhëtojë atë?!

04. Sjelljet e përgjithshme: si butësia në bashkëpunim, çelja e fytyrës, fjala e bukur, respekti dhe konsiderata. Këto janë familjariteti i ndershëm dhe konform sheriatit, për të cilin Allahu i Madhëruar ka urdhëruar në Fjalën e Tij: “Dhe jetoni me to në mënyrë të ndershme (brenda normave).” [En Nisa: 19].

Kjo është edhe sjellja e mirë dhe përkujdesja ndaj grave, për të cilën ka urdhëruar i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) në fjalën e tij: “Kujdesuni për gratë dhe mbajini mirë ato!”[4]

Këto ishin disa prej të drejtave të përbashkëta mes dy bashkëshortëve, të cilat ata duhet t‘i zbatojnë ato kundrejt njëri-tjetrit, duke vepruar kështu sipas besës së fortë të përmendur në Fjalën e Allahut të Madhëruar: “Dhe si do t‘ia merrni asaj prapë atë (që i keni dhënë), ndërkohë që ju aq shumë keni hyrë në njëri-tjetrin, aq shumë i keni hapur gjoksin njëri-tjetrit dhe në të njëjtën kohë ato kanë marrë prej jush besë të fortë e të shenjtë?!” [En Nisa: 21].

Si dhe duke ju bindur Allahut të Madhëruar i Cili thotë: “Dhe mos e harroni bujarinë mes jush. Vërtet Allahu është Gjithëvëzhgues për gjithçka që ju bëni.” [El Bekare: 237].

Të drejtat e gruas mbi burrin e saj.

Burri ka për detyrë që bashkëshortes së tij t‘i përmbushë të drejtat e mëposhtme:

01. Të jetojë dhe të sillet me të me ndershmëri dhe konform normave, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe jetoni me to në mënyrë të ndershme (brenda normave).” [En Nisa: 19].

Ai duhet ta ushqejë atë kur ha edhe vetë, ta veshë atë kur vishet edhe vetë, ta edukojë atë nëse ka frikë ndonjë mosbindje dhe rrëshqitje të saj, me atë që ka urdhëruar Allahu i madhëruar që të edukohen grate; duke filluar me këshillimin e saj pa sharje e ofendime. Nëse ajo nuk i bindet, atëherë ndahet prej saj nga shtrati, e nëse përsëri nuk i bindet, atëherë e godet lehtë atë, pa e goditur në fytyrë dhe pa lënë shenja, pa derdhur gjak, pa hapur plagë dhe pa nxjerë ndonjë prej gjymtyrëve nga funksioni i tyre. Allahu i Madhëruar thotë: “Sa për ato gra për të cilat ju shihni sjellje të dobët, në fillim i qortoni, pastaj mos pranoni të flini me to, dhe në fund i rrihni ato (lehtë nëse kjo ndikon te ato), por në qoftë se ato kthehen përsëri te bindja, atëherë mos kërkoni kundër tyre mjete (përçmuese e mërzitëse). Vërtet Allahu është kurdoherë më i Larti, më i Madhi.” [En Nisa: 34].

Dikush i tha të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Cila është e drejta e grave tona mbi ne?” - Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) tha: “Ta ushqesh atë nëse ha edhe vetë, ta veshësh atë nëse vishesh vetë, të mos e godasësh në fytyrë dhe as t‘i lësh shenja (në trup) dhe të mos e braktisësh atë veçse në shtëpi (duke u larguar nga shtrati).”[5]

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Vërtet që e drejta e tyre (grave) mbi ju është që të bëni bamirësi ndaj tyre në veshje dhe në ushqim.”

Dhe thotë: “Besimtari nuk e urren besimtaren; edhe nëse ai nuk pëlqen një sjellje të saj, pëlqen një sjellje tjetër.”[6]

02. T‘i mësojë asaj gjërat e domosdoshme për fenë e saj, nëse ajo nuk i di ato, ose t‘i japë lejë të prezentojë tubimet e dijes që t‘i mësojë ato. Kjo sepse nevoja e saj për fenë e saj dhe për pastrimin e shpirtit të saj nuk është më e vogël se nevoja e saj për ngrënie e pirje. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që keni besuar! Ruajeni veten tuaj dhe familjen tuaj nga një zjarr, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët!” [Et Tahrim: 6].

Gruaja është prej familjes tënde dhe ruajtja e saj nga zjarri bëhet me besim dhe punë të mirë, por puna e mirë duhet të paraprihet nga dija dhe njohja, që më pas të mund të praktikohet dhe të kryhet ashtu si është e kërkuar në sheriat.

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kujdesuni për gratë dhe mbajini mirë ato, sepse ato janë robëresha tek ju!”[7]

Dhe prej kujdesjes për to është që ajo të mësojë atë që i bën dobi asaj në fenë e saj dhe të edukohet me atë që i siguron asaj qëndrueshmërinë dhe virtytet e larta.

03. T‘a ngarkojë atë me mësimet e Islamit dhe edukatën e tij. T‘i kërkojë llogari për këto; ta ndalojë atë nga të zhveshurit në rrugë apo që të dalë e zbukuruar, si dhe ta ndalojë atë nga të përzierit me burra të huaj që nuk janë të afërm të saj me të cilët i ndalohet martesa (babai, vëllai, etj). Ashtu si dhe ka për detyrë (burri) që t‘i sigurojë asaj mbrojtje dhe kujdes të plotë. Të mos e lejojë atë që të prishet në moral apo fe dhe as të mos i japë rast asaj që të dalë nga urdhërat e Allahut dhe të Dërguarit të Tij, apo të shthuret. Kjo sepse burri është bariu i saj, përgjegjësi për të dhe i ngarkuari me ruajtjen dhe mbrojtjen e saj. Allahu i Madhëruar thotë: “Burrat janë mbrojtësit dhe mbajtësit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën dhe sepse ata shpenzojnë nga pasuritë e tyre.” [En Nisa: 34].

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Dhe burri është bari në familjen e tij dhe ai është përgjegjës për tufën e tij.”[8]

04. Të mbajë drejtësi mes saj dhe shemrës të saj nëse ka. Ai duhet të mbajë drejtësi mes tyre në ushqim, veshje, banesë dhe në të fjetur në shtrat. Të mos anojë në asgjë prej këtyre, apo të bëjë padrejtësi e zullum, sepse Allahu i Madhëruar e ka ndaluar këtë gjë, në Fjalën e Tij: “…por në qoftë se keni frikë se nuk jeni në gjendje që të mbani drejtësi (mes grave), atëherë (mjaftohuni) vetëm me një.” [En Nisa: 3].

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka porositur që ato të mbahen mirë dhe ka thënë: “Më i miri ndër ju është ai i cili është më i mirë për familjen (gruan) e tij dhe unë jam më i miri nga të gjithë ju për familjen time.”[9]

05. Të mos e përhapë të fshehtën e saj dhe as të mos përmend ndonjë mangësi të saj. Sepse ai është besniku i saj dhe ai nga i cili kërkohet përkujdesja për të dhe mbrojtja e saj, sepse i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Njeriu më i keq dhe me vend më të ulët te Allahu në Ditën e Kijametit është ai burrë i cili shkon me gruan e tij dhe ajo shkon me të (kryejnë marrëdhënie intime), pastaj përhap të fshehtën e saj.”[10]

Të drejtat e burrit mbi gruan e tij.

Gruaja ka për detyrë që kundrejt burrit të saj të ruajë këto të drejta dhe të sillet me këto morale:

01. T‘i bindet atij, jo në kundërshtim të Allahut. Allahu i Madhëruar thotë: “E nëse ato i kthehen përsëri bindjes, atëherë mos kërkoni kundër tyre mjete (përçmuese e mërzitëse).” [En Nisa: 34].

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nëse burri e thërret gruan e tij për në shtrat dhe ajo nuk i shkon e ai fle i zemëruar me të, atë (grua) e mallokjnë engjëjt deri sa të gdhijë.”[11]

Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Sikur të urdhëroja ndokënd që t‘i bënte sexhde ndokujt tjetër, do të kasha urdhëruar gruan që t‘i bënte sexhde burrit të saj.”[12]

02. Ruajtja e nderit të burrit dhe e dëlirësisë së saj. Po kështu ruajtja e pasurisë së tij, e fëmijëve të tij dhe e të gjitha çështjeve të shtëpisë së tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Kështu, gratë e mira janë të bindura me çiltërsi (ndaj Allahut dhe ndaj burrave të tyre) dhe ruajnë në mungesë të bashkëshortëve të tyre ato që Allahu i ka urdhëruar t‘i ruajnë (dëlirësinë, ndershmërinë, pasurinë e burrit, etj).” [En Nisa: 34].

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ndërsa gruaja është bareshë në shtëpinë e bashkëshortit të saj dhe e fëmijëve të tij.”[13]

Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “E drejta juaj mbi to është që të mos sjellin në shtratin tuaj atë që urreni dhe të mos fusë në shtëpinë tuaj atë që nuk pëlqeni.”

03. Të qëndruarit në shtëpinë e burrit të saj. Të mos dalë nga shtëpia e burrit të saj veçse me lejen dhe pëlqimin e tij, të ulë shikimin e saj dhe zërin e saj. Të mos e zgjasë dorën për gjëra të këqia dhe as gjuhën e saj për fjalë të ulëta. Të sillet mirë me të afërmit e të burrit, ashtu si vetë ai, pasi që nuk mund të sillet mirë me burrin e saj, nëse ajo sillet keq me prindërit apo të afërmit e tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe qëndroni në shtëpitë tuaja (u drejtohet grave) dhe mos e shfaqni veten siç bënin më parë në kohën e injorancës.” [El Ahzab: 33].

Dhe thotë: “…atëherë mos flisni me zë të ëmbël, se mos ndonjë me sëmundje në zemër shtyhet nga dëshira e ligë, por flisni të folur të ndershëm e të drejtë.” [El Ahzab: 32].

“Allahut nuk i pëlqen që e keqja të thuhet hapur faqe të gjithëve, përveç atij të cilit i është bërë padrejtësi.” [En Nisa: 148].

“Thuaju edhe besimtareve të ulin prej shikimeve të tyre (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara) dhe t‘i mbrojnë vendet e turpit, si dhe të mos i nxjerin hapur zbukurimet e tyre përveç asaj që është e dukshme, dhe të zgjasin vello mbi rroben e tyre (që mbulon gjithë trupin nga koka deri në fund të këmbëve, flokët, qafën e gjoksin)…” [En Nur: 31].

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Gruaja më e mirë është ajo e cila kur sheh tek ajo, të gëzon. Kur e urdhëron, të bindet. Dhe kur je në mungesë (në udhëtim), ajo të ruan ty në veten e saj dhe në pasurinë tënde.”[14]

Dhe thotë: “Mos i ndaloni robëreshat e Allahut nga (të shkuarit në) xhamitë e Allahut dhe kur ndokujt nga ju i kërkon leje gruaja e tij që të shkojë në xhami, të mos e ndalojë atë!”[15]

Gjithashtu, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Jepuni leje grave që të shkojnë të falen natën në xhami.”[16] [D.m.th: për faljen e namazeve farze që falen me errësirë, sepse në këtë kohë ato nuk u shfaqen burrave dhe nuk duken nga errësira. (Sh.P)]

______________________________________________

[1] - E transmeton Tirmidhiu (1163). Shejh Albani e ka konsideruar Hasen-të mirë.

[2] - E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.

[3] - E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.

[4] - E transmeton Buhariu.

[5] - E transmeton Ebu Daudi. Shejh Albani e ka konsideruar Hasen Sahih.

[6] - E transmeton Muslimi (18).

[7] - E transmeton Buhariu.

[8] - E transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu.

[9] - E transmeton Tirmidhiu (3895), Ibën Maxheh (1977), etj. Shejh Albani e ka konsideruar Sahih-të saktë.

[10] - E transmeton Muslimi (21), “Kapitulli i martesës”.

[11] - E transmeton Muslimi (122), “Kapitulli i martesës”.

[12] - E transmeton Tirmidhiu (1159), Ebu Daudi, etj. Shejh Albani e ka konsideruar Hasen Sahih.

[13] - E transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu.

[14] - E transmeton Kurtubiu (5/170) dhe Taberiu (5/39).

[15] - E transmeton Muslimi (30), “Kapitulli i namazit”.

[16] - E transmeton Muslimi (139), “Kapitulli i namazit”.

01. Sistemi Familjar në Islam - Autor: Muhamed ibën Ali el Xhami Përktheu: Unejs Shuajb Murati Recensoi: Bledar Karaj el Albani.

02. MEHRI I GRUAS PER MARTESE - Shkëputur nga libri “Fikhu Suneh” Autor: Sejjid Sabik Përkthyer nga një grup përkthyesish Nxjerrja e Haditheve: Bledar Albani.

03. Respektimi i Prindërve në Islam - Shkëputur nga libri “Minhaxhu el Muslim” Autor: Ebu Bekër Xhabir el Xhezairi Përktheu: Bledar Karaj el Albani.

04. Martesa në Islam - Autor: Dijetari i madh Muhamed ibën Salih el Uthejmin (RahimehUllah) Përktheu: Edmond Ajdini.

05. Të drejtat reciproke të dy Bashkëshortëve në Islam - Shkëputur nga libri “Minhaxhu el Muslim” Autor: Ebu Bekër Xhabir el Xhezairi Përktheu: Bledar Karaj el Albani.

Rendi Familjar në Islam.

 

Autor: Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij

Përktheu: Umm ‘Akil (Alban Malaj)

 

Disa fjalë rreth autorit.

Ai është dijetari i madh, shërbëtori i Sunetit dhe Akijdes Selefije, Muhamed Ibn Aman Ibn ‘Ali el-Xhamij, Allahu pastë mëshirë për të. Lindi në vitin 1349 Hixhrij (1927 E.K.), sikurse tregohet në dokumentat e tij zyrtare. U rrit në një fshat me emrin Tuga Tab në Habesh (Etiopi), aty ku studioi edhe Kur’anin Fisnik. Pasi e përfundoi mësimin e Kur’anit, ai filloi të studjojë librat e Fik’hut të medh’hebit Shafi’i. Në këtë fshat ai studjoi gjithashtu gjuhën Arabe me Shejkh Muhamed Amin el-Hurari. Më pas u largua nga fshati i tij për të shkuar në një fshat tjetër, ku takoi një tjetër student, Shejkh ‘Abdul-Kerim, me të cilin më vonë do të bënte hixhret për në Arabinë Saudite. Pastaj të dy vazhduan të merrnin mësim tek Shejkh Musa, me të cilin studjuan veprën Nadhmuz-Zuhd të Ibn Raslan, dhe pastaj studiuan Metnul-Minhaxh me Shejkh Abadir, përfshi edhe shumë fusha të tjera të dijes.

Ai kishte dëshirë që të udhëtonte për në Tokën e Shenjtë të Mekkes për të kërkuar dije dhe për të kryer haxhin, kështu që të dy studentët u larguan nga Habeshi (Etiopia) dhe udhëtuan drejt Somalisë. Aty hipën në një anije që shkonte në Aden, Jemen, dhe gjatë kësaj kohe ata u përballën me shumë vështirësi qoftë në det apo në tokë. Udhëtuan në këmbë, dhe në këtë gjendje agjëruan edhe Muajin e Ramazanit, derisa mbërritën në Arabinë Saudite.

Kaluan në Samitah, Subija dhe Ebij Arijsh, derisa u lejuan që të hynin në Mekke, gjithnjë duke udhëtuar në këmbë.

Pasi kreu haxhin më 1369 Hixhrij, ai filloi të kërkojë dije në mexhliset e dijes që mbaheshin në Mesxhidul-Haram, prej tyre: mexhliset e Shejkh ‘Abdu-Rrazak Hamzah, Allahu e mëshiroftë, Shejkh ‘Abdul-Hak el-Hashimij, Allahu e mëshiroftë, Shejkh Muhamed ‘Abdullah es-Sumalij… etj.

Ai u njoh me Shejkh ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz ndërkohë që ishte në Mekke, ku më pas e shoqëroi atë në udhëtimin e tij për në Rrijad kur u hap Instituti i Rrijadit. Kjo ka ndodhur në fillim të vitit 1370 Hixhrij (1970 E.K.).

Gjatë kohës që Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij studjonte në Institut, ai u shoqërua me dijetarin e nderuar ‘Abdul-Muhsin el-‘Abbad el-Bedr dhe Shejkhun e nderuar ‘Ali Ibn Mahna, i cili më vonë do të bëhej gjykatës në Gjykatën e Lartë të Sheriatit në Medine.

Ai mori pjesë në shumë mexhlise të dijes gjatë kohës që ishte në Rrijad.

Ai përfitoi dhe pati ndikim të madh nga shkëlqesia e tij, Myftiu, Fekijhu, Shejkh Muhamed Ibn Ibrahim Aali-Shejkh, Allahu e mëshiroftë.

Gjithashtu ai u ngjit pas Shejkhut të nderuar ‘Abdu-Rrahman el-Afrijki, Allahu e mëshiroftë, ashtu sikurse veproi edhe me shkëlqesinë e tij, Shejkh ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz, duke përfituar shumë nga dija e gjerë dhe sjelljet fisnike të Shejkhut. Po ashtu, gjatë kohës që ishte në Rrijad, ai përfitoi nga Shejkhu i nderuar Muhamed el-Emin el-Xheknij esh-Shenkijti, Allahu e mëshiroftë, dhe nga Shejkhu i nderuar, Muhadithi Hammad el-Ensari, Allahu e mëshiroftë, dhe nga Shejkhu i nderuar ‘Abdu-Rrazak el-Afijfi, dhe u ndikua shumë nga metoda e tij në mësimdhënie. Po kështu, ai ishte nën ndikimin e Shejkhu të nderuar ‘Abdu-Rrahman es-Sa’dij, Allahu e mëshiroftë, me të cilin edhe pse nuk studioi, mbante korrespondencë nëpërmjet letrave. Ai studioi gjjithashtu me Shejkhun e nderuar Muhamed Khalil Harras, Allahu e mëshiroftë, dhe me Shejkhun e nderuar ‘Abdullah el-Kara’uij, Allahu e mëshiroftë.

Pasi u diplomua në Institutin e Rrijadit, ai vazhdoi më tej në Fakultetin e Sheriatit, ku u diplomua në vitin 1380 Hixhrij. Pastaj mori gradën master në Sheriat nga Universiteti i Punxhabit në vitin 1974 (E.K.), dhe pastaj Doktoraturën në Darul-Ulum në Kajro.

Shejkhu arriti një pozitë të lartë mes njerëzve të dijes pasi ai ishte orator dhe shumë i besueshëm, aq sa Shejkh Ibni Bazi ndërmjetësoi personalisht tek Shejkh Muhamed Ibrahim (Aali-Shejkh) që ta caktonte atë si mësues në Institutin e Samitas, në krahinën e Xhezanit. Për më tepër, një fakt tjetër që dëshmon dijen e tij të gjerë dhe Akijden e tij dhe respektin që gëzonte ai mes njerëzve të dijes është se kur u hap Universiteti Islamik i Medines, ai u transferua atje për të dhënë mësim, pasiqë u përzgjodh nga Shejkh Ibni Bazi.

Dihet që Universiteti Islamik i Medines u ngrit që të përhapte Akijden e saktë të Selefëve tanë të Mirë dhe Universiteti e caktoi Shejkhun në detyrën e mësuesit të Akijdes dhe më vonë në Fakultetin e Sheriatit, për shkak të dijes së tij të fuqishme në Akijde.

Me vdekjen e tij, Shejkh Ibni Bazi ka thënë:

“Ai është i njohur tek unë si njeri me dije, me virtyte dhe me Akijde të saktë, energjik në Thirrjen për tek Allahu i Përsosur nga çdo e metë, si dhe në paralajmërimin kundër bidateve dhe bestytnive. Allahu e faltë dhe e bëftë banor të Xheneteve të Tij të gjera, i përmirësoftë pasardhësit e tij dhe na bashkoftë neve dhe juve në Tokën e Tij të Nderit (Xhenet). Vërtet, Ai është Gjithëdëgjues dhe i Afërt (me Dijen dhe Fuqinë e Tij).” 1/9/1418 Hixhrij.

Shejkh ‘Abdul-Muhsin el-‘Abbad el-Bedr ka thënë:

“E kam njohur Shejkhun Muhamed Aman Ibn Ali el-Xhamij si student në Institutin në Rrijad, pastaj në Fakultetin e Sheriatit në Rrijad, pastaj si mësues në Universitetin Islamik të Medines dhe pastaj në Fakultetin e Sheriatit. E kam njohur me Akijde të saktë dhe largpamësi e mprehtësi. Ai është përpjekur duke ftuar tek Akijdeja e Selefëve tanë të Mirë dhe duke paralajmëruar kundër bidatit, kjo nëpërmjet mësimeve, mexhliseve dhe librave të tij kundër bidatit. Allahu e faltë dhe pastë mëshirë për të dhe e shpërbleftë me të mira.”

Shejkh Salih el-Feuzan shkruan:

“Shejkh Muhamed Aman, ashtu si e kam njohur: Vërtet profesorët dhe ata që mbajnë diploma të studimeve të larta e të fushave të ndryshme janë të shumtë. Mirëpo, të paktë janë ata prej të cilëve përfitohet dija apo që mund të përfitohet prej tyre. Dhe Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij është prej atyre Ulemave të paktë e të rrallë, të cilët vunë në punë dijen dhe mundin e tyre në dobi të Muslimanëve, në udhëzimin e tyre, duke i thirrur tek Allahu me dije të saktë, nëpërmjet mësimdhënies në Universitetin Islamik dhe në Xhaminë e Nderuar të Pejgamberit, në udhëtimet e tij në vende të ndryshme Islame, qoftë jashtë apo brenda Mbretërisë (së Arabisë Saudite), për të dhënë mësim apo ligjërata në krahina të ndryshme, duke thirrur në Teuhid, duke përhapur Akijden e saktë, duke udhëzuar të rinjtë e Umetit në Menhexhin e Selefëve të Devotshëm, si dhe duke i paralajmëruar nga ideologjitë shkatërrimtare dhe thirrjet devijante. Dhe kush nuk e njeh atë pesonalisht, atëherë do ta njohë atë nëpërmjet librave të tij të dobishëm apo nëpërmjet kasetave të tij të shumta që përmbajnë bollëk me dije dhe dobi të shumta.”

Shejkh Felah Ibn Isma’il Mindikar thotë për të: “Kam përfituar nga ai një moral fisnik.”

Thotë gjithashtu: “Ai gëzonte një pozitë të lartë tek dijetarët, sidomos tek Shejkh Ibn Bazi. Ai e dërgonte Shejkh Muhamed Amanin në vende të ndryshme, veçanërisht në Afrikë. Shejkh Ibn Bazi e ngarkonte atë me detyrën e zgjidhjes së problemeve të ndryshme që dilnin.”

Thotë gjithashtu: “Shejkh Hammad el-Ensarij thoshte se Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij e di akijden e Esharive më mirë sesa vetë Esharitë.”

Prej studentëve të tij më të njohur përmendim:

Shejkhu i nderuar Rabij' Ibn Hadij el-Medkhalij; Shejkhu i nderuar Zejd Ibn Hadij el-Medkhalij; Shejkhu i nderuar ‘Ai Ibn Nasir el-Fekijhi; Shejkhu i nderuar Salih Ibn Sa’d es-Suhejmi; Shejkhu i nderuar Felah Isma’il el-Mindikar; Shejkhu i nderuar ‘Abdullah Ibn ‘Abdur-Rrahim el-Bukharij;

…e shumë të tjerë.

Shejkhu njihej që shumë pak përzihej me njerëzit, përveç atëherë kur kishte mirësi e dobi. Ai e programonte më së miri kohën e tij. Dilte nga shtëpia për të shkuar në punë në Universitet, e pasi mbaronte aty kthehej në shtëpi dhe më vonë shkonte në Xhaminë e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) që të jepte mësim mbas namazit të Ikindisë, pastaj jepte mësim mbas namazit të Akshamit, mbas namazit të Jacisë dhe më vonë mbas namazit të Sabahut. Ai vazhdoi kështu derisa në fund zuri në shtratin e tij për shkak të sëmundjes së tij të rëndë.

Shejkhu ishte gjithashtu shumë i kujdesshëm me gjuhën e tij dhe nuk përgojonte e nuk fliste keq për asnjeri, saqë ai nuk lejonte askënd në shoqërinë e tij që të fliste keq për ndonjë tjetër dhe për më tepër, ai nuk lejonte që të diskutoheshin në prani të tij fjalët e kota apo gabimet e njerëzve.

Nëse ndonjë prej studentëve të tij gabonte, Shejkhu kërkonte kasetën apo librin (ku ndodhej gabimi) dhe do ta dëgjonte ose do ta lexonte, nëse do t’i bëhej e qartë që është gabim, do ta takonte personin që kish gabuar në mënyrën më të mirë e do ta këshillonte.

Kishte prej atyre që e mallkonin dhe e shanin atë,1 porse ai thjesht ua bënte hallall atyre dhe thoshte: “Shpresoj që Allahu të mos fusë askënd në Zjarr për shkakun tim.”

Ai thoshte në mexhliset dhe tubimet e tija të dijes: “Ia kam bërë hallall çdokujt që më ka përgojuar” - dhe u kërkonte të pranishmëve që ta përhapnin këtë fjalë.

Shejkhu ishte gjithashtu i interesuar për studentët e tij, jo vetëm gjatë mësimit në universitet, por edhe jashtë tij. Ai merrte pjesë në mbledhjet e tyre dhe i pyeste për gjendjen dhe problemet e tyre dhe i ndihmonte me këshilla apo edhe nga ana financiare.

Gjatë fundit të jetës së tij, Shejkhu u sëmur rëndë dhe qëndroi në këtë gjendje, i shtrirë në krevatin e tij, për afro një vit, duke bërë durim me atë që i kishte rënë.

Në mëngjesin e ditës së enjte, 26 Shaban, 1416 Hixhrij, Shejkhu u nda nga kjo jetë. Namazi i xhenazes iu fal pas namazit të Drekës të së njëjtës ditë dhe u varros në varrezat el-Bekij el-Garkad në Medine.

Shumë njerëz morën pjesë në xhenazen e tij, midis tyre dijetarë, gjykatës, studentë e të tjerë.

Me vdekjen e tij, Umeti humbi një prej atyre dijetarëve që punuan me dijen e tyre të pastër. Shejkh ‘Abdullah Bukharij thotë se fjalët e fundit që ai thoshte kur ishte i shtrirë në shtrat ishte porosia e tij që t’i kushtohej rëndësi Akijdes së pastër të kësaj feje. Vazhdoi ta përsëriste këtë porosi derisa ra në gjendje kome. Pastaj doli nga ajo gjendje por nuk mund të shqiptonte dot asnjë fjalë, veç bënte me shenjë me dorën e tij duke përsëritur porosinë që t’i kushtohet rëndësi Akijdes Selefije. Pastaj vdiq.

Lusim Allahun Subhanehu ue Te'ala që ta falë dhe të ketë mëshirë për të, si dhe i lutemi Atij që të sjellë për këtë Umet të tjerë dijetarë që punojnë me dijen e tyre të pastër. 2

 

1 - Shënim i përkthysit: Lexo për më tepër shkrimin e Shejkh ‘Ali Jahja el-Haddadij: Ky është Xhami’izmi (të ashtuquajturit Xhamije)

Ky është Xhami’izmi (të ashtuquajturit Xhamije)

Autor: Shejkh ‘Ali Jahja el-Haddadij

Burimi: alBaidha.net

Përktheu: Alban Malaj

Është shfaqur ky emër qysh para disa vitesh në gjuhët dhe penat e disa njerëzve, dhe me të kanë për qëllim ata persona tek të cilët gjenden cilësitë e mëposhtme:

01 – Kush thërret për dëgjim dhe bindje ndaj udhëheqësit në çdo gjë që është e mirë, dhe bën dua për ta për përmirësim, shëndet, sukses, shoqëri të mirë, qoftë në takime të veçanta, qoftë nëpër hytbet e Xhumasë apo qoftë nëpër ligjërata e artikuj.

02 – Kush tërheq vërejtje nga rebelimi kundër udhëheqësve dhe ndalon nga lëshimi i bindjes.

03 – Kush tërheq vërejtje nga ideologjia e tekfirit dhe personalitetet e saj.

04 – Kush përhap fetvatë dhe shkrimet e Ulemave, në të cilat tërhiqet vërejtje ndaj xhemateve hizbije, siç është Xhemati el-Ikhuanul-Muslimun, Xhemati Teblig etj.

05 – Kush përhap fetvatë e Ulemave që tërheqin vërejtjen kundër rrugëve të shpikura të bidatçijve në Thirrjen për tek Allahu, siç janë ilahijet të ashtuquajtura “Islamike”, aktrimet (filmat, dramat...), përrallat etj.

06 – Kush përhap fetvatë e Ulemave, shkrimet e tyre dhe refuzimet në të cilat dalin në shesh gabimet e xhemateve, gabimet e thirrësave që prekin Akijden apo Menhexhin në Thirrjen për tek Allahu.

07 – Kush u tërheq vëmendjen të rinjve që të mos futen në fitnet e kamufluara me petkun e Xhihadit, ndërkohë që ato nuk i plotësojnë kushtet e Xhihadit Sheriatik.

08 – Kush tërheq vëmendjen nga shfrytëzimi i aktiviteteve bamirëse e të ligjshme për t’i futur të rinjtë në hizbije dhe në rrymat shkatërrimtare të Tekfirit.

09 – Kush nuk do që të rreshtohet nën flamurin e ndonjë grupacioni prej grupacioneve të ndryshme, por mjaftohet me emrin e Islamit dhe Sunetit dhe i atribuohet Selefëve të Devotshëm, pa qenë fanatik dhe i njëanshëm për asnjë grupacion apo mendim, dhe nuk ndjek asnjë metodologji të shpikur në fushën e Davetit.

10 – Kush i kushton vëmendje thirrjes në Teuhid dhe sqarimit të tij, qartësimit, paralajmërimit dhe tërheqjen e vëmendjes nga Shirku, si dhe kujdeset që të përhapë dijen Sheriatike dhe të sqarojë bidatet me aq sa ka mundësi.

11 – Kush respekton Ulematë që punojnë me dijen e tyre, ata të cilët nuk i kursyen vetet e tyre në përhapjen e dijes Sheriatike, nuk i kursyen vetet e tyre në refuzimin e bidateve dhe paralajmërimin kundër bidatçijve. Ai i do ata dijetarë për Allahun dhe nuk i shan e nuk i quan “dijetarë të hajdit dhe nifasit” apo “dijetarë të sulltanit”, as nuk u vë llagape dhe epitete të shëmtuara, ndonëse ai beson se dijetarët janë qënie njerëzore që edhe gabojnë edhe janë të saktë. Mirëpo i mjafton atij si mirësi dhe fisnikëri për ta fakti që ata janë njerëzit që më së shumti mundohen të jenë në përputhje me Kur'anit, me Sunetin dhe Menhexhin e Selefëve të Devotshëm.

Këto janë disa nga shenjat dhe cilësitë më të dalluara të Xhamijeve - sipas përkufizimeve të atyre që shajnë Ehli-Sunetin – dhe në sajë të këtyre mësohet se qëllimi i vendosjes së këtyre llagapeve është largimi i njerëzve nga ata. Dhe kjo nuk është hera e parë që ka njohur historia, që të emërtohet e vërteta dhe ndjekësit e të vërtetës me llagape të ulta; këtë gjë e kanë bërë Mushrikët ndaj Pejgamberëve, e kanë bërë Njerëzit e Bidatit ndaj Ehli-Sunetit, e kanë bërë Njerëzit e Batilit me Ndjekësit e Hakut në çdo kohë e në çdo vend. Mirëpo i logjikshmi nuk mashtrohet nga sloganet dhe titujt, porse shikon realitetin, domethënien dhe përmbajtjen e tyre.

Ndërsa ky llagap (Xhamije) i mvishet dijetarit Muhamed Aman Ibn ‘Ali el-Xhamij (rahimehullah), i cili ka qenë mësues në Xhaminë e Nderuar të Pejgamberit dhe në Universitetin Islamik për vite me rradhë; ka qenë i besuar tek Imamët eminentë, siç ishte Myftiu bujar i Saudisë në kohën e tij, Shejkh Muhamed Ibn Ibrahim Aali-Shejkh, Myftiu bujar në kohën e tij, Shejkh ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz, Allahu i mëshiroftë që të gjithë, dhe të tjerë prej njerëzve të dijes dhe virtytit. E me të vërtetë, njihet I virtytshmi nga njerëzit me virtyte.

Dhe prej lëvdatave që kanë dhënë Ulematë për të – Allahu e mëshiroftë – përmendim:

Ka thënë Shejkh ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz (rahimehullah) për Shejkh Muhamed Aman: “Ai është i njohur tek unë si njeri me dije, me virtyte dhe me Akijde të saktë, energjik në Thirrjen për tek Allahu i Përsosur nga çdo e metë, si dhe në paralajmërimin kundër bidateve dhe bestytnive. Allahu e faltë dhe e bëftë banor të Xheneteve të Tij të gjera, i përmirësoftë pasardhësit e tij dhe na bashkoftë neve dhe juve në Tokën e Tij të Nderit (Xhenet). Vërtet, Ai është Gjithëdëgjues dhe i Afërt (me Dijen dhe Fuqinë e Tij).” [Deklaratë e dalë nga Shejkhu më datë 9/1/1418 Hixhrij.]

Ka shkruajtur i nderuari Shejkh Doktor Salih Ibn Feuzan el-Feuzan në letrën e tij që mban datën 3/3/1418 Hixhrij, duke thënë: “Shejkh Muhamed Aman, ashtu si e kam njohur: Vërtet profesorët dhe ata që mbajnë diploma të studimeve të larta e të fushave të ndryshme janë të shumtë. Mirëpo, të paktë janë ata prej të cilëve përfitohet dija apo që mund të përfitohet prej tyre. Dhe Shejkh Muhamed Aman el-Xhami është prej atyre Ulemave të paktë e të rrallë, të cilët vunë në punë dijen dhe mundin e tyre në dobi të Muslimanëve, në udhëzimin e tyre, duke i thirrur tek Allahu me dije të saktë, nëpërmjet mësimdhënies në Universitetin Islamik dhe në Xhaminë e Nderuar të Pejgamberit, në udhëtimet e tij në vende të ndryshme Islame, qoftë jashtë apo brenda Mbretërisë (së Arabisë Saudite), për të dhënë mësim apo ligjërata në krahina të ndryshme, duke thirrur në Teuhid, duke përhapur Akijden e saktë, duke udhëzuar të rinjtë e Umetit në Menhexhin e Selefëve të Devotshëm, si dhe duke i paralajmëruar nga ideologjitë shkatërrimtare dhe thirrjet devijante. Dhe kush nuk e njeh atë personalisht, atëherë do ta njohë nëpërmjet librave të tij të dobishëm apo nëpërmjet kasetave të tij të shumta që përmbajnë bollëk me dije dhe dobi të shumta.”

Me të vërtetë ata që e sajuan këtë emërtim e dinë shumë mirë se Shejkhu nuk solli ndonjë gjë të re dhe nuk solli ndonjë gjë nga vetja e tij, porse ai refuzoi ato gabime që i refuzuan ata që ishin më të mëdhenj se ai apo të një niveli, siç ishte Shejkh ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz dhe të tjerë prej Ulemave të shquar. Mirëpo, nëse ata do ta emërtonin këtë menhexh me emrin e ulemave të tjerë, atëherë kjo gjë nuk do t’u pranohej atyre, prandaj ia mveshën Shejkh Muhamed Aman el-Xhamit, duke shfrytëzuar faktin që origjina dhe prejardhja e tij ishte Afrikane. Por, a i bën dëm robit para Allahut ngjyra e tij apo kombësia e tij apo gjuha e tij nëse ai është i drejtë në Hak?

E nëse emërtimi me “Xhamijeh” ka për qëllim Ehli-Sunetin dhe Xhematin, atëherë a mund të thuhet Xhami’izmi është sekt?

Jo!

Për këtë arsye, askush nuk thotë për veten e tij se është “Xhamij”, porse kënaqet me atë çështje të qartë, e cila është se Muslimani nëse ndjek Akijden e Selefëve të Devotshëm s’ka përse t’i atribohet Muhamed Aman el-Xhamit, dhe se Shejkhu (rahimehullah) nuk ka themeluar ndonjë grupim, nuk ka sajuar ndonjë metodologji dhe nuk ka sjellë ndonjë gjë të re.

Aa të cilët luftojnë të ashtuquajturin “Xhami’izëm”, në të vërtetë duan – qëllimisht apo jo qëllimisht – të përhapin ideologjinë Tekfirije dhe ideologjinë e nxitjes kundër udhëheqësve, si dhe duan të përhapin xhematet dhe grupacionet. Kështu që, cilido që bën qëndresë kundër këtyre rrymave të devijuara ata do ta emërtojnë me këtë llagap.

Në të vërtetë ata (ndjekësit e Menhexhit Selefij) paralajmërojnë që të dalë në shesh devijimi dhe lajthitja e tyre, si dhe të bëhen të qarta objektivat e tyre, prandaj ata që e përhapin këtë llagap ngaqë kanë frikë nga kritika e bazuar në argument. Dhe këtë kritikë askush nuk e bën ashtu siç e bëjnë Ulematë Selefijinë, Allahu i mëshiroftë ata që kanë vdekur dhe i bekoftë ata që janë në jetë. Allahu u dhëntë sukses të gjithëve në çdo gjë që Ai do dhe kënaqet.

Dhe Allahu e di më së miri.

Lavdërimi dhe bekimi i Allahut qoftë mbi robin dhe të Dërguarin e Tij Muhamed, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij.

2 - Përgatiti biografinë: Alban Malaj.

Hyrje.

Me Emrin e Allahut, të Gjithëmëshirëshmit, Mëshirëplotit.3

Falenderimi i takon Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut dhe begatia e Tij qofshin mbi të Dërguarin e Allahut, mbi Familjen e tij, Shokët e tij dhe mbi ata që i pasuan.

E më tej:

Universitetit Islamik të Medines së Ndritur iu bë një ftesë e përzemërt nga Këshilli i Lartë i Muslimanëve të Kenias në Nairobi, që të merrte pjesë në këtë seminar fetar të bekuar, inshaAllah.

Kështu, Universiteti e mori inciativën dhe e pranoi ftesën, pastaj kërkoi prej meje që të merrja pjesë në seminar si përfaqësues i tij me një studim që do të paraqisja në të.

Natyrisht që e pranova kërkesën sepse kjo lloj kërkese nuk refuzohet. Dhe sepse pranimi i kësaj kërkese është kontribut në fushën e thirrjes për tek Allahu dhe thirrja për tek Allahu është nga qëllimet më të rëndësishme të Universitetit Islamik dhe për këtë arsye është themeluar.

Kështu pra, unë paraqitem me këtë studim modest me titull: “Rendi familjar në Islam”.

E lus Allahun që t’i bëjë punët tona të sinqerta për Fytyrën e Tij Fisnike, vërtet Ai është më Miri nga i Cili kërkohet dhe Dhuruesi më Bujar.

Duke kërkuar ndihmën e Allahut të Vetëm, them:

Vërtet, thirrja Islame ka sfera të larmishme dhe metoda të ndryshme. Prej metodave të saj është edhe mbajtja e seminareve dhe konferencave të cilat mbahen prej mendimtarëve dhe fukahave Muslimanë, që të kurojnë problemet e kohës dhe të refuzojnë dyshimet që hidhen rreth Islamit dhe akijdes së muslimanëve dhe t’u sqarojnë njerëzve që kanë nevojë për sqarim, shtyllat e fesë Islame në të gjitha fushat e jetës – e sa të shumtë janë ata që kanë nevojë për sqarim – në mënyrë që njerëzit të jenë të qartë rreth çështjeve të fesë dhe dynjasë së tyre dhe kjo bëhet nën dritën e Kur’anit dhe Sunetit, që njerëzit të dalin prej errësirës në dritë. Nuk mund të dilet prej errësirës së injorancës dhe xhahilijetit, vetëm se duke kuptuar Kur’anin dhe Sunetin dhe pikërisht kjo është detyra e të Dërguarve, ‘alejhimus-salatu ues-selam, që nga i pari i tyre që ishte Nuhu, ‘alejhis-salatu ues-selam, e deri tek Vula e tyre dhe Imami i tyre, Muhamedi, mbi të qofshin lavdërimet dhe bekimet më të mira prej Zotit të tij.

Dhe thotë Allahu i Lartësuar duke iu drejtuar Pejgamberit të Tij fisnik, Muhamedit, ‘alejhis-salatu ues-selam, duke sqaruar detyrën e tij dhe detyrën e atyre që e ndjekin atë:

“O Pejgamber! Ne të kemi dërguar ty si dëshmitar, sjellës të lajmit të mirë dhe paralajmërues; njëkohësisht (të kemi çuar) si thirrës, që i fton njerëzit në rrugën e Allahut me urdhrin e Tij dhe si pishtar ndriçues. Jepu lajmin e mirë besimtarëve se Allahu ka (përgatitur) për ata mirësi të madhe” 4

Në këto tre ajete të sures Ahzab sqarohet detyra e të Dërguarit fisnik Muhamedit, ‘alejhis-salatu ues-selam, dhe detyra e ndjekësve të tij.

Dhe ajo është thirrja për tek Allahu me lejen e Tij dhe urdhërin e Tij me dituri të plotë:

“Thuaj: Kjo është rruga ime: të ftoj drejt Allahut me dituri të plotë, unë dhe çdokush që më pason mua.” 5

Allahu e ngarkoi Pejgamberin e Tij me këtë thirrje gjithëpërfshirëse, e cila nuk është specifike vetëm për popullin e tij, siç ka qënë thirrja e të Dërguarve përpara tij, por ajo është për të gjithë njerëzimin:

“Ne të kemi dërguar ty (o Muhamed) të mjaftueshëm për të gjithë njerëzimin” 6

Dhe kjo detyrë është për të dhe për ata që e ndjekin atë, më pas pasuesit e tij duhet ta dëshmojnë këtë para gjithë njerëzimit. Kjo do të thotë se Mesazhi i Muhamedit ka përparësi përpara të gjitha feve, pra feja e tij është ligji i fundit, aq sa njeriu nuk ka zgjidhje tjetër veçse ta ndjekë atë dhe nuk lejohet kundërshtimi i tij.

Ai është ligj i përsosur prej Zotit sepse Allahu që krijoi këtë qënie të përkryer që është njeriu, prej Urtësisë së Tij është se nuk ka sesi ta lërë njeriun të braktisur pa urdhëresa, ndalesa apo udhëzime dhe ta lërë atë në kaos, të endet i verbër, të lejojë dhe të ndalojë ashtu siç ia ka qejfi apo të adhurojë çfarë të dojë. Jo! Përkundrazi, Ai e sistemoi jetën e tij dhe marrëdhëniet e tij të ndryshme, dërgoi të Dërguarit e Tij pikërisht për këtë qëllim, u zbriti atyre Librat e Tij, dërgoi Vulën e të Dërguarve të Tij, Muhamedin, ‘alejhis-salatu ues-selam, pas të cilit nuk ka Pejgamber tjetër dhe Librin e Tij të fundit, Kur’anin Fisnik, pas të cilit nuk ka libër tjetër dhe sqarimin e shpjegimin i këtij Libri e bën Suneti i kulluar:

“Ndërsa ty (o Muhamed) të zbritëm Përkujtesën (Kuranin), me qëllim që t’u shpjegosh njerëzve atë që u është shpallur dhe që ata të mendojnë.” 7

Dhe me të gjitha këto, Islami e sistemoi lidhjen e robit me Zotin dhe Krijuesin e tij, që ai të jetë vetëm rob i Atij, duke e adhuruar Atë të Vetëm, pa i shoqëruar askënd në adhurim. E adhuron Atë me një adhurim sistematik, të saktë, të bazuar në kritere sheriatike, më pas Kur’ani është ai që e sistemoi atë (lidhjen e robit me Zotin e tij) në mënyrë të tërësishme e të hollësishme. Po ashtu, e shpjegoi atë Suneti i kulluar duke e qartësuar dhe sqaruar atë, pavarësisht niveleve dhe degëve të saj të shumta. Dhe për këtë i Dërguari thotë:

“Imani është gjashtëdhjetë e ca degë, më e larta e tij është fjala La ilahe il-la Allah dhe më e ulta është heqja e një pengese nga rruga; edhe turpi është degë e imanit.” 8

Dhe të gjitha këto degë janë adhurim dhe bindje, pavarësisht dallimeve që kanë.

Dhe të gjitha adhurimet duhet që të jenë të lidhura me Sheriatin e Allahut, i cili e ka zanafillën tek Libri i Allahut dhe Suneti i të Dërguarit të Tij, ‘alejhis-salatu ues-selam, varen (adhurimet) nga gjykimet e Tij dhe robi duhet të ndjekë këtë rrugë në të gjitha adhurimet e tij, marrëdhëniet e tij, sjelljen e tij, kjo është domethënia e lidhjes mes robit dhe Zotit të tij dhe ky është nënshtrimi i sinqertë dhe realiteti i tij është që robi të mos e lërë atë që Zoti ia ka urdhëruar dhe as të veprojë atë që Zoti ia ka ndaluar. Dhe nëse gabon ndonjëherë dhe e kundërshton urdhërin e Zotit të tij, ai nxiton në pendim dhe kthim në atë që është e drejtë, në mënyrë që t’i fshijë gjurmët e kundërshtimit dhe mosbindjes së tij me teube dhe keqardhje sepse teubeja e fshin atë që ka ndodhur më përpara:

“Të gjithë ju, o besimtarë, kthehuni tek Allahu të penduar, që të arrini shpëtimin.” 9

Pra shkurtimisht, kështu e sistemon Islami lidhjen e robit me Zotin dhe Krijuesin e tij. Ashtu siç e sistemoi këtë lidhje në drejtimin që përmendëm, ashtu Islami i kushton rëndësi edhe sistemimit familjar.

Islami nxit në themelimin e institucionit të familjes duke e ligjëruar martesën, duke nxitur për të e duke sqaruar se martesa është prehje dhe qetësi për të dyja palët, është pushim për trupin, paqe për shpirtin dhe të zgjat jetën deri në fund të ciklit të saj.

Le të shijojmë tani disa prej ajeteve të Kur’anit që flasin për këtë kuptim, në thënien e Allahut të Lartësuar që e nxit robin e Tij drejt martesës:

“Martohuni me ato gra që ju pëlqejnë: me dy, me tri apo me katër.” 10

Dhe thotë:

“Dhe një prej shenjave të Tij është që bashkëshortet tuaja, që të qetësoheni ndërmjet jush dashuri dhe mëshirë.” 11

Dhe ku thotë:

“Ato janë petk për ju e ju jeni petk për ato.” 12

Dhe thotë:

“Gratë tuaja janë “ara” për ju, prandaj iu afroni “arave” tuaja si të doni. Por bëni diçka (të mirë) për veten tuaj (duke përmendur emrin e Allahut para kontaktit) dhe kijeni frikë Allahun.” 13

Pra, kështu flet Kur’ani në shumë ajete për institucionin e familjes dhe me mënyra të ndryshme, ashtu siç e pamë dhe ashtu siç do të dëgjojmë sërish në ajetin e sures En-Nisa, e cila sqaron se të dy palët e këtij institucioni janë krijuar prej një veteje të vetme, sikur të ishin dy kushte për një vete të vetme dhe asnjë prej të dyve nuk ka epërsi mbi tjetrin nga origjina e krijimit dhe i përbërjes, por epërsia mes tyre ndodh për çështje të jashtme e faktorë të tjerë, për karakteristika të përftuara dhe jo në vetvete, ngaqë Allahu thotë për këtë kuptim:

“O njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej një njeriu, ndërsa prej atij krijoi bashkëshorten e tij, kurse prej këtyre të dyve krijoi shumë meshkuj e femra.” 14

Kështu nxit Islami në krijimin e familjes, që të jetë zgjatëse e jetës dhe qetësi për të dy palët.

3 - Shënim: Nxjerrja e haditheve të cilat gjenden në libër nuk është bërë prej Shejkh Muhamed Aman El-Xhami, Allahu e mëshiroftë.

4 - El-Ahzab, 45-47.

5 - Jusuf, 108

6 - Sebe’, 28

7 - En-Nahl, 44

8 - Transmeton Muslimi (35) nga hadithi i Ebi Hurejrës, radijAllahu ‘anhu.

9 - En-Nur, 31.

10 - En-Nisa, 3

11 - Er-Rum, 21

12 - El-Bekare, 187

13 - El-Bekare, 223.

14 - En-Nisa, 1.

Qëllimi i martesës në Islam.

Sheriati Islam është legjislacion me urtësi e ai ka qëllime dhe domethënie... dhe prej emrave të Allahut të Lartësuar është “el-Hakijm”, i Urti, prandaj është obligim që në mënyrë kategorike të besojmë se Allahu i Lartësuar është i Urtë në legjislacionin e Tij, ashtu siç është i Urtë në krijimin dhe veprat e Tij.

Kështu pra, ligjërimi i martesës konsolidohet në çështjet e mëposhtëme:

01 - Ulja e shikimit nga të dyja palët:

Islami i ka kushtuar rëndësi kësaj çështjeje në Kur'an dhe në Sunetin e Pejgamberit, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. Thotë Allahu i Lartësuar kur Ai i urdhëron që të dy, burrin dhe gruan që ta ulin shikimin:

“Thuaju besimtarëve që të ulin shikimet e tyre (nga e ndaluara) dhe ta ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme)! Kjo është më mirë për ta! Me të vërtetë, Allahu është i Dijshëm për atë që bëjnë ata. Thuaju besimtareve që të ulin shikimet e tyre (nga e ndaluara), ta ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme).” 15

Dhe neglizhenca në uljen e shikimit shpie në shthurje të moralit, siç e shohim edhe sot në shumë prej qyteteve dhe kryeqyteteve Islame, për fat të keq.

02 - Ruajtja e nderit:

Pra, ajetet të cilat u përmendën më lart përmbajnë urdhërin për ruajtjen e nderit (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme) së bashku me urdhërin e uljes së shikimit, sepse ndoshta si rezultat i të parës vjen e dyta, dmth se ulja e shikimit sjell ruajtjen e nderit në më të shumtën e rasteve, ngase kush i frikësohet Allahut të Lartësuar, rrjedhimisht ai do ta ulë shikimin prej frikës që ka nga Allahu dhe duke i ardhur turp nga Ai do ta ruajë nderin e tij nga ajo që Allahu ia ka bërë haram dhe kështu nuk bie në imoralitet. Dhe ka ardhur transmetim i saktë nga ai, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, fjala e tij:

“Të dy sytë bëjnë zina dhe zinaja e tyre është shikimi dhe të dy veshët bëjnë zina dhe zinaja e tyre është dëgjimi.” 16

03 - Arritja e pasardhësve:

Dhe ky është thelbi i ndërtimit të shoqërisë dhe arsyeja e shtimit të pasuesve të Vulës së të Dërguarve dhe Pejgamberëve.

Dhe çështja bëhet akoma më e qartë nga hadithi të cilin e transmeton Bukhari në Sahihun e tij nga Abdullah Ibn Mes’udi, me të cilin i Dërguari fisnik, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, i drejtohet me butësi të rinjve muslimanë që t’i udhëzojë dhe drejtojë ata në atë që është në të mirën e tyre, kur thotë:

“O ju të rinj, kush e ka mundësinë (e shpenzimeve të martesës dhe aftësisë për marrëdhënie), le të martohet sepse ajo është më e mirë për të ulur shkiminin dhe për të mbrojtur nderin, e kush nuk ka mundësi, le të agjërojë sepse ai e dobëson e epshin.” 17

Dhe gjendet tek Bejhakiu nga hadithi i Ebi Umames:

“Martohuni, ngase unë do të krenohem me numrin tuaj para popujve të tjerë.” 18

Dhe u përmendën më herët disa prej kuptimeve që mund të konsoderohen prej qëllimeve të martesës, siç është qetësia dhe prehja për shembull.

Dhe gabojnë ata të cilët mendojnë se qëllimi i martesës është arritja e kënaqësisë dhe qejfit si të të vijë për mbarë, dhe përveç këtij nuk kanë qëllim tjetër; ky është përshkrim i gabuar dhe shumë prej të rinjve kanë rënë në rreziqe shkatërrimtare, në prishje të moralit dhe degjenerim, saqë jeta e shumë prej tyre në vende të ndryshme është bërë e ngjashme me jetën e kafshëvë, të cilat nuk kanë përgjegjësi, përkundrazi ata njerëz janë akoma më të humbur se kafshët dhe në gjendje akoma më të mjerueshme.

15 - En-Nur, 30, 31.

16 - Transmeton Bukhari (6612) dhe Mslimi (2657) nga hadithi i Ebi Hurejrës, radijAllahu anhu.

17 - Transmeton Bukhari (5065) dhe Muslimi (1400) nga hadithi i ibn Musudit, radijAllahu anhu.

18 - Transemotn Bejhakiu në “Es-Sunen el-Kubra” (78/7) nga hadithi i Ebi Umames, radijAllahu anhu, dhe el-Albani e ka bërë sahih në Sahihul Xhami’ (2941).

Kush e merr përsipër drejtimin e institucionit të familjes.

Vërtet Islami nuk e ka lënë pas dore drejtimin e e këtij institucioni dhe sqarimin se kush e kryeson dhe kush janë atë që e marrin përsipër përgjegjësinë e saj.

Ajo që është bërë e qartë nga mësimet Islame, është se detyrat dhe autoriteti ndahen mes të dy palëve dhe se detyrat janë të përcaktuara dhe secili prej palëve është përgjegjës për to:

Kështu, burri ka detyra të cilat nuk i ka gruaja dhe as ai nuk e mban dot barrën e punëve dhe aktivitetin e saj, e po ashtu gruaja ka detyra që nuk janë të përshtatshme për burrin dhe ai nuk mund t’i kryejë ato.

Dhe përpjekja e ndonjërës prej palëve që të hyjë në detyrat e palës tjetër, e çon këtë institucion në çoroditje, çrregullim dhe trazira.

Le të kënaqemi me disa ajete Kuranore, të cilat sistemojnë jetën familjare dhe përcaktojnë përgjegjësitë dhe i jep burrit kujdestarinë dhe drejtimin, ku thotë Allahu Azze ue Xhel:

“Meshkujt kanë autoritet mbi gratë, meqë Allahu u ka dhënë disa cilësi mbi ato dhe, meqë ata shpenzojnë për mbajtjen e tyre. Gra të mira janë ato të dëgjueshmet, që ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu.” 19

Pra, ajeti është i qartë se i jep burrit të drejtën e drejtimit të familjes dhe kujdestarisë e saj ashtu siç shihet. Dhe ajeti nuk e lë pas dore sqarimin e arsyes, përkundrazi e sqaron atë, ngase Allahu Azze ue Xhel thotë:

“Meqë Allahu u ka dhënë disa cilësi mbi ato dhe meqë ata shpenzojnë për mbajtjen e tyre.” (En-Nisa, 34)

Pastaj, nuk diskutohet se çdo institucion apo kompani, zgjedh për drejtimin e saj dikë që ka njohuri, eksperiencë dhe takat për drejtimin e saj, durim në punë, ekperiencë në politikën që i shkon i për shtat punës; dhe institucioni i familjes është nga më të rëndësishmet në mënyrë absolute sepse me përmirësimin e saj, përmirësohet shoqëria dhe me prishjen e saj, prishet shoqëria; ngase është ajo që i jep shoqërisë individë të cilët janë materia e ndërtimit të shoqërisë dhe ndërtesa i përfton vetitë e saj nga lënda e përdorur për ndërtim, e dobët apo e fortë qoftë.

Dhe për shkak të të gjitha këtyre, Islami ia ngarkoi burrit këtë detyrë; ai është amanet i rëndë (për tu mbajtur), pasi burri është më i përshtatshëm për këtë punë dhe më i fortë në kryerjen e saj dhe gruaja që ështe e drejtë e pranon këtë gjë.

Thotë Profesor Muhamed El-Gazali 20 në librin “Të drejtat e njeriut në Islam”: “Për shakak se burri është larg preokupimit të hajdit, nifasit, shtatëzanisë dhe gjidhënies, ai është më i aftë në përballjen me vështirësitë dhe vuajtjet e punëve të ndryshme; dhe udhëtimi nëpër botë për të kërkuar rizkun ishte më i përshtatshëm për të, atëherë Islami ia ngarkoi atij shpenzimet për gruan e tij dhe femrave të varfëra prej të afërmve të tij.”

Kjo që përmend Profesor Gazali është një aspekt i rëndësishëm dhe i logjikshëm pse burri është më meritor për detyrën e kujdestarisë.

Ka edhe aspekte të tjera që dalin në pah nga reflektimi në disa drejtime, të cilat janë shumta. Por, po mjaftohemi me aq sa përmendëm për të kursyer kohën.

19 - En-Nisa, 34.

20 - Shënim: Kjo ligjëratë e Shejkhut është goxha e vjetër, atëherë kur dijetarëve në Arabinë Saudite akoma nuk iu ishte bërë e qartë gjendja e shumë personaliteteve të Egjiptit apo të mbarë Botës Islame. Prandaj mos u habit përse Shejkhu i referohet Gazalit në këtë rast. Gjithësesi, më vonë Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij (rahimehullah) e ka refuzuar fuqishëm Muhamed Gazzalin dhe ka nxjerrë në dritë devijime të mëdha tek ai.

Ka thënë Shejkh Muhamed Aman (rahimehullah): “Pyetësi pyet për disa dijetarë të Esharive, ata të cilëve iu është bërë i qartë udhëzimi gjatë debateve dhe refuzimeve që janë shkruajtur kundër tyre, dhe ata jetojnë mes Selefijinëve. Gjatë debateve, refuzimeve, përgjigjeve dhe kundërpërgjigjeve atyre iu bë i qartë udhëzimi dhe ata mbetën mëse të sigurtë se Menhexhi i Selefëve është haku. Por megjithëkëtë, ata u bënë fanatikë për menhexhin e tyre të vjetër Eshari. Dhe ata u hedhin disa dyshime disa studentëve se te`uili (interpretimi i Emrave dhe Cilësive të Allahut) është uaxhib (obligim) ose këtu s’ka vend fare për interpretim. Kështu i ngatërrojnë disa studentë, ndërkohë që ata (fanatikët e Esharizmit) kanë dije (për hakun). Pyetësi pyet: A justifikohen ata apo jo? Përgjigja është: Jo, nuk justifikohen. Dhe kujt i bëhet i qartë Udhëzimi dhe ndjek rrugë tjetër në vend të Rrugës së Besimtarëve, ai nuk justifikohet. Ai që justifikohet është ai të cilit nuk i është bërë i qartë haku dhe nuk i është bërë i qartë udhëzimi. Dhe pyetësi ka sjellë si shembull Shejkh (Muhamed ‘Ali) es-Sabunij dhe Muhamed el-Gazzalij. Sa i përket Shejkh Sabunit, ai u tregua fanatik për Esharizmin e tij dhe për Sufizmin e tij, pasi që jetoi për një kohë të gjatë në Universitetin Ummul-Kura. Studentët e dijes debatuan me të dhe ia bënë të ditur hakun, por ai u tregua fanatik. S’ka justifikim për të. Kurse Gazzali nuk u ndal tek fanatizmi, porse filloi të poshtërojë Selefët e Mirë, Hadithin, Dijetarët e Hadithit, dhe të armiqësojë Ehli-Sunetin. Ai jo vetëm që nuk justifikohet me injorancë, porse ka arritur gjer në kufirin e ilhadit (mosbesimit).”

Dhe ka thënë gjithashtu: “Ai thërret për afrim midis Rrafidave dhe Ehli-Sunetit dhe ai e qorton Ehli-Sunetin: “Përse ju i kritikoni Rrafidat? Përse nuk i merrni librat e tyre për studimet e larta e për studimet elementare?” Propozon Gazzali që të futen librat e Rrafidave në Universitetet tona, për studimet e larta dhe për studimet elementare. Mes librave që propozon Gazzali është el-Kafij. El-Kafij tek Rrafidat është si pozita që ka Bukhari tek Ehli-Suneti. Mirëpo, pa e egzagjëruar, tetëdhjetë përqind e çështjeve që pëmban libri el-Kafij është kufër i qartë (kufrun beuah). Në të ka sharje ndaj es-Siddijkah Bintu es-Siddijk (‘Aishah Bin Ebij Bekr) se ajo nuk është e ndershme nga akuzat që i bënë; prej tyre është tekfiri mbi të gjithë Sahabët, me përjashtim të Ehlil-Bejtit, domethënë përveç ‘Aliut dhe bijtë e tij, kurse të gjithë të tjerët janë qafira. Ebu Bekri qafir, ‘Umeri qafir, ‘Uthmani qafir, e gjer në fund... Dhjetë të Përgëzuar me Xhenet janë qafira sipas tyre. Këto gjenden tek el-Kafij që na propozon Gazzali ta fusim në universitetet tona...”

http://www.youtube.com/watch?v=d1iEdwr6C8k

[Përktheu: Alban Malaj]

Përgjegjësia e gruas në Islam.

Përderisa burri është i ngarkuar për të vënë në lëvizje politikën e jashtme dhe ekonomike të familjes, siç edhe e përshkruam, atëherë gruaja është përgjegjëse për drejtimin e brendshëm të familjes e të ruajë shtëpinë e burrit të saj në prani dhe mungesë të tij. Po ashtu, të ruajë pasurinë e tij dhe fëmijët e tij. Dhe ajo ka për detyrë sistemimin e shtëpisë edhe çështjet e tjera që lidhen me të.

Dhe për këtë arsye, ajo gëzon nder e respekt nga anëtarët e familjes për aq kohë sa e ruan përgjegjësinë e saj në familje dhe nuk merr përsipër diçka që nuk mund ta kryejë pasi është kompetencë e burrit.

Islami nuk i bën padrejtësi gruas.

Të shumtë janë zërat dashakeq të cilët propagandojnë se Islami ka shkelur të drejtat e gruas dhe i ka bërë asaj padrejtësi dhe se nuk i jep lirinë e saj dhe se nuk barazon mes saj dhe burrit dhe të tjera shprehje si këto, të cilat i shkruajnë armiqtë e Islamit kundër Islamit.

Dhe në fakt, thënësit e këtyre propagandave janë njëri nga këta të dy:

01 - Ose ndonjë injorant i pafajshëm i cili i ka dëgjuar nga njerëzit këto shprehje dhe i pason ata dhe për më tepër bëhet tellalli i tyre duke përhapur atë që thonë ata dhe s’ka asnjë argument në të cilin të mbështetet për atë që thotë dhe përhap, madje nuk ka punë tjetër përveç njoftimit të njerëzve. Dhe ky flet përçart për gjëra të cilat nuk i di.

Dhe me të vërtëtë, nga ai janë mashtruar shumë njerëz të cilët nuk kuptojnë asgjë nga feja dhe veçanërisht gra të edukuara me një kulturë jo-Islame ose injorante të cilat nuk e pasojnë udhëzimin.

Dhe ky njeri është prej asaj kategorije njerëzish që janë të devijuar dhe devijues të të tjerëve sepse ai është injorant dhe në të njëjtën kohë ai nuk e di që nuk di, e i shkon për shtat thënia: “E nëse nuk e di që nuk di, atëherë kjo është injorancë e dyfishtë”.

02 - Ndërsa i dyti, është njeri dinak i cili thur plane e kurthe kundër Islamit dhe Muslimanëve dhe do që t’ua prishë fenë dhe moralin e tyre nëpërmjet prishjes së familjes. Ai është i ndikuar nga armiqtë e Islamit dhe është zbatues i planeve të tyre ne luftimin e Islamit.

Pra, janë këta dy lloje njerëzish që po i lëshojnë këto zëra dashakeqë në çdo vend duke u munduar që të devijojnë të tjerët dhe me të vërtetë janë ndikuar prej tyre shumë prej muslimaneve injorante duke menduar se këto thirrje bëhen për të mirën e tyre dhe kështu që zërat e këtyre grave i janë bashkangjitur atyre zërave të tjerë.

Pra, në këtë mënyrë ndikohet gruaja muslimane prej këtyre thirrjeve dhe bëhet e padrejtë me fenë e saj dhe Islamin e saj, duke e akuzuar atë (Islamin) se i ka bërë padrejtësi, ai Islam i cili e ka ngritur lartë pozitën e saj. Ah sikur ta dinte dhe të kuptonte! Por, ku kuptojnë gratë tona, me përjashtim të asaj që do Allahu. Dhe Allahu na qoftë në ndihmë!

Kështu që, është detyrë për gruan muslimane të kulturuar që ta mësojë fenë e saj, në mënyrë që ta njohë qëndrimin e Islamit ndaj gruas dhe nderin që gëzon ajo në Islam dhe të mos ndjekë çdo kënd që bërtet.

Dhe në të njëjtën kohë, ajo duhet të shohë ligjet e huaja, siç janë për shembull ligjet franceze e të tjera si ato, në mënyrë që ta dijë qëndrimin e këtyre ligjeve ndaj gruas, e më pas të marrë vesh se si ka qënë gruaja para Islamit, atëherë kur ka qënë si diçka e hedhur, e ultë në vlerë dhe në nder dhe nuk ia ktheu nderin asaj përveç se Islami.

Gruaja në Islam gëzon të njëjtat të drejta civile sikurse burri.

Gruja muslimane ka liri të plotë në të drejtat civile dhe ka po të njëjtat të drejta ashtu sikurse edhe burri.

Kështu, gruaja muslimane ka të drejtë të shesë e të blejë, të dhurojë e të pranojë dhurata, të japë e të marrë hua, ajo ka liri të plotë në pasurinë e saj, ajo ka të gjitha të drejtat në pasuri ashtu si burri.

Të drejtat fetare të gruas muslimane.

Gruas muslimane i janë bërë detyrë të gjitha adhurimet njësoj si burri. Kështu, ajo falet, agjëron, jep zekat për pasurinë së saj, kryen haxhin dhe shpërblehet për adhurimet e saj dhe për bindjen e saj njësoj siç shpërblehet edhe burri, e nuk është shpërblimi i saj më i vogël se shpërblimi i burrit.

Vetëm se Islami e ka lehtësuar gruan në disa ibadete duke marrë në konsideratë arsyet e saj të pazakonta, për shembull: i është lejuar gruas me menstruacione që ta lërë namazin dhe nuk është urdhëruar që ta kompesojë atë pasi të pastrohet për shkak se është ngushtim dhe vështirësi për të:

“Dhe nuk ju ka vënë asnjë barrë në fe.” 21

Dhe ajo ka të drejtë që ta lërë agjërimin gjatë ditëve të zakoneve të saj, por i kompeson ato sipas mundësisë pa u vënë në vështirësi në kompesimin e ditëve, ndryshe nga namazi. Edhe gratë me nifas (lehoni) veprojnë në të njëjtën mënyrë po ashtu.

21 - El-Haxh, 78.

Liria e gruas muslimane për t’u martuar.

Islami i jep gruas liri të plotë në martesë. Pra, është ajo e cila e zgjedh burrin e duhur për të, përpara se kujdestari i saj ta detyrojë atë që të marrë atë që do ai. Përkundrazi, ai nuk ka të drejtë që ta martojë atë vetëm se me lejen e saj të qartë, që ta thotë me fjalë lejen nëse ka qënë e martuar më përpara, ngase ajo e ka provuar njëherë të paturit burrë, kështu që nuk ka turp që të thotë po ose jo.

Ndërsa, nëse është beqare, i mjafton asaj që lejen ta japë nëpërmjet heshtjes kur i kërkohet leja dhe duhet patjetër që t’i kërkohet leje; e nëse e fejon babai kur ajo është e vogël, para se të arrijë pjekurinë, ajo ka të drejtën që të zgjedhë, e nëse arrin pjekurinë e deklaron miratimin për atë burrë ose e e refuzon atë.

Ky është gjykimi i Islamit rreth martesës, ngase thotë i Dërguari, alejhis-salaatu ues-selaam:

“Nuk martohet e veja derisa t’i merret mendimi, dhe nuk martohet beqarja derisa sa t’i merret leje, dhe leja e saj është heshtja e saj.” 22

Ose siç thotë ai, alejhis-salaatu ues-selaam, në transmetimin e Bukharit nga hadithi i Ebi Hurejrës, radijAllahu anhu.

22 - E transmeton Bukhari (5136) dhe Muslimi (1419) nga hadithi i Ebi Hurejrës.

Trashëgimia e gruas në Islam.

Janë përqëndruar ata qe thërrasin në barazimin midis gruas dhe burrit në këtë pikë, saqë mund të mashtrohen shumë prej muslimaneve të shkujdesura, pasi ata ua kanë paraqitur atyre sikur Islami favorizon burrin më shumë se gruaja dhe i jep atij më shumë trashëgimi se gruaja, i jep atij sa për dy gra, pse?

Dhe ka disa përgjigje për këtë pyetje:

Ç’është e vërteta, Islami i jep burrit pjesë sa për dy gra dhe ky favorizim në trashëgimi nuk do të thotë se burri është i favorizuar ndaj gruas në të gjitha gjërat, siç do ta shohim më pas, inshaAllah.

Poashtu, kjo gjë nuk konsiderohet ulje e pozitës së gruas, përkundrazi kjo është një ndarje e drejtë.

Po sqarojmë atë që përmendëm më lart. Islami e ka ngarkuar burrin të vetëm që të shpenzojë për familjen e tij të përbërë nga gruaja dhe fëmijët, madje të shpenzojë edhe për çdo nevojtar nga të afërmit e tij; dhe nuk e ka ngarkuar gruan as që të shpenzojë për veten e saj dhe as për burrin e saj edhe nëse është më e pasur se burri i saj. Ndërsa përpara se të martohet shpenzimet e saj janë për familjen e saj.

Pra, a është prej drejtësisë që t’i jepet gruas për të cilën shpenzohet njësoj si ai që shpenzon për të?

Mendoj se gruaja e drejtë do ta parakalojë burrin në përgjigje duke thënë se: kjo nuk është drejtësi, edhe nëse ndodh.

Përkundrazi, drejtësi është ajo që ka bërë Islami, iu është dhënë drejtësi të dyve, edhe gruas edhe burrit.

Dhe lavdia e bujaria është e Allahut.

Udhëtimi i gruas në Islam.

Çështja e dytë në të cilën janë përqëndruar ata që thërrasin në lirinë e barazinë midis burrit dhe gruas, është problemi i udhëtimit të gruas. Ata thonë:

“Islami nuk e lejon atë që të udhëtojë ashtu siç e lejon burrin, edhe pse udhëtimi mund të jenë kryerja e farzit të haxhit, pse?”

Dhe ajo që të çudit tek këta është se si e shtrembërojnë të vërtetën që t’i ngatërrojnë njerëzit. Kështu, ata e bëjnë paturpësinë ndershmëri dhe ndershmërinë paturpësi, ashtu siç po e bëjnë edhe me këtë çështje.

Dhe muslimania e paditur dëgjon çdo kënd që bërtet për shkak të injorancës së saj në çështjet e fesë së saj dhe ndonjëherë udhëhiqet edhe nga emocionet.

Dhe në realitet, Islami nuk e ndalon gruan nga udhëtimi i lejuar, por veçse e ka kushtëzuar udhëtimin e saj me një gjë të vetme, dhe ky kusht në të vëretetë është nderim dhe ruajtje e nderit të saj, veç sikur ta dinin.

Islami e kushtëzon udhëtimin e gruas me praninë e burrit të saj gjatë udhëtimit ose të dikujt prej të afërmve të saj, me të cilët e ka haram martesën përgjithmonë, si babi, vëllai; sepse ata do të sakrifikojnë vetet e tyre për ta mbrojtur atë dhe nderin e saj dhe ujqërit do të përballen me trupat e tyre (të mahremëve të saj).

Po ashtu, ata i shërbejnë asaj gjatë udhëtimit për gjëra të cilat ajo nuk ka mundësi.

Dhe a e ka vënë Islami këtë kusht për gruan si poshtërim apo si nderim për të? Vërtet kjo është një nga fatkeqësitë më të mëdha!!

Le të logjikojë gruaja muslimane për përgjigjen e kësaj pyetjeje.

Ndërsa, Islami nuk e ndalon udhëtimin në vetvete.

Kështu, gruaja udhëton për haxh, udhëton për tregëti, udhëton për të vizituar të afërmit dhe njerëzit e saj, udhëton për të kërkuar dije dhe për arsye të tjera për aq kohë sa përmbushet kushti i cili është prania e burrit apo mahëremëve të saj.

Ky është gjykimi i Islamit në lidhje me udhëtimin e gruas o ju muslimanë, ngase Pejgamberi, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“Nuk i lejohet gruas që beson Allahun dhe Ditën e Gjykimit që të udhëtojë për një ditë, përveçse duke qënë e shoqëruar nga një mashkull që është mahrem për të.” 23

Dhe ky hadith ka ardhur edhe me fjalë të tjera dhe në një numër transmetimesh dhe që të gjitha tregojnë se Islami e kushtëzon udhëtimin e gruas me praninë e burrit të saj ose të ndonjë prej meshkujve që janë mahremë për të dhe me të cilët i ndalohet martesa përgjithmonë.

Dhe kjo konsiderohet si nderim për gruan muslimane, veç sikur ta dinin.

Dhe prej Allahut vjen suksesi.

23 - Transmeton Bukhari (1088) dhe Muslimi (1339) nga hadithi i Ebu Hurejrës, radijAllahu anhu.

Qëndrimi i Islamit ndaj zbulimit të gruas, përzierjes dhe izolimit (të gruas me burrin e huaj)

Qëndrimi i Islamit ndaj këtyre çështjeve të Xhahilijetit (periudhës para-Islame) është i qartë dhe ai është një qëndrim i logjikshëm dhe i natyrshëm, madje është i pranueshëm nga ata që kanë prirje të shëndoshë. Dhe Islami me ashpërsi i refuzon këto aspekte të Xhahilijetit, sidomos izolimin e gruas dhe burrit vetëm për vetëm, ngase i Dërguari me Udhëzim, alejhis-salaatu ues-selaam, ka thënë:

“Sa herë qëndron një grua dhe një burrë vetëm për vetëm, veçse i treti mes tyre është shejtani” 24

“Askush të mos qëndrojë vetëm për vetëm me një grua përveçse kur të jetë i pranishëm me të mahremi.” 25

Kështu pra thotë i Dërguari i Islamit o ju Muslimanë.

Dhe për ndalimin e aspektit tjetër itë injorancës që është zbulimi i bukurive të gruas, Allahu i Lartësuar thotë:

“Qëndroni në shtëpitë tuaja e mos i zbuloni stolitë tuaja, ashtu si në Xhahilijetin e mëparshëm.” 26

Thotë duke iu drejtuar Pejgamberit të Tij dhe mikut të Tij, Muhammedit, alejhis-salaatu ues-selaam:

“O Pejgamber, thuaju grave dhe vajzave të tua, si dhe grave të besimtarëve, që të lëshojnë mbulesën e tyre (të kokës) përreth trupit.” 27

Kështu e urdhëron Islami gruan muslimane, duke nisur me Nënat e Pastërta të besimtarëve e deri në kohën e njerëzve sot, madje deri kur Allahu ta shkatërrojë tokën dhe çka në të.

Islami e urdhëron gruan të ketë modesti, turp dhe të mos përzihet me burrat; sepse turpi është prej degëve të Imanit dhe i jep fund ketyre apsekteve të Xhahilijetit dhe e ashpërson refuzimin e tyre; sepse ato aspekte janë shkak për shthurjen morale nga e cila po u infektua shoqëria do të shkotërrohet dhe do të humbë. Dhe të vërtetën ka thënë poeti në thënien e tij:

Vërtet, tek popujt morali është ai që ruhet, E nëse morali lëshohet, çdo popull shuhet.

24 - Transmeton Tirmidhiu ( 2165) nga hadithi i Umerit, radijAllahu anhu, dhe e ka bërë sahih El-Albanij në Sahihul Xhami’ (2546)

25 - Transmeton Bukhari (5233) dhe Muslimi (1341) nga hadithi i Ibn Abbasit, radijAllahu anhu.

26 - El-Ahzaab, 33

27 - El-Ahzaab, 59 

Qëndrimi i Islamit ndaj punës së gruas.

Ne nuk themi - siç pretendojnë - se gruaja nuk duhet të dalë nga shtëpia për të punuar. Përkundrazi, gruaja muslimane ka të drejtë të punojë dhe hapësirat e punës për të janë të gjera.

Dhe thënia se Islami e ndalon gruan nga puna është fyerje ndaj Islamit. Kam dëgjuar poashtu shprehjen se: mundësitë e saj për të punuar janë të pakta. Kjo thënie është e pashtjelluar, ngase gruaja muslimane ka të drejtën që të punojë pa qënë nevoja që të konkurrojë me burrat apo të përzihet me ta apo të qëndrojë vetëm me ta.

Gruaja ka të drejtën që të punësohet nëpër shkolla ose drejtoreshë ose sekretare në shkollat e vajzave, po ashtu ka të drejtë që të punojë mjeke, infermiere apo sekretare apo çdo lloj punë që gjen në spitalet e veçanta për gratë dhe punë të tjera të cilat i përshtaten asaj.

Ndërsa gruaja e cila del nga shtëpia me pretendimin se ajo do që të punojë - duke ia treguar bukurinë e saj të tjerëve - e zbukuruar, e parfumosur, moskokëçarëse, që dridhet e përdridhet dhe i sprovon të tjerët, ajo tamam sikur e ekspozon vetë veten e saj kur vërdalliset mes meshkujve.

Dhe gjykimi i Islamit për këtë është se ajo përngjason me zinaqaren, në sajë të transmetimit të saktë të Tirmidhiut nga hadithi i Ebi Musa El-Esh’arij, nga Pejgamberi, alejhis-salaatu ues-selaam, i cili ka thënë:

“Gruaja e cila parfumoset dhe kalon në një vendtubim njerëzish dhe ajo është kështu e ashtu, dmth: zinaqare.” 28

Thotë Tirmidhiu: ky hadith është i saktë. Edhe nga Ebi Hurejra është një hadith i ngjashëm me të tek Ebi Davudi dhe me sa duket ajo fjalë, dmth: “zinaqare”- tek thënia e Ebi Musa El-Eshariut është shpjegim i fjalës “kështu e ashtu” dhe Allahu e di më së miri.

Dhe shembulli i kësaj gruaje është si shembulli i ushqimit të shijshëm për të cilën gatuesi i saj ka vënë në lëvizje të gjitha aftësitë për ta përgatitur, pastaj e merr atë dhe e vendos në trotuar përbri të cilit ndodhet një pellg me ujë të pistë dhe ia heq kapakun ushqimit e në të shkojnë insektet nga të gjitha vendet për të nuhatur aromën e saj, e kështu mizat qëndrojnë përreth saj dhe herë bien brenda dhe njerëzit po ashtu e shohin atë me fytyrë të vrenjtur e përbuzëse.

Dhe në fund mbetet ushqim për qentë nëse mbushet plot me insekte dhe s’ka dyshim që do të mbushet me insekte. Ky është shembulli i atyre që i zbulojnë bukuritë e tyre e që bredhin lartë e poshtë. Pra, le ta ngrejë veten e saj dhe nderin e saj gruaja Muslimane nga ky nivel i ultë dhe ta vendosë mbulesën e turpit mbi fytyrën e saj ashtu siç e ka urdhëruar Zoti i saj dhe kjo është më e mirë për të tek Allahu dhe tek shoqëria.

Me këtë, Islami kërkon që të mbrojë familjen Muslimane; sepse mirëqenia e saj është mirëqënie për shoqërinë, ashtu sikurse prishja e saj është prishje për të gjithë shoqërinë, siç u përmend më herët.

Vërtet Islami i ka kushtuar kujdes të madh kësaj çështjeje dhe ai nuk e neglizhon këtë ruajtje edhe në rastet e kryerjes së disa ibadeteve burra e gra bashkë në një vend, siç është për shembull tubimi në dy Bajramet. Pra, Islami e ka sistemuar mënyrën se si bëhet ky tubim për kryerjen e ibadetit.

Ka thënë i Dërguari i Udhëzimit, alejhis-salaatu ues-selaam, ndërkohë që po rregullonte safet:

“Safi më i mirë për burrat është safi i parë dhe më i keqi është safi i fundit; kurse safi më i mirë për gratë është safi i fundit dhe më i keqi është safi i parë.” 29

Dhe për shkak se ai, sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, e dinte çfarë ndikimi ka gruaja e parfumosur në zemrën e burrit, e urdhëroi atë me thënien e tij:

“Nëse gruaja shkon e parfumosur në xhami, të lahet prej parfumit ashtu siç lahet prej xhunubllëkut.” 30

E më pas:

Ky hadith dhe ai që u përmend para këtij, konsiderohen me hak nga shembujt më të dalluar që i mbyll shtegun justifikimeve, ashtu siç edhe shihet.

Dhe Allahu është dhënësi i suksesit.

28 - Transmeton Ebi Daudi (4173) dhe Tirmidhiu (2786) dhe En-Nesaiu (5126) nga hadithi i Ebi Musa El-Esh’ari, radijAllahu anhu, dhe e ka deklaruar sahih dijetari i madh El-Albani në
Sahihul Xhami’.

29 - Transmeton Muslimi (440) nga hadithi i Ebi Hurejrës, radijAllahu anhu.

30 - Transmeton En-Nesaiu (5127) nga hadithi i Ebi Hurejrës, radijAllahu anhu, dhe e ka deklaruar sahih dijetari i madh el-Albani në Sahihul-Xhami’ (503).

Fundi i jetës bashkëshortore.

Merr fund jeta bashkëshortore me një nga keto dy ndarje:

01 - Ndarja për shkak të vdekjes dhe kjo është diçka të cilën nuk e ka në dorë asnjë nga palët, ta shpejtojë apo ta vonojë atë, dhe prandaj nuk po flasim për këtë çështje.

02 - Ndarja për shkak të divorcit dhe kjo është pika ku do të ndalemi për të diskutuar:

Konsiderohet divorci në këndvështrimin e Islamit si rrugëzgjidhje pasi janë shtuar mosmarrëveshjet dhe grindjet mes bashkëshortëve dhe ai është njësoj si damkosja me zjarr për të zgjidhur problemet bashkëshortore dhe damkosja me zjarr është kurimi i fundit.

Dhe fillon kurimi i mosmarrëveshjeve bashkëshortore me këto mënyra:

01 - Mësimi dhe këshillimi:

Mësimi dhe këshillimi është ai i cili përfshin këshillimin, drejtimin dhe sqarimin se cilat janë të drejtat e burrit mbi gruan dhe në të kundërt, cilat janë të drejtat e gruas mbi burrin, si dhe përqëndrohet në sqarimin se cilat janë pasojat e humbjes së të drejtave të bashkëshortit dhe mosbindjes së tij.

02 - Braktisja në shtrat:

Braktisja është ajo e cila shkakton një lloj vetmie e izolimi dhe fton drejt pendimit dhe kthimit në bindje.

03 - Rrahja:

Me kusht që të jetë vetëm rrahje edukuese e për t’i vënë frikën dhe jo rrahje për hakmarrje që shkakton dëmtim të lëkurës apo thyerje të kockave.

04 - Të ulen të merren vesh e të diskutojnë:

Dhe merr pjesë në të një ndërmjetës nga njerëzit e tij dhe një ndërmjetës nga njerëzit e saj. E nëse nuk arrijnë gjë dhe secili nga të dy nuk e gjen mirë veten në jetën bashkëshortore, atëherë vjen divorci si shpëtimtar i kësaj situate duke i dhënë fund asaj jete e cila u kthye në skëterrë pasi që kishte qënë dashuri, mëshirë, qetësi e prehje.

Dhe këto stade të cilat i paraprijnë divorcit – dhe ndoshta e ndalojnë divorcin – i ka sqaruar sureja En-Nisa` në dy ajetet e mëposhtëme, ku thotë Zoti ynë i Gjithëlavdishëm:

“Meshkujt kanë autoritet mbi gratë, meqë Allahu u ka dhënë disa cilësi mbi ato dhe, meqë ata shpenzojnë për mbajtjen e tyre. Gra të mira janë ato të dëgjueshmet, që ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu. Sa i përket grave që ju i druheni mosbindjes dhe sjelljes së keqe nga ana e tyre, këshillojini, (e nëse kjo s’bën dobi) mos i pranoni në shtrat dhe (në fund) i rrihni ato (lehtas). Por, nëse ato ju binden, atëherë mos i ndëshkoni më. Allahu, me të vërtetë, është i Lartësuar dhe i Madhëruar! Nëse i druheni ndarjes midis burrit e gruas, atëherë caktoni një ndërmjetës nga ana e burrit dhe një nga ana e gruas. Në qoftë se ata dëshirojnë paqësim, Allahu sjell marrëveshje midis tyre. Allahu, me të vërtetë, është i Gjithëdijshëm dhe i di të gjitha qëllimet.” 31

Përse Islami e ka lënë divorcin në dorën e burrit.

U bë e qartë nga sa u përmend se lejueshmëria e divorcit është një çështje me rëndësi në këtë temë, nëse është vërtetuar se ai është ilaci i fundit për mosmarrëveshjet bashkëshortore.

Dhe mbetet këtu për t’u bërë një pyetje që ka shumë peshë nëse kuptohet përgjigja e saj ashtu siç duhet:

Përse është lënë divorci në dorën e burrit?

Gruaja nuk ka rol në divorc, përveçse në rastin kur ndarja bëhet me khul’a32 dhe kjo ndarje bëhet me ndërhyrjen e Gjykatës Sheriatike dhe nuk mund të veprojë gruaja si të dojë, siç edhe dihet.

Përgjigja për këtë pyetje është:

Përderisa burri është ai që duhet të paguajë gjobën e martesës, ai i cili jep mehrin dhe të gjitha shpenzimet e tjera, atëherë është lënë divorci në dorën e tij; ngase ai nuk do ta lërë pas dore jetën bashkëshortore për të cilën ka paguar gjobën për të formuar jetën bashkëshortore, përkundrazi ai do t’i kushtojë kujdes mbajtjes së qetësisë dhe harmonisë së institucionit të familjes sa herë që është e mundur.

E nëse do të lihej divorci në dorën e gruas ja se çfarë do të shohim: Do të shohim se një burrë ndërton një familje dhe e furnizon atë, pastaj kujdeset për arritjen e fryteve të shumëpritura nga ajo që themeloi. Më pas, shohim gruan- me logjikë e mendime të cekëta - e shkatërron familjen dhe e prish atë që ishte ndërtuar për arsye të parëndësishme; ngase ajo nuk ka paguar gjë për ndërtimin e saj, madje ndoshta heq dorë nga ajo që të provojë një tjetër.

Dhe unë mendoj se gruaja muslimane e drejtë më beson në ato që u përmendën më parë në lidhje me burrin; ngase disa të dhëna nga sjellja e disa grave dëshmojnë për atë që thamë në kohën kur divorci nuk është në dorën e saj. Dhe Allahu e di më së miri.

E më pas.

O vëllezër muslimanë:

Le ta zbatojmë Islamin tonë me vepra sa të kemi mundësi, e jo vetëm me fjalë, sepse Islami është fe e punës dhe e praktikës. Kështu, musliman do të thotë: njeri i nënshtruar, i dorëzuar urdhërave të Zotit dhe Krijuesit të tij dhe zbatues i gjykimeve të Tij.

Qëllimi i mirë, nijeti i sinqertë, puna e mirë dhe përpjekja për ta zbatuar Sheriatin, këto janë ato që sheh Zoti tek robërit e tij; ngase Pejgamberi i Udhëzimit, alejhis-salaatu ues-selaam, thotë:

“Vërtet Allahu nuk sheh në pamjet dhe pasuritë tuaja, por sheh zemrat dhe punët tuaja” 33

O ju vëllezër, vërtetë që ju keni mundësinë që të punoni për fenë tuaj, për Islamin tuaj, sepse ligji i vendit tuaj u lejon juve që t’i shërbeni lirisht fesë tuaj dhe duhet të dini se kjo liri është për ju mirësi prej mirësive të Allahut dhe duhet ta shfrytëzoni atë duke punuar me seriozitet për të përhapur mësimet e Islamit tuaj.

Allahu është me ju nëqoftëse jeni të sinqertë në veprat tuaja ngase Ai, i Lartësuari, është me ata që punojnë e janë të sinqertë, u jep sukses dhe i udhëzon.

31 - En-Nisa, 34-35.

32 - Shënim i përkthyesit: Khul’a quhet ndarja që ndodh midis dy bashkëshortëve kur gruaja i paguan bashkëshortit diçka nga pasuria e saj që të marrë divorcin prej tij.

33 - Transmeton Muslimi (2564) nga hadithi i Ebi Hurejrës, radijAllahu anhu.

Bashkëpjesëmarrja e drejtë mes bashkëshortëve.

 

Autor: Muhammed Mustafa El-Xhibali.

Burimi: Shkëputur nga libri: “Familja Muslimane – Të drejtat dhe obligimet mes bashkëshortëve në Islam”

Përkthyer nga gjuha angleze Kontrolloi: Lulzim Perçuku

 

Detyrim themelor.

Martesa është një lidhje e cila mbahet bashkë nga të drejta të ndërsjella dhe përgjegjësi për secilin bashkëshort. Është bashkëpjesëmarrje mes tyre, dhe të dy janë të obliguar të luajnë rol aktiv në këtë bashkëpjesëmarrje.

Burri është i caktuar si udhëheqës i familjes, dhe gruaja si ndihmëse e përkrahëse, ekspertiza e së cilës në shume fusha nuk mund të arrihet nga burri. Disa gra që janë infektuar nga idetë perëndimore duan të jenë udhëheqëse të familjes. Mirëpo, vetëm kaosi do të jetë rezultat në atë familje ku pozicionet korrekte dhe natyrale të bashkëshortëve ndërrohen.

Të dy, si burri dhe gruaja kanë të drejtat dhe detyrat e tyre. Martesë e lumtur dhe e suksesshme arrihet nëse që të dy i përmbushin detyrat e tyre dhe i respektojnë të drejtat e njëri-tjetrit. Shkelja e këtyre të drejtave është rrugë e sigurt drejt mizërisë dhe dështimit.

Obligimet e përbashkëta dhe shpërblimet e përbashkëta.

Disa përgjegjësi dhe obligime vlejnë njëjtë për burrin dhe gruan. Për shembull, obligimi i të besuarit në Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) dhe në pasimin e urdhrave të Tij është e njëjtë për të dy. Njashtu, të dy janë përgjegjës dhe llogariten për veprat e tyre. Të dy njëjtë janë të obliguar ta mësojnë fenë e drejtë, ta adhurojnë Allahun, dhe të thërrasin në rrugën e Tij. Standardet e moralit janë të njëjta për burrin dhe gruan, ashtu siç janë shumë rregulla të sjelljes ndaj të tjerëve. Burri dhe gruaja marrin shpërblime të njëjta për bindje ndaj Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) dhe dënim të njëjtë për mosbindje ose mëkatim. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“Cilindo mashkull apo femër që kryen vepra të mira, duke qenë besimtar, Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të bukur dhe do ta shpërblejmë sipas veprave më të mira, që ka bërë”. [En-Nahl 16:97]

Dhe Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“Dhe Zoti iu përgjigj lutjes së tyre: “Unë nuk do t’ia humb mundin askujt nga ju që ka bërë vepra, qoftë mashkull apo femër. Ju jeni njëlloj (në shpërblim)”. [Al ‘Imran 3:195]

Në mes të barazisë dhe drejtësisë.

Në krahasimin mes burrit dhe gruas, duhet ta vërejmë se Islami nuk barazon mes atyre që janë të ndryshëm në bazë. Ka çështje në të cilat burrave u është dhënë përparësi ndaj grave, dhe e kundërta. Këto përparësi rrjedhin nga dallimet në aftësitë e tyre për të bërë punë të caktuara. Andaj, në vend që të barazohen ata që kurrë nuk mund të jenë të barabartë, brenga jonë i drejtohet drejtësisë në sjelljet ndaj tyre. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“Mos i lakmoni ato gjëra, me anë të të cilave Allahu i ka bërë disa nga ju të dallohen mbi të tjerët: meshkujt do të kenë pjesë prej asaj që kanë punuar e po ashtu edhe femrat do të kenë pjesë prej asaj që kanë punuar. Kërkoni prej Allahut nga mirësitë e Tij. Vërtet, Allahu është i Dijshëm për çdo gjë”. [En-Nisa 4:32]

Dallimet natyrale.

Nga këto që thamë më sipër, arrijmë më përfundim se rregullat Islamike për sa i përket qenieve njerëzore vlejnë njëjtë për burrat dhe gratë. Por kjo nuk do të thotë se burrat dhe gratë janë të njëjtë në çdo gjë. Ka disa rregulla të cilat në mënyrë të rreptë vlejnë për gratë për shkak të natyrës së tyre femërore, dhe disa tjera të cilat rreptë vlejnë për burrat për shkak të natyrës së tyre mashkullore.

Prej udhëzimeve më të rëndësishme të lidhura me gjininë, ishte një nga fjalimet e fundit të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Amër Bin el-Ehuas elXhushami, radijAll-llahu anhu, ka treguar se ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Haxhin Lamtumirës (në Arafat) duke e lavdëruar dhe lartësuar Allahun, duke u përkujtuar dhe tërhequr vërejtjen njerëzve, dhe pastaj duke thënë:

“Vini re! Kujdesuni mirë për gratë, sepse ato pa dyshim janë robër nën përkujdesjen tuaj, dhe ju nuk posedoni nga ato asgjë më shumë se ky (nënshtrim), përveç kur ato bëjnë ndonjë mëkat që duket qartë. Nëse e bëjnë këtë, braktisni në shtrat dhe rrihni lehtë ato. Nëse ju binden, mos përdorni dënim tjetër mbi to. Vini re! Ju keni të drejtë mbi gratë e juaja, dhe ato kanë të drejtë mbi ju. E drejta e juaj mbi to është që ato nuk duhet të ulin në shtretërit tuaj ose të lejojnë të hyjë në shtëpi dikë që ju nuk e pëlqeni. Vini re! Dhe e drejta e tyre mbi ju është që ju t’i trajtoni ato mirë për sa i përket ushqimit dhe veshjes”. (Transmetuar nga Tirmidhiu, Nesaiu dhe Ibën Maxhe. U verifikua si i mirë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 7880 dhe Iruaul Galil nr. 2030).

Kjo tregon qartë se ka disa të drejta specifike për gratë mbi burrat e tyre, dhe disa të drejta tjera për burrat mbi gratë e tyre. Duke pasur këtë në mendje, theksojmë se tema e këtij kapitulli është diskutimi i të drejtave dhe obligimeve të përbashkëta, duke lënë të drejtat gjinore dhe obligimet për kapitujt pas këtij.

Përgjegjësia dhe dhënia e llogarisë.

Duke qenë udhëzues të familjes, të dy, burri dhe gruaja mbajnë përgjegjësinë e madhe të themelimit dhe edukimit të njësisë familjare. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Çdonjëri nga fëmijët e Ademit është udhëheqës. Burri është udhëheqës i familjes së tij, dhe gruaja është udhëheqëse e shtëpisë së saj”. (Transmetuar nga Ibën us-Suni dhe Ebu Bek’r il-Mukri. U verifikua si i mirë nga Albani (Sahihah nr. 2041 dhe Sahihul Xhami nr. 4565).

Duke qenë udhëheqës dhe mbajtës të përgjegjësisë, të dy, burri dhe gruaja do të japin llogari para Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) për këtë përgjegjësi. Ibën Umeri, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Çdonjërit nga ju i është besuar një përgjegjësi, dhe çdonjëri nga ju do të japë llogari për të. Udhëheqësi është përgjegjës (për njerëzit e tij), dhe do të japë llogari për përgjegjësinë e tij. Burri është përgjegjës për familjen e tij, dhe do të japë llogari për përgjegjësinë e tij. Gruaja është përgjegjëse për shtëpinë e burrit të saj, dhe do të japë llogari për përgjegjësinë e saj. Shërbëtori është përgjegjës për pronën e kujdestarit të tij, dhe do të japë llogari për përgjegjësinë e tij. Dhe burri është përgjegjës për pasurinë e babait të tij, dhe do të japë llogari për përgjegjësinë e tij. Andaj, çdonjëri nga ju ka përgjegjësi, dhe çdonjëri nga ju do të japë llogari për këtë përgjegjësi”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Është shumë me rëndësi që burrat dhe gratë ta kuptojnë dhe ta kenë të qartë përgjegjësinë e madhe që bie mbi krahët e tyre. Kjo do t’i bënte ata që të punojnë shumë dhe të bashkëpunojnë mirë për të përmbushur misionin e tyre dhe të përgatisin përgjigjet e tyre për Ditën kur do të japin llogari për mënyrën me të cilën kanë bartur përgjegjësitë e tyre.

Sjelljet e mira.

Cilësia e shkëlqyer e sjelljeve të mira.

Pjesë e përgjegjësisë së madhe për të dy palët, burrat dhe gratë brenda shtëpisë, është që të tregojnë sjellje të mira dhe të veprojnë me to. Sjelljet e mira janë karakteristika të veçanta në fenë Islame. Me pak fjalë, ato janë shkak i misionit të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Unë jam dërguar (nga Allahu) për të kompletuar sjelljet e mira”. (Transmetuar nga Ibën Sadi, Hakimi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 2349 dhe Sahihah nr.45).

Vërejmë këtu se “sjellje të mira” në Islam nuk janë vetëm sinqeriteti, butësia, zemërgjerësia dhe veçori tjera që zakonisht njihen si përfaqësuese të sjelljeve të mira. Më saktë, “sjelljet e mira” përfshijnë sjellje të mira me Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) që shfaqen me besim të vërtetë në Të dhe bindje ndaj Tij, sjellje të mira me të Dërguarin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që manifestohen me pasimin e vërtetë të tij, dhe sjellje të mira me njerëzit e tjerë.

Sjelljet e mira më së miri u demonstruan nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), të cilin Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e përshkroi me këto fjalë:

“Me të vërtetë ti posedon një moral të lartë”. [El-Kalem 68:4]

Njerëzit më të mirë pas të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) janë ata me sjelljet më të mira. Abdullah Bin Amër, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Padyshim, më të mirët prej jush janë ata me sjelljet më të mira”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Dhe, Abdullah Bin Amër, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Më të mirët nga besimtarët janë ata me sjelljet më të mira”. (Transmetuar nga Ibën Maxhe dhe Hakimi. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 1128 dhe Sahihah nr. 1374).

Myslimani duhet të shfaqë sjellje të mira në të gjitha punët e tij. Kjo do t’i siguronte atij pozitë më të dalluar ndër myslimanët e tjerë. Aisha, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Padyshim, besimtari e arrin (në Xhennet) për shkak të sjelljeve të tij të mira, shkallën e atij që agjëron dhe ngrihet (për namaz të natës)”. (Transmetuar nga Ebu Davudi dhe Ibën Hibani. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 1932).

Sjelljet e mira e bëjnë myslimanin meritor për dashurinë e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe afërsinë me të në Xhennet. Xhabir Bin Abdilahi, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Padyshim, nga ata që janë më të dashurit te unë dhe që do të ulen më së afërmi me mua në Ditën e Ringjalljes janë ata me sjelljet më të mira”. (Transmetuar nga Tirmidhiu. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 2201 dhe Sahihah nr. 791).

Dhe Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Gjërat që kryesisht i bëjnë njerëzit të hyjnë në Xhennet janë përulja ndaj Allahut dhe sjelljet e mira. Dhe ato që kryesisht i bëjnë njerëzit të hyjnë në Zjarr janë goja dhe pjesët intime”. (Transmetuar nga Tirmidhiu, Ahmedi dhe Ibën Maxhe. U verifikua si i mirë nga Albani (Sahihah nr. 977).

Sjelljet e mira nuk duhet të jenë të kufizuara me sjelljet ndaj njerëzve të largët. Më saktë, ato duhet të plotësohen më së miri me të afërmit. Më me rëndësi, të dy bashkëshortët duhet të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin në mënyrën më të mirë të mirësjelljes. Zakonisht karakteri i vërtetë i njeriut shfaqet brenda familjes, sepse aty njeriu është i lirë nga formaliteti dhe nxjerrja në pah e sjelljeve të mira, siç bën jashtë në publik me njerëzit e tjerë. Si rrjedhim, veprimi i sjelljeve të mira është një e drejtë dhe detyrë e përbashkët mes dy bashkëshortëve; theksohet nga afërsia e tyre ekstreme, dhe është e nevojshme për mirëqenien e lidhjes. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Besimtarët me imanin më të plotë, janë ata me sjelljet më të pastra. Dhe më të mirët nga ju janë ata që janë më të mirët me gratë e tyre”. (Transmetuar nga Tirmidhiu dhe Ibën Hibani. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 1232 dhe Sahihah nr. 284).

Andaj, në sjelljet me bashkëshortin, njeriu duhet të tregojë sjellje të mira në çdo aspekt. Diskutimi i hollësishëm i kësaj do të ishte jashtë temës së këtij libri. Sidoqoftë, në nëntitujt në vijim do të flasim për disa nga tiparet më të rëndësishme të karakterit, të cilat duhet të vihen re në sjelljet brenda njësisë familjare.

Sinqeriteti.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) lavdëron të sinqertit në disa vende në Librin e Tij, dhe e konsideron sinqeritetin cilësi të besimtarëve. (Shembull: Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “O besimtarë! Frikësojuni Allahut dhe bëhuni me ata që janë të sinqertë (në fjalë dhe në vepra)!” [Et-Teube 9:119]). Ai gjithashtu i dënon gënjeshtarët dhe e konsideron gënjeshtrën si cilësi të hipokritëve. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Kur vijnë tek ti hipokritët, thonë: “Ne dëshmojmë se ti je vërtet i dërguari i Allahut!” Allahu e di se ti je i dërguari i Tij, por Ai dëshmon se hipokritët janë gënjeshtarë!” [El-Munafikun 63:1]).

Njashtu, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka lavdëruar sinqeritetin dhe ka treguar se ai dërgon në Xhennet, dhe e ka dënuar gënjeshtrën dhe ka treguar se ajo dërgon në Zjarr. Abdullah Bin Mesudi, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Padyshim, sinqeriteti shpie në ndershmëri/drejtësi, dhe ndershmëria/drejtësia shpie në Xhennet. Padyshim, njeriu do të vazhdojë të praktikojë sinqeritetin derisa të shënohet te Allahu si sidik (më i sinqerti). Dhe padyshim, gënjeshtra shpie në imoralitet, dhe imoraliteti shpie në Zjarr. Padyshim, njeriu do të praktikojë dhe ushtrojë gënjeshtrën deri sa të shënohet te Allahu si gënjeshtar”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Sinqeriteti sjell besim dhe siguri mes bashkëshortëve, të cilat janë elemente të nevojshme për suksesin në çdo bashkëpjesëmarrje, duke mos përjashtuar këtu edhe martesën. Gënjeshtra dhe mashtrimi, në anën tjetër, përbëjnë rrugë të pasigurt dhe të dyshimtë që mund të shpie deri te shkatërrimi i shpejtë. Disa njerëz kanë idenë e gabuar se është e lejuar të gënjehet bashkëshorti pa limite. Kjo ide e gabuar rrjedh nga keqkuptimi i haditheve të mëposhtme. Gruaja e Abdurrahman Bin Auf, Ummu Kulthum Bint Ukbe, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nuk e konsideroj gënjeshtër nga ana e tij: njeriun që vë paqe mes njerëzve (që nuk pajtohen) dhe shqipton diçka (të pavërtetë) për hir të pajtimit; burri i cili thotë (armikut) diçka (të pavërtetë) gjatë luftës; dhe burri i cili flet me gruan e tij, ose gruaja që flet me burrin e saj”. (Transmetuar nga Ebu Davudi. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihah nr. 545 dhe Sahihul Xhami nr. 7170)

Esma Bint Jezidi, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Gënjeshtra nuk është gjë e duhur veçse në tri raste: kur burri flet me gruan e tij për ta kënaqur atë, të gënjyerit (e armikut) në luftë, dhe të gënjyerit për të pajtuar njerëzit (që nuk janë të pajtuar)”. (Transmetuar nga Tirmidhiu dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihah nr. 545 dhe Sahihul Xhami nr. 7723).

Është e qartë nga dy hadithet e mësipërme se gënjeshtra mes bashkëshortëve është e kufizuar në biseda të këndshme/të dashura. Kjo mund të jetë në situata si për shembull burri t’i thotë gruas së tij që ajo ka gatuar ushqimin më të mirë ose ka fustanin më të mirë, ose gruaja t’i thotë burrit të saj se dhurata që i ka dhuruar është më e dashura për të, ose të treguarit njëri-tjetrit ngjarje zbavitëse imagjinare, e kështu me radhë. Edhe në këto raste, është më mirë që gënjeshtra të zëvendësohet me ma’arid, të cilat janë thënie që kanë kuptime të dyfishta, ku të paktën njëra nga të cilat është e vërtetë.

Modestia.

Modestia është karakteristikë e nevojshme në mesin e myslimanëve. Allahu urdhëron madje edhe të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tu tregojë modesti besimtarëve. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“Dhe bëhu i butë me besimtarët që të pasojnë ty!” [Esh-Shu’era 26:215].

Ijad Bin Himari, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Padyshim, Allahu më ka shpallur që ju duhet të tregoni modesti, që asnjëri nga ju të lavdërohet mbi dikë tjetër, dhe që asnjëri nga ju të shkel /mëkatoj kundër dikujt tjetër”. (Transmetuar nga Muslimi, Ebu Davudi dhe të tjerë).

Kjo duhet të kuptohet mirë nga bashkëshortët. Ata duhet të tregojnë modesti ndaj njëri-tjetrit, dhe të evitojnë mburrjen/lavdërimin me pasurinë, statusin social, inteligjencën, bukurinë, të afërmit, paraardhësit, ose ndonjë mirësi tjetër që Allahu u ka dhënë. Të qenit mburracak, posaçërisht gjatë fjalosjeve, është shenjë e injorancës dhe papjekurisë, të cilën të dy duhet të ndjejnë neveri ta bëjnë.

Mëshira dhe butësia.

Të dy bashkëshortët duhet të tregojnë mëshirë e dhembshuri maksimale ndaj njëri tjetrit. Ata gjithmonë duhet të jenë të gatshëm të mos venë sy mbi gjithçka, të falin dhe të udhëzojnë njëri-tjetrin. Siç u cek më herët në këtë libër, dhembshuria është një fryt i rëndësishëm i martesës, dhe kurrë nuk duhet lejuar të humbasë. Njeriu i mëshirshëm e meriton mëshirën e Allahut. Abdullah Bin Amër, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem) ka thënë:

“Të mëshirshmëve u është garantuar mëshirë nga më i Mëshirshmi (Subhanehu ue Te'Ala). Tregohuni të mëshirshëm ndaj atyre që janë në tokë, dhe Ai që është mbi qiej do të jetë i mëshirshëm ndaj jush”. (Transmetuar nga Ahmedi, Ebu Davudi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 3522 dhe Sahihah nr. 925).

Njëjtë, Allahu, më i Dashuri/i Miri, e do butësinë dhe e shpërblen atë bujarisht. Sa herë që butësia zbatohet në një situatë, ajo e përmirëson dhe e ndihmon atë, për dallim nga ashpërsia. Aisha, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i kishte thënë asaj:

“O Aisha, padyshim, Allahu është i Butë, dhe e do butësinë në çdo çështje. Ai jep për butësi gjëra që nuk do t’i jepte për ashpërsi apo për diçka tjetër. O Aisha! Tregohu e devotshme ndaj Allahut dhe e butë, sepse padyshim, kurrë nuk është butësia në një gjë, vetëm se e zbukuron atë, dhe kurrë nuk hiqet nga ndonjë gjë, vetëm se e njollos atë”. (Ky është transmetim i kombinuar, transmetuar nga Buhariu, Muslimi, Ahmedi dhe të tjerë (Sahihul Xhami nr. 7920, 7921 dhe 7927).

Padyshim, një person pa butësi dhe mëshirë i bën dëm vetes para se t’i bëjë dikujt tjetër. Ky person ia mohon vetes mëshirën dhe faljen e Allahut. Xherir Bin Abdilahi, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Atij që i është mohuar butësia, vërtet që i janë mohuar të gjitha format e të mirës”. (Transmetuar nga Muslimi, Ahmedi dhe të tjerë).

Ebu Hurejra, Ebu Seid el Hudriu dhe Xherir Bin Abdilahi, radij-Allahu ‘anhum, kanë treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Ai i cili nuk tregon mëshirë, mëshira nuk do t’i tregohet atij (nga Allahu)”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Është obligim për të dy bashkëshortët të ushqejnë butësi dhe mëshirë në familjen e tyre. Kjo do të ishte shërimi i parë që do ta aplikonin kur shfaqen probleme dhe dallime mes tyre. Kjo, jo vetëm që do të ndihmonte në zgjidhjen e problemeve, por gjithashtu do t’u dhuronte dashurinë dhe mëshirën e Allahut, siç ceket në hadithet e mësipërme.

Falja.

Myslimani nuk duhet të ketë qëndrim hakmarrjeje dhe të “bërjes barazi”. Kjo do të shkaktonte urrejtje në mes të myslimanëve dhe do të largonte ndjenjat e dashurisë dhe sigurisë. Myslimani gjithmonë duhet të jetë i gatshëm të falë, posaçërisht kur është fjala për bashkëshortin dhe të afërmit. Të treguarit e faljes e bën njeriun të meritojë faljen e Allahut. Në një transmetim të hadithit të mësipërm nga Xherir Bin Abdilahi, radijAll-llahu anhu, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Ai që nuk tregon mëshirë, mëshira nuk do t’i tregohet atij (nga Allahu). Dhe ai që nuk fal, nuk do të falet”. (Transmetuar nga Ahmedi dhe Teberani (në el-Kebir). U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 6599 dhe 6600).

Kemi një shembull të shkëlqyer te i Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem), i cili kurrë nuk morri hak për veten e tij. Aisha, radijAllahu anha, ka treguar: “Kurrë nuk e kam parë të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të marrë hak kur i bëhej e padrejtë, përveç në rastet kur ndonjë ndalesë e Allahut kalohej. Kur kalohej ndonjë nga ndalesat e Allahut, ai bëhej shumë i inatosur. Gjithashtu, kur i jepej mundësi zgjedhjeje mes dy çështjeve, ai zgjidhte më të lehtën nga ato dyja, përveç kur ajo përmbante mëkat në vete ”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Evitimi i padrejtësisë.

Të dy bashkëshortët duhet të jenë të barabartë dhe të drejtë në raportet me njëritjetrin. Ata duhet të evitojnë padrejtësinë e njëri-tjetrit në çdo mënyrë. Ata nuk duhet të keqpërdorin të drejtat e tyre, ose të abuzojnë njëri-tjetrin përmes cilësive të tyre. dalluese. Shtypja është ndalur nga Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) madje edhe mbi Veten e Tij! Ebu Dherr, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë, “O robërit e mi! Me të vërtetë e kam ndaluar padrejtësinë mbi Veten time dhe e kam bërë të ndaluar mbi ju, që të mos e shtypni njëri-tjetrin”. (Transmetuar nga Muslimi).

Shtypja është mëkat i madh që meriton zemërimin e Allahut dhe sjell dënimin e Tij në të dy jetët. Xhabir Bin Abdilahi dhe Abdullah Bin Omeri, radij-Allahu ‘anhum, kanë treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Evitojeni padrejtësinë, sepse shtypja do të rezultojë në errësirë të thellë në Ditën e Ringjalljes”. (Transmetuar nga Muslimi dhe të tjerë).

Në një transmetim tjetër, Xhabir bin Abdilahi, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Evitojeni padrejtësinë, sepse shtypja do të rezultojë në errësirë të thellë në Ditën e Ringjalljes; dhe evitojeni koprracinë, sepse koprracia i ka shkatërruar ata që ju kanë paraprirë juve”. (Transmetuar nga Muslimi, Ahmedi dhe të tjerë).

Të mos lejohet që ndjenja e epërsisë dhe zotërimit të hyjë në zemrën e ndonjërit prej bashkëshortëve, dhe si pasojë të tregohet i padrejtë ndaj tjetrit duke menduar se kështu ka arritur deri te një fitore e merituar. Të dy të mendojnë rreth haditheve të mësipërme, dhe të ruhen nga ndonjë mallkim i fshehtë që mund të rrjedh nga zemra e rënduar e atij që i është bërë padrejtësi. Enes Bin Maliki, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Ruaju prej lutjes së atij që i është bërë padrejtësi, edhe nëse ai është kafir, sepse nuk ka pengesë mes saj dhe Allahut”. (Transmetuar nga Ahmedi, Ebu Ja’la dhe të tjerë. U verifikuar si i mirë nga Albani (Sahihah nr. 767 dhe Sahihul Xhami nr. 119).

Padrejtësia nuk harrohet kurrë, dhe kurrë nuk shpëton pa u dënuar. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që i ka bërë padrejtësi vëllait të tij për sa i përket nderit apo pasurisë duhet të kërkojë falje sot, para se t’i kthehet ajo atij në një ditë ku nuk do të ketë dinar e as dërhem. Nëse ai ka vepra të mira, disa nga ato do të merren në sasinë e padrejtësisë së tij, dhe nëse ai nuk ka vepra të mira, disa nga mëkatet e shokut të tij (që i është i bërë padrejtësi) do të merren dhe ngarkohen mbi të”. (Transmetuar nga Buhariu dhe Ahmedi).

Evitimi i gjuhës së ndytë.

Lidhja martesore duhet të ngelet e pastër nga ndyrësitë dhe gjërat e turpshme të rrugës. Ajo duhet të jetë shembullore fillimisht në mes të bashkëshortëve, e pastaj edhe para fëmijëve, duke thënë fjalë që e kënaqin Allahun, të Dërguarin e Tij (sallAll-llahu alejhi ue sel-lem), dhe besimtarët. Aisha, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e këshilloi atë:

“O Aishe, mos u bëj e pahijshme. Me të vërtetë Allahu nuk e do njeriun e ndyrë që pëlqen ndyrësitë”.

Dhe kështu ishte i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), siç e përshkroi Aisha, radijAllahu anha:

“I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk ishte i papastër (në fjalor), e as nuk e pëlqente ndyrësinë, e as nuk ngrinte zërin në tregje. Ai nuk dënonte për asnjë dëm (personal), mirëpo falte”. (Transmetuar nga Tirmidhiu, Ahmedi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Muhtesar Shemail fq. 182).

Evitimi i diskutimeve dhe grindjeve.

Diskutimet dhe grindjet e shpeshta duhet të evitohen seriozisht, sepse janë rrugë e sigurt drejt gërmimit të lidhjes mes çiftit të martuar. Secili bashkëshort duhet ta ketë në mendje se nuk është gjithmonë vitale ta mbrojë mendimin e tij (apo saj) dhe të jetë gjithmonë fitues në çdo diskutim. Allahu ka premtuar një shtëpi në Xhennet për ata që u shmangen polemikave (të panevojshme), edhe nëse kanë të drejtë. Ebu Umame, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Garantoj shtëpi në periferi të Xhennetit për atë që braktisë diskutimet, edhe nëse ai ka të drejtë; dhe një shtëpi në mes të Xhennetit për atë që e braktisë gënjeshtrën, edhe nëse është duke bërë shaka; dhe një shtëpi në vendin më të lartë në Xhennet për atë që ka sjellje të mira”. (Transmetuar nga Ebu Davudi, dhe ed-Dija ul-Makdisi. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 1464 dhe Sahihah nr. 273).

Në anën tjetër, Allahu urren kokëfortit dhe njerëzit e grindjeve. Aisha, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Njeriu më i urryer te Allahu është ai që grindet në mënyrë këmbëngulëse”. (Transmetuar nga Buhariu dhe Muslimi).

Zgjidhja e problemeve miqësisht.

Gjithmonë ka mundësi për keqkuptime ose mospajtime mes dy bashkëshortëve. Disa nga këto dallime mund të shtyjnë njërin apo tjetrin, t’ia kthejë shpinën tjetrit dhe të kërkojë zgjidhje të nxituar, e cila mund të rrezikojnë martesën. Mirëpo, është e preferuar për ta që fillimisht të përpiqen të pajtohen, gjë që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e sheh si rrugën më të mirë:

“Nëse gruaja druan nga burri i saj se do të sillet keq ose nuk do ta përfillë, atëherë nuk ka gjynah për ata, nëse pajtohen ndërmjet tyre. Pajtimi është më i mirë. Njerëzit janë të prirur nga koprracia. Por në qoftë se ju silleni mirë dhe ruheni prej të këqijave, Allahu e di mirë çfarë veproni”. [en-Nisa 4:128].

Komunikimi dhe shoqërimi.

Rëndësia e komunikimit.

Të dy bashkëshortët duhet të mbajnë nivel të mirë të komunikimit mes vete. Ata duhet ta ndajnë gëzimin, brengat dhe dhimbjet. Kjo e ruan lidhjen e tyre të dashurisë dhe mëshirës, dhe e përmbush domethënien e “strehës” që duhet të krijohet mes tyre.

Ishte praktikë e rregullt e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) t’i vizitonte të gjitha gratë gjatë natës e të bisedonte me to para se të shkonte te ajo radha e së cilës ishte atë natë. Hadithi i gjatë i Ummu Zer (që do të vijojë në një kapitull tjetër të këtij libri) është shembull i mirë i bisedave të dobishme që kishte Pejgamberi (sal-lAllllahu alejhi ue sel-lem) me gratë e tij.

Rregullat e braktisjes.

Ka disa raste kur është e lejuar të braktiset një mysliman si formë ndëshkimi. Si shembull, do ta diskutojmë lejueshmërinë (në Islam) e braktisjes së shtratit të gruas arrogante, e gjithashtu do të shohim rastet kur Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i braktisi disa, ose të gjitha gratë e tij.

Megjithatë, braktisja e myslimanit nuk duhet të bëhet përveç pasi të jenë provuar metoda më të lehta, dhe pasi të jetë kuptuar se kjo po përdoret si trajtim i përkohshëm. Braktisja afatgjate sjell neveri dhe fortësi për zemrën, andaj dhe është e ndaluar.

Ebu Hurejra, Ibën Umeri, Ebu Ejubi, dhe disa sahabë tjerë, radij-Allahu ‘anhum, kanë treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nuk i lejohet myslimanit ta braktisë vëllanë e tij për më shumë se tre ditë”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Në shumë hadithe, Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) theksoi seriozitetin e braktisjes së myslimanit. Si shembull, Hisham bin Amër, radijAll-llahu anhu, ka treguar se kishte dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem) duke thënë:

“Nuk i lejohet një myslimani ta braktisë një mysliman tjetër për më shumë se tri net. Me të vërtetë, të dy humbasin nga rruga e drejtë përderisa e vazhdojnë braktisjen. Sa i përket inicimit të pajtimit nga njëri, ky inicim do të fshinte mëkatin e tij pa dyshim. Dhe me të vërtetë, nëse ata vdesin në atë gjendje (të mospajtimit), ata kurë nuk do të hyjnë në Xhennet. Dhe nëse njëri nga ta i jep selam tjetrit, por tjetri refuzon të pranojë selamin dhe paqen e tij, një engjëll do t’ia kthejë të parit (selamin), ndërsa një shejtan do t’ia kthejë tjetrit (për shkak të heshtjes së tij).” (Transmetuar nga Ahmedi, Buhariu (në el-Edeb el-Mufrad) dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Irvaul Galil nr. 2029).

Të ndihmuarit e njëri tjetrit.

Obligimi i ndihmës së ndërsjellë.

Duke qenë të përbetuar, të dy bashkëshortët duhet të bëjnë çdo gjë që është e mundur brenda mundësisë së tyre për të ndihmuar njëri-tjetrin, dhe për ta bërë lidhjen e tyre të suksesshme. Kjo përfshin përkrahjen fizike, ekonomike dhe emocionale.

Kur njëri nga bashkëshortët është duke bërë një vepër të lejuar, është e këshillueshme për bashkëshortin tjetër ta ndihmojë atë sa më shumë që ka aftësi. Dhe kur njëri nga bashkëshortët është duke e bërë një obligim, është e detyrueshmepër bashkëshortin tjetër që ta ndihmojë sa më shumë që ka aftësi. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira dhe në të ruajturit nga të këqijat dhe jo në gjynahe e armiqësi! Frikësojuni Allahut, se Ai dënon ashpër.” [El-Maide 5:2]

Njeriu nuk duhet të ndihmohet në mosbindje ndaj Allahut.

Në anën tjetër, nga ajeti i mësipërm arrijmë në përfundim se kur njëri nga bashkëshortët është duke bërë një vepër mekruh (të papëlqyer), atëherë është e papëlqyer për bashkëshortin tjetër ta ndihmojë atë. Dhe kur njëri nga bashkëshortët është duke bërë një vepër të ndaluar, është e ndaluar për bashkëshortin tjetër ta ndihmojë atë. Aliu, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nuk lejohet bindja ndaj qenies njerëzore, nëse ajo përfshin mosbindje ndaj Allahut. Bindja bëhet vetëm në gjëra të mira”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë. Një hadith i ngjashëm transmetohet nga Ahmedi dhe të tjerë nga Imran Bin Husejn, radijAll-llahu anhu, dhe u verifikua si i saktë nga Albani (Sahihah nr. 179, 180).

Të ndihmuarit e njëri-tjetrit në vepra adhurimi dhe bindjeje.

Individi nganjëherë dobësohet dhe e zvogëlon kryerjen e disa veprave të adhurimit. Ndihma dhe përkrahja e mirë do t’ia shtonte atij vetëbesimin dhe vendosmërinë. Dhe kush është më i përshtatshëm për të dhënë këtë përkrahje sesa bashkëshorti? Një shembull i mirë për këtë është dhënë nga Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për sa i përket namazit të natës. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Allahu e mëshiroftë atë burrë që zgjohet natën dhe falet, dhe e zgjon gruan e tij për tu falur, dhe nëse ajo kundërshton, e spërkat lehtë fytyrën e saj me ujë, dhe Allahu e mëshiroftë atë grua që zgjohet natën dhe falet, dhe e zgjon burrin e saj për tu falur, dhe nëse ai kundërshton, e spërkat lehtë fytyrën e tij me ujë”. (Transmetuar nga Ahmedi, Ebu Davudi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 3494)

Duhet vënë re në këtë hadith mënyrën e dashur dhe të këndshme për të zgjuar bashkëshortin. Në mes të gjumit, një person pa dyshim se do të shqetësohej nëse dikush papritur e tund ose i hedh shumë ujë të ftohtë mbi, gjë që do ta bënte atë të mos dojë të bashkëpunojë me personin që ia ka shkaktuar atij këtë bezdi dhe shqetësim. Në anën tjetër, një qasje e mirë dhe e dashur do të rezultojë në bashkëpunim të mirë.

Obligimet e gruas.

 

 

E drejta e madhe e burrit.

Epërsia e burrit ndaj gruas.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e ka caktuar burrin si kryefamiljarin e zakonshëm të familjes:

“Burrat janë përgjegjës për gratë, ngase Allahu ka graduar disa mbi disa të tjerët dhe ngase ata kanë shpenzuar nga pasuria e tyre. Prandaj, me atë që Allahu i bëri të ruajtura, gratë e mira janë respektuese, janë besnike ndaj të fshehtës. E ato që keni dro kryelartësisë së tyre, këshilloni, madje largohuni nga shtrati (e më në fund), edhe rrihni (lehtë, nëse nuk ndikojnë këshillat as largimi), e nëse ju respektojnë, atëherë mos u sillni keq ndaj tyre. Allahu është më i larti, më i madhi.” (Nisa, 34).

Ibën Kethiri, RahimehUllah, gjatë komentit të këtij ajeti thotë: “Burri është kujdestari i gruas, ai është mbikëqyrës i saj, prijës, udhëheqës dhe, ai i cili e korrigjon atë, nëse ajo devijon.”

Kjo i jep burrit një përgjegjësi të madhe në mbajtjen e familjes dhe e kualifikon atë për disa të drejta, të cilat duhet t’i kthehen atij nga anëtarët e tjerë të familjes, e mbi të gjithë, nga gruaja e tij. Kjo është epërsia mbi gruan që Allahu i ka caktuar burrit, ashtu siç thotë Ai (Subhanehu ue Te'Ala):

“…Edhe atyre (grave) u takon e drejta sikurse edhe përgjegjësia në bashkëshortësi, e burrave u takon një përparësi ndaj tyre. Allahu është i Gjithfuqishëm, i Urtë.” (Bekare, 228)

Duhet të kuptohet se kjo gradë është gradë përgjegjësie, para se të jetë gradë bindjeje e respekti. Burri e fiton këtë gradë duke e merituar me të vërtetë besimin që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i ka dhënë dhe e humb këtë gradë duke e neglizhuar këtë besim që i është dhënë.

Nënshtrimi ndaj autoritetit të burrit.

Siç e cekëm më sipër, Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i ka ndarë përgjegjësitë dhe detyrat brenda familjes dhe burrin e ka bërë autoritetin kryesorë. Gruaja nuk duhet ta mohojë apo sfidojë këtë autoritet. Përkundrazi, ajo duhet ta pranojë atë në përmbushje të urdhrave të Allahut. Ajo duhet ta shoh nënshtrimin e saj ndaj autoritetit të burrit, si nënshtrim ndaj caktimit të Allahut. Ky nënshtrim duhet të arrijë pothuajse gradën e përuljes ndaj burrit. Aisha, Ebu Hurejre, Muadhi dhe Burejde, radij-Allahu ‘anhum, kanë transmetuar se Pejgamberi i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Sikur të urdhëroja dikë t’i përulej dikujt tjetër, do ta urdhëroja gruan t’i përulej burrit”. (Transmetuar nga Tirmidhiu, Ahmedi, Hakimi, dhe Ibën Maxhe. U verifikua si i saktë nga Albani “Irvaul-Galil” 1998, “Sahihul Xhami” 5239, 5294).

Siç u cek më sipër, bindja e gruas ndaj burrit të saj është pjesë e bindjes së saj ndaj Allahut. Andaj, respektimi i këtyre të drejtave është pjesë e përmbushjes së të drejtave të Allahut. Abdullah Ibën Ebi Eufa ka transmetuar se Pejgamberi i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve sel-lem) ka thënë: “Sikur të urdhëroja dikë t’i përulej dikujt tjetër përveç Allahut, do ta urdhëroja gruan t’i përulej burrit. Për Atë, në duart e të cilit është shpirti i Muhammedit, një grua nuk konsiderohet se ka plotësuar të drejtën e Allahut, derisa të mos ketë plotësuar tërësisht të drejtën e burrit e, për më tepër, edhe nëse ai e kërkon atë për veten kur ajo është duke ngarë devenë, ajo nuk duhet të refuzojë.” (Transmetuar nga Ahmedi, Ibën Maxhe, dhe Ibën Hibbani. Vlerësuar si i mirë nga Albani “Irvaul-Galil” 1998 , “Sahihul Xhami” 5295).

Dëshira dhe vullneti i plotë për shërbim dhe mirëkuptim.

Gruaja duhet të demonstrojë pranimin e autoritetit të burrit duke treguar dëshirë dhe vullnet t’i shërbejë atij me mundësitë më të mëdha që ka. Muadh Ibën Xhebel, radijAll-llahu anhu, ka transmetuar se Pejgamberi i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve sel-lem) ka thënë:

“Sikur gruaja ta dinte të drejtën e burrit të saj, ajo nuk do të ulej gjatë kohës kur ai han drekën apo darkën, derisa ai të përfundojë së ngrëni”. (Transmetuar nga Taberani dhe El Bezari. Vlerësuar si i saktë nga Albani në “Sahihul Xhami” 5259).

Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e sqaron vullnetin dhe dëshirën absolute të gruas për shërbim dhe nënshtrim ndaj autoritetit të burrit në një hadith, i cili mund t’i duket i neveritshëm dikujt. Ebu Seid el Hudri, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “E drejta e burrit mbi atë të gruas është e tillë që, sikur të kishte burri ulçerë dhe kjo ta lëpinte atë, prapë ajo nuk do ta përmbushte të drejtën e tij”. (Transmetuar nga Hakimi, Ibën Hibbani dhe të tjerë. Vlerësuar si i saktë nga Albani “Sahihul Xhami” 7725).

Po ashtu Enesi radijAll-llahu anhu, ka transmetuar se Pejgamberi i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kanë thënë: “Nuk i lejohet një njeriu t’i përulet një njeriu tjetër. Sikur t’i lejohej njeriut t’i përulej një njeriu tjetër, unë do ta urdhëroja gruan t’i përulej burrit për shkak të së drejtës së tij të madhe ndaj saj. Për Atë, në duart e të cilit është shpirti im, nëse ai (burri) të ishte me ulçerë prej majës së këmbëve deri te maja e kokës, e cila i rrjedh gjak dhe qelb dhe kjo ta lëpinte atë prej tij, ajo nuk do ta përmbushte të drejtën e tij.” (Transmetuar nga Ahmedi dhe Nesaiu. Vlerësuar si i saktë nga Albani “Sahihul Xhami” 7725).

Ky përshkrim e thekson të drejtën e madhe të burrit ndaj gruas e, për më tepër, edhe nëse ajo do të ishte e aftë të kryente një vepër aq të neveritshme, siç u përshkrua këtu, ajo prapë nuk do ta përmbushte të drejtën e tij. Me fjalë të tjera, zakonisht shumica e grave nuk i përmbushin të drejtat e burrit.

A është burri më i mirë?

Njeriu mund të pyesë veten, “çfarë ka kaq madhore te burri, që gruas t’i kërkohet të bëjë vepra kaq heroike dhe të pamundura, për ta kënaqur atë?”. Për t’u përgjigjur në këtë pyetje, fillimisht duhet t’i kuptojmë këto parime:

01. Të drejtat e rezervuara për burrin janë të nevojshme për ekzistimin e një familje paqësore dhe të frytshme.

02. Hadithet e mësipërme, kanë për qëllim njeriun i cili i përmbush të gjitha detyrat e tij si burrë dhe kryefamiljar. Ai vazhdimisht i ofron gruas së tij dhe fëmijëve udhëzim, mbrojtje, mbështetje, edukim, e kështu me radhë.

04. Neglizhimi i ndonjë prej këtyre do ta zvogëlonte proporcionalisht të drejtat e tij mbi gruan.

03. Pasi burri t’i përmbushë të drejtat e tij ndaj gruas, siç u cek më sipër, ai bëhet ndihmës i vërtetë, i cili meriton plotësisht falënderimin dhe mbështetjen e saj.

Andaj, të drejtat e burrit jo domosdoshmërish thonë se ai është më i mirë se gruaja. Ai nuk është i ndonjë statusi më të lartë, apo lloji. Të dy vijnë nga Ademi (alejhi selam) dhe Ademi është nga dheu. Devotshmëria dhe ndershmëria janë ato që tregojnë se cili është më i mirë se tjetri. Të drejtat e tij janë caktuar nga Allahu për të siguruar mirëqenien dhe suksesin në raportet e tyre dhe të familjes. Edhe pse zakonisht gruaja është e varur nga burri në strukturën familjare, ajo mund të jetë më e mirë se ai në sytë e Allahut, posaçërisht kur ajo i përmbush obligimet e saj në mënyrë të tillë që e kënaq Allahun (Subhanehu ue Te'Ala).

Mirësia ndaj burrit.

Pjesë e përmbushjes së të drejtës së burrit nga ana e gruas është trajtimi i tij në mënyrë të mirë dhe të ndershme, si dhe evitimi i lëndimit të tij.

Të tregohet mirënjohëse.

Siç e kemi diskutuar më parë, burri zakonisht është i privilegjuar ndaj gruas së tij në shumë aspekte. Këto privilegje nuk janë të limituara në atë financiar, i cili edhe pse është zakonisht i vërtetë, nuk është gjithmonë ashtu. Gruaja duhet të jetë mirënjohëse ndaj burrit të saj, dhe duhet t’ia kthejë këto të mira atij në formë mirësie dhe trajtimi të mirë.

Shembull i mirë është Hadixheja, radijAllahu anha, e cila ishte më e pasur se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Përparësia e saj financiare nuk e bëri atë arrogante apo mosmirënjohëse ndaj burrit të saj. Përkundrazi, ajo është shembull i mirë i modestisë dhe mirësisë, të cilën i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) vazhdoi ta kujtonte gjithë jetën.

Gruaja e cila nuk është e gatshme të pranojë privilegjet e burrit të saj nuk e kënaq Allahun (Subhanehu ue Te'Ala), para se të mos e kënaqë burrin e saj. Abdullah Ibën Amër radijAll-llahu anhu ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Allahu nuk e shikon (me mëshirë) gruan e cila nuk është mirënjohëse ndaj burrit të saj, duke qenë se ajo nuk mund t’ia dal pa të”. (Transmetuar nga En-Nesai (në El Kubra) dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Es-Sahihah, nr. 289).

Esma bint Zejd, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kaloi nga shtëpia e saj teksa ajo ishte me disa vajza të tjera të reja të moshës së saj. Ai iu drejtua atyre duke u thënë:

“Evitojeni mosmirënjohjen ndaj atyre që janë të privilegjuar.”

Ato e pyetën: “O Pejgamber i Allahut! Çfarë është mosmirënjohja ndaj atyrë që janë të privilegjuar?” Ai u tha: “Ndonjë nga ju do të qëndrojë me prindërit e saj për kohë të gjatë (para martesës). Pastaj Allahu do t’i japë asaj burrë të drejtë, dhe do t’i japë asaj fëmijë nga ai. Pastaj, ajo do të inatoset për ndonjë arsye dhe do të bëhet mosmirënjohëse, duke i thënë atij:

“Kurrë nuk kam pasur ndonjë të mirë nga ti.” (Trasmetuar nga el-Buhariu (në Edeb el Mufrad), Ahmedi, dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Es-Sahihah nr.823).

Abdullah ibën Umeri, Ebu Hurejra dhe Ebu Seid el Hudriu, radij-Allahu ‘anhum, kanë thënë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue selem) u ka thënë grave:

“O gra! Jepni sadaka dhe kërkoni shumë falje nga Allahu, sepse kam parë nga ju (gratë) të jeni shumica nga njerëzit e zjarrit. (Kjo ndodh sepse) ju shpesh mallkoni dhe jeni mosmirënjohëse ndaj burrave tuaj. Nuk kam parë nga të mangëtat në intelekt dhe fe që ia marrin mendtë burrit të arsyeshëm, më shumë se ju! Për sa i përket intelektit të mangët është se dëshmia e dy grave është e barabartë me atë të një burri. Dhe sa i përket fesë së mangët është se ajo rrin disa ditë pa namaz, dhe e prish agjërimin gjatë Ramazanit”. (Trasmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

“Të metat” mentale dhe fetare të gruas.

Është me rëndësi të ceken gjërat në vijim përsa i përket hadithit të mësipërm:

01. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka përshkruar gratë si të mangëta mentalisht krahasuar me burrat. Mirëpo, kjo nuk duhet të nxirret nga konteksti. E meta e saj nxirret nga fakti se Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) kërkon dy gra dëshmitare në vend të një mashkulli, në mënyrë që njëra nga ato t’i kujtojë tjetrës në rast se ajo harron (për më shumë shiko suren El Bekare, ajeti 282). Kjo ‘harresë’ zakonisht shkaktohet nga ndjeshmëria më e madhe që ka gruaja krahasuar me burrin, dhe angazhimi i saj më i madh në punët shtëpiake e më i vogël në çështjet e jashtme. Andaj, thënia e të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është shprehje e dallimeve të qarta mes natyrës femërore dhe mashkullore. Ajo thekson se edhe nëse ajo konsiderohet më ‘emocionale’ dhe më pak ‘intelektuale’ dhe ai konsiderohet më jo-emocional dhe më ‘intelektual’, ajo megjithatë mund ta tejkalojë atë në fushën e tij!

02. Njejtë, përshkrimi i gruas si e mangët në fenë e saj sqarohet me faktin se ajo nuk falet dhe nuk agjëron në kohën e mesntruacioneve. Andaj sërish duhet cekur se, edhe pse burri supozohet të jetë në pozitë më të fortë të të qenurit fetar për shkak se falet dhe agjëron më shumë, gruaja megjithatë mund t’ia kalojë atij!

Mirësia ndaj burrit është vepër adhurimi.

Trajtimi që gruaja i bën burrit mund të jeta rruga e saj për në Xhennet (ose në Zjarr). Hussejn ibën Mihsan, radijAll-llahu anhu, ka treguar se halla e tij e vizitoi të Dërguarin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ai e pyeti atë:

“O grua, a ke burrë?”. Ajo u përgjigj: “Po.” Ai e pyeti: “Si e trajton atë?”. Ajo u përgjigj: “Aq sa mundem, nuk e refuzoj ndonjë kërkesë të tij.” Ai tha: “Atëherë shiko se çfarë është pozita jote me të, sepse ai është Xhenneti ose Zjarri yt”. (Transmetuar nga Ahmedi, Hakimi dhe të tjerë. U verifikua si hasen nga Albani (Sahihul Xhami nr. 1509)

Gratë më të mira.

Ndër gratë më të mira është ajo e cila është e mirë dhe e sjellshme ndaj burrit të saj. Ebu Udhejneh Es-Sadefij, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Gratë më të mira janë ato që lindin shumë fëmijë, janë të dashura (ndaj burave të tyre), mbështetëse, dhe tolerante, nëse kanë takva (drojë) Allahun. Ndërsa gratë më të këqija janë ato që shfaqin bukuritë e tyre dhe që ecin me kapardisje. Ato janë hipokrite dhe nuk do të hyjë në Xhennet prej tyre veçse rrallë ndonjë, aq sa ka korba me sqep dhe këmbë të kuqe”. (Transmetuar nga Bejhekiu (në Es-Sunen) the të tjerë. I verifikuar si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr 3330 dhe es-Sahihah nr. 1849). Pjesa e fundit e tij “korba ea’sam” (me sqep dhe këmbë të kuqe) po ashtu është transmetuar nga Ahmedi dhe të tjerë prej Amër Ibën Asit, radijAll-llahu anhu, dhe është verifikuar si i saktë nga Albani (Es-Sahihah nr. 1850).

Ibën Abasi, radijAll-llahu anhu, ka treguar se I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“A t’ju tregoj për burrat që do të jenë në Xhennet? Pejgamberët do të jenë në Xhennet, siddikunët (të vërtetët) do të jenë në Xhennet, shehidët (dëshmorët) do të jenë në Xhennet, fëmiu (që vdes para pubertetit) do të jetë në Xhennet dhe burri i cili viziton vëllaun e tij në një vend të largët, duke e bërë këtë vizitë vetëm për hir të Allahut (Subhanehu ue Te'Ala).

Për sa i përket gruas që do të jetë në Xhennet, është ajo gruaja e cila është e dashur me burrin e saj, i lind shumë fëmijë dhe që tregon vëmendje ndaj tij; dhe kur ai nervozohet, ajo shkon te ai, e vë dorën e saj mbi dorën e tij, dhe i thotë:

“Nuk do të fle deri sa ti të jesh i gëzuar”. (Transmetuar nga Temmam er-Razi, Ibën Asakir, dhe të tjerë. I verifikuar si hasen nga Albani (es-Sahihah nr. 287).

Ndalimi i lëndimit të burrit.

Gruaja e cila e lëndon burrin e saj, merr mallkime nga gratë e Xhennetit. Ky fakt tregon se Allahu nuk është i kënaqur me të. Muadh Ibën Xhebel, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kur gruaja e lëndon (shpirtërisht) burrin e saj (të drejtë) në çështje të dunjasë, gruaja e tij (e ardhme) nga hyrijat e Xhennetit thotë:

“Mos e lëndo atë, Allahu të vraftë, ai është vetëm përkohësisht me ty, dhe së shpejti do të vijë te ne”. (Transmetuar nga Ahmedi, Tirmidhiu dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr 7192 dhe es-Sahihah nr. 173).

Bindja ndaj burrit.

Bindja ndaj burrit vërtet që është obligim për gruan myslimane, është vepër adhurimi të cilën gruaja e bën për hir të Allahut dhe për ta arritur kënaqësinë e Tij. Kemi parë shumë tekste të cilat e mësojnë gruan t’i bindet burrit dhe të bashkëpunojë me të për të mbajtur familjen. Kemi edhe shkrime të tjera të cilat janë edhe më të qarta në këtë drejtim:

Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kur gruaja fal pesë kohët e namazit, agjëron muajin (e Ramazanit), e ruan moralin e saj, dhe i bindet burrit, asaj do t’i thuhet (në Ditën e Gjykimit), “Hy në Xhennet nga cilado nga (tetë) dyert e tij.” (Transmetuar nga Ibën Hibbani. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami’ nr. 660 dhe Adabu ez-Zefaf fq. 286).

Njëjtë, Enesi, Abdurrahman Ez-Zuhriu dhe të tjerë, radij-Allahu ‘anhum, kanë treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur gruaja fal pesë kohët e namazit, agjëron muajin (e Ramazanit), ruan moralin e saj, dhe i bindet burrit të saj, ajo do të hyjë në Xhennet”. (Transmetuar nga Bezzari, Ahmedi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami’ nr. 661 dhe Adabu Ez-Zefaf fq. 286)

Në anën tjetër, mosbindja ndaj burrit është mëkat i madh, i cili mund të shkaktojë mospranimin e namazit te Allahu. Ibën Umeri, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Janë dy njerëz, namazi i të cilëve nuk ngrihet sipër kokave të tyre: një rob i cili ikë nga kujdestari i tij – deri sa të kthehet te ai, dhe një grua e cila nuk i bindet burrit të saj – derisa të kthehet (në bindje ndaj tij)”. (Transmetuar nga el-Hakimi dhe Et-Teberani. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami’ nr. 136 dhe Es-Sahihah nr. 288).

Shërbimi ndaj burrit.

Pjesë e bindjes së gruas ndaj burrit është shërbimi ndaj tij sipas mundësive të saj më të mëdha. Kjo përfshinë kryerjen e punëve të përditshme, shërbimin e ushqimit etj. Sërish e citojmë hadithin e transmetuar nga Muadh Ibën Xhebeli radijAll-llahu anhu, në të cilin i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë:

“Sikur gruaja ta dinte të drejtën e madhe që ka burri ndaj saj, ajo nuk do të ulej gjatë kohës kur burri e han darkën e tij, derisa ai të përfundojë së ngrëni”. (Transmetuar nga Teberani dhe el-Bezzari. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami’ nr. 5259).

Asnjë grua nuk është e përjashtuar nga ky obligim, përveç rastit kur burri pëlqen ta pushojë atë. Madje, edhe një grua shumë fisnike, siç ishte e bija e të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e shihte veten të obliguar me këtë.

Aliu, radijAll-llahu anhu, ka treguar se gruaja e tij Fatima, radijAllahu anha, shkoi te i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për t’u ankuar për shenjat që mulliri i gurtë linte në dorën e saj. Ajo nuk e gjeti atë aty por i la një porosi përmes Aishes, radijAllahu anha, duke kërkuar prej tij t’i jepte një shërbëtore nga robëreshat të cilat i kishte marrë ai kohëve të fundit. Kur Aisha, radijAllahu anha, i tregoi atij për nevojën e vajzës së tij, ai shkoi në shtëpinë e saj, hyri dhe e gjeti atë dhe Aliun të shtrirë, gati për të rënë në gjumë. Fatima filloi të ngrihej, por i Dërguari (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem) i tha asaj të qëndronte në shtrat. Ai u ul mes tyre dhe tha:

“A t’iu drejtoj drejt diçkaje që është më e mirë se ajo që ke kërkuar? Kur të shkosh për të fjetur thuaj SubhanAllah (Allahu është i pastër nga çdo e metë) tridhjetë e tre herë, Elhamdulil-lah (Të gjitha falënderimet dhe lavdërimet i takojnë Allahut) tridhjetë e tre herë, dhe Allahu ekber (Allahu është më i Madhi) tridhjetë e tre herë. Me të vërtetë kjo është më e mirë për ty se një shërbëtore”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Ibën Kajjimi shënon: “Shërbimi i gruas ndaj burrit të saj është një çështje për të cilën nuk ka dyshime. Nuk është në rregull të bëhen dallime në këtë gjë ndërmjet një gruaja të një klase të lartë dhe asaj të një klase të ultë, ose ndërmjet një gruaje të varfër dhe një të pasure. Gruaja më fisnike nga të gjitha gratë (Fatima) i shërbente burrit të saj. Ajo shkoi për t’u ankuar te babai i saj (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për vështirësitë që ajo po haste në këtë gjë, por ai nuk ia plotësoi dëshirën”. (Zadul Mead 5:160).

Udhëzime për bindje.

Janë disa parime të rëndësishme të cilat duhet theksuar për sa i përket çështjes së bindjes. Këto në vijim janë cekur edhe më parë por po i përmendim si referencë:

01. Duke iu bindur burrit, gruaja i bindet Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) sepse Ai e kërkoi këtë nga ajo.

02. Gruaja duhet t’i bindet burrit aq sa kjo bindje është brenda mundësisë/kapacitetit të saj.

03. Nuk duhet t’i bindet burrit në çështje të cilat përbëjnë mëkat ndaj Allahut të lartësuar.

Veprimi i gjërave që e kënaqin burrin.

Si pjesë e mirësisë së saj ndaj burrit, gruaja duhet të bëjë sa më shumë që ta kënaq atë – duke u siguruar se ajo që po bën nuk e hidhëron Allahun (Subhanehu ue Te'Ala).

Arritja e kënaqësisë së tij me dukjen e saj.

Gruaja e mirë përpiqet ta kënaq burrin e saj me dukjen e saj. Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Gruaja më e mirë është ajo që e kënaq atë (burrin e saj) kur ai e shikon, i bindet atij kur ai e urdhëron, dhe në veten ose paratë e saj nuk e kundërshton atë që ai e do”. (Transmetuar nga Ahmedi, en-Nesai dhe Hakimi. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 3298 dhe Sahihah nr. 1838).

Në mënyrë të ngjashme, Abdullah bin Selami radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është pyetur:

“Cilat janë gratë më të mira?”.

Ai u përgjigj:

“Më e mira nga gratë është ajo që të kënaq kur e sheh atë, të bindet kur e urdhëron atë, dhe që të ruan ty në mungesën tënde për sa i përket vetes së saj dhe pasurisë tënde”. (Transmetuar nga Taberaniu (në El Kebir) dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 3299 dhe Sahihah nr. 1838).

Është me rëndësi të theksohet këtu se ‘të kënaqurit’ e burrit duhet të bëhet në përputhje me Islamin, që do të thotë se ajo nuk duhet të duket apo të veprojë në mënyrë të tillë që nuk e kënaq Allahun. Mënyra më e mirë e të ‘kënaqurit’ arrihet duke qenë shembull si grua myslimane praktikuese e fesë: hixhabi i saj, modestia dhe ndershmëria. Të gjitha këto do të sjellin gëzim të madh dhe kënaqësi në shpirtin dhe zemrën e besimtarit të vërtetë.

Të pranuarit e njerëzve vetëm me lejen e tij.

Gruaja nuk duhet ta lejojë askë të hyjë në shtëpinë e burrit të saj pa pëlqimin e tij. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Në prezencën e burrit, gruas nuk i lejohet të agjërojë pa lejen e tij, përveç muajin e Ramazanit. Po ashtu nuk e fut në shtëpinë e tij askënd pa lejen e tij”. (Transmetuar nga Buhariu dhe Muslimi).

Miratimi i burrit mund të jetë i nënkuptueshëm.

Për shembull, nëse një grua është e sigurt se burri i saj nuk e kundërshton ardhjen e grave fqinje për vizitë, atëherë ajo nuk e ka për detyrë ta pyesë atë për leje të veçantë sa herë që ndonjë nga ato i vjen në vizitë.

Evitimi i kërkimit të divorcit pa arsye.

Një grua e ndershme nuk do të kërkonte divorc nga burri i saj pa pasur arsye të mirë. Vetëm nëse ajo e vëren se ai po i shkakton dëm serioz në besimin e saj ose në mirëqenien e saj, arsyetohet kërkimi i divorcit nga ajo. I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka paralajmëruar se gratë që

kërkojnë divorc pa arsye do të dënohen, dhe mund të mos hyjnë në Xhennet.

Theubani, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Çdo grua që kërkon divorc nga burri i saj pa arsye (serioze), aroma e Xhennetit do të jetë e ndaluar për të”. (Transmetuar nga Ahmedi, Ebu Davudi dhe të tjerë. Uverifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 2706 dhe Iruaul Galil nr. 2035)

Kërkimi i divorcit (pa arsye) nga burri është shenjë e mosmirënjohjes dhe nënvlerësim i autoritetit dhe mundit të tij. Është goditje në fytyrën e tij, e cila nuk është e lejuar në Islam pa një arsye të vlefshme.

Këshilla e një nëne drejtuar vajzës së saj.

Më poshtë kemi një këshillë nga një nënë e periudhës së xhahilijjetit (paraislame) drejtuar vajzës së saj në ditën e saj të martesës. Kjo këshillë pasqyron një përvojë fisnike dhe të pjekur, ku me pak fjalë, i përshkruan asaj veprat më të rëndësishme që një grua duhet t’i marrë në konsideratë, në mënyrë që ta kënaq burrin e saj.

Ummu Ajas, Bint Auf ibën Muslim Esh-Shejbanijen e martuan për Amër bin Hixhrin, i cili ishte mbret i fisit Kinda në Jemen. Në prag të martesës së saj, nëna e saj Umame bint El Harith e mori mënjanë dhe i tha:

“O bija ime! Sikur këshillat t’u ndërpriteshin atyre që janë të moralshëm dhe të sjellshëm, atëherë nuk do të kishe nevojë për këshillë. Mirëpo, këshilla i përkujton ata që kanë harruar dhe i udhëzon të mençurit. Nëse gruaja heq dorë nga martesa për shkak të pasurisë së prindërve të saj, ose për shkak të dhembshurisë e dashurisë së tyre ndaj saj, atëherë nuk do të kishe nevojë për martesë fare. Andaj, gratë janë bërë për burrat, dhe burrat janë bërë për to.

O bija ime! Tash do ta lësh mjedisin në të cilën ke jetuar dhe folenë ku je rritur, për të shkuar në një vendbanim dhe te një shok i panjohur. Për shkak të përkujdesit të burrit tënd ndaj teje, ai tani është mbikëqyrësi dhe udhëheqësi yt. Andaj bëhu shërbyese e tij dhe, pa dyshim, edhe ai do të jetë shërbyesi yt. Bëhu toka e tij (në bindje e nënshtrim), ai do të jetë qielli yt (në mbrojtje). Ruaji për të këto dhjetë cilësi, dhe ato do të jenë thesar për ty:

01. Dorëzoju atij duke treguar kënaqësi (ndaj asaj që ai të jep).

02. Dëgjoje atë dhe bindju në mënyrën më të mirë.

03. Kujdesu për atë që e shikojnë sytë e tij, që të mos shohin diçka të shëmtuar te ti.

04. Kujdesu për atë që nuhat hunda e tij, që të mos ndjejë nga ti përveç aromës më të mirë.

05. Respekto orarin e shujtave të ushqimit të tij, sepse uria është shkaktar i zemërimit.

06. Respekto orarin e gjumit të tij, sepse pagjumësia e bën të bezdisshëm dhe e mërzit atë.

07. Ruaje pasurinë e tij duke mos e keqpërdorur atë.

08. Kujdesu për fëmijët dhe shërbyesit e tij duke përdorur plane të mira.

09. Mos refuzo ndonjë nga urdhërat e tij, sepse nëse e bën këtë, do ta fyesh atë.

10. Mos zbulo ndonjë nga sekretet e tij, sepse nëse e bën këtë, nuk do të jesh i sigurt nga hakmarrja e tij.

Për më shumë, mos shpreh gëzim kur ai është i brengosur, e as pikëllim kur ai është i gëzuar, sepse kjo do të ngjall urrejtje. Dhe kujto bija ime, se sa më shumë që e kënaq atë, aq më shumë do të jesh e nderuar prej tij. Dhe kujto se nuk do të kesh atë që ti dëshiron nga ai pa i dhënë përparësi dëshirave të tij para dëshirave të tua”. (Transmetuar nga Asbahani në “El Egani” (pjesërisht e përfshirë në Tuhfatul Arus, fq. 91-92).

Përmbushja e nevojës fizike të burrit.

Obligimi i madh.

Dëlirësia është motivi kryesor i martesës. Burri e ruan dëlirësinë e tij duke e drejtuar epshin e tij kah gruaja e tij, në vend se ta drejtojë atë drejt të ndaluarës. Andaj, është obligim i madh i gruas që gjithmonë të jetë në dispozicion ta ndihmojë burrin e saj në shfryerjen e epshit; dhe është mëkat i madh për të ta refuzojë burrin në kënaqësinë intime, të cilën ia kërkon ai.

Abdullah bin Ebi Eufa, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Sikur të urdhëroja dikë t’i përulej dikujt tjetër përveç Allahut, do ta urdhëroja gruan t’i përulej burrit. Për Atë, në duart e të cilit është shpirti i Muhammedit, një grua nuk konsiderohet se ka plotësuar të drejtën e Allahut, derisa të mos ketë plotësuar tërësisht të drejtën e burrit e, për më tepër, edhe nëse ai e kërkon atë për veten kur ajo është duke ngarë devenë, ajo nuk duhet të refuzojë.” (Transmetuar nga Ahmedi, Ibën Maxhe, dhe Ibën Hibbani. Vlerësuar si i mirë nga Albani “IrvaulGalil” 1998 , “Sahihul Xhami” 5295.

Nga hadithi i mësipërm shohim se gruaja nuk duhet të ngurrojë t’i përgjigjet thirrjes së burrit të saj, edhe nëse kjo do t’i shkaktonte ndonjë bezdi. Në mënyrë të ngjashme, Zejd bin Arkami, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kur burri e fton gruan e tij në shtratin e tij, ajo duhet t’i përgjigjet atij, edhe nëse është e ulur në shalën e devesë”. (Transmetuar nga Bezari dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (es-Sahihah nr. 1203 dhe Sahihul Xhami nr. 533).

Talk bin Ali, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kur burri e fton gruan e tij për nevojën e tij (seksuale), ajo duhet t’i shkojë atij, edhe nëse ajo është duke gatuar në furrë”. (Transmetuar nga Ahmedi, Nesaiu dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (es-Sahihah nr. 1202 dhe Sahihul Xhami nr. 534).

Refuzimi i kënaqësisë intime është mëkat i madh.

Pasi që është obligim i madh mbi gruan ta përmbushë qejfin e burrit të saj, refuzimi i saj për ta bërë këtë është mëkat i madh që meriton mallkimin e melaikeve dhe zemërimin e Allahut. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nëse burri e fton gruan në shtratin e tij dhe ajo refuzon të shkojë, ndërkohë që ai fle i inatosur, melaiket e mallkojnë atë deri në mëngjes”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Në një transmetim tjetër, Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka thënë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kur gruaja braktis shtratin e burrit të saj natën, melaiket e mallkojnë atë deri në mëngjes”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Dhe, Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka thënë se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im, nuk mund të ndodhë kurrë që një burrë ta ftojë gruan e tij në shtrat dhe ajo të refuzojë, veçse Ai i cili është mbi qiej do të hidhërohet me të deri sa ai (burri i saj) t’ia falë asaj”. (Transmetuar nga Muslimi).

Ebu Umameh, radijAll-llahu anhu, ka thënë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Janë tre njerëz, namazi i të cilëve nuk ngrihet sipër veshëve të tyre (nuk pranohet): një rob i ikur deri sa të kthehet (te kujdestari i tij), një grua që e kalon natën përderisa burri i saj është i zemëruar me të, dhe një njeri që i udhëheq disa njerëz dhe ata nuk e pëlqejnë atë”. (Transmetuar nga Tirmidhiu. U verifikua si hasen nga Albani (Sahihul Xhami nr. 3057)

Nuk ka agjërim vullnetar pa lejen e tij.

Duke qenë se gruaja duhet të jetë e gatshme dhe në formë për të përmbushur nevojën fizike të burrit të saj, ajo nuk është e lejuar të agjërojë vullnetarisht pa lejen e tij. Arsyeja për këtë ndalesë është se agjërimi i saj ‘vullnetar’ mund të bie ndesh me ‘obligimin’ e saj për të përmbushur nevojën e tij. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka thënë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nëse burri i saj është prezent, gruaja nuk duhet të agjërojë pa lejen e tij – përveç në Ramazan. Dhe nëse ai është prezent, ajo nuk duhet ta lejojë askënd në shtëpinë e tij pa lejen e tij. Dhe sigurisht që ai do të marrë gjysmën e shpërblimit për atë që ajo shpenzon pa lejen e tij nga të ardhurat e tij”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Përzgjedhja e mesit në adhurime.

Ngjashëm me agjërimin, gruaja duhet të evitojë kryerjen e adhurimeve të tepërta të cilat mund të bien ndesh me obligimin e saj ndaj burrit. Ebu Seid el Hudriu, radijAll-llahu anhu, ka thënë se gruaja e Safuan bin el Muatilit erdhi te i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur Safuani dhe të tjerë nga sahabët ishin aty me të. Ajo tha: “O i Dërguari i Allahut! Burri im Safuan bin el Muatili më rrah kur unë falem, më obligon të ha kur unë agjëroj, dhe ai nuk e fal namazin e sabahut deri afër lindjes së diellit” I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pyeti Safuanin për thëniet e saj, dhe ai u përgjigj: “O i Dërguari i Allahut! Për thënien se unë e rrah atë kur ajo falet, kjo ndodh sepse ajo lexon dy sure (pas Fatihasë), duke më shkaktuar mua parehati – edhe pse unë i them të mos veprojë ashtu”.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Nëse lexohet vetëm një sure, ajo do t’ju mjaftojë njerëzve”

Safuan vazhdoi: “Për sa i përket thënies se unë e obligoj atë ta prishë agjërimin, këtë e bëj sepse ajo shpesh agjëron (agjërim vullnetar) – ndërsa unë jam njeri i ri dhe nuk mund ta duroj këtë (për shkak të epshit tim).

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Gruaja nuk mund të agjërojë pa lejen e burrit të saj”.

Safuan vazhdoi: “Për sa i përket thënies së saj se unë nuk falem deri sa të lind dielli, kjo ndodh sepse unë rrjedh nga një familje që njihet të jetë kështu. Ne nuk mund të zgjohemi deri afër lindjes së diellit”.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Atëherë, kur të zgjohesh, falu”. (Transmetuar nga Ebu Davudi, Ahmedi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihah nr. 395 dhe 2172, dhe Irvaul Galil nr. 2004).

Evitimi i situatave të dyshimta me burrat e tjerë.

Jeta martesore është e bazuar në besim. Varësisht nga sjellja e saj, gruaja mund të jetë burim i nderit apo prishjes për tërë familjen. Në mënyrë që ta ketë besimin e burrit të saj dhe ta ruajë nderin e tij, ajo duhet t’i evitojë të gjitha situatat që mund të shkaktojnë dyshime te ai dhe te njerëzit e tjerë.

Evitimi i shfaqjes së bukurive të saj te burrat e tjerë.

Gruaja duhet të jetë modeste dhe e thjeshtë në dukjen e saj, duke evituar gjithçka që mund të tërheq syrin e burrave ose që mund t’u jap atyre mendime të liga. Fudale bin Ubejdi, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Janë tre lloje njerëzish për të cilët nuk duhet të pyesësh (sepse ata janë të dënuar): burri që largohet nga xhemati, nuk i bindet imamit (udhëheqësit) të tij dhe vdes në këtë gjendje; një rob, burrë apo grua, që ikë nga kujdestari i tij dhe vdes në atë gjendje (të arratisjes); dhe një grua e cila, në mungesë të burrit të saj, edhe pse ai i kishte mjaftuar asaj në brengat e dunjasë, e zbukuron veten e saj (në mungesë të tij) për burrat e tjerë. Andaj, nuk keni pse pyetni për këta”. (Transmetuar nga Buhariu (në El Edeb El Mufrad) dhe Hakimi. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 3058 dhe Sahihah nr. 542).

Evitimi i bisedave të panevojshme me burrat e tjerë.

Gruaja nuk duhet të flasë me burrat e tjerë pa lejen e burrit të saj (qoftë kjo leje e veçantë apo e nënkuptueshme). Megjithatë, biseda e saj me burrat e tjerë duhet të jetë e limituar, formale, dhe drejtë e në temë.

Amër Ibën el Asi, radijAll-llahu anhu, ka treguar: “I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar bisedën me gratë pa lejen e burrave të tyre”. (Transmetuar nga Teberani (në El Kebir). U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 6813 dhe Sahihah nr. 652).

Evitimi i vetmimit me burrat e tjerë.

Gruaja nuk guxon të vetmohet në një vend privat me një burrë i cili nuk është as burri i saj e as mahremi i saj. Ibën Umeri, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Pas kësaj dite, mos lejoni asnjë burrë të hyjë në privatësinë e gruas, përveç nëse me veti ka një apo dy burra të tjerë [1]” (Transmetuar nga Muslimi dhe Ahmedi).

Ibën Abasi, radij-Allahu ‘anhum, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Gruaja nuk bën të udhëtojë përveç me mahremin e saj. Dhe asnjë burrë (i huaj) të mos hyjë në prani të saj, duke mos qenë me të edhe mahremi i saj”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Evitimi i udhëtimit pa mahrem.

Gruaja nuk mund të udhëtojë pa mahrem. Në udhëtim, personi është më i dobët dhe më i rrezikuar nga sulmet dhe joshjet – qoftë edhe në udhëtimet e sotme të modernizuara. Andaj, gruaja duhet ta ketë një burrë me të, në mënyrë që ai ta mbrojë dhe ndihmojë atë. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk është e lejuar për gruan të udhëtojë përveçse e shoqëruar nga mahremi i saj”. (Transmetuar nga Muslimi).

Dhe, Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk është e lejuar për gruan të udhëtojë në distancën prej një berid [2] (një stacion poste), përveç e shoqëruar nga mahremi i saj, me të cilin nuk i lejohet të martohet”. (Transmetuar nga Ebu Davudi, Hakimi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 7302 dhe Sahihah nr. 2421).

Evitimi i heqjes së rrobave jashtë shtëpisë.

Gruaja nuk duhet të heqë rrobat e saj jashtë shtëpisë. Disa gra e kishin zakon të bënin banjë në banjat publike për femra. I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ndaloi një gjë të tillë, duke treguar se gruaja që e bën këtë nuk meriton mbulojën dhe mbrojten e Allahut. Ebu el Malih el Hudheliu, radijAll-llahu anhu, ka treguar se disa gra nga Himsi [3] e vizituan Aishen, radijAllahu anha. Ajo i pyeti ato: “A jeni ju nga ata njerëz që i lejojnë gratë e tyre të shkojnë në banja publike?

Ata u përgjigjën: “Po”.

Ajo pastaj tha se e kishte dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke thënë:

“Ajo grua që i heq rrobat e saj nga trupi në vend tjetër përveç shtëpisë së saj me të vërtetë se e ka thyer perden mes saj dhe Allahut (Subhanehu ue Te'Ala)”. (Transmetuar nga Ahmedi, Tirmidhiu, Ibën Maxhe dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 2710).

Në të njëjtën mënyrë, Ummu Seleme, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Ajo grua që i heq rrobat e saj në shtëpi tjetër përveç asaj të burrit të saj, Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do të heq mbulesën e Tij prej saj”. (Transmetuar nga Ahmedi, Hakimi dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 2708).

Hadithet e mësipërme vlejnë gjithashtu edhe për ato gra, të cilat i heqin rrobat në vende publike ku provohen ose në ndonjë vend tjetër ku nuk janë të sigurta nëse ndonjë burrë ose grua mund të shoh ndonjë pjesë të turpit të saj, të cilën nuk lejohet ta shoh askush tjetër veç burrit të saj.

Evitimi i daljes nga shtëpia pa arsye.

Në përgjithësi, vendi i zakonshëm i gruas është shtëpia e saj. Ajo është zona ku shtrihen detyrat e saj dhe aty ajo i kryen ato me sukses. Shtëpia i ofron asaj mbrojtje dhe siguri dhe e mban atë larg situatave të dyshimta. Një grua myslimane nuk do të dilte jashtë shtëpisë pa arsye. Ajo do t’u largohej vendeve ku ka gjasë të përzihet me burra të huaj ose të jetë në afërsi me ta. Allahu i këshillon Nënat e Besimtarëve, po ashtu dhe gratë tjera, duke thënë:

“Qëndroni në shtëpitë tuaja e mos i zbuloni stolitë tuaja, ashtu siç zbuloheshin në kohën e padijes” [El-Ahzab 33:33].

[1] - “Komisioni i përhershëm për studime dhe fetua” pas studimit dhe krahasimit të të gjitha argumenteve që flasin rreth kësaj tematike shënon (17/83-85): “Nga ajo që u përmend më lartë, gjithashtu kuptohet se hadithi: “Pas kësaj dite, mos lejoni asnjë burrë të hyjë në privatësinë e gruas, përveç nëse me veti ka një apo dy burra të tjerë”, duhet të interpretohet që hyrja e disa burrave tek gruaja që nuk e ka pranë burrin apo mahremin e saj lejohet me kushte:

01 - Të ekzistoj nevoja për këtë.

02 - Të jetë e sigurt që mes tyre nuk do të lind ndonjë joshje.

03 - Të jetë e sigurt se nuk ekziston asnjë mundësi që ata fshehurazi të planifikojnë ndonjë paturpësi.

Ky nuk është interpretim nga mendja, mirëpo është i bazuar mbi objektivin sheriatik (fetar) që kuptohet nga totali i Teksteve (nga Kurani dhe Sunneti) të cilat flasin për ruajtjen e organeve të turpshme (nga imoraliteti), ruajtjen e linjës familjare, ndalimin e cenimit të nderit, dhe ndalimin e rrugëve që dërgojnë deri te këto gjëra të ndaluara. Prej këtyre Teksteve është edhe hadithi i lartcekur, në të cilin lejimi i hyrjes (te gruaja e vetmuar) kushtëzohet nëse ekziston më shumë se një burrë, në mënyrë që të mënjanohet El Hulve (vetmia mes një burri dhe gruaje), të largohen dyshimet dhe të realizohet siguria për të mos lindur ndonjë joshje mes tyre”.

Kjo fetua u shënua nga komisioni në përbërje me: AbdulAziz bin Baz, AbduRrezak Afifi dhe Abdullah bin Gudejan. Sh.p.

[2] - Ibën Huzejme ka definuar këtë sa 12 milje Hashimi. Çdo milje Hashimi është 4000 kut (një kut: 60 cm), ose 2.4 km, ose 1.5 mi. Andaj, një berid është përafërsisht 18 milje angleze.

[3] - Një qytezë në Sham, në veri të Damaskut.

Përgjegjësia financiare.

Kemi parë më herët se gruaja e bart përgjegjësinë e mirëqenies financiare të shtëpisë së saj.

Ruajtja e posedimeve të tij.

Një e drejtë e madhe që ka burri ndaj gruas së tij është që ajo ta ruajë pronën e tij në mungesë të tij. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“Gratë e mira janë ato të dëgjueshmet (ndaj Allahut), që në mungesë (të burrave të tyre) ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu (nderin e burrave të tyre, pronën, fshehtësitë etj)” [En-Nisa 4:34]

Përmbushja e këtij obligimi është një vepër e mirë të cilën e ka lavdëruar i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ibën Abasi, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) njëherë deshi të martonte një grua nga Kurejshët, Ummu Hani bint Ebi Talibi, e cila kishte pesë ose gjashtë djem të vegjël me burrin që i kishte vdekur. Ajo e refuzoi propozimin e të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke thënë:

“O i Dërguar i Allahut! Ti je krijesa më e dashur e Allahut te unë, dhe je më i dashur te unë sesa dëgjimi dhe shikimi im. Por do të urreja për ty bezdisjen nga këta djem mëngjes e mbrëmje. Dhe, me të vërtetë e drejta e burrit është e madhe. Andaj, unë kam frikë se nëse e drejtoj kujdesin tim ndaj burrit, do të bëhem e pakujdesshme ndaj fëmijëve të mi; dhe nëse e drejtoj kujdesin tim ndaj fëmijëve, do të shpërfilli të drejtat e burrit”.

Ndërsa, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha:

“Gratë më të mira që ngasin devetë janë Kurejshitet; ato janë më të kujdesshmet ndaj fëmijëve të tyre në fëmijëri, dhe më të kujdesshmet ndaj burrave të tyre për sa i përket ruajtjes së pronës së tyre”. (Transmetuar nga Ahmedi dhe Ibn Sa’d. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihah nr. 2523). Teksti i fjalëve të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) po ashtu transmetohet nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë, nga Ebu Hurejra dhe Muavija, radij-Allahu ‘anhum (shih Sahihah nr. 2524)

Të shpenzuarit me lejen e tij.

Gruaja nuk duhet të shpenzojë prej pasurisë së burrit të saj pa lejen e tij, apo një miratimi që vetëkuptohet nga ana e tij, qoftë edhe për bamirësi. Abdullah Ibën Amër, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nuk i lejohet gruas të japë ndonjë kontribut, pa lejen e burrit të saj”. (Transmetuar nga Ebu Davudi. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 7626 dhe Sahihah nr. 825).

Ushqimi është pjesë e besimit.

Ushqimi është lënë në besimin e gruas, të cilin ajo nuk duhet ta jap si lëmoshë pa lejen e burrit të saj. Ebu Umame el Bahili, radijAll-llahu anhu, dhe të tjerë kanë treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në një fjalim gjatë haxhit lamtumirës pati thënë: “Allahu ka caktuar për çdo njeri të drejtën e tij të duhur; andaj, asnjë trashëgimi nuk duhet të bëhet për trashëgimtarin (e zakonshëm). Dhe gruaja nuk mund të shpenzojë asgjë nga shtëpia e saj pa lejen e burrit të saj”.

Dikush e pyeti: “O i Dërguar i Allahut! As edhe ushqimin?”.

Ai u përgjigj: “Ajo është pasuria jonë më e mirë”. (Transmetuar nga Ebu Davudi, Ibën Maxhe dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahih Ebi Davud nr. 3044)

Shpërblimi i përbashkët.

Nëse gruaja jep lëmoshë nga pasuria e burrit të saj, duke e ditur se ai nuk e kundërshton këtë, ajo do të marrë gjysmën e shpërblimit dhe ai do të marrë gjysmën tjetër.

Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kur gruaja jep lëmoshë nga fitimet e burrit të saj, pa porosinë e tij, ai merr gjysmën e shpërblimit”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë. Po ashtu Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nuk i lejohet gruas të agjërojë pa lejen e burrit të saj, kur burri i saj është prezent përveçse në Ramazan. E as nuk i lejohet asaj ta lejojë dikë në shtëpinë e tij pa lejen e tij. Dhe çdo lloj lëmoshe që ajo jep pa porosinë e tij, ajo merr gjysmën e shpërblimit”. (Transmetuar nga Buhariu).

Aisha, radijAllahu anha, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sallAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur gruaja jep (lëmoshë) nga ushqimi i shtëpisë së saj, pa shkaktuar dëm (për familjen), ajo merr shpërblim për shpenzimin e saj, dhe burri i saj merr shpërblimin e tij sepse ai e ka siguruar (ushqimin)”. (Transmetuar nga Buhariu, Muslimi dhe të tjerë).

Përdorimi i parave të saj.

Islami i jep gruas të drejtën e posedimit të pasurisë, dhe burri nuk ka të drejtë të marrë nga pasuria e saj (duke përfshirë këtu stolitë e saj, prika, rrobat, etj) pa lejen e saj. Megjithatë, për të ruajtur harmoninë dhe rregullin në familje, duke qenë se burri është drejtues, islami ka përcaktuar disa kufizime për gruan për mënyrën e shpenzimit të parave të saj. Sikur gruaja ta ketë lirinë e shpenzimit të parave të saj sipas dëshirës së saj dhe pa kurrfarë miratimi nga ana e burrit, konfliktet mund të lindin shpejtë kur shpenzimet e saj bien ndesh me disa nga vendimet e burrit të saj, gjë që shkakton nënvlerësim të autoritetit të tij. Një shembull i thjeshtë do të ishte rasti kur burri vendos të mos i blejë veturë djalit të tij adoleshent, mirëpo gruaja ndërhyn duke thënë: “Unë do t’ia blej atë me paratë e mia”.

Andaj, Allahu i lartësuar, më i Mençuri, ka përcaktuar që gruaja të mos shpenzojë nga pasuria e saj pa lejen e burrit të saj (ose një pëlqimi që vetëkuptohet).

Abdullah Ibën Amër dhe Ka’b Bin Maliki, radij-Allahu ‘anhum, kanë treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Gruas nuk i lejohet të jap nga pasuria e saj, që nga momenti që ajo martohet, përveçse me lejen e burrit të saj”. (Transmetuar nga Ahmedi, Ibën Maxhe dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 7238).

Abdullah Ibën Amëri, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nuk i lejohet gruas që (në mënyrë të pavarur) të shpenzojë nga paratë e saj – prej kur burri i saj merr mbikëqyrjen ndaj saj (në martesë)”. (Transmetuar nga Ebu Davudi dhe Hakimi. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 7625 dhe Sahihah nr. 825).

Uathiletu, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Nuk i lejohet gruas të shpenzojë nga pasuria e saj veçse me lejen e burrit të saj”. (Transmetuar nga Taberani (në El-Kebir) dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahihul Xhami nr. 5424 dhe Sahihah nr. 775).

Islami kundërshton ligjet joislame

Këtu është i nevojshëm një shënim i rëndësishëm sa u takon myslimanëve që jetojnë në vendet joislame. Pa marrë parasysh se cili nga dy bashkëshortët ka paguar për shtëpinë apo diçka tjetër të rëndësishme, ligjet e shteteve, siç janë Shtetet e Bashkuara detyrojnë që pasuria të ndahet baras mes dy bashkëshortëve. Kjo nuk është e drejtë, dhe nuk i lejohet asnjërit të marrë atë që nuk i takon. Andaj, nëse gruas i jepet gjysma e pasurisë së burrit, kur ai vdes apo ndahen, ajo nuk duhet të mendojë se ka të drejtë në këtë pasuri. Më saktë, ajo duhet të kërkojë pjesën e saj që i takon sipas Islamit dhe të japë çdo gjë tjetër përveç asaj, duke kujtuar Ditën kur ajo do të qëndrojë para Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) dhe Ai do të gjykojë drejtë mes asaj dhe të gjithë atyre ndaj të cilëve ajo ka mëkatuar.

Evitimi i shtirjeve dhe pohimeve të rrejshme.

Gratë, shpesh pëlqejnë të nxjerrin në publik atë që kanë apo të pretendojnë se kanë gjëra të cilat realisht nuk i kanë. Kjo është një formë gënjeshtre e cila është e ndaluar në Islam. Një grua e drejtë është si pasqyrë e pastër që reflekton pikturë të mirë.

Esma, radijAllahu anha, ka thënë:

“O i Dërguar i Allahut! Kam një ortake. A është gabim nëse unë pretendoj se kam gjëra përveç atyre që mi ka dhënë burri (për ta ngacmuar atë)?

Ai u përgjigj:

“Njeriu që pretendon të ketë atë nuk e ka është sikur ai që vesh dy rroba të dinakërisë (hiles)”. (Transmetuar nga Buhariu dhe Muslimi).

Përkujdesja ndaj fëmijëve.

Përkujdesja ndaj fëmijëve është një përgjegjësi e përbashkët e bashkëshortëve. Megjithatë, kjo shtë më e theksuar te gruaja sepse ajo zakonisht kalon më shumë kohë me fëmijët dhe është në pozitë të tillë që ushtron më shumë mbikëqyrje dhe udhëzime për ta.

Rritja e tyre në pajtim me Islamin.

Fëmijët janë fryti më i madh i martesës. Ata janë demonstrim për suksesin apo dështimin e martesës. Ruajtja e fëmijëve nga dëmet dhe rritja e tyre bazuar në mësimet e mira të Islamit është siguria e vetme për mbrojtje nga shejtani dhe zjarri. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“O ju që besuat, ruajeni veten dhe familjen tuaj prej zjarrit, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë (zjarrin) e mbikëqyrin engjëjt të rreptë e të ashpër që nuk e kundërshtojnë Allahun për asgjë që Ai i urdhëron dhe punojnë atë që janë të urdhëruar”. [Et-Tahrim 66:6]

Rritja e fëmijëve është një nga përgjegjësitë më të mëdha të gruas. Përmbushja e saj sjell kënaqësi dhe gëzim në zemrën e saj dhe të burrit. Ajo duhet ta mbajë këtë përgjegjësi sinqerisht dhe të mos e braktisë kurrë atë për hir të fituarit të pak parave jashtë shtëpisë ose të shikuarit e kanaleve të pavlefshme televizive.

Dhënia e gjirit fëmijëve.

Gruaja ka për obligim t’i japë gji fëmijëve të saj deri në moshën dy vjeçare. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë:

“Nënat, ato që duan ta plotësojnë gjidhënien, janë të obliguara t’u japin gji fëmijëve të vet dy vjet të plota”. [El Bekare 2:233]

Gruaja nuk guxon ta braktisë këtë obligim të rëndësishëm përveç nëse ka një arsyetim i cili pranohet në Islam, siç është ndonjë problem mjekësor serioz. Gratë të cilat ua mohojnë të drejtat fëmijëve të tyre janë të rrezikuara me dënim në varr dhe në botën tjetër.

Ebu Umame el Bahili, radijAll-llahu anhu, ka treguar se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Kur po flija, dy burra (engjëj) erdhën te unë, më mbajtën duart sipër, dhe më dërguan te një kodër e gurtë.

Ata thanë: “Hip.”

Unë u thashë, “Nuk mund të ngjitem.”

Ata thanë: “Do ta bëjmë të lehtë për ty.”

Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) vazhdoi: “U ngjita deri kur arrita një vend të lartë në kodër.

Dëgjova të qara të dhimbshme dhe pyeta: “Çfarë janë këto të qara?”

Ata u përgjigjën:

“Kjo është ulërima e njerëzve të zjarrit.”

Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) vazhdoi: “Vazhduam deri sa pashë njerëz të varur nga tejzat e këmbëve, faqet e tyre të prera me gjak të shpërthyer.

Pyeta: “Kush janë këta?”

Ata u përgjigjën: “Këta janë ata që prishin agjërimin para se të jetë e lejuar.”

Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) vazhdoi: “Vazhduam deri sa pashë njerëz të cilit ishin të ënjtur në mënyrë të frikshme, dhe kishin erën më të ndytë dhe dukjen më të shëmtuar.”

Pyeta: “Kush janë këta?”

Ata u përgjigjën: “Këta janë jobesimtarët që kanë vdekur (në fushëbetejë).”

Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) vazhdoi: “Vazhduam deri sa pashë njerëz të cilit ishin të ënjtur në mënyrë të frikshme, dhe kishin erën më të ndytë – era e tyre ishte sikur e nevojtores.”

Pyeta: “Kush janë këta?”

Ata u përgjigjën: “Këta janë zinaqarët femra dhe meshkuj”.

Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) vazhdoi: “Vazhduam deri sa pashë gra me gjarpërinj duke ua kafshuar gjinjtë.”

Pyeta: “Çfarë nuk është në rregull me këto?”

Ata u përgjigjën: “Këto janë gratë që ua mohojnë fëmijëve të tyre qumështin.”

Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) vazhdoi: “Vazhduam deri sa pashë djem duke luajtur mes dy lumenjsh.”

Pyeta, “Kush janë këta?”

Ata u përgjigjën, “Këta janë pasardhës të besimtarëve (që vdesin para pubertetit).” (Transmetuar nga Ibën Huzejme (nr. 1986), Ibën Hibani dhe të tjerë. U verifikua si i saktë nga Albani (Sahih ut Targib nr. 991).

Përfundim.

Çdo grua myslimane duhet të përpiqet të arrijë cilësitë e gruas së mirë duke iu bindur Allahut dhe të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), rrugë kjo e cila padyshim dërgon në Xhennet. Njashtu, me implementimin e këtyre cilësive, martesa e saj do të jetë me shumë lumturi. Këshilla më e mirë për secilën motër myslimane është evitimi i metodave të jomyslimanëve. Në vend të ndërtimit të familjes në fe, jomyslimanët e ndërtojnë atë në epshe. Ata injorojnë dallimet bazike mes meshkujve dhe femrave dhe i trajtojnë ata njëjtë në çdo aspekt, gjë që ka rezultuar në prishjen e familjeve dhe shkatërrimin e lidhjeve.

Në Islam, burrat dhe gratë kanë role të ndryshme. Detyrat më ‘publike’ i janë caktuar burrit, ndërsa gratë kanë më shumë ndikim në çështjet e brendshme familjare dhe në rritjen e fëmijëve, pasardhësve të ardhëm të shoqërisë. Andaj gruaja myslimane duhet të kalojë më shumë kohë me fëmijët e saj, krahasuar me burrin. Nëse familjet nuk janë të ndërtuara në themelet që i ka urdhëruar Allahu, ato do të udhëhiqen nga mizëria, urrejtja, përçarja, dhe çoroditja. Allahu pa dyshim se do ta bekojë atë martesë në të cilën burri dhe gruaja i binden Atij dhe përmbushin obligimet ndaj njëri-tjetrit.

KODI I FAMILJES.

Autori: Shejh Muhamed ibën Muhamed El-Muhtar Esh-Shinkiti

Titulli i librit: Kodi i familjes

Titulli në arabisht: Fikh Eel-Usreh

Përktheu: Azem Bardhoshi

 

•  Të drejtat e bashkëshortit

•  Të drejtat e bashkëshortes

•  Të drejtat e përbashkëta

•  Të drejtat e farefisit

•  Të drejtat e fëmijëve

 

PARATHËNIE.

Falënderoj Allahun që më mundësoi përshtatjen në gjuhën shqipe të këtij materiali të marrë nga kasetat e shejh Muhamed Ibën Muhamed el-Muhtar esh–Shinkitit, në të cilat janë shpjeguar të drejtat dhe detyrimet në familje.

Fillimisht ai ka trajtuar të drejtat e bashkëshortit e pastaj të bashkëshortes, të drejtat e përbashkëta, të drejtat e farefisit, ato të fëmijëve dhe ka përfunduar me trajtimin e të drejtave që vijnë nga kushtet që vënë palët gjatë aktit të martesës. Këto ligjërata shejhu i ka mbajtur në Xhaminë e Profetit Muhamed (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Medinë.

Duke qenë se këto mësime kanë qenë në kaseta dhe siç dihet gjuha e folur ndryshon disi nga ajo e shkruar, jam përpjekur që t’i përmbahem kontekstit duke bërë ndonjë ndryshim të vogël, që nuk e cenon domethënien e temës së trajtuar. Për ta bërë më të lehtë dhe më të kuptueshëm trajtimin që ka bërë shejhu, kam vendosur disa nëntema, të cilat mendoj se përshtaten me temën.

Aty ku e kam parë të nevojshme kam bërë disa sqarime me shënime.

Gjithashtu, duke i vlerësuar si të rëndësishme, në material janë përfshirë edhe pyetje-përgjigjet e dhëna nga dijetari në fund të çdo teme.

Lus Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) që kjo punë modeste të jatë bërë sinqerisht për hir të Tij dhe të jetë e dobishme për besimtarët!

HYRJE.

Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve, Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi vulën e Profetëve Muhamedin, mbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që ndjekin rrugën e tij.

Vërtet Allahu ka vendosur detyra, ka sqaruar të drejtat dhe amanetet, i ka ngarkuar me to besimtarët dhe besimtaret dhe i ka bërë ligj të Tijin për të gjithë njerëzit.

Lumturia për besimtarët arrihet vetëm duke i zbatuar këto detyrime në atë mënyrë që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) është i kënaqur.

Allahu thotë: “Ne ua ofruam amanetin (përgjegjësinë për kryerjen e detyrimeve të urdhëruara nga Allahu) qiejve, tokës dhe maleve, por ato nuk pranuan ta marrin përsipër dhe u frikësuan prej tij, kurse njeriu e mori përsipër. Me të vërtetë njeriu u tregua i padrejtë me veten dhe ai qe i paditur (për pasojat e kësaj përgjegjësie). Si pasojë, Allahu do t’i dënojë hipokritët dhe hipokritet, idhujtarët dhe idhujtaret, ndërsa do t’ua pranojë pendimin besimtarëve dhe besimtareve. Vërtet Allahu është Falës dhe Mëshirëplotë.”  [Ahzab: 72-73]

Njeriu e mori këtë amanet mbi vete dhe Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do ta pyesë për të, kur ai të dalë para Tij, në ditën e Gjykimit.

Midis të drejtave dhe detyrime me të cilat Allahu ka ngarkuar besimtarët dhe besimtaret janë edhe të drejtat bashkëshortore.

Allahu ia ka lënë amanet këto detyrime çdonjërit prej bashkëshortëvedhe i ka bërë ata përgjegjës për to.

Ato janë urdhëruar në Librin e Tij e po kështu për to ka urdhëruar dhe i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

Dijetarët, njerëzit e mirë, të devotshmit e të përkushtuarit në çdo vend e në çdo kohë kanë tërhequr vërejtjen për zbatimin e detyrimeve dhe të drejtave bashkëshortoresepse lumturia në familje qëndron në kryerjen dhe respektimin e tyre. Nëse e hedh vështrimin në atë shtëpi muslimanësh ku ruhen të drejtat reciproke ndërmjet bashkëshortëve, ku çdonjëri prej tyre i druhet Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) për plotësimin e të drejtave të tjetrit, ku kryhen detyrat dhe amanetet, patjetër që aty do të gjesh lumturi.

Do të gjesh aty qetësinë, dashurinë, mëshirën, mirësinë, për të cilat Allahu ka udhëzuar në Librin e Tij.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) vendos lumturi në ato shtëpi ku respektohen të drejta dhe çohen në vend amanetet.

Allahu i dhuron lumturi çdo bashkëshorti apo bashkëshorteje që i frikësohet Atij dhe e ndien mbikëqyrjen e Tij në gjithçka që Ai e ka urdhëruar. Kjo nuk është aspak mirësi e bagati.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i ka premtuar lumturi e jetë të mirë çdokujt prej besimtarëve apo besimtareve që i kryejnë obligimet.

 Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Cilido mashkull apo femër që kryen vepra të mira, duke qenë besimtar, Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të mirë (në këtë botë) dhe (në botën tjetër) do ta shpërblejmë sipas veprave më të mira që ka punuar.” [Nahl: 97]

Zoti na ka lajmëruar se Ai u jep jetë të mirë atyre që i kryejnë detyrat, të cilat ua obligon islami. Pjesë e këtyre detyrave është mbajtja e amanetit dhe e përgjegjësive.

Nëse të dy bashkëshortët apo njëri prej tyre humbet të drejtat bashkëshortore, është i paditur për to apo hiqet si i tillë, atëherë harmonia familjare prishet, përkeqësohet gjendja derisa jetesa bashkë bëhet e padurueshme.

Kështu, bashkëshorti hyn në shtëpi me zemër të thyer, nuk dëgjon atë që e gëzon dhe nuk e sheh atë që i kënaq syrin.

Po kështu, nëse gruaja humbet të drejtat, humbet atë që i takon asaj, jeta i bëhet e vështirë duke u kthyer kësisoj në një jetë plot mërzi e ndoshta edhe fatkeqësi, siç ka premtuar Allahu për ata që i shmangen udhës së Tij të përcaktuar në Librin e Tij.

Me të vërtetë respektimi i të drejtave bashkëshoretore ëshët amanet dhe përgjegjësi e madhe.

Umeti islam në të kaluarën kujdesej për këto amanete.

Baballarët dhe nënat i përmbushnin obligimet vetjake ndaj bijve dhe bijave të tyre. Kur djemtë hynin në shtëpinë e bashkëshortore e dinin se cilat ishin të drejtat dhe detyrat e tyre, po kështu edhe vajzat.

Ato nuk futeshin në shtëpinë bashkëshortore pa i ditur detyrat dhe të drejtat e tyre.

Çdonjëri prej tyre nxitej që të kryente çdo detyrë në mënyrën e duhur si dhe u tërhiqej vëmendja për pasojat e moszbatimit të tyre.

Kur bashkëshortët dhe bashkëshortet, nënat dhe baballarët i dhanë rëndësinë e duher këshillimit dhe mësimit, shtëpitë e besimtarëve qenë vend qetësie, rehatie, çlodhjeje dhe ripërtëritjeje për ta.

Mirëpo ato kohë shkuan dhe erdhën kohë tjera.

Ndër shumë muslimanë – përveç atyre që Allahu i ka mëshiruar – u përhap injoranca derisa arritën në mosnjohjen e të drejtave dhe obligimeve bashkëshortore.

Kur jeta bashkëshortore ndoqi epshet dhe filloi të jetohej sipas dëshirës, problemet u shtuan, uniteti familjar u prish, të këqijat dhe kundërshtitë u zmadhuan, e më pas të gjitha problemet e të këqijat u trashëguan edhe te bijtë dhe bijat e tyre.

Pikërisht për këtë arsye është me vend t’i japim rëndësi sqarimit të të drejtave bashkëshortore dhe kujdesit që duhet të tregojë çdonjëri prej bashkëshortëve ndal tjetrit.

Këto çështje janë vërtet të rëbdësishme.

Ato ndihmojnë në kryerjen e detyrave bashkëshortore ashtu siç është e udhës.

Obligimi i parë.

Devotshmëria, frika dhe përkushtimi ndaj Allahut (Subhanehu ue Te'Ala).

Devotshmëria është njëra prej cilësive që shumë njerëz e kanë humbur.

 Të devotshmit gjithmonë janë të interesuar për t’i kryer në mënyrë sa më të plotë të gjitha obligimet.

Pikërisht për devotshmërinë ka folur edhe Hasan el-Basriu, kur dikush e pyeti: “Unë kam një vajzë, me kë ta martoj?”

Hasan el-Basriu i tha: “Martoje me një të devotshëm, sepse i devotshmi e mban duke qenë i mirë ndaj saj dhe nëse e ndan, nuk i hyn në hak.”

Në fakt, prania e devotshëmrisë, përkushtimit dhe frikës ndaj Allahut në zemrën e bashkëshortëve është shtysë për kryerjen e detyrimeve në mënyrën e duhur.

E nëse Allahu hedh në zemër dritën e devotshmërisë dhe të përkushtimit, atëherë nga kjo dritë do të rregullohen veprat e këtij njeriu.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem) ka thënë: “Vërtet në trupin tuaj ndodhet një copë mishi, nëse ajo përmirsohet, atëherë do përmirsohet i gjithë trupi, e nëse ajo prishet, prishet i gjithë trupi: ajo është zemra.”

Rrethanat dhe shoqëria.

Rrethanat ndikojnë shumë në kryerjen e detyrave. Nëse shikon dikë që është edukuar në një ambient të mirë, sipas Kuranit dhe Traditës Profetike, edhe që është udhëzuar sipas udhëzimit të të parëve tanë të mirë, do ta gjesh atë respektues të të drejtave bashkëshortore dhe zbatues të detyrimeve familjare të përcaktuara për të nga Allahu i Lartësuar.

E njëjta gjë vlen edhe për gruan që ka pasur fatin të jetojë në një ambient të mirë. Një ambient i tillë është shtysa më e mirë për të në kryerjen e detyrave ndaj bashkëshortit të saj.

Këto dy çështje janë tepër të rëndësishme si për përmirsimin e jetës familjare edhe për kryerjen e obligimeve bashkëshortore.

Të drejtat e burrit.

Le të përmendim tani, me lejen e Allahut, të drejtat e bashkëshortit kundrejt bashkëshortes së tij.

Këto drejta ndahen në dy pjesë. Në pjesën e parë futen të drejtat dhe detyrat morale, ndërsa në pjesën e dytë futen të drejtat dhe detyrat materiale.

Të drejtat dhe detyrat morale.

Allahu Fuqiplotë u ka dhënë bashkëshortëve të drejtën e përgjegjësisë së drejtimit. Nëse gruaja e respekton ashtu siç duhet këtë të drejtë të bashkëshortit të saj, shtëpia e tyre do të ngrihet mbi baza të shëndosha.

Allahu i Madhëruar u ka dhënë burrave disa cilësi, të cilat nuk gjenden tek gratë ashtu siç janë te burrat, përmendur këtu: fuqinë, durimin, qëndresën, aftësinë drejtuese, përballimin e përgjegjësive dhe marrjen përsipër të gjërave të rëndësishme. Një fakt tjetër që argumenton për epërsinë e burrave ndaj grave është veçimi i tyre me shpallje hyjnore.

Zoti e ka zbritur atë, që është nga gjërat më të çmuara që Ai mund t’i dhurojë dikujt, vetëm te burrat.

Midis të tjerash, kjo është arsyeja që dijetarët kanë thënë se Allahu i ka bërë burrat më të vlefshëm se gratë, duke vendosur në natyrën e tyre cilësi të cilat mungojnë te këto të fundit.

Një gjë e tillë detyron që gruaja të jetë nën burrin e jo burri nën gruan dhe që ajo të mos përpiqet të jetë e barabartë apo të garojë me të.

E drejta e përgjegjësisë së drejtimit qëndron në dy çështje:

E para: Planifikimi i çështjeve me anë të mendimit dhe hulumtimit. Bashkëshorti është ai që vështron dhe studion se çfarë është më e mira për shtëpinë, familjen dhe fëmijët e tij.

E dyta: Zbatimi i asaj gjëje që ai arriti në përfundimin se është më e mira. Pasi bashkëshorti vështron edhe studion se cila është më e mira për familjen e tij, atëherë ai bëhet zbatues i këtij mendimi.

Bashkëshorti është më i denjë për këto dy çështje për disa arsye.

Allahu i Lartësuar i ka veçuar burrat për sa i përket vështrimit dhe njohjes së gjërave në atë formë e cila i përket vështrimit dhe njohjes së gjërave në atë formë e cila mungon tek gratë, pasi burri ka marrëdhënie më shumë me njerëzit se ajo. Por edhe nëse ajo do të përzihej me njerëzit, marrëdhënia e saj do ishte e kufizuar, pavarësisht nga përpjekjet, pasi e tillë është natyra e saj.

Dijetarët thonë se e drejta e përgjegjësisë, pra e drejta e drejtimit, këshillimit dhe mësimit i takon burrit, mirëpo, nga ana tjetër, assesi nuk është e drejtë e tij shtypja, robërimi, mundimi, tiranizimi dhe dëmtimi.

Allahu ka thënë: “Burrat janë përgjegjës për gratë sepse Allahu i ka graduar disa mbi disa të tjerë...” [Nisa: 34]

Kur gruaja pohon se kjo e drejtë i takon burrit, pavarësisht se ajo mund të marrë pjesë në dhënien e mendimit në ato çështje për të cilat nuk ka ndalesë dhe vepron në përputhje me këtë pohim në çështjen e shtëpisë dhe gjithçka që burri planifikon, atëherë problemet shmangen dhe punët shkojnë mirë.

Mirëpo nëse gruaja ndërhyn në çdo çështje, të mëdha apo të vogla qofshin ato, të thjeshta apo të vështira, duke e konsideruar mendimin e saj më të mirë, madje si obligim për t’u zbatuar, aq sa përpiqet me çdo mjet për ta detyruar bashkëshortin të shkojë pas mendimit të saj qoftë edhe duke e zemëruar atë apo duke u zemëruar me të, duke ia çoroditur jetën, ajo ndoshta i shtyn edhe fëmijët e tij, me pretekstin se mendimi i saj është i drejtë.

Nëse ajo hedh poshtë këtë të drejtë të tij duke përdorur lloj-lloj mënyrash, atëherë jeta do të çrregullohet dhe e para që do të ketë përfundim të keq është vetë ajo.

Mosrespektimi i kësaj të drejte të bashkëshortit, prishja e bijve apo bijave duke i ngritur kundër babait janë nga të këqijat më të mëdha, pasi si pasojë e tyre burri ndien se i është bërë padrejtësi, i është marrë e drejta që i takon dhe aq më tepër ndien se i janë dëmtuar edhe fëmijët. Ai nuk merr asnjë gjykim apo vendim rreth një çështje të caktuar pasi është gruaja ajo që ndërhyn, dëmton e trazon çdo gjë. Madje ai mund të arrij deri aty sa të fillojë të urrejë mënyrën e tij të të kuptuarit dhe të të vlerësuarit të gjërave, veçanërisht kur është i moshuar. Ai bëhet pesimist, i braktisë çështjet për shkak të mendimit të gruas së tij dhe për shkak të të këqijave që i shkakton ajo (nëse nuk e pranon mendimin e saj). Kur të drejtat e bashkëshortit respektohen, ato sjellin përmirësimin e gjendjes në familje; ndërsa kur këto të drejta humbasin, pasojat janë shkatërrimi dhe fatkeqësitë.

E gjithë jo ndodh kur gruaja mësohet dhe e bënë zakon të ndërhyjë në çështjet e bashkëshortit të saj apo të luaj rolin e tij.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka sqaruar përfundimin e kësaj të keqeje në fjalën e tij: “Allahu i mallkon ato gra që imitojnë burrat.”

- (Fjala imitim ka të bëjë me cilësi, veprime, paraqitje, sjellje, etj., që janë posaçërisht për burrat.)

Gruaja që ndërhyn në çështjet apo mendimet e bashkëshortit të saj s’bën gjë tjetër veçse kërkon t’i zërë atij vendin duke shfaqur kështu pakënaqësi ndaj të qenët nën drejtimin e tij. Një grua e tillë kërkon të jetë e barabartë me bashkëshortin e saj ose të shfaqet si më e ditur, më e logjikshme apo më me përvojë se ai, duke hedhur poshtë të drejtën e tij të përgjegjësisë.

E drejta e urdhërimit.

Dijetarët e konsiderojnë këtë si të drejtën e dytë të bashkëshortit. Gruaja është e detyruar t’i bindet bashkëshortit të saj dhe të jetë e dëgjueshme ndaj tij. Kjo e drejtë është thelbësore, pasi Allahu Fuqiplotë i ka dhënë mashkullit epërsi ndaj femrës. Por kusht i respektimit të kësaj të drejte është që urdhëresat apo ndalesat e bashkëshortit të jenë në përputhje me Ligjin e Zotit.

Kjo e drejtë e bashkëshortit e detyron gruan t’i bindet atij, të veprojë atë çka ai e urdhëron dhe të largohet prej asaj që ai e ndalon.

Kur burri e urdhëron gruan për diçka që është detyrë, atëherë bindja ndaj tij bëhet detyrë akoma më e fortë. Për shembull, kur e urdhëron për diçka që është prej detyrave ndaj Zotit, siç na tregon Allahu i Lartmadhëruar për këtë në fjalën e Tij: “Urdhëroje familjen tënde, që të falë namazin dhe ti vetë ji këmbëngulës në kryerjen e tij.” [Taha:132]

Allahu e ka vendosur urdhërimin në dorën e burrit dhe i ka dhënë atij të drejtën e këshillimit të bashkëshortes së tij.

Allahu ka lavdëruar për këtë njërin prej të Dërguarve të Tij, në fjalën e Tij: “Përkujtoju në këtë Libër (Kuran) edhe Ismailin. Vërtet ai ishte besnik në përmbushjen e premtimit, ishte i Dërguar dhe Profet. Ai e urdhëronte familjen e vet që ta falte namazin e të jepte zekatin dhe ishte i mirëpritur te Zoti i vet.” [Merjem:54-55]

Gruaja patjetër duhet t’i bindet bashkëshortit të saj. Një nga çështjet e rëndësishme që kërkon bindjen e gruas është plotësimi i nevojave fizike të tij, veçanërisht kur ai e fton për të ruajtur veten e tij nga rënia në haram (imoralitet).

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka përmendur se mospërgjigjja e gruas kur bashkëshorti i saj e fton (në shtrat) për të ruajtur veten e tij nga rënia haram, bën që ajo grua të mallkohet.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nëse burri e fton të shoqen për në shtrat dhe ajo refuzon, duke e lënë atë të zemëruar, melaiket e mallkojnë atë derisa të gdhijë.” (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

Ky hadith argumenton se nuk i lejohet gruas që ta kundërshtojë burrin e saj në urdhrat e tij, veçanërisht kur këto kanë të bëjnë me bindjen ndaj Allahut, siç janë farzet, apo me gjëra të veçanta për të, siç është dëlirësia e tij nga harami. Përjashtohen këtu rastet kur gruaja ka arsye të cilat e pengojnë apo kur ajo nuk ka mundësi që t’i përgjigjet kërkesës së tij, si fjala vjen, kur ajo është e sëmurë. Në rastin kur gruaja ka arsye apo e ka të pamundur t’u përgjigjet kërkesave të burrit, është e drejta e saj të arsyetohet, por dijetarët kanë pohuar se ajo duhet të tregohet e butë, e sjellshme dhe arsyetimi i saj të jetë i tillë që ta bëjë bashkëshortit të kuptojë se kjo gjë nuk është në dorën e saj.

Gruas nuk i lejohet të dal nga shtëpia pa lejen e bashkëshortit.

E drejta e bashkëshortit gjithashtu është që gruaja të mos dalë nga shtëpia pa lejen e tij.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur t’i kërkojë ndonjërit prej jush gruaja e tij për të shkuar në xhami, le ta lejojë atë.”

Dijetarët thonë se nëse për të shkuar në xhami për të falur namazin (i cili është detyrim i dytë i Islamit, pas shprehjes së shehadetit) gruaja duhet t’i marrë leje bashkëshortit të saj, atëherë ç’mund të thuhet për daljen e saj nga shtëpia për çështje tjera? Pra, dalja prej shtëpisë për çështjet e kësaj bote bëhet vetëm pasi ajo të ketë kërkuar leje prej bashkëshortit të saj dhe ai ta ketë lejuar atë. Për këtë dijetarët kanë thënë se gruas nuk i lejohet të dal prej shtëpisë së saj vetëm pasi t’i jetë dhënë leje nga bashkëshorti.

E nëse ajo del pa lejen e bashkëshortit, madje duke e bërë edhe zakon, një gjë e tillë konsiderohet mosbindje, sjellje e keqe, kundërshtim dhe rebelim ndaj tij, sidomos kur ajo i thotë atij se është e lirë e mund të bëjë çfarë të dojë. A thua se me këtë ajo do të kundërshtojë sheriatin e Allahut. Nga e gjithë kjo, del në pah një çështje fikhu (jurisprudence).

Kur gruaja largohet nga shtëpia e bashkëshortit duke qëndruar në shtëpinë e familjes së saj, atëherë ajo e humbet të drejtën e mbulimit të shpenzimeve nga i shoqi. Dijetarët janë të një mendimi (pra ka ixhma – ujdi) për sa i përket gruas që nuk i bindet bashkëshortit duke qëndruar në shtëpinë e prindërve të saj e duke qenë e vendosur për të qëndruar larg shtëpisë së tij, se një gruaje të tillë i humbet e drejta e shpenzimit.

Mbajtja e amanetit.

Pjesë e të drejtave të bashkëshortit është besnikëria e bashkëshortes së tij, ruajtja nga ana e saj e amanetit dhe e të drejtave të tij. Ruajtja e amanetit është një nga cilësitë dhe moralet më të dukshme te besimtarët.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur të vijë Dita e Kijametit dhe të vendoset Ura e Siratit mbi Xhehenem, vjen amaneti dhe e “err-rrahim” (lidhja farefisnore) dhe qëndrojnë në të dyja anët e urës.” - Sqarim: (Me fjalën “err-rrahim” (lidhja farefisnore) është nënkuptuar mirësia ndaj të afërmve. Veprimet që përfshihen në të janë të ndryshme në varësi të gjendjes së personit dhe asaj të të afërmve të tij. Ato mund të jenë vizita, përkrahja ekonomike, shërbime etj.) - Amaneti dhe lidhja farefisnore për shkak të rëndësisë së madhe të tyre do të qëndrojë në dy anët e Urës së Siratit, si për përmbushësin e amanetit ashtu edhe për tradhtarin e tij, respektuesin e lidhjeve farefisnore dhe cenuesin e tyre. Ato do të dalin në mbrojtje të atij që i ka respektuar ose do të dëshmojnë kundër atij që nuk i ka respektuar. Amaneti është e kundërta e tradhtisë. Është thënë se në këtë hadith fjala amanet ka të bëjë me amanetin që përmendet në suren El-Ahzab:72: Pra amanet është mbajtja dhe respektimi i urdhrave të Allahut. Ndërsa fjala “err-rrahim” (lidhja farefisnore) thuhet se ka të bëjë me atë që është përmendur në ajetin e parë të sures El-Nisa, ku flitet për trajtimin dhe dashamirësi të krijesave të Allahut.

Dijetarët kanë thënë se nuk shpëton prej Urës së Siratit ai që nuk e ka mbajtur amanetin dhe që i ka shkëputur lidhjet me të afërmit.

Amaneti e obligon gruan me disa gjëra.

E para: Të mos lejojë askënd të futet në shtëpinë e bashkëshortit të saj pa marr lejen prej tij. I Dërguari i Allahut e ka përmendur këtë çështje në Hutben e Lamtumirës duke thënë: “ Të mos lejojë askënd të futet në shtëpitë tuaja, me përjashtim të atyre që jeni të kënaqur të hyjnë.” Ky hadith argumenton se është e ndaluar për gruan të lejojë dikë që të hyjë në shtëpinë e bashkëshortit të saj pa marr leje prej tij. Për sa i përket kësaj, dijetarët kanë thënë se nëse gruaja nuk e respekton këtë të drejtë, atëherë ajo nuk është e sigurt nga përfundimi i keq sepse futja e një burri në shtëpi, pa leje nga bashkëshorti, e shtyn atë të mendoj keq për gruan e ti. Si pasojë lindin probleme dhe çështjet shkojnë drejtë përfundimeve të këqija, të cilat dihen.

E dyta: Prej mbajtjes së amanetit rrjedh edhe një e drejtë tjetër e bashkëshortit kundrejt bashkëshortes së tij dhe kjo është ruajta e pasurisë së tij. Gruaja duhet të kujdeset për pasurinë e bashkëshortit të saj, të mos e humb dhe të mos e teprojë në shpenzime. Nëse bashkëshorti ja dorëzon pasurin e tij bashkëshortes, duke e lënë atë nën sigurinë e saj, ajo duhet të tregohet e drejtë dhe e matur duke ju dhënë çështjeve rëndësinë e duhur dhe duke mos e shpenzuar pasurinë e bashkëshortit sipas dëshirave dhe tekave të saj.

E treta: Pjesë e kësaj të drejte (përmbushjes së amanetit) është edhe ruajtja e të drejtës së tij në shtrat; Të mos e tradhtojë.

Tradhtia është një lloje pabesie, pasi bashkëshorti duke pasur besim tek bashkëshortja, i beson asaj nderin. Ajo që tregohet e pabesë duke tradhtuar burrin, ka thyer amanetin ndaj Allahut, ka kryer një prej harameve të mëdha dhe ka thyer besën e dhënë mes dy bashkëshortëve.

Gruaja duhet ta ruaj trupin e saj pasi Zoti e ka bërë atë përgjegjëse si për ruajtjen e nderit dhe për ruajtjen e pasardhësve të burrit të saj. Kur ajo hap portën e fitnes (sprovës) dukë rënë në haram, ajo prish pasardhësit e burrit të saj duke futur ndër ta dikë që nuk është prej fëmijëve të tij.

Kështu, ky fëmijë i huaj për të shoqin ushqehet me pasurinë e tij, mban lidhjet me të afërmit e tij dhe trashëgon prej tyre. Të gjitha këto janë të padrejta dhe të pa pranueshme.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë në një hadith të saktë, kur pa një burrë që donte të kishte marrëdhënie intime me një prej robëreshave të Eutasit, ndërkohë që ajo ishte shtatzënë: “E si mund të bëjë diçka që ndikon në zhvillimin e syrit dhe veshit të fëmijës? desha ta mallkojë aq rëndë sa që mallkimi ta shoqëronte edhe në varr.”  - Sqarim: (Kryerja e marrëdhënieve seksuale ndërkohë që ajo është shtatzënë nga dikush tjetër, do të bënte që fara e burrit të ndikonte në zhvillimin e fëmijës së saj në barkë, fëmijë që i përkiste dikujt tjetër.) 

Dijetarët kanë thënë se marrëdhëniet intime kryhen pasi fetusi të ketë marrë formën e plotë të krijimit, atëherë ky burrë i huaj do të kishte ndikim në zhvillimin e syve dhe veshëve të fëmijës së saj. Diçka e tillë është mjaftë e rëndë, e ç’mund të thuhet atëherë për një grua që sjell një fëmijë plotësisht të huaj për bashkëshortin e saj?! Kjo i kalon caqet, prandaj edhe Allahu i ka lavdëruar besimtaret të cilat i binden Allahut dhe bashkëshorteve të tyre, ato që e ruajnë nderin e tyre, pasurin dhe fëmijët e tyre në mungesë të bashkëshortëve.

Gruaja e ndershme në mungesë të bashkëshortit e ruan nderin e sajë dhe nëse i duhet të shkojë diku, ajo është besnike dhe e kujdesshme. Ajo duhet të tregohet e kujdesshme sidomos në këtë kohë të turbullt që jetojmë, ku fitnet mund të shfaqen në forma nga ma të ndryshmet, krejt pa pritur e pa u vënë re.

E katërta: Pjesë e mbajtjes së amanetit është ruajtja e sekreteve të bashkëshortit dhe të çështjeve të tij të veçanta. Allahu zemërohet me atë grua apo burrë që tregon të fshehtat intime që ndodhin mes tyre, qoftë edhe në formë shakaje apo loje. Mund të mendohet si diçka e lehtë, por tek Allahu ajo është e madhe.

Allahu thotë: “Ju këtë e merrnit për të lehtë, ndërsa tek Allahu ajo është një shkelje e madhe.” [En-Nur:15]

- Kur gruaja gjithmonë mban parasysh dënimin dhe shpërblimin e Allahut, Xhehenemin dhe Xhenetin, ajo patjetër do ti ruaj të fshehtat e bashkëshortit të saj.

- Nuk lejohet që gruaja t’i përhapë këto të fshehta, veçanërisht kur ai e lë amanet ruajtjen e tyre.

- Allahu është Llogaritës, Mbikëqyrës dhe Vëzhgues i gjithçkaje që ajo thotë e bënë.

- Një ndër gabimet që bëjnë disa gra, duke shkelur kështu një prej të drejtave të bashkëshortëve të tyre, është pikërisht mosmbajtja e amanetit. Nëse ndodh që ndërmjet të dy bashkëshortëve të ketë ndonjë grindje apo ngatërresë, të tilla gra shkojnë tek familjet e tyre apo tek ndonjë e njohur dhe ankohen e nuk lënë gjë pa treguar.

- Në të tilla raste, veç të tjerash, ato zbulojnë sekretet e burrave të tyre, përhapin gjithçka që dinë, flasin për mangësitë e bashkëshortëve duke përmendur madje edhe gjërat më personale të tij.

Një vepër e tillë nuk ka dyshim që është haram.

- Madje disa Dijetarë e kanë konsideruar këtë një prej harameve të mëdha. Ata gjithashtu kanë pohuar se thyerja e amanetit dhe të folurit rreth sekreteve apo fshehtësive lejohet vetëm në rastet kur një gjë e tillë është e domosdoshme, kur këtë e lejon personi përkatës apo në rastet kur një veprim i tillë justifikohet nga sheriati.

Shërbimi.

Një e drejtë tjetër e bashkëshortit është edhe shërbimi ndaj tij.

Kjo bën pjesë në të drejtat materiale. Shërbimi nënkupton ato veprime të kryera nga gruaja në dobi të burrit dhe familjes, të cilat Allahu i ka vendosur në natyrën e gruas e që ajo natyrshëm i kryen me lehtësi, si organizimi dhe mirëmbajtja e shtëpisë, rritja dhe edukimi i fëmijëve, krijimi i një ambienti mikpritës dhe të ngrohtë familjar etj. Nëse burri shikon se kjo e drejtë respektohet, ai rehatohet dhe kënaqet me gruan e tij.

Allahu i Lartësuar na ka treguar për këtë tërthorazi në fjalën e Tij: “Gratë kanë të drejta aq sa kanë edhe detyra, sipas asaj që është bërë e zakonshme (ma'ruf), ndonëse burrat kanë një shkallë (më shumë përgjegjësi) mbi to. Allahu është i Gjithëfuqishëm dhe i Urtë.” [Bekare:228]

- E, pra, gratë kanë të drejta ashtu siç kanë edhe burrat të drejta, sipas asaj që është e njohur (ma'ruf).

Fjala “el-maruf”, e përdorur në ajet, do të thotë e njohur, e mirë, e arsyeshme, traditë, ajo që është bërë zakon. Shumica e dijetarëve pohojnë se për gjëra të veçanta për të cilën nuk ka ndonjë përcaktim në sheriat, gjykohet sipas asaj që është traditë. Sipas traditës së muslimanëve të mirë të çdo kohë apo vendi është se gruaja i shërben bashkëshortit të saj, në shtëpinë e tij.

Për këtë le të hedhim një sy tek nënat e besimtarëve, të cilat i shërbenin të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

Në “Sahihun” e Buhariut dhe të Muslimit, transmetohet nga Aishja (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: “Ne i përgatisnim të Dërguarin të Allahut misvakun dhe ujin për abdest. Allahu e ngrinte atë nga gjumi për t’u falur sa të dëshironte.”

Po kështu, në një hadith tjetër të saktë, nëna e besimtarëve Mejmune ka thënë: “Pasi i vendosa të Dërguarit të Allahut ujin për t’u larë nga xhunubllëku, ai u la.”

Dijetarët janë në një mendim se shërbimi i gruas ndaj bashkëshortit të saj është i ligjshëm. Madje në përgjithësi mendimi i tyre, me përjashtim të ndonjë kontestimi jonormal, është se gruaja e ka detyrë t’i shërbejë bashkëshortit të saj dhe gjithashtu të kryejë me kujdes detyrat ndaj tij

Këtë gjë e kanë zbatuar nënat e besimtarëve, shembulli i femrës muslimane.

 Ato i kanë shërbyer të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), bashkëshortit të tyre. Po kështu, edhe bija e tij, Fatimja (radijAll-llahu anhu), i ka shërbyer dhe e ka ndihmuar bashkëshortin e saj aq shumë, saqë dora e saj u bë me plagë nga bluarja e farave.

Disa dijetarë në grupin e shërbimeve që duhen kryer kundrejt bashkëshortit kanë përmendur edhe përgatitjen e mjetit të udhëtimit, nëse kjo është traditë në vendin ku ata jetojnë.

Gjithashtu në një hadith të saktë pohohet se Esma i ka shërbyer Zubejrit. Ajo dilte në arën e tij dhe ecte më shumë se tre kilometra duke qenë e ngarkuar në shpinën e saj. Diçka e tillë ka qenë e zakonshme për gratë e besimtarëve në kohën e muslimanëve të parë. Ato u shërbenin bashkëshortëve dhe familjeve të tyre. Shërbimi ndaj bashkëshortit nuk është cilësi që e ul apo e pakëson vlerën e gruas. Të tillë e ka krijuar Allahu natyrën e saj e kjo nuk ndryshon.

Ndoshta disa e konsiderojnë shërbimin e gruas në shtëpi si të parëndësishëm, por nuk është kështu sepse kur bashkëshorti del nga shtëpia e tij, ndien se në shtëpi është dikush që kujdeset. Kur ai kthehet i lodhur, e gjen shtëpinë të këndshme dhe ushqimin të përgatitur, kënaqet shpirtërisht. Kjo bën që ndërmjet tyre të ketë harmoni.

Kur gratë e braktisin këtë rol, që është i natyrshëm për to, shtëpitë e besimtarëve duken të shkreta. Bashkëshorti kthehet në shtëpi dhe e gjen atë në një gjendje të pakëndshme, rrëmujë dhe kësisoj i meket gëzimi. Duke e parë shtëpinë e tij në këtë gjendje, ndoshta ai vetë ngrihet për ta pastruar, për të larë rrobat, për të përgatitur ushqimin...

Ibn Kajimi ka thënë: “Se është mëkat kur gruaja shikon të rehatohet ndërkohë që bashkëshorti i saj fshin e lan shtëpinë apo përgatit ushqimin. Kjo është punë e keqe. Allahu nuk e ka lejuar këtë veprim. Pra, është detyrë që gruaja të veprojë në përputhje me natyrën që Allahu ka përcaktuar për të, por shërbimi ndaj vetes dhe përkujdesja brenda shtëpisë nuk janë të natyrshme për një burrë kur gruaja ndodhte në shtëpi.”

Nuk ka fjalë më të rëndë se kur gruaja i thotë bashkëshortit të saj: “Bëj ç’të duash. Nëse do, shërbeji vetes tënde.” Një fjalë e tillë kur del prej gojës së saj tregon se ajo ka dalë nga natyra e saj. Sa e keqe është ajo grua e cila sillet keq me bashkëshortin duke larguar kështu kënaqësinë e tij ndaj saj, kënaqësi e cila është prej sebepeve që gruaja të mund të futet në xhenet.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Gruaja që vdes duke lënë të shoqin të kënaqur prej saj, futet në xhenet.”

Në kundërshtim me natyrën e saj është edhe lënia e punëve të shtëpisë për bashkëshortin, kërkimi i rehatisë e qejfeve kur duhet të kryejë detyrimet e saj ose të kërkojë t’i shërbehet, ndoshta deri në atë formë që bëhet edhe provë për burrin. Duhet pasur parasysh se s’ka gjë të keqe në kërkimin e shërbëtoreve nëse ka arsye të cilat e bëjnë të nevojshëm shërbimin, siç veproi Fatimja, e bija e të Dërguarit të Allahut.

Ajo shkoi tek Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për t’i kërkuar që ai t’i jepte asaj një shërbëtore. Ai i tha: “A t’ju tregoj diçka që është e mirë për ju se shërbëtori?”

Ky hadith argumenton se nuk ka problem të kërkohte shërbëtor, kur ai është i nevojshëm. Mirëpo kërkimi i shërbëtorëve thjesht për rehati e mendjemadhësi, apo nga pretendimi i gruas se nuk është e krijuar për këtë dhe se këto çështje nuk i takojnë asaj është në kundërshtim me natyrën në të cilën e ka krijuar Allahu Fuqiplotë dhe në kundërshtim me jetesën normale që duhet të bëjë çdo besimtare me bashkëshortin e saj.

Gjithë sa përmendëm më sipër janë nga çështjet e rëndësishme që gruaja duhet t’i kryejë ndaj bashkëshortit. Gruaja e mirë duhet të dijë se nuk ka më të mirë se ligji i Allahut dhe nuk ka më të plotë se Feja e Tij.

Ai që kënaqet me ligjin e Allahut, Allahu kënaqet me të dhe e bën të kënaqur.

Çfarëdo të thuhet në thirrjet apo propagandat që lidhen me çështjet e gruas, nga ato që bien ndesh me ligjin e Allahut e që, midis të tjerash, e nxjerrin gruan nga natyra në të cilën Allahu e ka krijuar, ato kurrë nuk mund ta shpëtojnë gruan nga përfundimi i keq në dynja dhe në ahiret.

Në qoftë se gruaja është syçelë, nuk bie pre e tyre, shpëton veten, familjen e saj dhe shoqërinë. Gruaja muslimane e ka modelin e saj e ky model është shembulli i nënave të besimtarëve, i grave të shokëve të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), të cilat respektuan gjithçka që buronte nga Islami, respektuan natyrën e gruas dhe fituan kënaqësinë e Allahut.

Që gruaja t’i kryejë siç duhet detyrat e saj, së pari ajo duhet ta edukojë veten me këto që po përmendim më poshtë:

Duaja.

Gruaja duhet ta lusë Allahun Fuqiplotë që ta ndihmojë për plotësimin e detyrave ndaj bashkëshortit dhe ta mbrojë nga mangësia dhe mosplotësimi i tyre, pasi Allahu kënaqet me të kur ajo i plotëson të drejtat e bashkëshortit të saj dhe i urren ato gra që i lënë pas dore detyrat e tyre.

Gruaja duhet të përgatitet për ato gjëra që e ndihmojnë për t’iu përgjigjur urdhrave të Allahut. Ajo duhet ta dijë se ka disa urdhëresa për të. Pra, përderisa sheriati i Allahut e urdhëron për bindje ndaj bashkëshortit dhe për respektimin e të drejtës së tij të drejtimit, atëherë ajo është e urdhëruar të sillet mirë me të. Pjesë e sjelljes së mirë është shërbimi ndaj tij, kërkimi i lejes nëse dëshiron të dalë prej shtëpisë, respektimi i të drejtave të tij, kryerja dhe plotësimi i detyrave, ruajtja e amanetit dhe sekreteve të bashkëshortit.

Nëse gruaja i di të gjitha këto dhe është e bindur plotësisht se të gjitha këto janë detyrë për të, ajo do t’i përgjigjet këtyre sipas gradës së imanit që ka. Mendimi bazë për një besimtare është se ajo i përgjigjet urdhrit të Zotit.

Jo më kot Allahu i ka filluar ajetet që përmbajnë urdhëresa me shprehjen, “O ju që keni besuar.”, pasi vetën besimtari dhe besimtarja u përgjigjen urdhrave të Allahut.

Kërkimi i kënaqësisë së Allahut.

Kur i kryen këto detyra gruaja duhet të mos presë kompensim nga bashkëshorti, por duhet të ketë mirë të qartë se më e vlefshme është kënaqësia e Allahut ndaj saj. Çdo besimtare që me bindje ndaj bashkëshortit kërkon kënaqësinë e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) është prej atyre grave që përpiqen të jenë në shkallën më të lartë. Si e tillë ajo i kryen detyrimet që ka ndaj bashkëshortit në formën më të plotë.

Disa burra të mirë, të cilët kanë pasur fatin të kenë gra të tilla, tregojnë se: “Ndoshta gabonim duke i bërë padrejtësi asaj, na ashpërsohej zemra me të ndërkohë që ishim ne fajtorë, por ajo nuk flinte dhe duke qarë kërkonte që ne t’ia falnim.” Pra edhe pse ishte ai që sillej keq, megjithatë ajo nuk vinte gjumë në sy derisa ai të kënaqej.

Nuk ka dyshim se sjellja e mirë buron prej besimit të fortë. Kur zemra e besimtares mbushet me besim, ajo i frikësohet Allahut dhe i kontrollon të gjitha sjelljet, ndjenjat fjalët e saj duke u bërë kështu veç të tjerash kënaqësi për bashkëshortin e saj.

O motër besimtare, nuk është turp dhe as përulje të pranosh se i pari në familjen tënde është bashkëshorti yt. Për Zotin, kjo gjë është pranim i hierarkisë që ka caktuar Islami, plotësim detyrimesh, mirësi, harmoni dhe flakje tej e kryeneçësisë. Kjo gjë nuk është mangësi, por natyrshmëri, sepse Allahu kështu i ka krijuar njerëzit. Nëse gruaja e ndien se kjo gjë nuk është mangësi, pa dyshim që do ta pranojë me kënaqësi, madje do të bëhet e vendosur dhe e qëndrueshme për t’iu përgjigjur urdhërit të Allahut në kryerjen e këtyre detyrave.

Përvetësimi i njohurive fetare.

Është detyrë për gruan që të përpiqet të njohë hadithet e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që flasin për detyrimet e gruas ndaj bashkëshortit të saj si dhe ato hadithe që tregojnë për mënyrën e rregullimit të marrëdhënieve midis tyre.

Ajo duhet të ketë njohuri të mira edhe për mënyrën praktike të jetës së grave të të parëve tanë, si shembull praktik për gruan në zbatimin e rregullave islame.

Vështrimi në përfundimin e sjelljes së mirë dhe asaj të keqe.

Nga gjërat që e ndihmojnë gruan për kryerjen e detyrave në mënyrën e duhur është edhe vështrimi në përfundimin e hijshëm që ka sjellja e mirë si në këtë botë ashtu edhe në botën tjetër. Kur ndodh kjo, familja e saj është në harmoni dhe si gruaja ashtu edhe burri janë të qetë. Gruaja qetësohet dhe ndihet mirë me kryerjen e këtyre detyrave.

Nëse ajo nuk i kryen detyrat e saj, gjendja në familje do të acarohet, prandaj është shumë e dobishme që gruaja të mendojë pasojat negative të moskryerjes së detyrimeve të saj, ndoshta kështu përmirësohet.

Nëse bashkëshortja nuk e respekton të drejtën e përgjegjësisë (që i takon bashkëshortit të saj), ai ndien se është i mangët.

Për pasojë, ai merr masa për të thyer arrogancën e gruas, e nëse ajo vazhdon të ketë mendjemadhësi, duke mos u përulur, ndoshta ai e thyen arrogancën e saj me ndarje, Allahu na ruajte!

Por nëse nuk ndodh ndarja, ai ndoshta e godet atë për ta bërë të kuptojë se është më i fuqishëm se ajo. Dijetarët kanë thënë se ndodh rrallë që burri ta rrahë gruan e tij për diçka tjetër, vetëm se ajo kërkon të bëjë një farë imitimi me burrat.

Gruaja duhet të dijë se mosrespektimi i këtyre të drejtave sjell vazhdimisht përfundim të keq.

E keqja nuk largohet me të keqe dhe mëkati fshihet vetëm me të mira. Prandaj nëse gruaja do t’i paramendojë këto gjëra, kjo do ta ndihmojë atë si në rregullimin e vetes dhe të bashkëshortit të saj.

Parandalimi i ndikimeve nga faktorë negativë të jashtëm.

Nga çështjet e fundit ndoshta për të cilën këshillohet gruaja dhe që e ndihmon atë në kryerjen e detyrave ndaj bashkëshortit siç duhet është moslejimi nga ana e saj që dikush të ndërhyjë në çështjet që ekzistojnë mes saj dhe bashkëshortit. Disa gra i nxisin të tjerat të mos u binden bashkëshortëve të tyre, t’i kundërshtojnë dhe të mos i kryejnë detyrat ndaj tyre.

Shoku i keq të çon në përfundim të keq, prandaj gruaja duhet të ruhet kur flet me shoqet e saj për çështjet familjare dhe veçanërisht për gjërat e veçanta që ndodhin mes saj dhe bashkëshortit. Kjo është shumë e rëndësishme për të pasur një përfundim të mirë.

Këto ishin të drejtat e burrave ndaj grave të tyre. E lusim Allahun të na ruajë nga shkarjet, të na i falë mëkatet tona dhe të na bëjë prej atyre që i respektojnë dhe i kryejnë ashtu siç duhet të drejtat e tjetrit.

Pyetjet e pjesës së parë.

01 - Pyetje: I nderuar shejh! Çfarë i këshilloni asaj gruaje që ia përmend shpesh burrit të saj ndihmën që mund t’i ketë dhënë atij apo familjes së tij nga pasuria e saj?

- Përgjigje: Falënderimi i takon Allahut Fuqiplotë. Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të dërguarin e Tij. Nuk ka asnjë mirësi në përmendjen e të mirave.

Kush e përmend të mirën që bën, e prish atë që ka rregulluar dhe e fshin shpërblimin e asaj që ka vepruar, siç thotë Allahu, i Lartësuar: “O ju që keni besuar! Mos i çoni dëm lëmoshat tuaja duke ua kujtuar ato (atyre që ua keni dhënë) dhe duke fyer...” [El-Bekare: 264]

Përmendja e të mirës së bërë mund të jetë shkak për fshirjen e shpërblimit. Gruaja nuk duhet t’ia përmend ndihmën e dhënë bashkëshortit të saj. Përmendja e të mirave të bëra është njëra prej gjërave që e prishin jetën bashkëshortore dhe domosdoshmërisht çojnë në përfundime të këqija. Nëse një grua ka bërë mirësi, le ta dijë se Allahu merr përsipër shpërblimin e saj.

Një grua e tillë e pret shpërblimin prej Zotit dhe nëse ndodh diçka mes tyre, ajo nuk ka nevojë që t’ia përmend këto mirësi bashkëshortit të saj.

Disa dijetarë kanë thënë se nga shenjat e pranimit të veprës së mirë dhe të suksesit të robit është prirja për ta fshehur dhe mos përmendur veprën e mirë të kryer. Gruaja e cila dëshiron që Allahu i Lartësuar t’ia pranojë asaj të mirat që ka bërë ndaj burrit të saj, atëherë le të mos i përmend ato. Nga ana tjetër, duhet pasur parasysh që as burri nuk duhet ta bëjë gruan të shpenzojë nga pasuria e saj, të mos e çojë në situata në të cilat ai ka vazhdimisht nevojë për këtë pasuri. Më e mira për një burrë është që ai të mos marrë prej pasurisë së gruas së tij sepse e natyrshme është që burri të shpenzojë për të dhe jo ajo për burrin. Kur gruaja e ndien se burri kërkon vazhdimisht dhe merr prej saj, në të shumtat e rasteve, kjo çon në përfundime të papëlqyera.

Megjithatë kjo nuk do të thotë që burri nuk duhet të pranojë pasuri nga gruaja e tij nëse ajo dëshiron ta ndihmojë me pasurinë e saj, por më e mira dhe më e udhës është që burri t’ia rikthejë asaj sërish.

Disa dijetarë e kanë konsideruar të urryer që burri të pranojë prej pasurisë së gruas dhe të mos ia kthejë atë, pasi ata mendojnë se një gjë e tillë bën që gruaja të ndihet më lart se burri. Pra, pasoja e një vepre të tillë është në kundërshtim me atë që është e natyrshme.

Megjithatë gjëja më e keqe është kur gruaja merr përsipër shpenzimet e shtëpisë dhe plotësimin e nevojave të veta, ndërsa burri është i shkujdesur ndaj asaj që vepron ajo.

Allahu e ka vendosur të drejtën e drejtimit (përgjegjësisë) në dorën e burrit sepse ai shpenzon dhe kujdeset për bashkëshorten e tij. Allahu e di më mirë!

02 - Pyetje: Allahu ju shpërbleftë me të mira! Ndodh që disa gra i përgojojnë bashkëshortët e tyre duke ua përmendur mangësitë dhe gabimet përpara fëmijëve. Cila është këshilla juaj ndaj një sjellje të tillë? Allahu ju shpërbleftë!

- Përgjigje: Në realitet ky është një problem i madh që sjell pasoja nëse gruaja bëhet arrogante dhe e kundërshton të shoqin, aq më tepër kur ajo e përcjell këtë arrogancë dhe kundërshti tek fëmijët e saj. Një grua e tillë përpiqet që të largojë besimin e fëmijëve ndaj babait të tyre, të ulë autoritetin e babait para dhe vazhdimisht mundohet t’i bëjë fëmijët e tij të mos i përgjigjen urdhrit të babait të tyre, derisa çështja arrin deri në atë pikë saqë qorton fëmijët nëse tregohen të gatshëm të bëjnë atë që thotë babai i tyre. Nuk ka dyshim se një gjë e tillë është e ndaluar.

Dijetarët kanë thënë se nëse gruaja ndikon tek fëmijët e saj duke i nxitur ata kundër babait të tyre, Allahu i Madhëruar ka për të bërë që ajo të shohë me sytë e saj përfundimin e keq të kësaj vepre të shëmtuar. Ndoshta do të vijë një ditë kur ajo të ketë nevojë për mendimin e babait të fëmijëve të saj, për drejtimin e tij apo për udhëheqjen e shtëpisë së saj, mirëpo shtëpia e saj atëherë do të jetë e braktisur. Kështu ajo do të qëndrojë e dobët përballë situatave të vështira dhe e paaftë për t’i ndryshuar ato. Ajo mund të pendohet, por në një kohë kur pendimi nuk ka më dobi. Ajo mund të ndiejë dhembje, por kur gjërat tashmë janë shkatërruar nuk i bën dobi dhembja.

Gruaja nuk duhet të jetë përcjellëse e arrogancës dhe atyre kundërshtive tek fëmijët e saj, përkundrazi, duhet t’u mësojë atyre dëgjueshmërinë dhe bindjen. Ajo gjithashtu duhet t’i mësojë fëmijët e saj t’i binden babait të tyre sepse kjo është në përputhje me hierarkinë familjare dhe shkak i marrjes së vendimeve të drejta në jetë.

Kush u mëson të tjerëve një të keqe, ai do të marrë mëkatin e vet dhe mëkatin e atij që vepron sipas kësaj të keqeje. Pra, nëse gruaja u mëson fëmijëve që të bëhen arrogantë ndaj babait të tyre, atëherë ajo merr edhe mëkatin e sjelljes së keqe të fëmijëve të saj përkundrejt babait të tyre. Allahu na ruajt!

Gruaja duhet të përpiqet t’i mësojë fëmijët e saj që të duan babanë e tyre, ta nderojnë, ta respektojnë, t’i binden, të sillen mirë me të. Nëse vepron kështu, atëherë Allahu do t’ia kënaqë asaj syrin duke parë që fëmijët e saj sillen me të ashtu siç ajo i ka mësuar të sillen me babanë e tyre. Allahu e di më mirë!

03 - Pyetje: Allahu ju shpërbleftë, shejh i nderuar! Nëse burri e ndalon gruan e tij që të fusë në shtëpinë e tij babanë apo vëllanë e saj pa qenë ai i pranishëm, a duhet t’i bindet ajo?

- Përgjigje: Për sa i përket atij bashkëshorti që kërkon një gjë të tillë, ai ka kundërshtuar Allahun. Nëse ai e ndalon gruan e tij të fusë në shtëpinë e tij babanë apo vëllanë e saj, atëherë ai e ka shkëputur këtë grua nga lidhja me të afërmit e saj, ndërsa Allahu mbi shtatë qiej ka porositur që ai t’i druhet largimit nga të afërmit. Nuk lejohet që burri ta ndalojë gruan e tij të fusë prindërit, vëllezërit apo të afërmit e saj në shtëpinë e tij për ta vizituar atë sepse një gjë e tillë domosdo sjell shkëputjen e lidhjeve me të afërmit.

Ndërsa sa i përket faktin që ajo t’ia hapë apo jo derën, nga sa duket, ajo duhet të mos e hapë derën e shtëpisë pasi nuk është shtëpia e saj dhe mëkati bie mbi burrin sepse ajo nuk është pronare e kësaj shtëpie që t’i takojë asaj e drejta e hapjes apo jo të derës për miqtë. Pikërisht për këtë arsye, një gjë e tillë nuk konsiderohet mëkat për gruan. Mëkat për gruan konsiderohet kur burri e urdhëron atë për diçka që është pronë e saj apo e drejtë e saj. Gjithsesi për gruan mbetet detyrë që ajo të përpiqet të lidhet me prindin e saj, ta qetësojë burrin e saj e të përpiqet të rregullojë marrëdhëniet e dëmtuara.

Kur Esma (radijAll-llahu anhu) shkoi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i kërkoi leje për të vizituar nënën e saj, ai e lejoi që ta vizitojë atë dhe e porositi të sillej me mirësi ndaj saj, ndërkohë që nëna e Esmës nuk ishte myslimane. E ç’mund të themi atëherë për ata prindër që janë myslimanë? Pa dyshim që ata meritojnë më shumë.

Disa dijetarë në këtë problem kanë përjashtuar rastin kur prindi i vajzës apo vëllai i saj është i njohur për shthurjen e tij ose nëse futja e tyre në shtëpi sjell dëme e të këqija. Në një rast të tillë, kur dihet e keqja që mund të prekë si gruan ashtu edhe fëmijët e tij, atëherë bashkëshorti ka të drejtë që të mos e lejojë gruan t’i fusë ata në mungesë të tij. Por, nga ana tjetër, ai duhet të lejojë që ata ta vizitojnë vajzën apo motrën e tyre në prani të tij. Kur është në shtëpi, ai i mbikëqyr veprimet e tyre, i ndalon ata nga gabimi duke përmbushur kështu detyrat që ka ndaj të afërmve dhe ndaj Allahut. Allahu e di më mirë!

04 - Pyetje: A i lejohet gruas të agjërojë pa lejen e bashkëshortit të saj?

- Përgjigje: Këto janë të drejta që kanë të bëjnë me adhurimin. Gruas i lejohet të agjërojë kur bashkëshorti është i pranishëm vetëm nëse ai i jep leje për këtë, siç na rrëfen një hadith i saktë.

Agjërimi i gruas është dy llojesh: agjërimi farz (i detyrueshëm) dhe agjërimi nafile (vullnetar). Nëse bëhet fjalë për një agjërim i cili është farz, p.sh. për ditët e mbetura nga muaji i Ramazanit kur nuk ka më kohë për t’i shtyrë, është e drejta e saj t’i agjërojë, por nëse ka akoma kohë dhe burri vendos të ketë kontakt me gruan, asaj nuk i lejohet të agjërojë.

Nëna e besimtarëve, Aishja (radijAll-llahu anhu), në një hadith të saktë ka thënë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka urdhëruar atë që ta vonojë agjërimin dhe kjo është një çështje e ligjshme edhe për umetin e tij, pra që ata t’i urdhërojnë bashkëshortet e tyre që ta vonojnë shlyerjen e ditëve të Ramazanit, veçanërisht kur kanë frikë nga rënia në mëkat. Me këtë mendim janë dakord një pjesë e dijetarëve.

Për agjërimin e zotimit (nedhrit), kur ajo thotë “unë betohem në Allahun që nesër do të agjëroj”, dijetarët kanë rënë në kundërshtim mes tyre nëse burri ka të drejtë apo jo ta ndalojë gruan e tij prej agjërimi.

Për sa i përket kësaj çështjeje, disa dijetarë kanë thënë se ai ka të drejtë që ta ndalojë atë nga ky agjërim dhe se gruas nuk i lejohet të agjërojë pa lejen e tij, duke u bazuar në hadithet që përcillen për këtë çështje. Ndërsa disa dijetarë të tjerë thonë se agjërimi i zotimit është detyrë njësoj si agjërimi i Ramazanit. Që të dyja qëndrimet kanë anët e tyre argumentuese.

Për sa i përket agjërimit nafile, gruas nuk i lejohet të agjërojë pa marrë leje nga bashkëshorti i saj kur ai është i pranishëm. Fjala i pranishëm do të thotë që ai të mos jetë udhëtar. Nëse bashkëshorti është në udhëtim, atëherë asaj i lejohet të agjërojë, por nëse ai është i pranishëm, ajo duhet të kërkojë leje prej tij sepse e drejta e shtratit është detyrë, ndërsa agjërimi nafile nuk është detyrë. Nuk lihet kryerja e një detyre për të kryer atë që është vullnetare. Allahu e di më mirë!

05 - Pyetje: Një burrë ka gati 20 vite që e ka larguar gruan e tij nga shtrati duke mos fjetur me të duke mos ngrënë nga ushqimi i saj. Gruaja e tij ndonjëherë del nga shtëpia me fëmijët e saj pa i marr leje të shoqit. Kur i thuhet se pse vepron kështu, ajo thotë: “si të kërkoj leje prej tij kur ai më ka braktisur mua gjithë këtë kohë?” Si gjykohet sjellja e kësaj gruaje?

- Përgjigje: Allahu musteanë! (O Allah! Na jep ndihmë!) La haule ue la kuuete il-la bil-lah! (Nuk ka ndryshim gjendjeje e as fuqi pa Allahun) – (Këtë shprehje shejhu e ka thënë për të shprehur mërzitjen e tij nga sjellja e këtij burri.)

Për sa i përket këtij burri, ai është mizor, ndërsa për sa i përket gruas, ajo nuk ka të drejtë të dalë pa lejen e tij. Nëse ajo e vepron një gjë të tillë është mëkatare.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ruaja dhe çoja në vend amanetin atij që ta ka besuar dhe mos e tradhto atë që të tradhton.” Nëse bashkëshorti nuk i respekton të drejtat e gruas së tij ai merr mëkat për këtë. Pavarësisht nga kjo, gruaja duhet t’i respektojë të drejtat e bashkëshortit për sa kohë që ata janë të lidhur me martesë sepse secili është vetë përgjegjës për veprat e tij përpara Allahut.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka urdhëruar të respektohen të drejtat e ndërsjella të bashkëshortëve edhe kur i shkel merr mëkat sipas së keqes së kryer.

Ndodh të shikosh se si djali sillet keq me prindërit e tij dhe kur pyet për këtë thotë se ata më kanë bërë këtë e atë të keqe. Pra, e justifikon sjelljen e tij të keqe me sjelljen e keqe të prindërve ndaj tij. Ky nuk është justifikim i vlefshëm islam.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka urdhëruar që bashkëshortët t’i përmbushin detyrimet e tyre në marrëdhëniet bashkëshortore duke mos qenë e varur kjo përmbushje detyrash nga përmbushja e detyrimeve nga ana e bashkëshortit tjetër, me përjashtim të rastit kur detyrimet janë detyrime të shkëmbyeshme. Për shembull, burri mund të mos shpenzojë për gruan e tij nëse ajo ia ndalon atij shtratin. Në këtë rast ai ka të drejtë, pasi shpenzimi është një detyrim që jepet në këmbim të shtratit, pra është një detyrim i shkëmbyeshëm.

Detyrimet që nuk janë detyrime të shkëmbyeshme quhen detyrime të pandryshueshme. Tek detyrimet e pandryshueshme futet edhe detyrimi i gruas për të mos qenë arrogante dhe e pabindur ndaj burrit. Për rastin tonë, gruaja nuk ka të drejtë të bëhet arrogante ndaj burrit të saj e të dalë pa i marrë leje, e as të thotë se unë dal pa e pyetur. Ajo grua që sillet në këtë mënyrë merr mëkat sipas veprës së keqe të kryer.

06 - Pyetje: Allahu ju shpërbleftë shejh i nderuar! Nëse gruaja nuk është e kënaqur kur bashkëshorti i saj shpenzon shumë kohë në tubimet e dijes ose duke lexuar, cila është këshilla juaj për këtë çift?

- Përgjigje: Bashkëshorti duhet të durojë pasi kjo është një nga sprovat e nxënësve të dijes. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) po e sprovon përmes gruas së tij, e cila nuk e lë të përqendrohet në kërkimin e dijes. Zoti kështu e ka caktuar, çështjet e larta dhe të përkryera arrihen me vështirësi. Nëse do të arriheshin lehtë, atëherë shumë njerëz do t’i kishin arritur.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Ky virtyt u dhurohet vetëm atyre që durojnë dhe vetëm atyre që kanë një fat të madh.” [Fussilet: 35]

Allahu Fuqiplotë ia turbullon jetën nxënësit të dijes me familjen ose me bashkëshorten e tij. Ai duhet të bëhet i durueshëm kur e shoqja i thotë atij “çfarë bën kështu, e humbe gjithë kohën duke lexuar”. Ai gjithashtu duhet ta shohë çështjen me syrin e diturisë dhe me maturi, pasi ajo vepër në të cilën kënaqësia e Allahut është më e madhe edhe fitimi prej saj është më i madh.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Se kushdo që merr rrugën për të kërkuar dijen e Allahut, Allahu ia lehtëson atij rrugën për në xhenet.” Kur ky person kërkon vetëm xhenetin, nuk i duket asgjë kjo botë, siç nuk i duket asgjë ç’gjendet brenda saj.

Prandaj është detyrë të këshillojë të shoqen dhe t’i përkujtojë asaj Allahun duke i thënë fjalë të udhës. Ajo grua duhet të bëjë durim e të llogarisë shpërblimin e Allahut kur shikon se i shoqi është i preokupuar pas dijes, kur sheh se ai është nxënës dijeje dhe thirrës në rrugën e Allahut apo prijës në udhëzim, të cilët dihet që kohën e kanë të zënë. Ata presin shumë njerëz, kanë shumë përgjegjësi dhe amanete, ndaj gruaja e mirë duhet ta ndihmojë të shoqin në këtë drejtim dhe të falënderojë Allahun që i mundësoi asaj të ketë bashkëshort të tillë me këtë gradë e këtë nder. Ajo duhet të angazhohet seriozisht për ta ndihmuar atë me sa mundësi të ketë, me qëllim që edhe ajo të jetë pjesëtare në shpërblimin e tij.

E këshillojmë këtë grua dhe të tjerat si ajo që t’i frikësohen Allahut dhe të kujtojnë shpërblimin e madh të durimtarit dhe të presin shpërblimin e Allahut edhe nëse disa të drejta të saj humbasin për shkak të qëndrimit të burrit të saj mbi libra, pjesëmarrjes së tij në mexhliset (tubimet) e dijes apo çështje të tjera. Ajo le të durojë dhe të jetë e sigurt se nëse burri i saj është i preokupuar me çështjet e fesë, ajo do të shpërblehet për durimin e saj sepse ndihmesa e fesë së Allahut sjell vetëm përfundim të mirë.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Përfundimi më i mirë është për të devotshmit.” [Ta Ha: 132]

Nëse burri i saj sot është i preokupuar me çështjet e fesë, ajo do të jetë akoma më e kënaqur me të nesër kur të merret rezultati i përpjekjeve të tij për fenë e Allahut. Ndoshta prej preokupimit të tij në çështjet e fesë Allahu i largon asaj sprovat e belatë. Sa gra janë kënaqur me qëndrimin e bashkëshortëve pranë tyre dhe pastaj Allahu ua ka hequr këtë kënaqësi e lumturi me sëmundje apo sprova të tjera?!

Kjo grua duhet të falënderoj Allahun e të kënaqet me atë që Ai ka shkruar. Bashkëshorti i saj ruhet nga veprimi i të ndaluarave, përpiqet të bëjë sa më shumë vepra që e kënaqin Allahun, merr pjesë në ato tubime ku flitet për fenë e Allahut, ku janë të pranishëm engjëjt, ku zbret qetësia dhe mëshira e Allahut e pjesëmarrësit në to i përmend Allahu në shoqëri të lartë (tek engjëjt). Kur burri është i mirë, Allahu e mëshiron atë dhe familjen e tij.

Allahu thotë: “E, sa i përket murit, ai u takonte dy djelmoshave jetimë në qytet dhe nën të gjendej një thesar i tyre. Babai i tyre kishte qenë njeri i mirë...” [Kehf:82]

Allahu ia largon të këqijat atij, gruas dhe pasardhësve të tij për shkak të mësimit të fesë së drejtë dhe përkushtimit të tij ndaj Allahut. Ndoshta Zoti e do atë dhe e mbron nga të këqijat në familjen e tij, e mbron bashkëshorten dhe fëmijët e tij dhe bën që ai të shohë veç të mira. Prandaj ne shohim që përfundimi i dijetarëve është i mirë. Pikërisht për këtë arsye e porosis këtë grua të kujtojë shpërblimin e kësaj vepre tek Allahu (Subhanehu ue Te'Ala).

Gjithashtu, i tërheq vëmendjen nxënësve të dijes që të kenë kujdes për sa u përket të drejtave të bashkëshortëve të tyre, veçanërisht në këtë kohë të mbushur me sprova. Ata duhet të përpiqen për sa u përket ndjenjave të bashkëshortëve sepse kjo është ajo që gruaja pret nga bashkëshorti i saj. Ata duhet të sillen me to me dashuri, pasi kjo bën që gruaja të anashkalojë shumë nga mangësitë e bashkëshortit të saj. Allahu e di më së mirë.

Të drejtat e gruas.

Në kapitullin e parë sqaruam detyrat që Allahu ia bërë obligim gruas kundrejt bashkëshortit të saj, ndërsa në këtë kapitull, në dashtë Allahu. Do të flasim rreth detyrave që ka burri kundrejt bashkëshortes. Kjo është pjesa e drejtësisë së Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) ndaj të dy bashkëshortëve.

Ai i ka caktuar detyrime si bashkëshortit po ashtu edhe bashkëshortes duke mos i bërë padrejtësi asnjërit prej tyre. Ai thotë: “Fjala e Zotit tënd është e përsosur me vërtetësi dhe drejtësi. Askush nuk mund t’i ndryshoj fjalët e Tij. Ai është Gjithëdëgjuesi, i Gjithëdituri.” [En-Am:115]

Allahu i ka obliguar burrat me detyra kundrejt bashkëshorteve të tyre. Nëse burri kujdeset dhe i kryen në mënyrën e duhur të gjitha ato, atëherë ai e ka kryer porosinë e të Dërguarit të Allahut në fjalimin e tij në Hutben e Lamtumirës, gjatë së cilës tha: “Ju porosis të silleni mirë me gratë, prandaj pranojeni porosinë time dhe punoni sipas saj.” (Transmeton Buhariu).

Ai që i respekton këto të drejta dhe punon për realizimin e tyre është nga besimtarët më të zgjedhur të Allahut.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Më i miri ndër ju është ai që sillet më mirë me familjen e tij, ndërsa unë jam më i përsosuri në këtë aspekt.”

Këto janë detyrime për ata bashkëshortë që i frikësohen Allahut dhe janë të përkushtuar ndaj Tij.

Një burrë i tillë e di fort mirë se do të shpërblehet për to, sikurse nga ana tjetër, do të jap llogari për to. Nëse bashkëshorti i kryen siç duhet këto detyra, arrihet lumturia dhe qetësia. Kështu gruaja e ndien vlerën e bashkëshortit të saj, ndien se ai është besimtarë që i kryen detyrimet që i ka ndaj Allahut dhe ndaj robërve të Tij. Mirëpo kur gruaja shikon se i shoqi i saj nuk do t’ia dijë për të dhe se ai i nënvlerëson të drejtat e saj, atëherë jeta e saj turbullohet dhe vështirësohet, madje mund të bëhet e padurueshme. Në një gjendje të tillë ndoshta ajo s’mund të kryej ashtu siç duhet as adhurimet e saj, për shkak të stresit që buron nga padrejtësitë dhe shtypja që ndien.

Disa dijetar kanë thënë se humbja e të drejtave që u takojnë bashkëshortëve është mëkat më i madh se sa humbja e të drejtave të bashkëshortëve. Kur gruas i shkelen të drejtat ajo shikon se është nën pushtetin e bashkëshortit të saj dhe s’ka rrugëdalje. Ndryshe ndodh me bashkëshortin: kur ai e sheh se po i bëhet padrejtësi, se gruaja nuk i respekton të drejtat e tij, ai me natyrën e tij ka mundësi ta përballojë këtë e të rikthej në vend të drejtën e tij ose, kur gjithçka merr fund, mund të marr vendim për ndarje.

Ndaj dijetarët kanë thënë se humbja e të drejtave të gruas është më e rëndë. Nëse gruas i bëhet padrejtësi ajo ndien se i është ngushtuar toka, megjithëse ajo është e gjerë. Ajo ndien se ka dështuar në jetë dhe se është e paaftë për ta shmangur këtë të keqe që i ka rënë. Gruaja nuk është si burri, që të mund të shmang këtë të keqe duke u ndarë nga bashkëshorti i saj. Kësisoj strehimi i saj është vetëm tek Allahu, ankesa e saj është vetëm tek Ai. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i mjafton si përkrahës dhe ndihmues.

Për këtë arsye, Allahu ka zbritur një ajet të posaçëm në suren Muxhadele. Allahu mbi shtat qiej e dëgjoi ankesën e gruas, ndërsa nëna e besimtarëve, Aishja (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Unë pas perdes nuk i dëgjova disa fjalë të saj, ndërsa ajo thoshte: unë ankohem tek Allahu për Thaleben.” E pastaj shtoi: “Allahu mbi shtat qiej dëgjoi fjalët e saj. I Lartmadhërishëm është Ai që i ka përfshirë të gjithë zërat.”

Kur gruas i bëhet padrejtësi apo kur shtrëngohet dhe shtypet, ajo s’mund të ankohet tek dikush tjetër, por vetëm tek Allahu. Madje ndodh që disa gra edhe pse u humbasin të drejtat, shtypen në shtëpitë e tyre dhe u bëhet padrejtësi nga burrat e tyre, ato nuk ankohen as te babai, vëllai apo te të afërmit e tyre dhe këtë e bëjnë për të qenë besnike ndaj bashkëshortëve të tyre. Ato nuk luten kundër bashkëshortit dhe as nuk ankohen prej tij, por çështjen e tij ia lënë Allahut, pasi ato ato i duan bashkëshortit e tyre, dhe nuk ua duan të keqen.

Një gjë e tillë ndodh tek një grua fisnike e cila nuk e ul veten e saj. Ajo përpiqet me të gjitha forcat për ruajtjen e familjes së saj qoftë duke sakrifikuar, megjithëse ndodhet mes dy zjarresh, të cilët nuk mund t’i duroj dot, vetëm se me ndihmën e Allahut. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka zbritur shumë ajete që flasin për detyrat e burrave kundrejt grave të tyre.

Po kështu, edhe i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka folur për to, përpara shokëve të tij në Haxhin e Lamtumirës. Në qëndrimin e tij të fundit ai i këshilloi shokët e tij dhe u tha: “Ruajuni dënimit të Allahu duke u sjell mirë me gratë dhe duke respektuar të drejtat e tyre!”

Urdhërimi për të mirë dhe ndalimi nga e keqja .

Njëra nga detyrat kryesore dhe më e rëndësishme që burrat kanë ndaj grave është urdhërimi për bindje ndaj Allahut (Subhanehu ue Te'Ala). Allahu Fuqiplotë ka lejuar martesën dhe marrëdhëniet intime midis bashkëshortëve në mënyrë që kjo të jetë ndihmuese në bindje ndaj Tij dhe rrugë për arritjen e mëshirës së Tij. Është detyrë për burrin që ta urdhërojë bashkëshorten e tij me ato gjëra për të cilat ka urdhëruar Allahu dhe ta ndalojë atë nga gjërat e palejuara.

Ai duhet të përpiqet ta ruajë atë nga ndëshkimi i Tij siç ka përmendur Allahu në fjalën e Tij: “Urdhëroje familjen tënde që të falë namazin dhe ti vetë ji këmbëngulës në kryerjen e tij, Ne nuk kërkojmë prej teje furnizim, jemi Ne që të ushqejmë! Përfundimi më i mirë është për të përkushtuarit.” (Ta-Ha: 132)

Disa dijetarë kanë thënë se në këtë ajet Allahu ka urdhëruar të Dërguarin e Tij dhe po ashtu edhe të gjithë burrat e umetit të tij. Burri duhet të jetë në shtëpinë e tij urdhërues në të mirë dhe ndalues nga e keqja. Kur ai sheh se gruaja e tij punon vepra të mira, i jep kurajë për të vazhduar në to, por nëse sheh se gruaja e tij vepron punë të ndaluara, duhet t’i tërheqë vërejtjen, ta këshillojë e ta ndalojë prej tyre. E nëse ajo pas këshillës nuk ndalet, atëherë ai e detyron atë në kryerjen e këtyre detyrave me qëllim që në shtëpinë e tij të realizohet e drejta e Allahut.

Ka pasur dijetarë që mahniteshin prej këtij ajeti: “Urdhëroje familjen tënde që te falë namazin dhe ti vetë ji këmbëngulës në kryerjen e tij.” (Ta-Ha: 132)

Për këtë ajet është thënë se nëse bashkëshorti i kryen obligimet ndaj Allahut e vepron sipas asaj që Ai ka urdhëruar, në raport me shtëpinë e tij, duke këshilluar dhe përkujtuar derisa në shtëpinë e tij të zotërojë bindja ndaj Allahut, medoemos që atij do t’i mjaftojë Allahu për çdo brengë, hall e problem të kësaj bote.

Pra, nga të drejtat e gruas ndaj bashkëshortit të saj është që ai ta urdhërojë atë për bindje ndaj Allahut. Për këtë, Zoti i ka porositur robërit e Tij besimtarë që kur të dëshirojë martesën, le të zgjedhin për grua një besimtare të mirë, sepse ajo di të ndërtojë raporte sipas urdhrit të Allahut.

I Dërguari i Allahut ka thënë: “Gruaja merret si bashkëshorte për katër gjëra: për pasurinë, për bukurinë, për prejardhjen dhe fenë e saj. Zgjidh fetaren.” - Sqarim: (“Teribet jedake”, një shprehje e tillë vjen në formë duaje, por qëllimi me të është nxitja për veprimin e diçkaje, kuptimi i së cilës në rastin tonë është i varfëroftë Allahu duart e tua, u ngjitshin duart e tua përtokë nëse ti nuk i përgjigjesh këshillës së Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për martesën me një grua fetare. Pra Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në këtë hadith ka nxitur për t’u martuar me një grua fetare.)

- Disa dijetarë kanë thënë: “Martohu me një fetare, se kjo gjë është fitim e kaluar fitimit.” Kur urdhërohet për t’iu bindur Allahut, ajo e zbaton urdhërin e të shoqit dhe kur e ndalon nga të palejuarat, ajo largohet prej tyre. Nëse bashkëshorti nuk e kryen këtë detyrë, duke mos e urdhëruar familjen t’i bindet Allahut, Allahu e lë atë të zhgënjyer dhe bën shkak bashkëshorten dhe fëmijët që atij t’i ulet personaliteti. Nuk të shikon syri ndonjë burrë që s’urdhëron në shtëpinë e tij atë që ka urdhëruar Allahu dhe nuk vrenjtet dhe kur sheh se veprohen haramet në shtëpinë, familjen dhe fëmijët e tij, vetëm se Allahu ia ka hequr autoritetin, duke e lënë kësisoj të ulët e të poshtëruar.

Në ditët e sotme janë shfaqur shumë burra të tillë, te të cilët janë shfaqur dukshëm përfundimet e hidhura për shkak të moskryerjes së obligimit që kanë ndaj Allahut për urdhërimin e gruas dhe fëmijëve.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka urdhëruar që të ruajmë veten dhe familjet tona nga zjarri i xhehenemit, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Kushdo që nuk e bën këtë, Allahu do t’ia heqë autoritetin dhe dinjitetin nga fytyra e tij dhe nga zemra e familjes dhe fëmijëve të tij, nuk do të kenë respekt për të.

Ndërsa ai burrë që e pengon gruan e tij nga dënimi i Allahut, duke bërë atë që të përqendrohet në bindjen dhe kënaqësinë e Tij, do të ketë dashuri, nderim dhe dinjitet ndër besimtarët. Kushdo që i plotëson detyrimet e tij ndaj Allahut, Allahu do t’ia plotësojë atij nevojat.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka thënë: “Në të vërtetë, atyre që besojnë dhe punojnë punë të mira, i Gjithëmëshirshmi do të dhurojë dashuri për ta (në zemrat e besimtarëve).” (Merjem: 96)

Ai burrë që e urdhëron të shoqen në atë që ka urdhëruar Allahu dhe e bën atë të përqendruar në bindjen dhe kënaqësinë e Tij, Allahu do ta bëjë të respektuar, të nderuar, me dinjitet ndër njerë dhe të dashur për ta.

Nga gjërat më të rëndësishme që një bashkëshort duhet të ketë parasysh është që të bëjë përpjekje që shtëpia e tij të jetë në bindje të plotë ndaj Allahut dhe e përkushtuar ndaj Tij. Kjo detyrë mund të realizohet plotësisht vetëm pas realizimit të disa pikave të rëndësishme, që dijetarët i kanë përmendur si më poshtë.

Arritja e kënaqësisë së Allahut.

Çështja e parë dhe më e rëndësishme është arritja e kënaqësisë së Allahut. Kur burri e këshillon bashkëshorten e tij për të vepruar urdhëresat e Allahut apo për t’u larguar nga ndalesat e Tij, duhet të ketë për qëllim arritjen e kënaqësisë së Allahut. Kjo do të thotë se kur ai e këshillon gruan e tij për t’iu bindur Allahut apo për t’u ndalur nga kundërshtimi i Tij, nuk duhet të niset nga aspekti i reputacionit apo nga emocionet që mund të ketë.

Burrat që e bëjnë këshillën për arsye të tilla u thonë grave të tyre p.sh.: ti më fëlliqe, ose çdo thonë njerëzit për mua, e të tjera shprehje të ngjashme sepse ai mund të jetë njeri i njohur, me pozitë shoqërore apo me pushtet. Të tilla shkaqe nuk duhet të jenë arsyeja pse ai këshillon në respektimin e urdhëresave të Allahut.

Disa dijetarë kanë thënë: “Se burrave u këshillojnë gratë e tyre për shkak të frikës për veten e tyre, se mos u bie autoriteti tek njerëzit, Allahu nuk u jep bereqet në këshillë. Ndërsa burrit që e këshillon bashkëshorten pikërisht sepse ia ka frikën Allahut për veprimet e këqija, Allahu i jep bereqet fjalës e këshillës së tij e ajo do të ketë ndikim përmirësues.” Për këtë arsye gjëja e parë që duhet të ketë parasysh burri kur urdhëron, këshillon apo nxit familjen e tij për bindje ndaj Allahut, është që kjo të bëhet me sinqeritet ndaj Allahut.

E dyta: Të qenët shembull i mirë .

Bashkëshorti duhet të jetë shembull i mirë për të shoqen e tij. Gruaja vështirë t’i bindet urdhrit të bashkëshortit, vështirë t’ia dëgjojë këshillën kur ai nuk është në jetë shembull i mirë për të, prandaj është detyrë për burrin të përgatitet që të jetë model për bashkëshorten e tij.

Si t’i bindet gruaja bashkëshortit të saj kur ai e urdhëron në kryerjen e detyrave apo e nxit për veprimin e tyre ndërsa ajo sheh se ai vetë nuk i plotëson detyrat e tij ndaj Allahut? Si t’i bindet gruaja atij burri që i thotë: “frikësoju Allahut”, ndërkohë që ai fle gjumë në kohën e namazit duke mos realizuar detyrimet apo e shikon që nuk do t’ia dijë për detyrimet që ka ndaj njerëzve? Kur bashkëshorti është shembull i mirë, ajo ndikohet për mirë nga ai, e ndien se fjalët që dalin prej gojës së tij burojnë nga imani e bindja ndaj Allahut dhe se të tilla fjalë duhet të zbatohen.

E treta: Butësia gjatë dhënies së këshillës .

Një cilësi tjetër e rëndësishme është zgjedhja e fjalëve të buta e të mira që prekin zemrën e gruas dhe ndikojnë tek ajo për t’iu përgjigjur thirrësit që fton në zbatimin e urdhrave të Allahut dhe në ndalimin nga ndalesat e Tij.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e ka porositur për këtë çdo këshillues. Ai ka thënë: “Këshilloji dhe folu fjalë që i prekin në zemër.” [En-Nisa:63]

Ai që dëshiron të udhëzojë gruan e tij drejt bindjes ndaj Allahut zgjedh fjalët dhe shprehjet më të mira, të cilat ndikojnë tek ajo duke e bërë atë të veprojë me dëshirë. Nëse ajo i përgjigjet fjalës së tij, atëherë ai duhet ta nxisë atë me fjalë që ngjallin tek dëshirë për shpërblimin e Allahut ose me fjalë që e bëjnë të kuptojë dënimin e rëndë të Allahut.

Burri nuk duhet të përdorë metoda që e bëjnë fjalën e tij të mos pranohet, siç nuk duhet të përdorë fjalë e shprehje të ashpra që e lëndojnë bashkëshorten dhe ngjallin tek ajo reagimin e kundërt. Burri gjithmonë duhet të përpiqet të ruajë gjakftohtësinë në këshillë pavarësisht nga situata.

Zemërimi bën që të kalohet masa me fjalë, duke e përshkruar atë me cilësi nga më të shëmtuarat; përshkrim të cilin ajo nuk e meriton. Një sjellje e tillë bën pjesë në çështjet e hipokrizisë, sepse hipokriti kur grindet i shmanget drejtësisë, shan dhe të gjuan me fjalë të shëmtuara.

Disa burra kur shohin më të voglën mangësi tek bashkëshortet, e zmadhojnë atë shumë dhe u drejtohen atyre me fjalë të rënda, të ashpra e fyese. Ky gabim nuk duhet të bëhet sepse keqëson gjendjen dhe marrëdhëniet mund të acarohen deri aty sa të dalin jashtë kontrollit. Nëse gruaja është e mirë, ajo ndien shpërfillje, preket edhe nëse bashkëshorti e saj është prej atyre që i përmbahen fesë së Allahut rregullisht, pasi fjalët therëse i prekin zemrat. Prandaj bashkëshorti duhet të përmbahet dhe të ruhet nga të tilla shprehje sepse një gjë e tillë (ruajtja e gjakftohtësisë) është bazë në fenë e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala).

Allahu thotë: “Thirr në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillë të bukur dhe diskuto me ta në mënyrën më të mirë...” (Nahl: 125)

Këshilla e bukur bëhet me fjalët e duhura, të përshtatshme për situatën dhe karakterin e personit që këshillohet.

Shpenzimi për gruan.

Një detyrë tjetër me të cilën Allahu i ka urdhëruar burrat kundrejt bashkëshorteve të tyre është edhe mbulimi i shpenzimeve për to. Këtë të drejtë të grave e argumenton Kurani, Suneti dhe ixhmaja.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka thënë: “Asi që është i pasur le të shpenzojë sipas mundësisë së vet, ai që është ngushtë nga pasuria le të japë nga ajo që i ka dhënë Allahu dhe Ai nuk e ngarkon askënd vetëm aq sa i ka dhënë, pas vështirësisë Allahu sjell lehtësim.” [Talak: 7]

Pra, ai të cilit Allahu i ka dhënë pasuri le të shpenzojë as sa ka mundësi. Dijetarët kanë thënë se ky ajet tregon dy çështje.

E para: Shpenzimi është detyrë, kjo duke u nisur nga fjala e Allahut: “Le të shpenzojë.”

E dyta: Shpenzimi është detyrë sipas mundësive të burrit. Ai që është i pasur shpenzon sipas pasurisë së tij, ndërsa i varfëri sipas asaj që ka.

Një argument tjetër që vërteton se shpenzimi është detyrë mbi burrat është fjala e Allahut: “Burrat janë përgjegjës për gratë, sepse Allahu ka graduar disa mbi disa të tjerë pasi ata kanë shpenzuar nga pasuria e tyre.” [Nisa:34]

Allahu ka lajmëruar se i ka graduar burrat mbi gratë dhe u ka dhënë atyre epërsi ndaj grave për shkak të shpenzimit që ata bëjnë për bashkëshortet e tyre.

Ndërsa nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është përcjellë se ai ka urdhëruar për këtë shpenzim. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka porositur burrat që ta kryejnë siç duhet këtë detyrë, madje ka lejuar që gruaja të marrë prej pasurisë së burrit të saj nëse ai nuk shpenzon për të.

Kur Hindi iu ankua të Dërguarit të Allahut për Ebu Sufjanin, i tha: “O i Dërguari i Allahut! Ebu Sufjani është koprrac, e shtrëngon pasurinë; a mund të marr nga pasuria e tij?” Ndërsa ai i tha: “Merr nga pasuria e tij aq sa të mjafton në mënyrë të arsyeshme ty dhe fëmijës.” Pra, ajo i tha se Ebu Sufjani nuk shpenzon për mua aq sa të më mjaftojë, ai është koprrac dhe ka frik se mos i mbarohet pasuria.

Disa dijetarë kanë thënë se Hindi i kaloi kufijtë në përshkrimin e Ebu Sufjanit, kjo për arsye se ajo ka qenë nga më të pasurat te familja e saj para se të martohej. Ndërsa të tjerë kanë thënë se ajo nuk e tejkaloi, por tha realitetin. Ky është dhe mendimi më i saktë, pasi i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha asaj merr nga pasuria e tij aq sa të mjafton ty dhe fëmijës tënd, në të kundërtën ai do t’i thoshte merr nga pasuria e tij (duke mos vënë ndonjë përcaktim). Sipas këtij transmetimi, burri e ka obligim të shpenzojë për gruan e vet aq sa ajo ka nevojë.

Argumenti i dytë nga Suneti është fjala e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Vërtet gratë tuaja kanë të drejta ndaj jush dhe ju keni të drejta ndaj tyre. E për sa i përket të drejtës suaj ndaj grave është që ato të mos ia shtrojnë shtrojat tuaja atij që ju nuk dëshironi dhe të mos lejojnë të hyjë në shtëpitë tuaja ai që ju e urreni. Ndërsa e drejta e tyre ndaj jush është furnizimi i tyre. Të tregoheni bamirës për ushqimin dhe veshjen e tyre.”

Fjala e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), “e drejta e tyre ndaj jush”, argumenton se kjo është detyre për burrat. Ky hadith argumenton se është detyre që burrat të shpenzojnë për gratë e tyre.

Në hadithin që transmeton Muaujia thuhet se një burrë e pyeti të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke i thënë: “Kush është e drejta e gruas ndaj meje?” Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Ta ushqesh atë nga ajo që ti ushqehesh dhe ta veshësh atë nga ajo që ti vesh.”

Gjithashtu dijetarët kanë rënë në ujdi (ixhma) se është detyre e burrit që të shpenzojë për gruan e tij në mënyrë të arsyeshme. Disa dijetarë kanë thënë se është obligim që burrat të shpenzojnë për gratë e tyre sepse ato janë shtëpiake e nuk punojnë. Në përgjithësi gruaja duhet te qëndrojë në shtëpi dhe të kujdeset për familjen dhe shtëpinë.

Argument për këtë është fjala e e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjatë hutbes së tij në Haxhin e Lamtumirës, siç përmendet në hadith të saktë: “Ju porosis të silleni mirë me gratë, prandaj pranojeni porosinë time dhe punoni me të, sepse ato janë robinja tek ju.” - (Ndërsa në një transmetim tjetër përcillet: “Ruajuni dënimit të Allahut duke u sjellë mirë me gratë dhe duke respektuar të drejtat e tyre, sepse ato janë robinja tek ju.” Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka krahasuar gruan te burri i saj me robinjën, meqë pas martese shërben burrin, bindet atij dhe është nën gjykimin e tij, por jo se në të vërtetë ajo është robinjë në dorë të burrit.)

Arsye tjetër që e detyron burrin të mbulojë shpenzimet e së shoqes janë edhe të drejtat e ndërsjella, pasi secili prej tyre kënaqet me tjetrin. Burri përjeton kënaqësi bashkëshortore me gruan.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “...Grave me të cilat kaloni jetë bashkëshortore, jepuni mehrin (prikën) që Allahu ua ka bërë detyrë mbi ju...” [Nisa:24]

Pra, gruaja ka të drejtë të marrë shpërblimin që i takon, në mënyrë që të plotësojë detyrën karshi të shoqit sikurse i ka hije. Mirëpo nëse gruaja tregohet e pabindur duke mos iu përgjigjur të shoqit në shtrat, atëherë ai ka të drejtë ta ndërpresë shpenzimin për të.

Ka dijetarë që kanë thënë se një nga faktorët që e detyron mbulimin e shpenzimeve të bashkëshortes është fakti se ajo duhet t’i përgjigjet të shoqit në shtrat. Për çka u përmend deri tani, le të themi se Allahu e ka bërë detyrë për burrat shpenzimin për gratë dhe plotësimin e të drejtave të tyre.

Shpenzimi për nevojat e bashkëshortes përfshin disa pika të rëndësishme:

- Së pari: Për cilat gjëra duhet të shpenzojë bashkëshorti?

- Së dyti: Cilat janë rregullat e shpenzimit që duhet të ndjekë bashkëshorti për ta plotësuar këtë detyrë?

Për sa i përket çështjes së parë, pra llojeve të shpenzimit, shpenzimet bazë janë shpenzime për ushqim, veshje dhe strehim. Këto janë tri gjërat të cilat bashkëshorti duhet të kujdeset si për gruan ashtu edhe për fëmijët e tij.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për sa i përket ushqimit ka tërhequr vëmendjen në Hutben e Lamtumirës duke thënë: “Sa i përket të drejtës së tyre ndaj jush, është që të bëni bamirësi ndaj tyre në ushqim dhe në veshje.” Sasia e shpenzimeve në këto drejtime është lënë nga Allahu dhe i Dërguari i Tij në varësi të traditës dhe normave të arsyeshme.

Tradita na mëson që burri duhet të bëjë shpenzime të arsyeshme në bazë të pasurisë së tij duke ruajtur ekuilibrin dhe pa u dëmtuar.

Nëse është i pasur, ai është i detyruar të shpenzojë siç shpenzojnë të pasurit që janë në gradën e tij. Ai që është i pasur nuk duhet të shpenzojë për familjen e tij siç shpenzon ai që është i varfër dhe as i varfri nuk duhet të shpenzojë ashtu siç shpenzon ai që është i pasur.

Shpenzimi përtej mundësisë nuk është detyrë për burrin dhe gruaja nuk k të drejtë të kërkojë një gjë të tillë. Në të njëjtën kohë, është e rëndësishme të kihet parasysh se këto shpenzime ai duhet t’i sigurojë jo vetëm për gruan, por edhe për fëmijët e tij. Tek shpenzimet për ushqim futen edhe mjetet e nevojshme për përgatitjen e tij.

Dijetarët kanë thënë se duke u bazuar në traditë dhe arsye, ushqimi ndahet në tre lloje: i mirë (dhe shumë i mirë), mesatar dhe i keq. Në qoftë se të ardhurat e burrit janë në nivelin e të ardhurave të një të pasuri, atëherë është detyrë për të që ta ushqejë gruan dhe familjen e tij me ushqim të mirë, njësojë siç veprojnë ata që janë të pasur sa ai. Nëse ai e lë ushqimin e mirë duke kaluar tek ushqimi jo i mirë, atëherë kjo është padrejtësi. Në këtë rast është e drejta e gjykatësit apo prijësit që ta detyrojë atë të shpenzojë për ushqime të mira.

Po kështu, nëse ai është i varfër, ndërsa bashkëshortja apo kujdestari i saj kërkojnë që ai ta ushqejë atë me ushqim më të mirë sesa i atyre që janë në një nivel me të nga pasuria, atëherë ai nuk e ka obligim t’i përgjigjet kërkesës së saj.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i ka urdhëruar njerëzit të shpenzojnë në këtë formë: “Dhe ai, burimet e të cilit janë të kufizuara, le të shpenzojë sipas asaj që i ka dhënë Allahu.” [Talak: 7]

Këtu hasim me një çështje tjetër të rëndësishme. Pasuria e bashkëshortit mund të jetë e konsiderueshme, mirëpo ndodhet në rrethana të cilat e pengojnë të shpenzojë si të tjerët që janë po aq të pasur sa ai, Këto rrethana ndahen në dy lloje:

- Rrethana të cilat e kanë imponuar atë të shpenzojë më pak se ata që janë në nivel me të si p.sh. kur ai humb në tregti, ose i ndodh diçka e keqe në pasurinë e tij. Në këtë rast ai është i justifikuar dhe nuk është mëkat që ti kufizojë shpenzimet në ushqime për familjen, në mënyrë që të ketë mundësi të dal nga gjendja e vështirë.

- Lloji i dytë: ka të bëjë me rastin kur ai dëshiron të blejë gjëra plotësuese, p.sh. dëshiron të blejë një gjë të mirë, por jo të nevojshme. Disa dijetarë kanë përmendur makinat, kafshët apo mjete të tjera transporti blerja e të cilave bie në kurriz të shpenzimeve për gruan dhe fëmijët e që shpie në pakësimin e shpenzimeve për ta. Në këtë rast ai ka bërë padrejtësi gruas dhe fëmijëve të tij dhe nuk lejohet që ai të kërkojë gjëra plotësuese duke mos realizuar së pari detyrimet parësore. Burri e ka për detyrë që të mos e ul nivelin e shpenzimeve për familjen e tij, madje ai detyrohet nga ligji që të shpenzojë po aq sa edhe të tjerët që janë në të njëjtën gjendje me të. Justifikimi i tij për blerjen e diçkaje plotësuese nuk pranohet dhe ai gjykohet mëkatarë për humbjen e së drejtës në shpenzim ndaj bashkëshortes dhe fëmijëve.

Një çështje tjetër e rëndësishme që është detyrë për bashkëshortin është dhe shpenzimi për gjithçka që është e nevojshme në përgatitjen e ushqimit, në përputhje me traditën. Sipas sheriatit, është detyrë që bashkëshorti t’i blejë bashkëshortes së tij gjithçka që i nevojitet për përgatitjen e ushqimit dhe nëse nuk vepron kështu, ai detyrohet me gjyq. Është i gabuar veprimi i atyre burrave të cilët nuk ia blejnë bashkëshorteve mjetet e gatimit duke i detyruar ato apo të afërmit e saj për blerjen e tyre.

Disa dijetarë pohojnë se kjo është padrejtësi pasi është detyrë për bashkëshortin të blejë mjetet e gatimit. Mirëpo kur ndodh që gruaja t’i kërkojë atij mjete më të mira se ato që ka apo më të shtrenjta, burri ka të drejtë të veprojë si të dojë. Në këtë rast, më e mira është të blihen ato mjete që i përkasin një kategorie mesatare duke mos e kaluar kufirin, veçanërisht kur ai nuk është shumë i kamur.

- Këtu lind një pyetje: A mjafton që bashkëshorti të japë vetëm paratë apo edhe duhet t’i blejë gjërat e nevojshme?

Nuk ka asnjë problem nëse burri dëshiron ta lërë në dorë të gruas blerjen, mirëpo nëse ai e shikon më me vend t’i blejë vetë apo t’i blejë me porosi, ai mund ta bëjë këtë.

Dijetarët kanë thënë: “Se kur gruaja nuk është e arsyeshme në vendimet e saj në blerje, atëherë burri nuk duhet t’ia lërë asaj këtë detyrë. Caktimi se kush do të merret me blerjet për gjërat që i duhen gruas dhe fëmijëve zakonisht shkon sipas traditës, me përjashtim të rasteve të veçanta.”

Kur bashkëshorti është i varfër ia jep gruas të ardhurat e nevojshme për çdo ditë, ndërsa ai me pasuri mesatare mund t’ia japë një herë në çdo javë apo muaj. Po kështu nëse bashkëshorti është i pasur, lejohet që ai t’ia japë bashkëshortes shpenzimet e nevojshme qoftë edhe për një vit. Për sa i përket atij që pasurinë e tij e jep çdo ditë, është detyrë për të që t’i japë bashkëshortes aq sa i mjafton për ditën që vjen dhe nuk detyrohet t’i japë asaj shpenzimet që i nevojiten për një muaj të tërë. Është gabim ajo që veprojnë disa nga të afërmit e gruas, të cilët e detyrojnë burrin për një gjë të tillë kur ai është nevojtar. Sheriati nuk ia ka ngarkuar një detyrë të tillë atij që është i varfër dhe që nuk ka mundësi. Megjithatë, ai e ka për detyrë të dorëzojë çdo ditë sasinë e nevojshme të parave për ditën e nesërme. Është e udhës që në këtë çështje të ketë mirëkuptim. Nuk ka asgjë të keqe që bashkëshorti dhe bashkëshortja të bien dakord për një mënyrë të caktuar, mjafton që ajo të jetë e kënaqur me këtë, duke plotësuar të drejtat e saj.

Për sa i përket veshjes, kemi plot argumente të përgjithshme që e trajtojnë atë.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Të ushqeni dhe t’i vishni mirë ato.”

Nëse tradita e vendit është që gardëroba të ndërrohet, duke mos e vënë në vështirësi bashkëshortin dhe duke mos e detyruar përtej mundësive, burri le t’i japë gruas aq sa është arsyeshme.

Allahu thotë:  “Jetoni e silluni mirë me to.” (Nisa: 19)

“Gratë kanë të drejta aq sa edhe detyra, sipas asaj që është bërë e zakonshme (ma’ruf).” (Bekare: 228)

Pra, silluni dhe flisni me to ashtu siç do të dëshironit që ato të silleshin me ju. Silluni me gratë tuaja ashtu siç është e arsyeshme dhe sipas asaj që është e njohur nga sheriati dhe nga muslimanët: shpenzoni për to sipas mundësive që keni. Thuhet se me veshje të arsyeshme kuptohet veshja që gruaja përdor brenda në shtëpi, veshja për të dalë jashtë shtëpisë dhe veshja për raste të veçanta. Nëse bashkëshorti i blen gruas së tij një veshje të vetme që ta përdorë si në dimër edhe në verë, e po ashtu edhe për të dalë, atëherë ai nuk ia ka dhënë hakun, nuk i ka dhënë atë që i takon.

Mirëpo nëse ajo shfrytëzon rastin për t’i kërkuar diçka që ai nuk mund ta përballojë, atëherë kjo gjë konsiderohet padrejtësi. Dijetarët kanë thënë se nuk është kusht që burri t’ia zëvendësoj veshjen bashkëshortes së tij çdo vit, por nëse e bën këtë, tregon bujari.

Gjithashtu, nuk është detyrë për burrin që t’i blejë bashkëshortes përherë diçka të re në rastet e veçanta, ashtu siç veprojnë disa gra të kohës sonë, të cilat e shpërdorojnë pasurinë e burrave të tyre në atë formë që Zoti e ka ndaluar. Burri e ka obligim të shpenzojë me masë, në varësi të nevojave që ka gruaja. Ndërsa për sa i përket shpenzimit mbi atë që është e arsyeshme, gruaja le ta sigurojë atë nga pasuria e saj.

Bashkëshorti e ka detyrë gjithashtu të siguroj një vendbanim të arsyeshëm për familjen e tij. Nëse ai është i pasur, është e natyrshme që ta vendosë bashkëshorten në banesë sipas rangut të pasurisë. Nuk ka asnjë problem nëse ai e vendos atë të jetojë në një banesë që e ka pronë të tijën apo të marrë me qira.

Dijetarët kanë treguar se nëse burri zgjedh si vendbanim të gruas një banesë të cilën e ka marrë falas ose me qira të ulët, por që ndodhet në një vend që mund ta dëmtojë gruan, atëherë sipas sheriati duhet që ai ta largojë bashkëshorten e tij nga ky vend dhe ta vendosë atë në një vend të përshtatshëm për të dy.

Disa dijetarë kanë thënë se burri duhet t’i mundësojë të shoqes një banesë në përputhje me kushtet e tij ekonomike, ndërsa disa të tjerë kanë thënë se burri duhet t’i ofrojë gruas së tij banesë në varësi të gjendjes së saj para martese. Nëse ai është martuar me një grua e cila rrjedh nga një familje e pasur, atëherë ai nuk duhet ta vendosë atë të jetojë në vendbanimin e të varfërve pasi kjo e dëmton, e mundon dhe e vë në siklet.

Mendimi më i saktë, Allahu e di mirë, është se kjo gjë varet nga mundësitë ekonomike të bashkëshortit, pasi Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e ka lidhur çështjen e shpenzimit me gjendjen ekonomike të bashkëshortit.

Ata thonë se kjo varet nga gjendja ekonomike e bashkëshortes para martese, mbështeten në thënien e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) drejtuar Hindit: “Merr nga pasuria e tij aq sa të mjafton ty dhe fëmijëve të tu, në atë masë që është e arsyeshme.”

Pra i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e lejoi atë të merrte aq sa t’i mjaftonte, pra çështja u la në dorë të saj. Dijetarët që mendojnë se kjo varet nga kushtet ekonomike të burrit thonë se shprehja “merr nga pasuria e tij aq sa të mjafton ty dhe fëmijëve të tu”, do të thotë se ai nuk i jepte aq sa i mjaftonte, në këtë kuptim kjo thënie nuk mund të merret si një parim përgjithësues për çështjen e shpenzimit.

Për sa më sipër, më e mira është që burri duhet t’i ofrojë bashkëshortes atë shtëpi që i shkon për shtat asaj, por brenda mundësisë ekonomike së tij ekonomike.

Ai nuk duhet ta dëmtojë gruan duke e vendosur të jetojë në një banesë të papërshtatshme apo larg tij, me qëllim që të shpenzojë më pak. Është detyrë për burrin që të jetojë bashkë me gruan në të njëjtën banesë dhe në varësi të gjendjes së tij, i pasur apo i varfër qoftë. Por nëse ndodh që ai lë gruan e tij në një banesë të ngushtë, ndërkohë që burra të sërës së tij u vënë në dispozicion grave të tyre shtëpi më të bollshme, domethënë e ka mundësinë të veprojë si të tjerët dhe nuk e bën, atëherë gjykatësi e detyron atë ta kalojë familjen në një banesë tjetër, të ngjashme me banesat e atyre që kanë të njëjtën gjendje ekonomike me të.

Ka dhe diçka tjetër në këtë mes: si duhet vepruar në rastet kur gratë u kërkojnë burrave të tyre të jetojnë në një banesë pranë familjeve të tyre, ndërkohë që edhe bashkëshortët kërkojnë të njëjtën gjë nga ana e tyre?

Një çështje e tillë, në të cilën ka mosmarrëveshje ndërmjet bashkëshortëve, duhet parë me kujdes dhe duhet gjykuar me drejtësi. Nëse bashkëshorti sheh se jetesa e bashkëshortes pranë familjes së saj përbën sprovë për këtë të fundit ose ka frikë se mos kjo ndikon keq te gruaja, apo komshinjtë që jetojnë aty pranë nuk janë njerëz të mirë, atëherë është e drejta e tij ta largojë atë nga banesa e familjes së saj duke e vendosur në një vend që është më i mirë për të.

Gjithashtu bashkëshorti nuk ka të drejtë të detyrojë të shoqen e tij të jetojë pranë banesës së të afërmve të tij, nëse ata nuk i ruajnë të drejtat e Allahut apo nëse ata ndërhyjnë në çështjet e saj apo të fëmijëve të tij. Në këtë rast është e drejta e bashkëshortes të kërkojë të largohet nga kjo banesë, pasi qëndrimi në atë vend e dëmton atë. Mirëpo nëse bashkëshorti vendos të qëndrojë me prindërit për t’u shërbyer atyre për shkak të nevojës që ata kanë për të birin, atëherë është detyrë që gruaja t’i përgjigjet kërkesës dhe të qëndrojë pranë prindërve të tij, nëse ata nuk e shqetësojnë atë.

Për sa i përket banesës, hasim në dy raste:

- Së pari: Kur bashkëshorti vendos të jetojë pranë familjes së tij, veçanërisht kur prindërit e burrit të saj kanë nevojë për djalin e tyre. Në këtë rast është detyrë ligjore që ajo të banojë pranë tyre. Por nëse prindërit e tij ndërhyjnë në çështjet e saj, e dëmtojnë dhe e mundojnë atë, atëherë është e drejta e saj të mos i përgjigjet. Në këtë rast ajo i kërkon të shoqit ta largojë nga prindërit e tij në mënyrë që ajo të shpëtojë nga sprova.

- Së dyti: Kur gruaja kërkon të jetojë pranë familjes së saj.

Nëse kjo gjë nuk e dëmton dhe nuk e vë në siklet bashkëshortin dhe nëse as prindërit e saj nuk e dëmtojnë atë, atëherë është më mirë që ai t’i përgjigjet kërkesës së bashkëshortes, duke realizuar realizuar kështu të drejtën që ka ndaj të afërmve të saj, pasi ata kanë të drejta te burri i vajzës së tyre. Allahu ka porositur për ruajtjen e lidhjeve farefisnore dhe, në rastin konkret prania e saj afër tyre ia lehtëson asaj vizitën dhe bamirësinë ndaj tyre. Vizita e të afërmve dhe bamirësia ndaj tyre është pjesë e devotshmërisë dhe frikës ndaj Allahut që futet te të drejtat e të afërmve.

Jetesa me më shumë se një bashkëshorte në të njëjtën banesë.

Dijetarët kanë thënë: “Se është detyrë për bashkëshortin që ta pajisë banesën e gruas së tij me të gjitha gjërat që nevojiten për të jetuar. Nëse bashkëshorti dëshiron të jetojë në të njëjtën strehë me më tepër se një grua, duke i siguruar secilës prej tyre hyrje dhe vendprehje të veçantë, lejohet dhe nuk ka asgjë të keqe në këtë mes. Por nuk lejohet që ai t’i bashkojë bashkëshortet e tij në një hyrje të vetme, në një kohë kur mjetet e nevojshme për to janë të përbashkëta, pasi xhelozia bën që ato të dëmtohen, pikërisht për faktin se jetojnë në të njëjtën strehë. Prandaj edhe dijetarët i kanë tërhequr vërejtjen atij që dëshiron të martohet me më shumë se një grua, që të mos i vendosë ato të jetojnë në të njëjtën banesë dhe me gjëra të përbashkëta sepse kjo mund të shkaktojë probleme ndërmjet tyre. Gjithashtu ata kanë thënë se kërkohet nga ai që t’i ndajë ato nga njëra-tjetra.”

Nëse ato banojnë në të njëjtën hyrje, është e drejta e tyre të kërkojnë që ai t’i ndajë ato nga njëra-tjetra, duke i dhënë secilës gjithçka që ka nevojë. Nëse ai vepron kësisoj, atëherë është e lejuar që t’i bashkojë ato në të njëjtën strehë. Ndërkohë, nga ana tjetër, burrit i lejohet t’i bashkojë gratë e tij në të njëjtën banesë dhe me gjëra të përbashkëta ndërmjet tyre vetëm nëse ato bien dakord me këtë dhe nëse marrëdhëniet janë të mira.

Siç shihet, ky është përjashtim, por duhet pasur parasysh se për sa u përket të drejtave, çdonjëra prej bashkëshorteve ka të drejtë të kërkojë ndarje nga tjetra dhe bashkëshorti e ka për detyrë të bindet. Burri nuk ka të drejtë që t’i detyrojë ato të rrinë së bashku në të njëjtën banesë. Nëse njëra prej grave e vë në siklet dhe e dëmton tjetrën, një bashkëjetesë e tillë sjell dëme dhe mundime, në këtë rast gruaja ka të drejtë t’i kërkojë burrit të saj ose t’ia largojë mundimin që i shkaktohet ose ta largojë prej aty.

Kushtet e mbulimit të shpenzimit.

Për sa i përket kësaj të drejte, duhen pasur parasysh disa pika që përcaktojnë kushtet që duhet të plotësojë gruaja, në mënyrë që të kërkohet nga burri të mbulojë shpenzimet e saj. Cilat janë ato raste kur gjykatësi vendos se është detyrë që bashkëshorti të shpenzojë për të shoqen?

- Kushti i parë: Akti martesor duhet të jetë i saktë.

Nuk është detyrë për bashkëshortin që të mbulojë shpenzimet e gruas së tij nëse akti i tyre martesor nuk është i saktë. Në këtë rast ai nuk është i urdhëruar që të shpenzojë për të. Këtu mund të përmendet martesa e një burri me një grua, kujdestari i së cilës e lejon këtë martesë me kusht që ky t’i japë për martesë të bijën apo një tjetër grua që e ka nën kujdesin e tij - (Si motra apo mbesa), pa mehër (ose me ndërrim: unë të japë vajzën time, ti më jep tënden. Gjithashtu akti martesor nuk është i saktë në rastin kur martesa kufizohet në kohë, pra është me afat të caktuar (e thënë ndryshe, martesa me kontratë). Në këtë rast nuk është detyrë mbulimi i shpenzimeve.

- Kushti i dytë: Kryerja e marrëdhënieve intime mes bashkëshortëve.

Nëse bashkëshortët kanë bërë aktin e rregullt martesor, mirëpo ndërmjet tyre nuk ka pasur marrëdhënie intime, atëherë nuk është detyrë për bashkëshortin që të shpenzojë për të, përjashto këtu rastin kur atij i është dhënë mundësia nga familja e saj, mirëpo ai vetë nuk e ka bërë një gjë të tillë. Pra, nëse familja e saj i thotë atij se mund të bashkohet me të, atëherë kjo konsiderohet gruaja e tij dhe ajo është nën përgjegjësinë dhe sigurinë e tij, pasi pengesa nga marrëdhëniet intime është për shkakun e tij dhe jo për shkakun e saj.

Kushti i tretë: Vazhdimësia e marrëdhënieve intime (ose moslargimi i saj nga shtrati i tij). Burri nuk e ka detyrë të shpenzojë për gruan e tij dhe as ajo nuk ka të drejtë ta kërkojë këtë gjë prej tij, nëse ajo ka refuzuar që ai të ketë marrëdhënie intime me të.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka thënë: “Gratë me të cilat kaloni jetë bashkëshortore, jepuni mehrin (prikën) që Allahu ua ka bërë detyrë mbi ju.” (En-Nisa: 24)

Dijetarët kanë thënë se nëse gruaja del nga shtëpia e të shoqit për në shtëpinë e familjes së saj, pa lejen e tij, duke mos u kthyer tek ai dhe duke qëndruar e mbyllur tek ata, apo kur familja e saj e mbajnë dy ose tre muaj, atëherë gjatë kësaj kohe ajo e humbet të drejtën e shpenzimit të bashkëshortit për të.

- Kushti i katërt: Gruaja duhet të bindet.

Nëse gruaja nuk i bindet të shoqit duke e penguar veten ndaj tij me anë të veprimeve të saj, nuk i përgjigjet aty ku ai e urdhëron duke e lënduar dhe dëmtuar dhe duke mos bashkëjetuar në mënyrë të sjellshme me të, atëherë ai ka të drejtë t’ia ndërpresë shpenzimet.

Dijetarët tregojnë se nëse gruaja është e pabindur, asaj i humbet e drejta e shpenzimit kur mosbindja e saj është e plotë. Këtu futet edhe largimi nga shtrati, siç u sqarua më parë.

Pyetjet e pjesës së dytë.

07 - Pyetje: A ka të drejtë gruaja të kërkojë që i shoqi i saj t’i shërbejë apo t’i vendosë në dispozicion dikë tjetër për shërbim në rastin kur ajo ka nevojë?

- Përgjigje: Kjo pyetje ngërthen dy çështje. Së pari, nëse asaj i shërben burri i saj dhe së dyti, nëse caktohet dikush tjetër për t’i shërbyer me pagesë.

Për sa i përket rastit të parë, pra që burri t’i shërbejë asaj në rastet kur ajo është e sëmurë apo ka ndonjë arsye të qëndrueshme, kjo është pjesë e moraleve të larta dhe cilësi e njerëzve fisnikë me vlera, të cilët gjurmojnë në jetë të mirën dhe të bukurën, por një gjë e tillë nuk është detyrë për bashkëshortin. Mirëpo nëse ajo është e sëmurë dhe ka nevojë për shërbim, atëherë shërbimi ndaj saj është nga cilësitë më të mira që mund të gëzojë burri. Kjo përfshihet në fjalën e të Dërguarit të Allahut: “Më i miri ndër ju është ai që sillet më mirë me familjen e tij.”

Ndërsa sa i takon rastit të dytë, nëse bëhet fjalë që të caktohet dikush për t’i shërbyer, mund të themi se ky rast ka nevojë për shqyrtim. Dijetarët kanë thënë se nëse gruaja ka mundësi të shërbejë vetë në shtëpi, mirëpo nuk do ta bëjë këtë gjë, ajo nuk ka të drejtë t’i kërkojë burrit të saj t’i sjellë një shërbëtore me pagesë. Por nëse ajo kërkon një shërbëtore patjetër, atëherë le ta paguajë atë nga pasuria e saj, pasi shërbimi është një detyrë që ka lidhje me të dhe nëse ajo do ta bëjë vetë e bën; përndryshe, nëse ajo do që t’i shërbejë dikush tjetër, nuk ka asnjë problem.

Nëse gruaja është në punë dhe ndërkohë kërkon të ketë shërbëtore, burri në këtë rast ka të drejtë të zgjedhë ndërmjet asaj që ta detyrojë gruan të qëndrojë në shtëpi që ajo të shërbejë vetë dhe asaj që të marrë shërbëtore. Ai mund të zgjedhë që gruaja ta lërë punën sepse detyra e saj është të qëndrojë në shtëpi dhe të shërbejë aty sipas asaj që është e arsyeshme, duke qenë se kjo është origjina dhe natyra në të cilën Allahu u ka dhënë prirje grave. Çdo gruaje i kërkohet të shërbejë në shtëpinë e saj. Kjo është puna e saj bazë, të cilën Allahu ia ka bërë obligim. Detyra e saj është përkujdesja në shtëpinë e burrit të saj.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Gruaja është kujdestare në shtëpinë e burrit të saj.” “Çdokush prej jush është kujdestar dhe çdokush prej jush është përgjegjës për atë që i është lënë nën kujdestari.”

Pra, parimisht ajo duhet të qëndrojë në shtëpinë e burrit të saj. Dijetarët kanë thënë se gruaja i vë kusht burrit që të qëndrojë në punën e saj dhe ai e pranon, burri nuk e ka detyrë që t’i përmbahet këtij kushti. Ai ka të drejtë që në cilëndo ditë t’i thotë asaj të qëndrojë në shtëpi, ndërkohë që ai duhet të mbulojë shpenzimet për të në përputhje me traditën.

Për sa i përket fjalës së të Dërguarit të Allahut, “kushtet më të denja për t’u respektuar janë ato nëpërmjet të cilave ia keni dalë që t’u lejohen marrëdhëniet martesore”, kjo ka të bëjë me ato kushte të cilat nuk e dëmtojnë bashkëshortin. Nëse gruaja dëshiron të dalë nga shtëpia për të punuar, natyrisht që burri i saj do të dëmtohet dhe veçanërisht kur ata kanë fëmijë. Ndoshta në çastin e bërjes së aktit (të kurorëzimit) ai është i kënaqur ta pranojë këtë kusht, mirëpo kur bëhet me fëmijë vëren se si i dëmton fëmijët duke kaluar sa në një shërbëtore te tjetra. Ai ka menduar që shërbëtorja do t’u shërbejë fëmijëve të tij njësoi sikurse shoqja, mirëpo ky mbetet thjesht një mendim, realiteti i të cilit është krejt ndryshe. Prandaj pohojmë se ai ka të drejtë ta ndalojë të shoqen e tij nga puna kurdo që të dëshirojë. Parimisht gruas i kërkohet që të qëndrojë në shtëpinë e saj, ndërsa puna jashtë shtëpisë mund të bëhet vetëm nëse një gjë e tillë nuk përbën problem për bashkëshortin.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Qëndroni në shtëpitë tuaja...” (Ahzab: 33).

Themi se nuk është detyrë për burrin që t’i caktojë asaj shërbëtore, por nëse ajo është prej atyre grave të pasura që e kanë traditë t’u caktohen shërbëtore dhe burri e ka mundësinë ekonomike për këtë, sipas mendimit të disa dijetarëve është detyrë që ai t’i sigurojë asaj shërbëtore, por gjithsesi ajo duhet të shërbejë në shtëpinë e saj. Vajzat e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishin fisnike, ishin bijat e të zgjedhurit të Allahut e megjithatë ato shërbenin në shtëpinë e bashkëshortëve të tyre dhe kujdeseshin për to në formën më të mirë. Esma, bija e Ebu Bekrit, rënkonte nga pesha e rëndë që mbante në shpinë për të ndihmuar të shoqin e saj, e megjithatë kjo nuk e ka ulur gradën e fisnikërisë së saj.

Si përfundim mund të themi se nëse burri dëmtohet, e shikon të arsyeshme apo nuk ka mundësi ekonomike, nuk e ka për detyrë t’i pajtojë gruas shërbëtore, edhe në qoftë se këtë e kërkon tradita.

08 - Pyetje: Një grua tregon se bashkëshorti e detyron të zbulojë fytyrën përpara vëllezërve të tij. Nëse nuk i bindet, ai e godet dhe e poshtëron. Cila është këshilla juaj për këtë rast? Allahu ju shpërbleftë me të mira!

- Përgjigje: Ky njeri duhet t’i frikësohet Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) për veprimin e tij. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Bindja është në të mirë.” Nëse burri e urdhëron gruan e tij që ajo të zbulojë fytyrën përpara meshkujve me të cilët asaj nuk i ndalohet martesa, si: vëllezërit, xhaxhallarët apo dajallarët e burrit, është e drejta e saj të mos e zbulojë fytyrën. Nuk ka bindje ndaj krijesave në kundërshtim ndaj Allahut. Ajo ka të drejtë të mos i bindet atij në gjëra që hapin portën e shthurjes e mund të bëhen fitne.

Për gruan është detyrë që t’i bindet burrit në ato gjëra që e ka obliguar Allahu (Subhanehu ue Te'Ala). Ajo duhet të vendosë si gjykues mes tij dhe vetes sheriatin e Allahut. Kur ai e urdhëron për diçka që Allahu e ka urdhëruar, ajo duhet t’i bindet, por nëse ai e urdhëron për diçka të cilën Allahu e ka ndaluar, ajo duhet ta këshilloj t’i frikësohet Allahut duke i ndërmendur se një gjë e tillë është e ndaluar. Nëse ai pranon, kjo është një mirësi e madhe, e nëse ai nuk e pranon, atëherë ajo nuk duhet t’i bindet. Ajo duhet të këmbëngulë në moskryerjen e të ndaluarave, pasi Allahu do ta ndihmojë. Nuk ka njeri që këmbëngul në mirësi e që Zoti të mos e forcojë edhe më shumë.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Allahu i forcon ata që besuan në fjalën e qëndrueshme (dëshminë “la ilahe il-lallah)...” (Ibrahim: 27)

Ashtu siç i përforcon në çastet më të vështira, si në çastin e vdekjes, Ai i përforcon ata edhe në rastet e tjera, që janë më të lehta.

E lusim Allahun të na forcojë në bindje ndaj Tij dhe në ato gjëra që arrihet kënaqësia e Tij, e të na lartësojë në grada të larta në xhenet! Vetëm Ai mund ta bëjë këtë.

TË DREJTAT E PËRBASHKËTA.

Në këtë kapitull do të trajtohen të drejtat dhe detyrimet e përbashkëta që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ua ka bërë obligim secilit prej bashkëshortëve. Zoti, nga drejtësia e Tij ka përcaktuar të drejta ndërmjet bashkëshortëve, ku secili prej tyre ka pjesë në to.

Më të rëndësishmet prej tyre janë dy:

- E para: E drejta e të jetuarit me sjellje të mirë (pra sipas asaj që është e arsyeshme dhe normale).

- E dyta: E drejta e shtratit dhe ndarjes.

Për sa i përket të drejtës së parë, duhet ditur se nuk ka lumturi për besimtarët dhe as qetësi në shtëpitë e tyre vetëm se atëherë kur ata jetojnë sipas asaj që konsiderohet e arsyeshme dhe normale. Allahu Fuqiplotë e ka urdhëruar këtë të drejtë për shkak të dobive dhe lumturisë që sjell kjo si tek bashkëshorti edhe tek bashkëshortja. Nga ana tjetër, ky është dhe një provim i vërtetë për të dy.

Allahu ka thënë: “Jetoni dhe silluni mirë me to.” (Nisa: 19) Ky është urdhër dhe urdhri tregon për detyrë. Dijetarët kanë thënë se jetesa me sjellje të mirë, në mënyrë të arsyeshme, është një e drejtë e detyrueshme, ai që e braktis këtë obligim merr gjynahe, ndërsa ai që vepron, shpërblehet.

Allahu i Madhëruar gjithashtu thotë: “Ose mbajini ato me sjellje të mira ose ndahuni me to me sjellje të mirë.” (Talak: 2)

Jetesa në mënyrë të arsyeshme dhe me sjellje të mirë obligon disa çështje të cilat duhet të përmbushen patjetër.

Disa prej këtyre çështjeve kanë lidhje me zemrën e njeriut, që do të thotë se këto ndodhen mes tij dhe Allahut (Subhanehu ue Te'Ala), disa të tjera kanë të bëjnë me fjalët apo shprehjet që dalin prej gojës së tij-saj, ndërsa pjesa tjetër kanë të bëjnë me sjelljet dhe veprimet e të dyve. Pra, hasim tre aspekte të ndryshme që ndihmojnë për një jetë të arsyeshme dhe me sjellje të mirë.

 Nijeti (qëllimi)

Çështja e parë dhe më e rëndësishmja është nijeti apo thënë ndryshe ajo që secili prej bashkëshortëve fsheh në zemër. As burri dhe as gruaja nuk mund të sillen mirë me njëri – tjetrin dhe nuk mund të bëjnë jetë të arsyeshme nëse nuk kanë në zemrat e tyre qëllimin e mirë. Madje për këtë tregon edhe fjala e Allahut kur thotë: “Mos i mbani ato me qëllim lëndimi, se në këtë mënyrë i bëni padrejtësi vetes.” (El-Bekare: 231) Pra, kur burri dëshiron ta kthejë gruan e ndarë, sa më shumë le të ketë qëllim të mirë për të. - Sqarim: (Bëhet fjalë për gruan e ndarë për herë të parë ose të dytë, së cilës i është afruar “ideti” (afati i pritjes), që është tri periudha menstruale. Pra, po i ndatë ato, mos i ktheni prapë vetëm sa për t’i dëmtuar pa pasur si qëllim që të vazhdoni jetesë bashkëshortore me to, por zgjidhni njërën nga dy çështjet: ose t’i ktheni prapë, pa pasur qëllim dëmtimin e tyre, ose ndajini si duhet, pra që ajo të plotësojë kohën e pritjes pa e kthyer vetëm se për ta dëmtuar, siç vepronin në kohën e injorancës me ndarjen e grave. Kur atyre u afrohej koha e mbarimit të “idetit” (pritjes), ata i kthenin jo pse kishin nevojë apo i donin, por vetëm që t’u zgjatej koha e “idetit”)

Dijetarët kanë thënë se njeriu nuk mund ta fshehë të mirën apo të keqen në zemrën e tij sepse Allahu ia zbulon atë përmes fjalëve të tij. Pra, nëse ai ka qëllim të keq në zemrën e tij, do të vijë koha që ai do ta shfaqë këtë në fjalët e këqija që do të thotë. Ai që martohet me një grua apo e rimerr atë pasi e ka ndarë, duke pasur në zemrën e tij qëllimin e mirë për ta respektuar e nderuar dhe për të jetuar një jetë të mirë e të arsyeshme, duke u sjellë mirë me të, Allahu do t’i japë sukses dhe do ta drejtojë atë në mirësi. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “...Nëse Allahu vëren mirësi në zemrat tuaja, Ai do t’iu japë ju diçka edhe më të mirë...” (Enfal: 70)

Kur Allahu shikon në zemrën e burrit apo të gruas qëllime të mira, Ai u jep sukses atyre si në sjellje ashtu edhe në vepra, në mënyrë që ato të jenë të mira. Për këtë arsye këshilla e parë që i jepet atij që dëshiron të jetojë një jetë të arsyeshme dhe të sjellshme është nijeti (qëllimi) i mirë.

Dijetarët thonë se bashkëshorti duhet ta ripërtërijë nijetin e tij çdo ditë, që Allahu t’ia rrisë atij shpërblimin, veçanërisht kur bashkëshortja është e mirë dhe e afërt; kështu ajo ka të drejta tek ai, por dhe anasjelltas. Nëse bashkëshorti apo bashkëshortja kanë në zemrën e tyre qëllimin e mirë, Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do t’ua shfaqë këtë në fjalët, veprat dhe sjelljet e mira të tyre. Allahu nuk e ndryshon gjendjen e tyre derisa ata vetë ta ndryshojnë atë. Allahu thotë: “Allahu nuk do ta ndryshojë gjendjen e një populli, derisa ata të ndryshojnë ç’kanë në vetvete.” (Err-Rrad: 11)

Kur burri apo gruaja e ndryshojnë nijetin e tyre, atëherë Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e ndryshon gjendjen e tyre, nga mirësia në të keqe dhe anasjelltas, sipas nijetit. Prandaj, çdokush që shikon se po i ndodh diçka e keqe, burri apo gruaja, le të shikojë nijetin në zemrën e tij-saj.

Pra, kusht për një jetë të mirë dhe të arsyeshme është nijeti i pastër i fshehur në brendësi të zemrave e që i çel frytet e tij përmes gjymtyrëve. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Vërtet në trupin tuaj ndodhet një copë mishi, nëse ajo është e rregullt, i tillë do jetë i gjithë trupi, e nëse ajo është e prishut, i gjithë trupi do jetë i tillë; ajo është zemra.”

Fjalët dhe shprehjet

Prej atyre gjërave që ndihmojnë për një jetë të mirë dhe të arsyeshme janë fjalët dhe shprehjet. Për të jetuar një jetë të mirë bashkëshortore është e nevojshme që bashkëshortët të jenë të kujdesshëm në fjalët e tyre, ashtu siç duhen të jenë të kujdesshëm për sa u takon qëllimeve. Ata duhen të kujdesen që fjalët e tyre të jenë në pajtim me kënaqësinë e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala).

Dijetarët duke komentuar fjalën e Allahut, “dhe çoni me to një jetesë të sjellshme...” (En-Nisa: 19) kanë thënë se fjala “e sjellshme” përfshin gjithçka që është në pajtim me sheriatin e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala), ndërsa gjithçka që është në kundërshtim me sheriatin e Tij dihet që është e keqe. Burri dhe gruaja duhet t’i frikësohen Allahut kur flasin e bisedojnë, kjo është një prej bazave të cilën e ka qartësuar sheriati. Çdo besimtar dhe besimtare duhet ta ruajë gjuhën e vet duke thënë vetëm fjalë të mira. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që beson në Allahun dhe në ditën e Gjykimit, le të flasë mirë, përndryshe le të heshtë.”

Ruajtja e gjuhës dhe përmbajtja e saj nga përgojimi i njerëzve në përgjithësi dhe i gruas në veçanti është prej shenjave të besimit. Allahu i ka porositur besimtarët që kanë qenë përpara nesh, porosi e cila vlen edhe për ne, duke u thënë: “...t’u thoni fjalë të mira njerëzve...” (El-Bekare: 83) Allahu i Lartësuar na ka urdhëruar që kur të flasim, të themi fjalë të mira, që e kënaqin Atë. Fjala e mirë i jep kënaqësi atij që e thotë si në këtë botë edhe në tjetrën, ndërsa fjala e keqe e dëmton njeriun në të dyja botët.

Një poet thotë:

“Vetëpërmbajtja është mirësi, e heshtja shpëtim.

Kur flasësh mos e tepro.

Nga heshtja kurrë s’kam përjetuar pendim,

Kurse prej fjalëve të tepërta, jam penduar gjer në përvëlim.”

Kur fjala del nga gjuha nuk kthehet më. Nëse është e pavend, e prek zemrën dhe e thyen atë. Gjithashtu ajo mund të cenojë afërsinë, dashurinë, unitetin, etj. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka porositur për ruajtjen e gjuhës në Librin e Tij dhe në fjalën e të Dërguarit të tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Dijetarët kanë thënë se pikat kyçe rreth të cilave vërtitet jetesa e mirë dhe ajo e keqe janë katër:

01 - Thirrja, mënyra me të cilën bashkëshortët thërrasin njëri-tjetrin.

02 - Kërkesat ndaj njëri-tjetrit për gjërat e nevojshme.

03 - Bisedat mes tyre.

04 - Kundërshtitë.

 Emërtimi i ndërsjellë.

Kur bashkëshortët e thërrasin njëri-tjetrin, ata duhen të përdorin fjalët e duhura. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), i thoshte asaj “Oj Aish” - Sqarim: (Ky është shkurtim i emrit në formë përkëdhelie.)

Dijetarët kanë thënë se thirrja në këtë formë dëshmon respektin, mëshirën, butësinë dhe sjelljen e mirë të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) me familjen e tij. Kur muslimani e thërret gruan e tij, le të përdorë fjalë dashamirëse që ndikojnë në rritjen e dashurisë së saj. Kur thirrja bëhet në mënyrë të ashpër e me egërsi ose me nuanca autokratë e diktati nga ana e burrit, apo me tallje dhe fyerje nga ana e gruas, të gjitha këto e dëmtojnë dashurinë dhe bëhen sebep për prishjen e marrëdhënieve.

Umeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë “Se nga gjërat më të dashura që e shtojnë dashurinë ndërmjet besimtarëve është që ata ta thërrasin njëri-tjetrin me emrat më të bukur që kanë.”

Kjo është një nga tri gjërat që shtojnë dashurinë e muslimanit për vëllanë e vet; e ç’mund të thuhet pastaj për bashkëshortët?!

Nuk ka dyshim se një gjë e tillë ndikon në dashurinë e tyre. Vërtet është gjë e gabuar që bashkëshortët të zgjedhin fjalë të këqija e t’i përdorin ato për të nënçmuar njëri-tjetrin.

Disa dijetarë janë shprehur se nëse burri e thërret gruan e tij me një emër tërheqës, ajo pa dyshim që do t’i përgjigjet atij në të njëjtën formë ose dhe më të bukur pasi gratë në përgjithësi janë të dashura, të buta dhe komunikuese.

Nëse bashkëshorti i afrohet asaj me përzemërsi, atëherë ajo i afrohet atij me përzemërsi edhe më të madhe. Nëse ai i kërkon asaj diçka për të cilën ka nevojë, le t’ia kërkojë në mënyrë të atillë që të mos e bëjë atë të ndihet si shërbëtorja e tij. Po kështu, edhe gruaja nëse kërkon diçka prej të shoqit, le t’ia kërkojë atij duke mos e lënduar. Ajo nuk duhet ta lëndojë e ta dëmtojë bashkëshortin dhe as të zgjedhë fjalë që e mërzisin apo e merakosin atë. Këto janë gjëra që e ruajnë gjuhën dhe ndihmojnë për një jetë të mirë të çiftit.

Mirësjellja në kërkesa.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur ishte në xhami i tha Aishes: “Më jep sixhadën.”

Ajo iu përgjigj: “Unë jam me hajd (menstruacione).”

Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Hajdi (menstruacioni) yt nuk është në dorën tënde.””

Le të marrim si shembull të Dërguarin e Allahut, të parin e këtij umeti. Ai i kërkoi Aishes diçka për të cilën kishte nevojë, ndërsa ajo iu arsyetua atij me një arsyetim të pranueshëm në sheriat. Aishja nuk i tha Profetit (lsal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se nuk mundem, por ia tregon atij arsyen duke i thënë: “Unë jam me hajd (menstruacione).” Ajo me këtë nënkuptonte: Çfarë më urdhëron për të vepruar?! I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Hajdi (menstruacioni) yt nuk është në dorën tënde.” Ajo që vihet re këtu është butësia dhe mënyra e sjellshme e të kërkuarit në rast nevoje.

Mundet që mes bashkëshortëve të lindin probleme si pasojë e mënyrës së gabuar të komunikimit. Kur burri kërkon shumë gjëra që i nevojiten prej gruas, duke përdorur mënyra komunikimi bezdisëse a të vrazhda, atëherë kjo bëhet shkak për prishjen e dashurisë mes tyre, pasi kështu ajo ndihet si të ishte shërbëtorja e tij. Njëra nga gjërat për të cilat kanë porositur njerëzit e urtë dhe të mençur, madje edhe vetë i Dërguari i këtij umeti, Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), është që burri t’ia shpërblejë gruas nëse kërkon diçka prej saj, qoftë edhe me një fjalë të mirë. Pra, nëse kërkon prej saj diçka e ajo i përgjigjet kërkesës tënde, atëherë ti duhet ta presësh me fjalët më të mira duke u lutur që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ta begatojë atë. Kur gruaja vëren se sjellja e saj vlerësohet dhe nuk mohohet, pra kur shikon se bashkëshorti i saj nuk është mosmirënjohës ndaj të mirës së saj, atëherë ajo kënaqet dhe ndihet mirë. E pra, falënderimi është një ndihmë e vyer për një jetë me harmoni.

 Bisedat.

As bashkëshorti dhe as bashkëshortja nuk duhet të kërkojnë të bisedojnë me njëri-tjetrin në çaste të papërshtatshme. Për këtë dijetarët kanë thënë se një nga mundimet dhe lëndimet që shkaktohen nëpërmjet fjalëve është edhe zgjedhja e çasteve të përshtatshme për të biseduar, duke përmendur këtu rastet kur bashkëshorti ose bashkëshortja janë të mërzitur apo lodhur. Ky është një nga shkaqet që sjell shqetësime dhe bie ndesh me jetesën e arsyeshme e normale për të cilën Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) na ka urdhëruar.

Përsëri dijetarët na porosisin duke thënë se kur burri bisedon me gruan e tij le të zgjedhë fjalët më të mira, e nëse i tregon asaj diçka, le të zgjedhë tregimet më të bukura e kuptimplota.

 Kundërshtitë.

Kjo pikë ka të bëjë me rastet kur bashkëshortët nuk gjejnë gjuhën e përbashkët në situata grindjesh e keqkuptimesh. Për të pasur një jetë sa më të mirë dhe normale, bashkëshortët duhet të kufizojnë sa më shumë mosmarrëveshjet apo grindjet mes tyre. Në të tilla raste, nëse fajin e ka gruaja, atëherë burri ia vë në dukje gabimin duke mos e qortuar atë ashpër, nëse ajo e pranon gabimin, ai mund ta qortojë nëse është e udhës, por edhe mund të mos e bëjë këtë – në varësi të gjendjes. Në raste grindjesh, ai asnjëherë nuk duhet të reagoj duke sulmuar pa ia sqaruar më par gabimin, pasi kjo bëhet shkak për dobësimin e lidhjes mes tyre dhe pengesë për një jetë sa më normale. Një reagim i tillë e bën bashkëshorten të ndiejë se i është bërë padrejtësi. Nëse bashkëshorti kërkon të këshillojë bashkëshorten e tij për diçka, atëherë le të përdorë butësinë për sqarimin e gabimit të saj. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e dinte fortë mirë kur Aisha ishte e kënaqur me apo e zemëruar me të. Kur ajo ishte e kënaqur me të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thoshte “për Zotin e Muhamedit”, ndërsa kur ishte e zemëruar apo i kishte mbetur hatri për diçka, thoshte “për Zotin e Ibrahimit”.

Ajo ishte grua fisnike që mundohej t’i kontrollonte hatërmbetjet e saj. Nëse një grua është durimtare dhe përpiqet të jetë gjakftohtë, Allahu do t’i japë asaj sukses që t’i kalojë mirë situatat e pakëndshme. Po kështu edhe për bashkëshortin, nëse gruaja e tij e mundon apo e lëndon me fjalë, ndërsa ai duron dhe e ruan gjuhën duke bërë që prej gojës së tij të mos dalin fjalë që ajo i urren dhe duke mos iu përgjigjur të keqes me të keqe, Allahu ka për të rregulluar të ardhmen e tij si në këtë botë ashtu edhe në botën tjetër.

Për një njeri të ditur tregohet se një ditë prej ditësh, kur hyri tek ai njëri prej nxënësve të tij, pas se djali i të diturit e respektonte të atin jashtëzakonisht shumë. Kur djali doli, dijetari i tha nxënësit: “Po çuditesh nga sjellja e tim biri?” Nxënësi u përgjigj: “Po. U çudita shumë nga respekti dhe mirësjellja e tij ndaj teje.” Pas kësaj dijetari tha: “Kam jetuar me nënën e tij për 20 vjet. Për Zotin, nuk më ka buzëqeshur kurrë ndonjë ditë. Bëra durim dhe Allahu (‘Azze ue Xhel) ma kompensoi me atë që pe.”

Mirësia e njeriut dhe përsosmëria e tij vihet në provë në gjendje zemërimi. Ai duhet ta përmbaj veten dhe të thotë vetëm fjalët e duhura. Allahu (‘Azze ue Xhel) e mëshiroftë atë burrë që nuk i drejtohet gruas së tij me fjalë që ajo i urren. Sjellja me fjalë të mira është një nga gjërat e rëndësishme që ndikon shumë në rregullimin e jetesës në familjen muslimane. Allahu (‘Azze ue Xhel) ua shton sevapet njerëzve sipas durimit të tyre, prandaj burri duhet të shmanget dhe të durojë sado që mund të shikojë te gruaja e tij gjëra të pëlqyera. Po kështu edhe gruaja duhet të gruaja duhet të shmanget dhe të durojë sado që mund të shikojë te gruaja e tij gjëra të papëlqyera. Po kështu edhe gruaja duhet të bëjë durim sado që mund të dëgjojë prej burrit të saj fjalë të ashpra apo ofenduese. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do ta bëjë këtë vepër shkak për rritjen e devotshmërisë, për shumëfishimin e të mirave dhe fshirjen e të këqijave të saj. Të mos harrojmë se Allahu e provon njeriun në aspekte të ndryshme të jetës së tij dhe një nga sprovat me të cilën Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e sprovon gruan është edhe martesa e saj me një burrë që mund ta mundojë me fjalë të papërshtatshme.

Sjellja dhe veprat.

Një tjetër çështje që ndihmon në pasjen e një jetë të qetë e të mirë është edhe bashkëpunimi i mirë i bazuar në respektimin e detyrimeve që kanë bashkëshortët kundrejt njëri-tjetrit. Familja forcohet vetëm me kryerjen e veprave të mira dhe me mirësjellje. Kështu shfaqen moralet e larta të njeriut, fisnikëria dhe vlerat e tij. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka dëshmuar se njerëzit më të mirë janë ata të cilët sillen mirë me gratë e tyre. Pra, njeriu lartësohet me punën, moralin dhe virtytet e tij të larta. Njeriut nuk i mjafton vetëm fjala e mirë nëse nuk është zbatues i saj me vepra. Kur Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) dëshiron t’ia plotësojë mirësitë robit të Tij, e zbukuron atë me moral të mirë.

Njëra nga gjërat më të rëndësishme së cilës duhet t’i kushtojë rëndësi ai që është kapur pas fesë së Allahut është kujdesi për moralin e lartë dhe edukatën islame. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “A t’ju lajmëroj se cili prej jush do të jetë më afër meje në tubimin e Ditës së Gjykimit? Ata që kanë sjelljen më të mirë, që nuk i lëndojnë të tjerët, që miqësohen me të tjerët dhe të tjerët miqësohen me ta.” Pra, cilësia e tyre është morali i mirë, të tillë njerëz nuk janë të ashpër. Gjithashtu i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është shprehur kështu kur shokët e tij e pyetën për shkakun më të madh që i fut njerëzit në xhenet: “Devotshmëria (përkushtimi) ndaj Allahut dhe morali i mirë.” Punët e mira janë të domosdoshme për një jetë bashkëshortore të lumtur. Më i miri nga bashkëshortët është ai që ka sjellje dhe edukatë më të mirë e më të plotë. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë për këtë: “Besimtari me imanin më të plotë është ai që ka moralin më të mirë.”

Sjellja e mirë dhe edukata e lartë së pari duhet të praktikohen në familje, pastaj tek të afërmit, e pastaj më gjerë. I Dërguari I Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka urdhëruar për respektimin e prindërve, pikërisht për shkak të afërsisë së tyre.

Kur njëri nga shokët e pyeti të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kush është njeriu të cilin duhet ta shoqëroj më tepër dhe të rri më tepër me të?” Ai sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i tha: “Nëna jote.” Ai pyeti prapë: “Po pastaj kush?” I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Nëna jote.” Ai pyeti prapë : “Po pastaj?” “Ai sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i tha: “Nëna jote.” Pastaj, ai sërish e pyeti: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha “Babai yt.”

Pra, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka treguar se njerëzit që kanë fatin më të madh dhe pjesën më të plotë në moralin e mirë të besimtarit janë më të afërmit. Burri me edukatë islame dhe sjellje të mirë sillet mirë me familjen e tij. Mund të ketë nga ata që përpara njerëzve duken të butë, të dhembshur e të mëshirshëm, por kur hyjnë në shtëpitë e tyre kërcëllijnë dhëmbët dhe bëhen të vrazhdë. Zoti na ruajtë! Një njeri i tillë është nga krijesat më të këqija të Allahut. Butësia e tij përpara njerëzve s’është gjë tjetër veçse dyfytyrësi sepse përpara gruas dhe fëmijëve, të cilët janë nën pushtetin e tij, sillet egërsisht. Kur burri është i sjellshëm, i butë dhe i mëshirshëm me gruan dhe fëmijët, një sjellje e tillë është provë që dëshmon për sinqeritetin e tij në sjelljet e mira.

Çdokush që dëshiron të përmirësojë moralin e tij, le të nisë së pari me sjellje të mira ndaj familjes së tij. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), i cili ka qenë prijës i këtij umeti, kur hipte në mimber lejonte atë që Allahu e kishte lejuar dhe ndalonte atë që Ai e kishte ndaluar; udhëzonte për në rrugën e Allahut, drejtonte ushtritë për lartësimin e fesë së Allahut, e megjithatë kur kthehej në shtëpi karakterizohej nga dashuria, mëshira dhe butësia me familjarët e tij.

Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka qenë njeriu më i sjellshëm ndaj familjes së tij. Kur ai hynte në shtëpi, së pari pastronte dhëmbët me misvak në mënyrë që të mos i lëshonin erë të keqe. Kjo argumenton se çdo burrë që dëshiron të kalojë një jetë të mirë me bashkëshorten e tij duhet të kujdeset edhe për paraqitjen e tij. Ibn Abasi i lyente sytë e tij me khol dhe thoshte: “Unë dua të zbukurohem për gruan time ashtu siç dëshiroj që ajo të zbukurohet për mua.” Ky pra është morali i plotë i muslimanit: kur ai del prej shtëpisë së tij sillet mirë me njerëzit, por edhe kur të kthehet në shtëpi te bashkëshortja e tij sillet mirë me çdonjërin prej familjarëve sipas asaj që i takon dhe i përshtatet secilit prej tyre.

Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), siç e përmendëm më lart, kur hynte në shtëpinë e tij, në fillim përdorte misvakun, ngaqë ai urrente kundërmimin e erës së keqe. Kur ai fliste, ishte shumë i butë, thoshte fjalë të mira dhe bënte punë të mira. Kur Aishja u pyet se cila ishte sjellja e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në shtëpinë e tij (pra i ndihmonte në punët e tyre). Ai arnonte rrobën e vet duke mos ndier prej kësaj pune poshtërim apo ulje. Këto tregojnë karakter modest larg mendjemadhësisë. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte krijesa më e ngritur dhe më e përsosur, ai ishte më fisniku dhe njeriu me gradën më të lartë tek Allahu.

Çasti i hyrjes së burrit në shtëpi duhet të jetë i thjeshtë, modest e pa trazime. Në familjen tënde, njeriu që meriton më shumë t’ia shtrish krahët e mëshirës e të jesh i butë dhe i dashur me të është gruaja jote. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur hynte në shtëpinë e tij, kujdesej që të fuste kënaqësinë në zemrat e bashkëshorteve të tij dhe largohej prej tyre vetëm pasi u kishte ngrohur atyre zemrat me mirësinë e tij. I Dërguari i Allahut i bënte bashkëshortet e tij ta ndienin se ai i donte dhe i vlerësonte. Kështu ai i puthte gratë e tij para se të dilte nga shtëpia dhe kjo jo për shkak të epshit, pasi kur thirrej ezani ai ishte i angazhuar për faljen e namazit, por për t’u shprehur atyre dashurinë dhe për t’i bërë të kuptonin se ato kishin pjesën e tyre në zemrën e tij. Ai musliman që dëshiron të jetë i suksesshëm në zbatimin e urdhrit të Allahut për sa i përket jetës bashkëshortore le të kujdeset dhe le të jetë i mirësjellshëm dhe le të kryejë vepra fisnike. Kur Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndronte në shtëpi, kujdesej për futjen e gëzimit në zemrat e bashkëshorteve dhe kur mërzitej, mërzitja e tij nuk e kalonte masën.

Gjithashtu ai dëgjoi pa u mërzitur nga Aishja hadithin e gjatë të Umu Zerrit, që e transmeton Muslimi , të cilin disa dijetarë e kanë komentuar deri edhe në një vëllim më vete, për domethëniet e epërme që ai i përfshin. Në fund të këtij hadithi, kur Aishja (radijAll-llahu anhu) përmendi çështjen e Umu Zerrit me Ebu Zerrin, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Unë jam për ty si Ebu Zerri me Umu Zerrin, si në moral, sjellje, edukatë dhe bashkëpunim.” Ndërsa Aishja (radijAll-llahu anhu) ia ktheu duke i thënë: “Ti je më i mirë për mua se Ebu Zerri me Umu Zerrin.”

Në kohë festash i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) festonte bashkë me familen e tij. Në ditën e Bajramit habeshitët (etiopasit) shkuan dhe nisën të luanin me shtiza në xhami, duke e kthyer këtë vend adhurimi në vend argëtimi dhe kur Umeri donte t’i ndalonte nga kjo, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “O Umer! Lëri, se kjo është ditë feste për ne.” Ky qëndrim dëshmon për bukurinë e kësaj feje, fe e cila i ka dhënë çdo gjëje hakun që i takon. Aishja deshi të argëtohej duke i parë se si ata luanin. Ajo qëndroi bashkë me të Dërguarin e Allahut që t’i shihte ata. Ai nuk i tha asaj “ti je e mangët, ti e humb kohën kot, përpara kemi xhenetin dhe xhehenemin”, por e la të argëtohej dhe qëndroi me të pa u zemëruar apo mërzitur, pasi ai e dinte se kjo gjë do të fuste gëzim dhe dashurinë familjen e tij dhe se një gjë e tillë do ta kënaqte Allahun (Subhanehu ue Te'Ala). Ky veprimi të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tregon sjelljen e tij të përkryer me njerëzit e familjes së tij. Kushdo që dëshiron të kalojë një jetë të mirë dhe të sigurojë xhenetin, le të ndjekë shembullin e tij.

Bashkëshortët i përgatisnin të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ushqimin (dihet se ai jetonte nën të njëjtën çati me bashkëshortet dhe të afërmit e tij) e prej tij asnjëherë nuk janë dëgjuar fjalë të pakëndshme kur i shërbehej ushqimi. Nëse ushqimi ishte i mirë, ai falënderonte Allahun dhe pastaj atë që e kishte përgatitur, e nëse nuk i pëlqente, ai nuk e shante apo qortonte atë që e kishte gatuar.

Jeta e mirë dhe e lumtur bashkëshortore ka nevojë për butësi dhe sakrificë reale, ka nevojë për nxitjen e ndjenjave që çojnë në mirësjellje, bashkëpunim dhe dashuri. Në një hadith të saktë, të transmetuar nga nëna e besimtarëve, thuhet se ajo i jepte të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kos dhe lëngje.

Në këtë hadith tregohet se kur Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kërkonte diçka për të pirë prej Aishes, ai shprehej “ti do pish para meje.” Ai e dinte se Aishja nuk pinte para tij.

Ajo ishte grua fisnike dhe e dinte se nuk i takonte asaj të dilte përpara tij: ajo i respektonte të drejtat e bashkëshortit të saj. Kur ai i jepte leje për të pirë e para, ajo refuzonte. Kur ajo refuzonte, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) betohej që ajo të pinte para tij. Pasi ajo pinte, ai e vendoste buzën në të njëjtin vend ku kishte pirë ajo. A mos vallë ai thjesht donte të pinte aty ku piu ajo? Jo, për atë Zot! Por kjo sjellje e bënte bashkëshorten e tij që të kuptonte vendin që ajo zinte tek ai, në mënyrë që ajo ta ndiente dashurinë e tij.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk i afrohej Allahut vetëm duke qëndruar në ruku dhe në sexhde, por dhe duke u sjellë mirë me bashkëshortet e tij, duke i gëzuar dhe vlerësuar ato. Kjo është feja e përsosur e Allahut që e bën njeriun të mirë, të sjellshëm e të suksesshëm në çdo aspekt të jetës.

Kjo dëshmon se përsosmërinë dhe përkryeshmërinë e sheriatit të Tij. Ai solli ligjin më të mirë të moralit dhe sjelljes që duhet të ketë çdo bashkëshort ndaj bashkëshortes së tij.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur nisej për në Kuba garonte me Aishen (radijAll-llahu anhu) duke vrapuar, por ajo ia kalonte. Më vonë ajo u shëndosh e iu shtua pesha, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ia kalonte dhe më pas thoshte “kjo është me atë të parën (pra, jemi: një me një).” E bënte këtë që asaj të mos i mbetej hatri, t’i vinte keq apo të mërzitej. Kjo sjellje tregon butësi, urtësi dhe mirësi në jetën bashkëshortore. Për Zotin, nëse shkon pas shembullit të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), kupton se vetëm aty do ta gjesh udhëzimin më të përkryer për jetën bashkëshortore. Tek ai do të gjesh formën më të bukur të jetës familjare. Ai ka qenë personi më i përsosur, më i kompletuar dhe ë i suksesshmi, përfshirë këtu edhe jetën bashkëshortore. Shtëpitë e muslimanëve mund të përmirësohen vetëm duke praktikuar butësinë dhe mirësinë. Nëse shikon tek ndonjë burrë të sillet mirë me të shoqen, do vëresh se Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e ka begatuar atë tek fëmijët dhe bashkëshortja e tij. Ky njeri ka për të kaluar një jetë të lumtur dhe të qetë. Kush i frikësohet Allahut (Subhanehu ue Te'Ala), bën një jetë të mirë bashkëshortore. Nëse të dy bashkëshortët ia kanë frikën Allahut, atëherë Ai u dhuron atyre jetesë të mirë larg mërzisë. Ai i bën që të shohin dhe dëgjojnë vetëm gjëra që i kënaqin, e të mos shohin dhe dëgjojnë gjëra që i pikëllojnë. Andaj muslimani e ka detyrë të zbatojë porositë e Allahut në Kuran dhe porositë e të Dërguarit të Tij për realizimin e kësaj detyre të rëndësishme.

Nga gjërat e rënda për një burrë është sjellja e keqe, ofendimi dhe mosbindja nga ana e gruas së tij, ndërkohë që ai sillet me dashuri, mëshirë dhe butësi me të. Por edhe më e keqe se kjo është rasti kur është gruaja ajo që sillet mirë dhe me edukatë, ndërsa bashkëshorti i kundërpërgjigjet me vrazhdësi, me fjalë e sjellje të këqija, të cilat e dëmtojnë dhe ia plagosin zemrën.

Dijetarët kanë thënë se kur njëri prej bashkëshortëve bën durim dhe sillet mirë me bashkëshortin tjetër, edhe kur i fundit sillet keq me të, shpërblimi tek Allahu për veprën e tij të mirë është edhe më i madh sesa shpërblimi i tij në kushte të zakonshme.

Kur një burrë shkoi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “O i Dërguari i Allahut! Unë i ruaj lidhjet me farefisin, ndërsa ata nuk i ruajnë me mua, u bëj mirë, ndërkohë ata më bëjnë keq, sillem me durim e butësi dhe i toleroj, por ata më injorojnë, më fyejnë dhe sillen në mënyrë vulgare.” - Sqarim: (Në kuptimin që u jap por nuk më japin, i vizitoj por nuk më vizitojnë.)

Profeti iu përgjigj: “Nëse sillesh me ta siç the, atëherë je sikur po ju jep për të ngrënë hi të nxehtë dhe Allahu do të vazhdojë të të ndihmojë e të të mbrojë nga keqbërja e tyre, përderisa vazhdon kështu.” - Sqarim: (Pra ka krahasuar gjynahun që ata i ngarkojnë vetes si pasojë e sjelljes së tyre ndaj farefisit me dhimbjen që i shkaktohet atij që ha hi të nxehtë. Ndërsa mirësjelljen që u bën nuk e gjen asgjë e keqe, por ata marrin gjynah të madh, si pasojë e lënies pas dore të së drejtës së tij dhe keqbërjes ndaj tij. Gjithashtu është thënë se kuptimi është se me mirëbërjen ndaj tyre i bën të ndiejnë poshtërim e përçmim në vetvete; si puna e atij që u jep të hanë hi të nxehtë. Po ashtu është thënë se ajo që ata hanë nga të mirat që u jep është si hiri i nxehtë që djeg zorrët.)

I bëj thirrje çdo bashkëshorti e bashkëshorteje duke u thënë se nëse silleni mirë gjatë jetës suaj bashkëshortore, ta dini se tek Allahu ju pret shpërblimi dhe përfundimi i mirë dhe mos prisni shpërblimin prej të tjerëve, por priteni atë prej Allahut (Subhanehu ue Te'Ala). Çdokush që do të pajiset me moral të lartë, le ta ketë parasysh që të mos presë asgjë nga të tjerët. Kushdo që dëshiron të përmirësojë moralin dhe sjelljen e tij, le të vendosë përpara syve të tij shpërblimin e Zotit dhe t’i zbatojë urdhrat e Tij; të gjitha të mirat le t’i bëjë vetëm për hir të Allahut, e jo të bëjë mirë ndaj të tjerëve për të pritur të mira prej tyre. Besimtari duhet ta presë shpërblimin e të mirave që bën vetëm prej Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) duke shpresuar që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) t’ia pranojë, në mënyrë që këto sjellje të bukura e të moralshme të shkruhen në librin e punëve të tij të mira dhe t’i gjejë ato përpara syve ditën kur çdo njeri do të dalë nga varri; atë ditë kur do të shfaqet hapur ajo çfarë është fshehur në zemrën e çdonjërit. Një burrë i pajisur me morale të larta është një bashkëshort fisnik dhe nëse gruaja e tij është e keqe dhe e mundon, atëherë le të bëjë durim sepse ndoshta Allahu do t’ia kompensojë me më të mirë.

Allahu ka thënë: “Dhe Ne e rregulluam gruan e tij.” (Enbija: 90) Për këtë ajet disa dijetarë kanë thënë se kur Zekerija u sprovua me mospasjen e fëmijëve, ai iu drejtua Allahut me lutje duke thënë: “O Zoti im! Eshtrat tashmë më janë dobësuar , thinjat më janë mbuluar kokën dhe asnjëherë nuk kam mbetur i dëshpëruar në lutjet e mia ndaj Teje o Zoti im. Unë ua kam frikën të afërmve të mi pas meje (kushërinjve se do ta humbin fenë), ndërsa gruaja ime është beronjë. Prandaj më dhuro nga ana Jote një pasardhës!” (Merjem: 4-5) Zekerija e luti Zotin ndërkohë që ishte njëqind e njëzet vjeç dhe nuk e humbi shpresën ndaj mëshirës së Allahut. Ai në fund të jetës së tij e luti Allahun që t’i jepte një djalë dhe Allahu nga Bujaria e Tij ia dha atë që ai kërkoi. Kur je ngushtë, Allahu të jep atë që kërkon dhe madje më shumë se aq, prandaj Allahu i Lartësuar ka thënë që Ne i dhamë fëmijë dhe ia rregulluam gruan. Disa dijetarë të tjerë, në lidhje me këtë ajet, kanë thënë se gruaja e tij e shante dhe e mundonte, ishte e ashpër dhe e keqe në sjellje me të, ndërsa ai bëri durim deri në fund të jetës. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ia kompensoi këtë mundim me një djalë dhe ia udhëzoi bashkëshorten, për të bërë me të një jetë të mirë.

Disa nga dijetarët kanë thënë se çdo burrë që mundohet prej gruas së tij në fillimet e jetës bashkëshortore, nëse bën durim dhe sillet mirë, ka për të marrë nga Allahu si kompensim lumturi të plotë në fund të jetës së tij. Disa njerëz kanë rrëfyer se një burrë ishte sprovuar me një grua që vetëm e mundonte në fillimet e jetës bashkëshortore. Zoti deshi që ai të sëmurej në fund të jetës së tij dhe ia zbuti asaj zemrën. Kështu ajo u bë shumë e dashur me të dhe i shërbente atij për çdo gjë që kishte nevojë. Fëmijët dhe të afërmit e braktisën kur ai u sëmur dhe pranë tij ndenji vetëm e shoqja. E gjithë kjo sepse Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e shpërblen robin kur ai tregohet durimtar. Nëse burri sillet mirë me bashkëshorten e tij dhe sheh se ajo sillet po aq mirë me të, le të falënderojë Allahun (Subhanehu ue Te'Ala). Nëse tek ajo gjen të kundërtën, atëherë le të bëjë durim se Allahu nuk ia humb shpërblimin atij që bën punë të mira. Edhe gruaja e mirë, nëse sillet mirë me bashkëshorten e saj, le të presë që Allahu ta shpërblejë për këtë. E nëse ajo sheh mirësi nga bashkëshorti i saj, le të falënderojë Allahun, por nëse ndodh e kundërta, atëherë le të bëjë durim se Allahu i Madhëruar ka për t’ia kompensuar asaj në fenë e saj, në këtë botë dhe në ahiret. 

E drejta e shtratit.

Një e drejtë tjetër është edhe e drejta e shtratit. Njësoj si për burrin ashtu edhe për gruan është detyrë që ta ruajnë këtë të drejtë me qëllim që ta mbrojnë njëri-tjetrin nga rënia në imoralitet. Disa dijetarë kanë thënë se një nga qëllimet e martesës është që bashkëshortët ta ruajnë veten tyre pikërisht nga imoraliteti. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Çdokush që ka mundësi t’i përballojë shpenzimet e martesës, le të martohet; sepse martesa ua mbron më shumë shikimin dhe organin gjenital.”

Mbrojtja e syrit nga shikimet e ndaluara realizohet më lehtë nga ata bashkëshortë që respektojnë të drejtat e njëri-tjetrit. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Gjatë marrëdhënieve intime që bën secili prej jush me bashkëshorten e tij ka sadaka.” I thanë: “O i dërguari i Allahut! Edhe kur ndonjëri prej nesh përmbush dëshirat e tij do të ketë shpërblim për këtë?” Ai sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem u përgjigj: “Nëse do e bënte këtë në formë të jashtëligjshme a do të kishte për këtë mëkat?”

Allahu i lartmadhëruar e vlerëson duke e shpërblyer atë burrë që e ruan të shoqen nga zinaja. Kjo është bamirësi ndaj gruas pasi e ruan atë nga harami dhe të ndaluarat dhe e bën të përqendrohet në rrugën e Allahut. Si burri ashtu edhe gruaja e kanë për detyrë që ta ndihmojnë njëri-tjetrin në këtë pikë. Pra, secili prej tyre le të zbukurohet dhe rregullohet në mënyrë që të mjaftohen me njëri-tjetrin, të mbrojnë shikimin dhe të mbrojnë njëri-tjetrin nga rënia në mëkat. Për këtë, I dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “ të vërtetën e ka thënë Selmani, vërtetë ndaj gruas tënde ke detyrime”.

Kur Selmani e pa Umu derdanë të pazbukuruar dhe të veshur keq, ai e pyeti për këtë dhe ajo i tha: “Ebu Derda nuk ka nevojë për të. “ kur erdhi Ebu Derdaja, Selmani e këshilloi dhe i tha: Vërtet ndaj vetes tënde, ndaj bashkëshortes tënde dhe ndaj familjes tënde ke detyrime. Prandaj jepi çdokujt të drejtën që i takon. “ Ebu derdaja shkoi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tregoi çfarë ndodhi. Pastaj Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Të vërtetën e ka thënë Selmani: ndaj vetes tënde ke detyrime dhe ndaj bashkëshortes tënde ke detyrime.” Kjo ndodhi kur Selmani e pa gruan e tij të veshur keq dhe kështu ajo nuk e kishte përmbushur detyrën ndaj bashkëshortit të saj. Selmani kuptoi se pas kësaj qëndron diçka, prandaj ai deshi ta zbulonte se çfarë i kishte ndodhur vëllait të tij, ndaj dhe e pyeti. Kur pa se ai kishte mangësi, e këshilloi vëllanë e tij dhe i sqaroi atij se përmbushja e detyrës ndaj bashkëshortes është detyrë për të, prandaj siç afrohesh tek Allahu me ruku e sexhde, po ashtu i afrohesh Atij me ruajtjen e vetes nga e ndaluara. Bindja ndaj Allahut realizohet me dy gjëra: me kryerjen e urdhëresave dhe me largimin ndaj ndalesave. Imoraliteti është prej rrëshqitjeve të mëdha, është një veprim i turpshëm dhe tepër i urryer. Ai prek nderin e muslimanëve dhe e prish prejardhjen e tyre. Prej këtij mëkati rrjedhin probleme shumë të rënda. Allahu i çon skamje, mundime, sëmundje dhe përfundime shumë të këqija atij që bën imoralitet.

E kush tjetër pas Allahut e ruan burrin nga ky mëkat përveçse gruaja e mirë? Po gruan, kush e ruan përveç burrit të mirë, aq më tepër në këto kohë të mbushura plot trazira? Gruaja duhet të kujdeset për të bërë shkaqet, si për shembull, të zbukurohet në mënyrë që bashkëshorti ta gjejë atë të këndshme. Kur ai e sheh gruan e tij tërheqëse, kjo e mbron atë nga ndikimi i të tjerave. Po kështu edhe burri duhet ta përgatisë veten për ta ruajtur gruan e tij. Ai nuk duhet të qëndrojë jashtë shtëpisë deri natën vonë, nuk duhet të kthehet i lodhur, i këputur dhe i dembelosur duke mos përmbushur kështu të drejtën e bashkëshortes së tij, duke mos i dhuruar asaj dashurinë që i takon dhe duke mos e ruajtur atë nga rënia në haram. Burri duhet programojë siç duhet kohën e tij. Orët që i takojnë familjes le t’i kalojë me familjen e tij, ndërsa gjatë orëve të punës le të punojë. Çdo gjëje dhe çdokujt le t’i japë hakun që i takon, prandaj dhe dijetarët vazhdimisht kanë porositur për programin e kohës.

Një nga problemet më të mëdha me të cilin është sprovuar umeti, veçanërisht në këto kohë, është qëndrimi jashtë shtëpisë deri natën vonë. Një gjë e tillë po i shkatërron shtëpitë e muslimanëve, po i humb të drejtat bashkëshortore dhe të drejtat e fëmijëve. Madje shumë nga problemet që shkaktojnë divorcin rrjedhin nga vonesa pas namazit të jacisë, pasi kështu burri ka humbur të drejtën e bashkëshortes dhe të fëmijëve të tij. Ah, sikur njerëzit të kujdeseshin veçanërisht për kohën pas jacisë dhe për sistemin e kohës në përgjithësi, pasi e gjithë kjo sjell kënaqësi në familjet e tyre, sepse Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e ka bërë natën në prehje. Allahu Fuqiplotë thotë: “Ai bën të feksë drita e agimit; Ai e ka bërë natën për pushim.” (En-Am: 96) Ky është ligji dhe rregulli që Allahu ka vendosur. Allahu ka vendosur si për burrin po ashtu edhe për gruan të drejta reciproke.

Dijetarët kanë thënë se është detyrë për bashkëshortin të kryejë marrëdhënie intime me bashkëshorten e tij, mirëpo ata s’janë të një mendimi për sa i përket numrit të marrëdhënieve në një kohë të caktuar. Disa prej tyre kanë thënë se është detyrë që ata të kontaktojnë me njëri-tjëtrin një herë në katër net. Kjo sepse Allahu i ka dhënë burrit të drejtën e martesës me katër gra, atëherë pjesa që i takon asaj nëse ai është martuar edhe me gra të tjera është një herë në katër net. Kur një grua shkoi tek Umer ibn Hatabi dhe i tha: “O prijës i besimtarëve, burri im agjëron ditën dhe falet natën.” Ai iu përgjigj: “Allahu të begatoftë përmes bashkëshortit tënd”; e lavdëroi atë me fjalë të mira. Gruaja u largua, por u kthye pas ca kohe dhe i tha: “O prijës i besimtarëve, burri im agjëron ditën dhe falet natën.” Ai e pyeti: “Kush është burri yt?” Ajo iu përgjigj: “Filani.” Më pas ai i tha: “Allahu të shpërbleftë që na lajmëron për punën e tij të mirë.” Gruaja u largua, por u kthye sërish pas ca kohësh dhe i tha: “O prijës i besimtarëve, burri im agjëron ditën dhe falet natën.”

Kjo ngjarje tregon moralin e lartë të të parëve tanë të mirë, për edukatën dhe turpin e tyre. Sa të mira janë gratë nëse ato janë të turpshme, sepse turpi i përsos ato. Për turpin e gruas dijetarët kanë thënë: “Turpi për gruan është si mbulesa për ëmbëlsirën; nëse hiqet, mbi të bien mizat.” Gruaja e turpshme është si një vlerë e fshehtë, e ruajtur si perla.

Gruaja në tregimin e mësipërm ndjeu turp të flasë hapur, madje ajo ndjeu turp që ta përmend bashkëshortin e saj për të keq e të thoshte se ai nuk sillej mirë me të (pra nuk i përmbushte detyrimet ndaj saj). Disa dijetarë kanë thënë se ajo ka qenë e turpshme, e turpi është mirësi; ose ka qenë fisnike dhe nuk donte t’ia përmendte të metat bashkëshortit përpara Umerit.

Pas asaj që ndodhi Kabi i tha Umerit: “O prijës i besimtarëve, ajo po ankohet për bashkëshortin e saj”. Nuk duhet që Umeri ka qenë i shkujdesur dhe nuk e kuptonte atë, përkundrazi ai ka qenë i zgjuar e i mençur, por ndoshta me këto fjalë donte që ta inkurajonte të bënte durim ose ndoshta donte të shmangej nga gjykimi kur gjërat nuk janë të shfaqura qartë. E kështu njerëzit të rregullohen me njëri-tjetrin; kjo është më e mira, e të mos i çojnë çështjet gjithmonë tek ankesat dhe te gjykimi mes tyre. Kjo është një nga metodat e njohura për rregullimin e çështjeve midis njerëzve.

Pas ndërhyrjes së Kabit, Umeri iu drejtua atij duke e caktuar atë si gjykatës për këtë çështje. Më pas e lajmëruan bashkëshortin e kësaj gruaje dhe së pari Kabi pyeti gruan: “Për çfarë ankohesh?” Ajo tha: “Burri im i dashur më është larguar nga shtrati për shkak se falet natën dhe agjëron ditën. Ai nuk më pëlqen në punët e grave.”

Shikojeni me vëmendje sjelljen e kësaj gruaje, ajo nuk tha se bashkëshorti im vepron kështu apo ashtu, as nuk tha që ai është mizor e të tjera si këto. E ku ka gra të tilla sot? Grave të sotme sado pak që t’u bëhet padrejtësi, e ngrenë dynjanë në këmbë duke u ankuar. Madje në raste ndarjesh prej tyre dëgjohen sharje dhe ofendime nga më të shëmtuarat përpara trupit gjykues. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i mëshiroftë gratë e para të cilat kanë pasur moral të lartë. Kur mirësia zë vend tek një grua, atëherë morali i saj është i qëndrueshëm, tek ajo gjen të mirën dhe prej saj dëgjon vetëm fjalë të arsyeshme. Kjo është një nga mirësitë e gjeneratës së parë të cilën e ka lavdëruar Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke thënë: “Gjenerata më e mirë është gjenerata ime.”

Më pas bashkëshorti i saj, duke shfaqur arsyetimin e tij, qe përgjigjur duke thënë: “Më bëjnë të largohem nga shtrati i saj ajetet e zbritura në suren En-Nahl dhe shtatë suret e gjata: pikërisht nga këto sure më hyri frika.“ Kabi i tha: “Ti ndaj saj ke detyrime, që një herë në katër net të shkosh me të. Bëje këtë dhe lëri arsyet.”

Kabi i tha atij të kryejë marrëdhënie me të një herë në katër net duke u bazuar në arsyetimin ne në qoftë se burri martohet me katër gra, çdonjërës prej tyre i takon të flejë me bashkëshortin vetëm një herë në katër net. Megjithatë disa dijetarë janë shprehur se nuk është detyrë për burrin të kontaktojë me gruan një herë në katër net, pasi kjo varet nga mundësia e burrit. Ata kanë thënë se maksimumi i periudhës kohore, është të paktën një herë në katër muaj. Nëse burri kalon katër muaj pa kryer marrëdhënie me bashkëshorten e tij, atëherë ai është mëkatar, pasi ky është afati (i pritjes) i atij që betohet se nuk do të kryejë marrëdhënie me bashkëshorten e tij.

Mendimi i parë është i fortë dhe ka bazë në sheriat. Megjithatë afati maksimal është katër muaj dhe nëse gjatë kësaj kohe bashkëshorti nuk kryen marrëdhënie me bashkëshorten e tij, atëherë lejohet që kjo e fundit të ankohet për të, sidomos në rastin kur ai betohet se nuk do të kontaktojë me të. Kuptohet se shpeshtësia e marrëdhënieve intime kushtëzohet nga fuqia e tij, prandaj ai nuk mund të detyrohet përtej mundësive.

Dijetarët kanë përmendur se nëse gruaja është jotërheqëse apo ka mangësi trupore dhe pavarësisht nga këto burri u përmbahet detyrimeve të tij seksuale ndaj gruas, kjo konsiderohet si një vepër me të cilën ai merr shumë sevape. Këto veprime janë veprime të virtytshme sepse kur bashkëshortja është e bukur, burri vetëtërhiqet në marrëdhënie nga joshja fizike.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Gjatë marrëdhënieve intime që bën secili prej jush me bashkëshorten e tij ka sadaka”. Kështu, nëse gruaja nuk është e bukur apo me mangësi trupore, burri le të kujtojë shpërblimin që merr kur shkon me të. Mund të ndodhë që një grua të mos jetë e bukur, por ajo mund të ketë cilësi të tjera të mira dhe mund të jetë e devotshme ndaj Allahut. Gjithashtu mund të ndodhë që një burrë të marrë një grua të bukur, por që mund ta tradhtojë, duke i shkelur nderin dhe ulur personalitetin. Ajo mund të jetë e bukur, por mund ta nënçmojë burrin e saj duke pretenduar se meriton një burrë më të mirë. Një gruaje jo dhe aq e bukur mundet që Allahu t’i dhurojë mprehtësi logjike, devotshmëri dhe vendosmëri në fe apo cilësi të tjera të vyera. Sa e sa grave jo të bukura Allahu u ka dhënë logjikë dhe mençuri? Në shumicën e rasteve kur dikush është i mangët në aspektin fizik, Allahu i Madhëruar ia kompenson atë me diçka tjetër si për shembull: përkushtim në fe, urtësi, etj. Allahu është i drejtë.

Burri duhet të realizojë detyrat që ka ndaj bashkëshortes së tij edhe pse mund të jetë i lodhur. Ai duhet të çojë në mendje shpërblimin e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala), duke mos anashkaluar asnjë të drejtë të saj.

Ndodh që ndonjë angazhohet vetëm në çështjet fetare, duke harruar kësisoj të drejtat e tjera që i takojnë, të cilat Allahu i Lartësuar i ka ngarkuar bashkëshortit. I tillë mund të jetë rasti i dijetarit, i cili zhytet në kërkimin e dijes duke lënë mënjanë të drejtën e bashkëshortes së tij; ose thirrësi që fton të tjerët në fenë e Allahut, duke shkelur edhe ky si i pari të drejtën e bashkëshortes. Ajo që kërkohet në raste të tilla është programimi sa më i mirë i kohës. Askush të mos dalë për të ftuar njerëzit në fe apo për udhëtim, pa plotësuar të drejtat e gruas së tij, duke e ruajtur atë nga thyerja e kurorës. Thënë shkurt, pasi të sigurohet se ikja e tij nuk është shkak për rënien e saj në imoralitet, atëherë mund të largohet.

Gjithashtu tek e drejta e shtratit është edhe e drejta që ka burri tek bashkëshortja e tij: ajo duhet t’i jepet atij e të mos ta refuzojë. Për këtë Profeti ka thënë: “Nëse burri e fton të shoqen në shtrat dhe ajo e refuzon, melaiket e mallkojnë atë derisa të agojë.” Po kështu në një hadith tjetër ka thënë: “Nëse burri e fton të shoqen në shtrat dhe ajo refuzon, Allahu do të jetë i zemëruar me të deri në agim.” Pra gruaja duhet ta përmbushë këtë të drejtë të bashkëshortit gjithashtu edhe ai duhet të bëjë të njëjtën gjë.

Nëse burri ka më shumë se një grua si veprohet? Këtë e ka sqaruar i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke përcaktuar për secilën prej grave nga një natë. Pra, bazike është nata, ndërsa dita e pason atë. Nga tradita e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) mësojmë se ai i vizitonte gratë e tij jo vetëm në ditët e radhës së tyre. Nëse ishte radha e njërës, atëherë ai pas namazit të ikindisë i vizitonte edhe gratë e tjera. Disa dijetarë kanë thënë se le të jetë kjo vizitë veçanërisht kur ajo ka fëmijë apo ka nevojë për të, kështu ai i kryen nevojat e tyre dhe kujdeset për problemet e tyre.

Kjo ndarje vlen edhe në rastin kur ai është i sëmurë, kështu që ai e kalon sëmundjen sa me njërën grua e sa me tjerat.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në sëmundje e tij të vdekjes, kur nuk po kujtonte dot se tek cila prej grave duhet të qëndronte të nesërmen, ka pyetur që t’ia kujtojnë këtë. Dhe kur sëmundja iu rëndua akoma më shumë kërkoi leje prej tyre që ta kalonte sëmundjen në shtëpinë e Aishes (radijAll-llahu anhu) dhe ato e lejuan. Kjo qëndron se qëndrimi sipas radhës është detyrë edhe në rast sëmundjeje, por kur gratë e lejojnë, burri mund të qëndrojë në shtëpinë e njërës prej tyre. Në rast se ato nuk e lejojnë apo kanë kontradikta dhe ai duhet të qëndrojë tek njëra prej tyre për shkak të shëndetit, burri ka të drejtë të hedh short se te cila grua do të qëndrojë, si në rastin e udhëtimit.

Kur bashkëshorti dëshiron të udhëtojë, ka dy mundësi: ose të dalë me të gjitha gratë e tij, duke i ndarë netët njësoj siç do të vepronte kur nuk ishte udhëtar, ose kur nuk ka mundësi të dalë me të gjitha, duhet të hedh short mes tyre. Në një hadith të saktë është përmendur se kur Profeti i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dëshironte të shkonte për udhëtim, ai hidhte short mes grave të tij. Pasi kthehej nga udhëtimi, ndarja mes tyre vazhdonte siç ishte para udhëtimit.

Pyetjet e pjesës së tretë.

09 - Pyetje: Shejh i nderuar! Allahu ju begatoftë për çfarë thatë. Cila është këshilla juaj për ata bashkëshortë që polemizojnë shpesh duke përmendur mangësitë e njëri-tjetrit përpara fëmijëve të tyre? Allahu ju shpërbleftë me të mira!

- Përgjigje: Bismilah! Falënderimi i takon Allahut (Subhanehu ue Te'Ala), Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Tij, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe mbi ata që e ndjekin atë.

Një nga gjërat që e trazojnë dashurinë është vënia në dukje e gabimeve, në mënyrë të shpeshtë. Ai që herë pas here vë në dukje gabimet e njerëzve, Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do t’ia zbulojë gabimet e tij para njerëzve.

Imam Maliku (RahimehUllah) ka thënë: “Unë njoh njerëz që kanë të meta, por që kanë heshtur ndaj mangësive të të tjerëve, ndaj dhe njerëzit kanë heshtur ndaj mangësive të tyre. Po kështu njoh njerëz pa të meta, njerëz të lartë, të përqendruar, që kanë folur për të metat e njerëzve, ndaj dhe njerëzit flasin për ta, duke shpifur e gënjyer.”

Megjithatë kjo nuk do të thotë që gjithmonë të heshtim e të mos e sqarojmë të vërtetën, pasi në këto çështje ka përjashtime, ndërsa pyetja ka të bëjë me polemikat si pasojë e të cilave zbulohen të fshehtat e bashkëshortëve, veçanërisht përpara djemve dhe vajzave të tyre. Një gjë e tillë nuk duhet të ndodhë në asnjë mënyrë, pasi ajo ndikon negativisht në dashurinë e tyre. bashkëshortët duhen të jenë të kujdesshëm e të mos polemizojnë përpara fëmijëve të tyre, pasi siç është vërtetuar edhe nga studimet në fushën e mjekësisë, një gjë e tillë ndikon shumë tek fëmijët edhe nëse ajo është thjeshtë një zënkë.

Kur fëmijët vënë re mungesë turpi tek prindërit dhe nervozizëm në fytyrat e tyre, atëherë ata çoroditen, e humbasin gjykimin dhe bien në dilema duke rënë pre e sëmundjeve dhe vesveseve të ndryshme. Kështu fëmijët i cyt shejtani për çështje të cilat kanë përfundim të keq. Një gjë e tillë është mjaft e njohur, madje nga mjekësia është vërtetuar se disa sëmundje psikike të fëmijëve shkaktohen nga problemet e prindërve. Ky është një rrezik i madh që u kanoset fëmijëve, veçanërisht vajzave, të cilat janë më të ndjeshme dhe më të dobëta, prandaj duhet të kemi frikë Zotin në mënyrën se si sillemi në prani të tyre. Bashkëshorti nuk duhet ta mundojë bashkëshorten e tij e as ti thotë fjalë therëse përpara vajzave të tyre, po kështu as bashkëshortja nuk duhet ta mundojë e ta nënçmojë të shoqin përpara djemve të tyre. Çdonjëri prej tyre duhet t’i frikësohet Allahut dhe duhet të dijë se ka për të qëndruar para Tij dhe Ai ka për ta llogaritur për çdo gjë që ka vepruar. Nëse u duhet të debatojnë për ndonjë gjë, le ta bëjnë këtë të veçuar.

I porosis të gjithë nxënësit e dijes, imamët e xhamive, dijetarët dhe myftinjtë (ata të cilët japin fetva), se nëse paraqitet përpara tyre një çift për t’i parashtruar problemet bashkëshortore, le të kujdesen që të bisedojnë me çdonjërin veç e veç, pasi përballja e tyre zbulon të fshehta jo të mira, të cilat nuk duhen të thuhen. Ndërsa kur bisedon me secilin veç e veç, gjasat janë që punët të shkojnë mbarë e të rregullohen mes tyre. Është provuar se një gjë e tillë mund të na vijë në ndihmë për rregullimin e problemeve bashkëshortore. Ka shumë nga ata të cilat futen për të zgjidhur problemet bashkëshortore mes burrit dhe gruas duke mbledhur të afërmit e çdonjërit prej tyre dhe ata të dy nuk bëjnë gjë tjetër vetëm se lëndojnë njëri-tjetrin me fjalë të rënda. Si burri edhe gruaja bëhen nevrikë, e secili kërkon të mundë tjetrin.

Forma më dobiprurëse dhe më e mirë në këtë rast është që të veçohet fajtori dhe të dëgjohet se çfarë ka për të thënë, të njihesh me problemet e tij, pasi ndoshta ai e ka zmadhuar këtë çështje. Pra, të diskutohet me të dhe të pyetet, e nëse zbulohen mangësitë e fshehtësi të tijat, atëherë mundohu të gjesh ndonjë justifikim për të. Njëlloj veprohet edhe me gruan duke kërkuar rrugëdalje për të justifikuar burrin e saj. Pra, përpiqesh t’i pajtosh duke u përmendur raste shumë më të hidhura në mënyrë që ata t’i vlerësojnë mirësitë që u ka dhënë Allahu. Ndërsa për sa i përket diskutimit të mosmarrëveshjeve në prani të fëmijëve, një gjë e tillë është padrejtësi ndaj tyre. Ata bashkëshortë të cilët grinden dhe bërtasin me njëri-tjetrin në prani të bijve dhe bijave të tyre nuk kanë mëshirë në zemra; mëshira largohet vetëm prej fatkeqit.

Për Zotin, nëse do ta dinim dëmin që shkakton një sjellje e tillë te djemtë dhe vajzat, nuk do ta bënim atë përpara syve të tyre. Secili prej bashkëshortëve le të ketë frikë Allahun e Madhërishëm dhe le ta këshillojë njëri-tjetrin në vetmi, duke qenë mirëkuptues, tolerantë brenda kufijve të caktuar nga Allahu, lehtësues dhe jo hakmarrës.

10 - Pyetje: Ka nga ata bashkëshortë të cilët largohen nga gratë e tyre më tepër se dy vjet për punë. A konsiderohet kjo padrejtësi?

- Përgjigje: Një çështje e tillë ka nevojë për një shqyrtim të detajuar. Largimi për arsye pune përfshin disa raste:

- E para: Nëse bashkëshorti apo bashkëshortja anojnë më tepër nga mendimi se largësia e tij prej saj mund të bëhet shkak për rënien në amoralitet, si të burrit po ashtu edhe të gruas, atëherë në këtë rast bashkëshortit nuk i lejohet të largohet, por atij i lihet në dorë të zgjedhë: ose të qëndrojë me të shoqen duke u mjaftuar me çfarë i ka caktuar Allahu, ose ta marrë me vete ose e fundit fare, kur nuk ka rrugëzgjidhje, ta ndajë atë me dashamirësi. Nëse udhëtimi i tij bëhet shkak për rënien në amoralitet ose ambienti në të cilën ajo jeton është i shthurur dhe e rrezikon gruan seriozisht të bjerë në amoralitet, nuk lejohet që burri të udhëtojë pa e ndarë çështjen se si do t’ia bëjë, siç u përmend më lart. E përsërisim edhe një herë: ky hap ndërmerret vetëm atëherë kur të dy bashkëshortët mendojnë se njëri apo tjetri mund të cenohet në moral.

- Rasti i dytë: Kur që të dy mendojnë se do të jenë respektues të kufijve që Allahu ka përcaktuar, se do të kenë frikë Allahun dhe se do të ruhen nga harami. Në rast se gruaja është dakord të durojë dhe është e vetëdijshme se ka mundësi të bëjë durim, atëherë bashkëshorti i saj mund të largohet për të kërkuar punë. Një grua e tillë do të shpërblehet nga Allahu për ndihmën që i jep burrit të saj. Ditët e netët kalojnë e Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ia shkruan asaj shpërblimin. Ajo e ndihmon të shoqin e saj në këtë të mirë, që më pas do t’i kthehet vetë asaj, bashkëshortit dhe fëmijëve të tyre. Le ta theksojmë se diçka e tillë bëhet vetëm nëse gruaja është e bindur se do ta ruajë veten nga mëkati dhe ndërkohë duhet të ketë edhe ambientin ku jeton në favor.

- Rasti i tretë: Kur gruaja është në dyshim, për të qenë më e sigurt ajo nuk duhet t’i japë leje të shoqit. Nëse gruaja ia lë të shoqit të vendosë dhe ai merr vendimin për të udhëtuar, atëherë kjo është e lejuar. Nëse pas largimit të tij gruaja e ruan veten, falënderimi i takon Allahut, por nëse ajo pas një farë kohe nuk e ruan dot veten, atëherë ajo mund të zgjedhë ndërmjet dy gjërave, ose do t’i dërgojë lajm burrit që të kthehet ose t’i kërkojë që ai ta ndajë. Allahu e di më mirë!

Dijetarët kanë thënë se nëse të dy bashkëshortët kanë rënë dakord që burri të udhëtojë, ata nuk kanë mëkat edhe nëse kohëzgjatja është një, dy, tre apo katër vjet. Kjo është e drejtë e gruas dhe nëse ajo anon nga mendimi se nuk bie në haram, nuk ka asnjë problem. Por nëse ajo anon më tepër nga mendimi se rrezikon të shkasë në mëkat, burrit nuk i lejohet të largohet. Allahu është më i dituri!

TË DREJTAT E FAREFISIT.

Në të drejtat e farefisit përfshihen të afërmit e të dy palëve, si të burrit ashtu edhe të gruas. Të drejtat e farefisit janë shumë të rëndësishme dhe fisnike, të cilat Allahu Fuqiplotë i ka bërë obligim mbi çdo bashkëshort e bashkëshorte. Nuk mund të ketë prehje në shtëpitë e muslimanëve dhe as nuk mund të arrihet dashuria dhe lumturia mes tyre pa realizimin e kësaj të drejte.

Në librin e Tij, Allahu i ka porositur të gjithë njerëzit që t’i plotësojnë të drejtat që kanë ndaj të afërmve të tyre. “Dhe frikësojuni Allahut, me emrin e të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella, dhe ruani lidhjet farefisnore...” (En-Nisa:1)

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) është Err-Rrahman, që ka krijuar err-rrahim-in, lidhjet farefisnore, duke e emërtuar me një emër të nxjerrë nga emri i Tij. Në gjuhën arabe, ky emër rrjedh prej emrit të Allahut, Err-Rrahman, që do të thotë i Gjithëmëshirshëm. Pra, Allahu i Lartësuar është err-Rrahman, ndërsa të afërmit janë Err-rrahim - Sqarim: (Emri err-rrahim, i cili është emri i farefisnisë, është marrë nga emri i Zotit e Err-Rrahman. Kështu, kjo lidhje është një gjurmë nga gjurmët e mëshirës së Zotit dhe ai që e këput këtë lidhje është shkëputur nga mëshira e Zotit. Pra, origjina e emrit err-rrahim rrjedh nga emri Err-Rrahman, por jo vetëm kaq; edhe për sa i përket kuptimit ka lidhje mes tyre, ngaqë sikurse emri Err-Rrahman tregon se mëshira është një atribut i Allahut, po ashtu edhe emri i lidhjeve farefisnore, err-rrahim, nënkupton që në mënyrë të natyrshme të afërmit duhet të mëshirojnë njëri-tjetrin.) Kush i mban lidhjet me të afërmit e tij duke i parë, vizituar e ndihmuar moralisht e materialisht, ky njeri ka të garantuar një lidhje të fortë me Zotin. Ndërsa ai që i ndërpret lidhjet me të afërmit e tij, Allahu i ndërpret lidhjet me të. Dhe ai të cilit Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ia ka ndërprerë lidhjet, mos pyet për gjendjen e tij; ai është në humbje të thellë dhe i ndëshkuar nga Allahu. Zoti na ruajttë prej kësaj gjëje! - Sqarim: Në një transmetim, të cilin e përcjell Abdurrahman ibn Aufi, thuhet: “Kam dëgjuar Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke thënë: “Allahu i Lartësuar ka thënë: Unë jam Allahu, Unë jam Err-Rrahman, kam krijuar err-rrahim (lidhjet farefisnore) dhe i kam vënë një emër të nxjerrë nga emri Im, andaj kush mëshiron farefisin, Unë e mëshiroj dhe kush nuk e mëshiron, Unë e ndërpres mëshirën Time ndaj tij.” Shprehja Unë jam Err-Rrahman dëshmon se Err-Rrahman është një ndër emrat e bukur të Allahut dhe mëshira është një cilësi e Tij. Togfjalëshi kam krijuar err-rrahim (lidhjet farefisnore) dhe i kam vënë një emër të nxjerrë nga emri Im, do të thotë që prejardhja e emrit err-rrahim është nga emri i Zotit err-Rrahman. Kjo nënkupton se lidhja farefisnore është një gjurmë prej gjurmëve të rahmetit (mëshirës) të të Gjithëmëshirshmit. Besimtari duhet të karakterizohet me një sjellje të tillë si mëshira, meqë kjo cilësi është e vetë Allahut të Lartësuar, dhe gjithashtu duhet të influencohet nga emrat e bukur të Allahut dhe cilësitë e Tij të Larta. Ndërsa togfjalëshi andaj kush mëshiron farefisin, Unë e mëshiroj dhe kush nuk e mëshiron Unë e ndërpres mëshirën Time ndaj tij, do të thotë se Zoti e mëshiron atë që i bën mirë farefisit duke i ruajtur lidhjet me ta. Ndërkohë, nga ana tjetër, Zoti e ndërpret mëshirën e Tij nga ai që nuk e respekton farefisin, nuk u bën mirë dhe i ndërpret lidhjet me ta.

Të drejtat e prindërve të vajzës - detyrat e bashkëshortit ndaj tyre.

Allahu ka përcaktuar të drejta, të cilat janë obligim mbi besimtarët, prandaj ata duhet t’i frikësohen Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) në plotësimin e këtyre të drejtave. Gjithashtu çdo bashkëshort i cili dëshiron që Allahu t’i japë sukses në martesën e tij dhe ta lumturojë atë në familjen e tij, e ka detyrë që të ruajë të drejtat e bashkëshortes së tij. Po kështu për çdo bashkëshorte e cila beson në Zotin dhe në Ditën e Fundit është detyrë që t’i frikësohet Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) në plotësimin e të drejtave të prindërve të bashkëshortit dhe të afërmve të tij.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush beson në Allahun dhe botën tjetër, le t’i ruajë lidhjet me të afërmit e tij.”

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ruajtjen e lidhjeve me të afërmit e ka bërë pjesë të besimit tek Ai, për arsye se burri dhe gruaja nuk mund t’i ruajnë të drejtat e të afërmve vetëm se me anë të besimit që ata kanë në Allahun (Subhanehu ue Te'Ala). Profeti i Zotit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka ruajtur të drejtat e të afërmve në formën më të plotë dhe në mënyrën më të përsosur. Ai i ka mbajtur lidhjet me të afërmit e bashkëshorteve të tij. Në librat e historisë është rrëfyer se një herë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte ulur me Aishen dhe ndërkohë dëgjoi zërin e një gruaje, e cila kërkonte leje për të hyrë. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u ngrit si i tronditur dhe ndërkohë shikon në derë një grua të vjetër. Kur e pa, filloi të thoshte: “Kjo është Haletu Bintu Khuvejlid.” Këtë e përsëriti disa herë. Ajo ishte motra e Hadixhes. Ardhja e kësaj gruaje i përkujtoi më të dashurën e tij, ish-bashkëshorten e tij; i ndërmendi atij lidhjen që ekzistonte mes tyre.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e ka obliguar bashkëshortin me këtë detyrë në mënyrë që ai të jetë fisnik dhe bamirës ndaj familjes së bashkëshortes së tij. Këtë detyrë e kryen vetëm ai që ka zemër të kulluar, ai që e ruan besën dhe marrëveshjen dhe që i realizon detyrimet, të cilat janë shkaqe që e ndihmojnë për përmbushjen e këtij obligimi.

Gjëja e parë që duhet të ketë parasysh çdo bashkëshort është e drejta që prindërit e gruas kanë ndaj tij. Kjo e drejtë e tyre nis që në çastin kur ata e kanë zgjedhur atë si bashkëshort për bijën e tyre. Ata e zgjodhën atë duke menduar se ai është fisnik dhe njeriu i duhur për ruajtjen e nderit të tyre. Ai duhet ta nderojë vajzën e tyre e jo ta poshtërojë atë. Disa thonë se vajzat ngjasojnë më tepër me baballarët e tyre, duke sjellë shembull për këtë një hadith saktë të përcjellë nga Aishja (radijAll-llahu anhu), e cila ka thënë: “Një herë erdhi Fatimja tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Për atë Zot, ecja e saj nuk ndryshonte nga ecja e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).” Fakti që ky prind ka zgjedhur këtë person si bashkëshortë për të bijën tregon se ai mendon mirë për të, gjë e cila ia bën detyrë bashkëshortit ta respektojë këtë detyrim, madje ta konsiderojë si borxh kundrejt vjehrrit.

Thuhet se disa njerëz të mirë bashkëshortet u shkaktonin mundim dhe ata nuk shkonin te prindërit e grave të tyre për t’u ankuar. Kur ky shqetësim qe rritur, njerëzit u thanë: “Pse nuk shkoni të ankoheni për këtë te baballarët e tyre?!” Ata u përgjigjën: “Ata na martuan me bijat e tyre, prandaj na vjen turp të qëndrojmë para dyerve të tyre për t’u ankuar.”

Kur njeriu është i çliruar nga pasioni dhe është fisnik, ai është i prirë të bëjë mirë. Ua kthen të mirën të tjerëve me të njëjtën formë ose edhe më të mirë. Ky është karakteri i njerëzve të zgjedhur. Nëse burri mendon se prindi i vajzës e ka zgjedhur si bashkëshort për të bijën, e mirëpret këtë zgjedhje për t’ua kthyer në formën më të mirë dhe më të bukur. Ky është një fakt që dëshmon për besimin e tij, siç përmendet në një hadith ku tregohet se ruajtja e besës dhe respektimi i marrëveshjes është argument për imanin.

Bashkëshorti gjithashtu e ka detyrë t’i frikësohet Allahut në përmbushjen e detyrimeve që ka ndaj prindërve të bashkëshortes së rij dhe kjo shprehet me anë të mbajtjes së lidhjeve me ta dhe bamirësisë ndaj tyre. Ruajtja e lidhjeve me të afërmit e gruas është obligim si mbi bashkëshortin edhe mbi fëmijët e tyre. Kurdo që ai shkon për vizitë tek ata, le të jetë besnik, bujar dhe i dashur ndaj tyre. Me anë të vizitave ai përforcon lidhjet që ekzistojnë mes tyre. Allahu kënaqet me këtë person dhe i jep mirësi atij. Po kështu me të kënaqet edhe bashkëshortja e tij, kur sheh se ai ia respekton prindërit, madje kjo ndikon pozitivisht tek ajo, që nga ana tjetër edhe ajo t’i respektojë të afërmit e burrit.

Duhet pasur parasysh se vizitat duhen bërë në përputhje me edukatën e vizitës: të bëhen në kohën e përshtatshme, të kërkohet leje para se të hyhet në shtëpinë e tyre, gjatë qëndrimit të mos teprohet me fjalë, veprime apo qëndrim me orë të zgjatura, të ruhet etika e të qenit mik etj...

Bashkëshorti duhet të bëjë vizita të cilat e ruajnë imazhin e tij dhe simpatinë për të. Ai duhet të vishet me veshjen e devotshmërisë ndaj Allahut. Kur të ulet me të afërmit, duhet t’i respektojë dhe t’i nderojë, kur t’i takojë, duhet të jetë i buzëqeshur. Ai duhet të kujdeset për ta ashtu siç kujdeset për prindërit e tij, pasi në të shumtën e rasteve prindërit e gruas vendosen në gradën e prindërve të tij për shkak të moshës së tyre ose për shkak të të drejtave të mëdha që ata kanë ndaj tij. Ata janë gjyshërit e fëmijëve të tij dhe njerëzit më të nderuar për të. Kur ai ndodhet në të njëjtin mexhlis me ta, i nderon dhe i respekton duke i vendosur në atë gradë që u takon.

Në një transmetim të saktë është përmendur se Aliu (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Unë kisha shumë sekretim Medhi. Lahesha derisa mu ça shpina, mirëpo më vinte turp ta pyesja të Dërguarin e Allahut për shkak të martesës me vajzën e tij.” (Medhi është një lëng që rrjedh nga organet intime si pasojë e mendimeve erotike) Aliu ishte i martuar me të bijën e Muhamedit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), Fatimen. Atij i vinte turp ta pyeste të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për shkak të lidhjes që ekzistonte mes tyre, ndonëse donte të pyeste për një çështje që kishte të bënte me fenë e tij, me adhurimet. Aliu ishte fisnik, i edukuar dhe i dashur, kujdesej për imazhin e tij.

Bashkëshorti duhet t’i ruajë të drejtat e të afërmve, por sot po ndodh krejt ndryshe. Shumë njerëzve kanë humbur turpin. Dhëndurëve të sotëm nuk u vjen turp dhe as nuk druhen të përmendin përpara prindërve të bashkëshorteve të tyre çështje të cilat janë turp të thuhen. Nuk ka dyshim që kjo vepër është e shëmtuar. Disa dijetarë kanë thënë se njerëzit e mençur janë pajtuar se është e shëmtuar madje dhe nënçmim për prindërit e vajzës, që dhëndri të përmendë në sy të tyre çështje që janë turp të përmenden. Të gjitha këto janë rregulla të moralit të lartë dhe edukatës së mirë, për të cilat çdokush duhet të kujdeset.

Një e drejtë tjetër e prindërve të vajzës ndaj dhëndrit të tyre është edhe përkujdesja e tij ndaj tyre. Ai duhet të interesohet për gjendjen e tyre, nëse janë nevojtarë për ndihmë apo diçka tjetër.

Dijetarët kanë thënë se ruajtja e lidhjeve nuk është e njëjtë me hiçin. Njeriu jo pa qëllim është urdhëruar të ruajë lidhjet me të afërmit, të bëjë mirë ndaj tyre dhe t’i vizitojë ata. Kjo bëhet që ai të jetë i informuar për gjendjen e tyre. Nëse ata janë nevojtarë, ai sakrifikon për t’i ndihmuar ata sipas mundësisë. Nëse kanë nevojë për mbështetje morale, siç është daua, ai duhet t’i ndihmojë që të mund t’ia dalin në çështje të caktuara. Kur u bie ndonjë e keqe, le t’u japë zemër që të bëhen të qëndrueshëm. Kur janë të sëmurë, le t’i vizitojë e nëse u ndodh ndonjë fatkeqësi, le t’u bëhet mbështetje për durim duke llogaritur shpërblimin e Allahut. Nëse ata kanë ndonjë problem në shtëpinë e tyre, atëherë le të jetë i pari që troket në portën e tyre dhe kjo është një ndër sjelljet e tij më të mira. Po kështu një sjellje tjetër e mirë e dhëndrit është rasti kur ata janë nevojtarë ose goditen me skamje. Le të jetë ai i pari që u qëndron pranë për t’i ndihmuar dhe ta dijë se Allahu është i kënaqur me të, sikundërse duhet ta dijë se nëse i ruan lidhjet me ta, Allahu i ruan lidhjet me të dhe nëse ai u jep atyre, Allahu ia kompenson atë në këtë botë dhe në tjetrën.

Burri duhet të kërkojë të arrijë gradat më të larta të moralit dhe të sakrifikojë gjithçka që mundet; të ketë qëndrime të mira të cilat rrjedhin nga pastërtia e vetvetes dhe dashuria ndaj së mirës dhe në veçanti nga dëshira e mirë për të afërmit e bashkëshortes së tij.

Gjithashtu është detyrë për dhëndrin që të falënderojë Allahun nëse prindërit e të Shoqes janë mirënjohës dhe vlerësues të së mirës që ai u ka bërë. Por nëse ata janë mosmirënjohës ndaj të mirës së tij dhe e harrojnë atë, le ta dijë se Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë në Librin e Tij: “Sigurisht që Ne nuk do t’ua humbim shpërblimin atyre që bëjnë punë të mira.” (El-Kehf: 30)

Shpërblimi më i madh është në rastin kur burri është i sprovuar me të afërmit, me të cilët ai i ruan lidhjet ndërsa ata i shkëpusin, ai u jep atyre ndërsa ata nuk i japin, ai i ngre ndërsa ata e ulin, siç përmendet në një transmetim për një burrë që u ankua te Profeti i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për sjelljen e keqe të të afërmve të tij. Ai i tha: “Nëse sillesh me ta ashtu siç the, atëherë është sikur po u jep për të ngrënë hi të nxehtë.” (Kuptimin e këtij hadithi e kemi sqaruar më lart.)

Sadakaja më e mirë është ajo që i jepet të afërmit i cili sillet si armik, duke të bërë keq dhe duke të dëmtuar, ndërsa ti i jep veç të mirën dhe të dobishmen. S’ka dyshim se kjo bamirësi ka shpërblim të madh dhe peshë tek Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) pasi kjo lidhje me të afërmit dhe bamirësia ndaj tyre në këtë rast është vetëm për hir të Allahut. Prandaj ta dish se ti së pari pret shpërblimin e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) dhe së dyti kjo është detyrë për ty. Zoti të ka bërë thirrje për kryerjen e kësaj detyre edhe nëse ata nuk i respektojnë të drejtat e tua, respektoji plotësisht të drejtat e tyre.) I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ruaje dhe çoje në vend amanetin e atij që ta ka besuar.”

Disa dijetarë kanë treguar se vjehrri i një nxënësi shkonte tek hoxha i tij (nxënësit) për ta fyer dhe lënduar. Ai tregonte përpara hoxhës gjëra të shpikura dhe jo të vërteta për dhëndrin e tij, ndërkohë që ai vetë nuk dinte asgjë. Ky njeri pa burrëri thurte gënjeshtra dhe shpifje për dhëndrin e tij përpara hoxhës me qëllim që ai ta këshillonte atë pasi sipas tij ai nuk ishte njeri i hajrit dhe se kishte këto e këto të meta. Kur nxënësi shkoi për mësim, hoxha e pyeti: “Si të shkojnë punët me prindërit e gruas?” Nxënësi iu përgjigj duke i thënë se ata ishin të afërt dhe njerëz shumë të mirë. I tha se ai mundohej të ishte i dashur, i mirë dhe i sjellshëm ndaj tyre. Një ditë hoxha kërkoi prej nxënësit të tij që ai të betohej në Allah. Ai tha: “Për Allahun, nuk të kam gënjyer për çka të thashë. Nuk ka ndërmjet meje dhe tyre veçse mirësi dhe dashuri. Unë sillem me ta kështu e ashtu (duke përmendur disa veprime të tij ndaj tyre).” Hoxhës i bënë shumë përshtypje këto fjalë dhe ajo që i pat treguar vjehrri i tij për të, prandaj i tha djaloshit: “Djalosh, të bëj me dije se babai i gruas tënde ka thënë këtë e këtë për ty, prandaj frikësoju Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) nëse nuk thua të vërtetën. Në të kundërtën, nëse thua të vërtetën, atëherë bëj durim me sjelljen e tij.” Nxënësi qau dhe u betua se gjithçka që thoshte ishte e vërtetë. Kur nxënësi u betua në Allah, hoxha priti që babai i bashkëshortes së tij të vinte sërish. Kur ai erdhi, i tha: “Ti ke pretenduar kështu e kështu për dhëndrin tënd?” Ai iu përgjigj: “Po, për Zotin, kështu ka qenë.” Kur babai i saj u betua në Allahun, hoxha u lut duke thënë: “E lus Allahun që të mos ngrysesh shëndoshë nëse je gënjeshtar!” Thuhet se pa perënduar dielli ai mbeti i paralizuar. Allahu na ruajttë!

Padrejtësia është errësirë, prandaj nëse vëren se prindërit e bashkëshortes të mundojnë apo të poshtërojnë, atëherë dije se duke u sjellë mirë me ta, ti plotëson detyrën ndaj Zotit dhe pret shpërblimin e Tij. Ti duhet t’i druhesh Allahut dhe të ruash lidhjet me të afërmit e tu, këto janë të drejta të cilat Allahu i ka urdhëruar.

 Të drejtat e prindërve të djalit - detyrat e nuses.

Edhe bashkëshortja e ka obligim të ruajë të drejtat e prindërve të bashkëshortit të saj. Ashtu siç është detyrë për burrin të ruajë të drejtat e prindërve të bashkëshortes po kështu edhe gruaja e ka për detyrë të ruajë të drejtat e prindërve të bashkëshortit. Një grua e mirë duhet ta kuptojë se dashuria, mëshira dhe lidhja midis prindërve dhe djalit të tyre është e paimagjinueshme dhe e papërfytyrueshme, prandaj ajo duhet ta vlerësoj këtë dashuri dhe mëshirë që Allahu ka vendosur në zemrat e prindërve të tij. Një grua e mirë nuk duhet të veprojë gjëra të cilat ndikojnë në shkëputjen e lidhjeve mes prindërve dhe birit të tyre. Ajo duhet ta dijë se nëse dëshiron që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ta begatojë, atëherë le ta ndihmojë burrin në mirësi ndaj prindërve të tij. Kur ajo sheh se prindërit e tij kanë nevojë që i biri t’u qëndrojë pranë, atëherë ajo duhet të qëndrojë afër tyre dhe të sillet ndaj tyre me dashuri e nderim duke mos ua prishur qejfin.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i ka bërë prindërit e tij mahrem për të, me qëllim që të arrihet dashuria, mirësia dhe ruajtja e lidhjeve mes tyre. Ajo duhet të kujdeset për ta njësoj sikur të ishin prindërit e saj, t’i vijë keq për ta, të interesohet për hallet e tyre dhe të bëjë mirë ndaj tyre. - Sqarim: (Burri quhet mahrem për gruan me të cilën e ka të ndaluar martesën përgjithmonë)

Me të vërtetë problemet më të shumta lindin mes nuses dhe nënës së djalit dhe shkaku i tyre është i qartë. Dashuria më e madhe që mund të ketë një njeri për një tjetër është dashuria e nënës për të birin dhe kurrsesi ajo s’mund të qortohet për këtë. Të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur i rrodhën lot nga vdekja e Ibrahimit, djalit të tij, i thanë: “Ç’janë këto (lot), o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: “Kjo është mëshirë të cilën Allahu e ka vendosur në zemrat e robërve të Tij.” Allahu Fuqiplotë ka vendosur dashuri në zemrën e nënës për të birin e saj. Zemra e saj është e zbrazët nga çdo pikëllim tjetër dhe është e mbushur vetëm me pikëllimin për të birin e saj, prandaj bashkëshortja e djalit duhet ta vlerësojë këtë. Nëse gruaja niset prej xhelozisë apo prej vesveseve që i shkakton shejtani dhe e ndan djalin nga nëna apo babai i tij, atëherë mbi të bie zemërimi i Allahut (Subhanehu ue Te'Ala). Allahu na ruajttë! Zoti e di se sa zemra nënash janë plagosur për shkak të mundimeve dhe lëndimeve që u ka shkaktuar nusja e djalit. Gruaja besimtare duhet t’i druhet zemërimit të Zotit. Nëse ajo e shtyn bashkëshortin e saj në mizori dhe shkëputje nga të afërmit, le ta dijë se do të vijë një ditë kur Allahu do ta shpallë ndëshkimin për dy. Nuk ka mirësi tek ata që sillen keq me prindërit, madje kjo është nga mëkatet e mëdha për të cilin njeriu e merr shpejt ndëshkimin nga Allahu (Subhanehu ue Te'Ala).

Dijetarët kanë thënë se ajo grua që e shtyn të shoqin e saj për t’u sjellë keq me prindërit ka bërë dy mëkate: mëkati i parë është se ajo është bashkëpunëtore me bashkëshortin e saj në sjellje të keqe ndaj prindërve, ndërsa mëkati i dytë është shkëputja e lidhjeve me të afërmit.

Në një transmetim tjetër thuhet: “Nuk ka gjynah më të meritueshëm për t’ia përshpejtuar Allahu vepruesit të tij dënimin në dynja, krahas që ia rezervon për në ahiret, sesa padrejtësia dhe cenim i i lidhjeve farefisnore.” - Sqarim: (Hadithi tregon se dënimi në këtë botë për shkak të mosrespektimit të lidhjeve farefisnore nuk e mënjanon dënimin në botën tjetër. Siç kemi përmendur, lidhja farefisnore është një gjurmë nga gjurmët e mëshirës së Allahut dhe ai që nuk i ruan lidhjet me fisin, ndërpritet nga mëshira e Allahut dhe si pasojë i përshpejtohet dënimi në këtë botë, krahas atij që e pret në tjetrën. Duke u bazuar në këtë hadith është thënë se puna e mirë që merr shpërblim të shpejtë është mirëbërja ndaj farefisit dhe ruajtja e lidhjes me ta. Kurse puna më e keqe që merr dënim shumë të shpejtë është pikërisht cenimi i lidhjes farefisnore. Te lidhjet farefisnore në mënyrë parësore përfshihen prindërit.)

Pra, shkëputja e lidhjeve me të afërmit ka ndëshkim të shpejtë dhe për këtë Allahu ka thënë: “A pritet prej jush që nëse merrni sundimin (ose zmbrapseni prej fesë islame) të bëni ngatërresa në tokë dhe të ndërpritni lidhjet farefisnore? Të tillët janë ata që Allahu i ka mallkuar, i ka bërë të shurdhët dhe ua ka verbëruar shikimin.” (Muhamed: 22-23)

Disa dijetarë kanë thënë se ai që i ndërpret lidhjet me të afërmit e tij, Allahu ia vulos zemrën dhe sado që ai të dëgjojë këshilla e porosi nga Kurani, nuk ndikohet dhe as nuk merr mësim prej tyre. Allahu na ruajttë! Por edhe nëse ky njeri ndikohet prej këshillës, kjo vazhdon deri në një far kohe e jo më tepër. Disa dijetarë kanë thënë se nëse dikush u ankohej për ashpërsi të zemrës, ata e pyesnin atë për lidhjet e tij me të afërmit.

Ajo grua që e ndihmon bashkëshortin e saj për shkëputjet e lidhjeve me të afërmit dhe për t’u sjellë keq me ta është prej atyre që i ka shkëputur lidhjet me farefisin. Ajo nuk i druhet Allahut në sjelljet e saj me bashkëshortin dhe me të afërmit. Detyra e gruas është të sakrifikojë me durim aq sa mundet dhe gjithashtu të llogarisë shpërblimin e saj tek Allahu. Por nëse një grua vë re se prindërit e bashkëshortit të saj e shtyjnë atë në të këqija, atëherë ajo duhet ta kalojë çështjen e saj te dijetarët, për të mësuar prej tyre se çfarë është detyrë për të dhe çfarë jo. Jo rrallë ndodhë që prindërit e djalit apo vajzës të ndërhyjnë në çështjet familjare të të rinjve duke nxitur tek ata ndjesi të këqija. Në raste të tilla është detyrë si për djalin ashtu edhe për vajzën t’i vlerësojnë ashtu siç duhet dëmet dhe dobitë. Pra, nëse e keqja e ndërhyrjes së prindërve të gruas është më e madhe se e keqja e largimit të saj prej tyre, atëherë bashkëshorti e largon atë nga prindërit. Megjithatë ai duhet ta lejojë atë t’i vizitojë rrallë, në mënyrë që të mbahen lidhjet dhe të ruhen të drejtat e bamirësisë ndaj prindërve. Një ndarje e tillë e kufizuar e siguron gruan e tij nga të këqijat dhe mundimet që i shkaktohen prej prindërve të saj. Njësoj veprohet edhe në rastin kur prindërit e djalit ndërhyjnë në çështjet personale të nuses.

Kur prindërit e bashkëshortit ndërhyjnë në çështjet e nuses së tij dhe çështjet e shtëpisë duke bërë ngatërresa, sherre, dëme e mundime, atëherë gruaja lihet të zgjedhë mes dy çështjeve: të durojë dhe të llogarisë shpërblimin e këtij durimi tek Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) dhe kjo është më e mira, më e përsosura dhe më e plota, ose të shikojë dëmet. Nëse dëmi i ndërhyrjes së tyre është më i madh, ajo kërkon prej burrit që ta largojë nga prindërit e tij.

Burrat e kanë detyrë ti druhen Allahut (subhahenu ue teala) në çështjet e bashkëshorteve të tyre kur vërejnë se ndërhyrja e dy prindërve në çështjet e shtëpisë shkakton dëme për gruan, në atë shkallë që ajo nuk mund t’i përballojë mundimet që ata të dy i shkaktojnë. Atëherë burri e ka detyrë ti ruhet dënimit të Allahut të Madhëruar duke mos i bërë padrejtësi gruas së tij, pra ta largojë nga prindërit e tij. Nëse e largon gruan pikërisht për këtë shkak, nuk konsiderohet se është sjellë keq me prindërit, edhe sikur të jetojë larg prindërve pasi Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) nuk urdhëron për padrejtësinë. Pra, nuk i thuhet burrit qëndro këtu për të kënaqur prindërit e tu, ndërkohë që të dy prindërit e mundojnë bashkëshorten e tij, duke e poshtëruar e duke u sjellë padrejtësisht me të. E njëjta gjë vlen edhe në të kundërt.

Me pak fjalë, çdo çift duhet t’i druhet Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) në sjelljet dhe të drejtat që kanë përkundrejt njëri-tjetrit, pra çështjet të shikohen duke u bazuar në sheriat, në mënyrë që të shmangen dëmet dhe të arrihet baraspesha. Kur gruaja shikon se të këqijat janë të mëdha, por ajo zgjedh durimin, kjo është më e mira dhe ka shpërblim të madh. Allahu thotë: “E ti pra përgëzoi robërit e Mi, të cilët i dëgjojnë fjalët dhe ndjekin më të mirën prej tyre...” [Ez-Zumer: 17-18] Në Kuran është përmendur “e mira” dhe “më e mira”. E mira në Kuran është që gruaja dhe burri ta kthejnë të keqen me të keqe, por më e mira është që ta kthejnë të keqen me të mirë, pikërisht kjo është ajo për të cilën ka thënë Allahu (Subhanehu ue Te'Ala): “Ky virtyt u dhurohet vetëm atyre që durojnë dhe vetëm atyre që kanë një fat të madh. [Fussilet: 35]

Kjo është për sa i përket dy prindërve të bashkëshortes dhe bashkëshortit, kurse për sa u përket të afërmve të tjerë, siç janë vëllezërit e motrat e kështu me rradhë, është detyrë për të dy bashkëshortët që t’i frikësohen Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) në lidhje me përmbushjen e detyrimeve edhe ndaj tyre. Vëllai ndoshta vendoset në gradën e babait. Disa dijetarë thonë se ky është mendim i hanefive dhe i disa dijetarëve të tjerë. Vëllai i madh, kur vdes babai, vendoset në gradën e babait, për sa u përket dashurisë dhe respektit ndaj tij. I këtij mendimi janë një grup i madh dijetarësh.

Për sa i përket dajës dhe xhaxhait, disa dijetarë kanë thënë se xhaxhallarët vendosen në gradën e baballarëve, ndërsa dajallarët vendosen në gradën e nënave, prandaj i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Tezja është në gradën e nënës.” Nëse bashkëshortja ka ndonjë vëlla të madh, që mund ta ketë martuar atë dhe është kujdesur për të, atij i takon dashuria, nderimi dhe respekti, siç e përmendëm më lart. Çështja e të afërmeve nuk është e kufizuar vetëm tek prindërit e bashkëshortes, por në të përfshihen edhe vëllezërit dhe të afërmit e saj, sikur të jetë xhaxhai i saj.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Vërtet xhaxhai është si në vendin e Babait.” Pra, Profeti e ka vendosur xhaxhanë e burrit në gradën e babait dhe e ka vendosur tezen në gradën e nënës. Po ashtu ai ka thënë: “Tezja është në gradën e nënës.” Të gjitha këto argumente tregojnë se të afërmit kanë të drejta dhe këto të drejta nuk kufizohen vetëm te prindërit. Kur burri shikon dashurin e gruas së tij për vëllanë e madh të saj dhe respektin që ajo i bën atij, le ta justifikojë atë, veçanërisht kur ajo është rritur prej tij. Ai ka plotësuar nevojat e saj, prandaj është detyrë që ta respektojë atë, ta nderon vëllanë e saj dhe t’i përmbushë të drejtat që i takojnë siç e përmendëm te të drejtat e të dy prindërve të saj. E lusim Allahu që të na mbrojë nga rrëshqitjet dhe të na ruajë nga të këqijat!

Të drejtat e farefisit më tepër se çdo gjë tjetër kanë nevojë për zbatim dhe ajo që na bëri t’i cekim këto të drejta është nevoja e madhe që shfaqet për to në këtë kohë. Kohë më parë, njerëzit i ruanin të drejtat e të afërmve të bashkëshortit dhe bashkëshortes sepse natyra e tyre ka qenë e pastër, e papërzier; i edukonin djemtë dhe vajzat e tyre që t’i ruanin të drejtat e të afërmve. Mirëpo tani, në kohët e fundit, edukimi është zbehur dukshëm dhe këto të drejta thuajse kanë perënduar, ndaj nevoja për tërheqjen e vëmendjes së njerëzve është më e madhe, sikurse po aq e madhe mbetet nevoja që të bëhet më shumë për informimin e njerëzve për këto të drejta.

Hoxhallarët duhet të bëjnë më shumë në këtë drejtim gjatë ligjëratave; nxënësit e dijes gjithashtu duhet t’i japin më shumë rëndësi kësaj pike, pasi disa njerëz kanë arritur deri në atë shkallë sa e kanë detyruar prindin e gruas së tyre, burrë i vjetër gati në prag të vdekjes, që të ulet përpara gjykatësit për t’u gjykuar. Disa gjykatës kanë thënë se gjyqet më të vështira, që u shkaktojnë dhembje, janë pikërisht ato gjyqe kur gjykojnë mes njerëzve dhe shohin një burrë të vjetër në fund të jetës së tij, burrë me autoritet dhe nder, tek ulet me të një i ri, që sapo i kanë dalë dhëmbët, mendjelehtë e injorant, duke i sharë të bijën para syve të tij, duke e nënçmuar pa pikën e mëshirës, duke nëpërkëmbur kësisoj marrëveshjen që ka pasur me të, e si përfundim duke shpërfillur edhe farefisin.

Kjo problematikë më plagos drejt e në zemër, saqë nganjëherë çorientohem e nuk mund të gjykoj mes tyre nga ajo që shoh e dëgjoj. Vallë, a i harroi porositë e Zotit ky njeri, të cilit nuk i bënë përshtypje pleqëria e këtij burri?! Ndoshta ky plakë i shkretë mund të jetë edhe i sëmurë, vallë as kjo s’i bën përshtypje?! Vazhdon të turfullojë duke derdhur vetëm vrer nga goja, edhe jo ndaj dokujtdo, por ndaj vjehrrit të tij. Me të drejtë këto reagime plagosin zemrat dhe çdo besimtar i mirë u ruhet atyre, prandaj është detyrë që këto gjëra të kihen parasysh. Këto sjellje të ulëta mund t’i shëmangim vetëm se me dy gjëra të rëndësishme.

- E para: Edukimi i mirë i djemve dhe i vajzave tona. Kur këta djem e vajza bëhen për t’u martuar, duhet të mësohen e të edukohen me moral të lartë, me sjellje fisnike; të ndërgjegjësohen për realizimin e të drejtave dhe detyrimeve, për ruajtjen e lidhjeve farefisnore dhe respektimin e marrëveshjeve në atë formë që kur djali martohet, të mendoj se e ka amanet që të sillet mirë, të respektoj të drejtat e prindërve të bashkëshortes dhe të afërmve të saj. Po kështu vajzën e mëson nëna e saj, e këshillon dhe e porosit me porosi të drejta, që e çojnë atë drejt sjelljes së mirë dhe moralit të lartë.

- E dyta: Këshillimi i njëri-tjetrit për të vërtetën. Problemet bashkëshortore mes njerëzve janë bërë të shumta, ndërsa ata që këshillojnë janë të pakët; të pakët janë edhe ata që i përkujtojnë të tjerët, madje ndodh e kundërta, kur ulet shoku me shokun, i afërmi me të afërmin dhe e dëgjon me vëmendje bashkëshortin duke sharë familjen e gruas së tij, ky as që i thotë “ki frik Allahun”; siç nuk thotë, të paktën një herë, që të përmend të mirat e tyre, ndërkohë që Allahu ka thënë: “...mos harroni që të bëheni bamirës midis jush...” (El-Bekare: 237). Mos harroni o vëllezër se është detyrë për ne që të këshillohemi, është detyrë që të zbatojmë atë që ka urdhëruar Allahu për ta zbatuar; t’i frikësohemi Allahut për detyrimet ndaj të afërmve. Allahu thotë: “Dhe frikësojuni Allahut me emrin e të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella, dhe ruani lidhjet farefisnore...” (Nisa: 1).

Në kohën e injorancës së madhe dhe fanatizmit të verbër kur arabi acarohej me një tjetër, për të normalizuar marrëdhëniet dhe për të qetësuar gjendjen, këshillonte në këtë mënyrë: “Të kujtoj Allahun dhe lidhjen farefisnore”. Gjendja qetësohej dhe njeriut i zbriste inati, e nëse kishte ndërmend të bënte diçka, tërhiqej. Po kështu, kur donin që dikush të sillej siç i thoshin: “Të kujtoj Allahun dhe lidhjet farefisnore”. Kështu që ai ndërgjegjësohej, sepse e ndiente se çështja e lidhjes farefisnore ishte çështje e madhe. Për këtë arsye i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) siç tregohet në një hadith të saktë, ka thënë: “Ju do të çlironi një tokë në të cilën festat quhen me emrin kirrat, prandaj ju porosis që të silleni mirë me banorët e këtij vendi sepse ata kanë lidhje afërsie me ne”. Toka në fjalë është Egjipti. Nëna e Ismailit, Haxherja, ka qenë nga Egjipti, po kështu edhe nëna e Ibrahimit - Sqarim: (Djalin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), Maria, ka qenë po prej Egjipti. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i konsideroi ata të afërt për umetin, me gjithë largësinë e madhe që ndodhet mes tyre. Atëherë çfarë mund të themi për ata që i ke të afërt? Prandaj duhet të këshillohet për ruajtjen e këtyre të drejtave dhe gjallërimin e tyre në vetëdijet tona. Kur shikojmë se ndokush ofendon të afërmit e bashkëshortes, ne duhet ta këshillojmë dhe t’i përkujtojmë Allahun, ta porosisim t’i druhet Atij. Kur dëgjojmë për ndonjë problem që ndodh ndërmjet të afërmve, mundet që çështja të ketë arritur deri në ndarje; këtu është rasti për të ndërhyrë të mençurit, të urtët dhe ata që i druhen Allahut, që punët të rregullohen me lejen e Zotit do të rregullohen. E lusim Allahun e Lartësuar që t’i rregullojë punët tona e të na japë përfundim të mirë!.

Pyetjet e pjesës së katërt.

11 - Pyetje: Shëjh i nderuar! Cili është gjykimi kur prindërit i kërkojnë djalit të tyre që ta ndajë bashkëshorten e tij?

- Përgjigje: Nëse bashkëshortja e djalit është me probleme në fe ose në moral (pra ka arsye konkrete) apo diçka që e bën të detyrueshme ndarjen e saj, atëherë është detyrë për djalin që t’u bindet prindërve. Kjo çështje është bazuar në devotshmërinë ndaj Allahut. Nëse gjendja është e tillë, atëherë ai duhet t’u bindet prindërve të tij, ndërsa Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka për t’ia zëvendësuar atë me një tjetër më të mirë se ajo.

Në historinë e Ibrahimit, siç përcillet në një hadith të saktë, kur ai shkoi tek e shoqja e djalit të tij, Ismailit, e pyeti atë për gjendjen e tyre, ajo i foli keq e i la porosi që kur të kthehej Ismaili, t’i jepte selam dhe t’i thoshte atij të ndërronte pragun e derës. Kur Ismaili u kthye, ajo e lajmërtoi për çfarë kishte ndoshur. Ai e pyeti për cilësitë e njeriut “të panjohur” dhe ajo ia tregoi cilësitë. Më pas ai i tregoi se “i panjohuri” ishte babai i tij dhe se ai kishte kërkuar që ai të ndahej prej saj. Kështu ai e ndau. Ibrahimi (alejhi selam) shkoi gjithashtu edhe te gruaja e dytë e Ismailit, e cila nuk e njohu. Ai e pyeti për gjendjen e tyre e ajo falënderoi Allahun dhe lavdëroi bashkëshortin e saj. Kjo është gjendja e atij që i druhet Allahut dhe që bën durim. Pra, ajo e lavdëroi bashkëshortin e saj; nuk ka dyshim se ai e meritonte lavdërimin. Ai ka qenë i Dërguar. Allahu e ka lavdëruar atë. Më pas, Ibrahimi i tha asaj që t’i përcillte Ismailit selamin e tij dhe t’i thoshte që ta mbante pragun e derës. Kur Ismaili u kthye, ajo i tregoi për çfarë kishte ndodhur. Ai i tregoi se ai kishte qenë babai i tij, ndërsa pragu i derës ishte ajo, e ai kishte porositur ta mbante atë.

Pra, edhe babai edhe nëna kanë të drejtë ta urdhërojnë për një gjë të tillë. Njeriu mund të dyshojë tek këshilla e dikujt tjetër, por jo tek këshilla e prindërve, pasi dhembshuria e tyre bën që ata të shpresojnë për fëmijën e tyre më të mirën. Kurrsesi fëmija nuk mund të akuzojë prindërit se ata kanë qëllim të keq ndaj tij. Kur babai apo nëna mendojnë se ai duhet ta ndajë atë grua, duke qenë se ajo nuk është e mirë dhe nuk është e qëndrueshme, atëherë ai duhet t’i bindet atyre dhe ta ndajë atë, pasi Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka për t’i dhënë atij një tjetër më të mirë për shkak të mirësisë së tij ndaj prindërve.

Mirëpo kur gruaja është e mirë dhe e devotshme dhe prindërit e urdhërojnë që ai ta ndajë atë, atëherë ai duhet të vazhdojë të bëjë mirë ndaj prindërve dhe nuk duhet ta ndajë gruan. Burri duke mos e ndarë gruan e mirë e të devotshme jo vetëm mbron familjen e tij, por mbron edhe prindërit nga zemërimi i Allahut sepse nëse në këtë rast familja shkatërrohet, atëherë mëkati bie edhe mbi prindërit. Ai duhet të tregohet i mirë ndaj tyre, t’u përkujtojë Zotin, frikën ndaj Tij, derisa ata të jenë të kënaqur me qëndrimin e saj tek ai. Përderisa bashkëshortja e tij është e mirë dhe e devotshme, ai nuk ka arsye ta ndajë. Një grua e tillë meriton të nderohet e jo të ndahet, ajo duhet të respektohet e jo të shpërfillet. Allahu e di më mirë.

Tregohet se një burrë shkoi të takonte Ahmedin dhe i tha: “Babai im kërkon që unë ta ndaj gruan.” Imami e pyeti për gruan nga fjalët e tij kuptoi se ajo ishte grua e mirë dhe i tha: “Mbaje gruan!” Burri më pas i tha: “A nuk e urdhëroi Umeri Abdullahun (radijAll-llahu anhu dy) që ta ndajë gruan e tij dhe ai e ndau?” Imam Ahmedi iu përgjigj: “Nëse babai yt është si Umeri, atëherë ndaje atë!” Pra, nëse babai yt është i devotshëm dhe i druhet Allahut si Umeri el-Faruku, që urdhëron për ndarje si pasojë e diçkaje që e bën të detyrueshme ndarjen, atëherë ndaje.

Të ndahen gratë dhe të shkatërrohen shtëpitë e muslimanëve me mendjelehtësi, padrejtësi, nga tekat e pa u menduar, pa dyshim një gjë e tillë, nuk e kënaq Allahun e Lartësuar. Allahu e di më mirë.

12 - Pyetje: Shëjh i nderuar! A është i mjaftueshëm për mbajtjen e lidhjeve me të afërmit përdorimi i mjeteve bashkëkohore të komunikimit, siç është telefoni?

- Përgjigje: Sikur mbajtja e lidhjeve me të afërmit me anë të telefonit të ishte e mjaftueshme, besimtari nuk do të ishte i kënaqur me këtë dhe as që do të kënaqej që t’i ndalonte vetes së tij mirësinë dhe pluhurosjen së këmbëve të tij në bindje ndaj Allahut. Sikur mbajtja e lidhjeve me të afërmit të ishte e mjaftueshme me telefon, me dërgimin e letrave apo thjesht me të një selami, muslimani nuk do të mjaftohej ma kaq derisa të kërkonte më të mirën dhe më të plotën. Sahabët shkonin tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe e pyesin atë për gjëra që i afronin më shumë me xhenetin, qoftë edhe nga ato punë që janë të vështira, edhe pse u duhej të sakrifikonin vetët e tyre për arritjen e saj.

Ndërsa ne, përkundrazi, kërkojmë vetëm aq sa ç’është detyrë dhe mjaftohemi me pak. Një gjë e tillë nuk duhet të ndodhë, veçanërisht me nxënësit e dijes. Prandaj ju porosis ju, dhe veçanërisht nxënësit e dijes, për mbajtjen e lidhjeve me të afërmit e tyre apo të bashkëshorteve të tyre. Kur gruaja është e mirë dhe ti jeton me këtë mirësi, veçanërisht nëse ajo ka motra të martuara me njerëz që nuk janë të rregullt si ti, që janë më të dobët në fe ose janë njerëz të zakonshëm, ndërsa ti je nxënës dijeje, duhet ta shtosh mirësinë për këtë grua të mirë e fetare. Ndoshta disa njerëz mund të jenë shkak për braktisjen e punëve të mira, duke u kufizuar vetëm në ato punë që janë detyrë. Ku e dinë njerëzit e thjeshtë se për përmbushjen e detyrës, në lidhje me ruajtjen e lidhjeve farefisnore, mjafton telefonata? Kush ua mësoi atyre se me kaq ata e kanë plotësuar këtë detyrë? Ata marrin në konsideratë atë që mund të ndodhë e të thonë, ky është nxënës dije e nuk na vjen për vizitë, por mjaftohet me një telefonatë. Edhe diçka e tillë do ishte e mjaftueshme, njerëzit do ta komentonin këtë si mendjemadhësi.

Për Allah, sikur prindërit e bashkëshortes tënde dhe të afërmit e tu të vepronin kështu me ty, ty do të vinte keq. A do kënaqeshe që ata t’i mbanin lidhjet me ty vetëm me anë të telefonit e të mos të të shkelnin në shtëpi? Sigurisht që ti nuk do të ishe i kënaqur me një gjë të tillë. Nxënësit e dijes nuk duhet të kërkojnë vetëm aq sa është e mjaftueshme, por duhet të kërkojnë më të përsosurën. Kur Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) sheh se ti je bamirës ndaj prindërve dhe mban lidhjet me të afërmit e tu, atëherë Ai kënaqet dhe i mban lidhjet me ty.

Sa më të plota të jenë lidhjet e tua me ta, aq më e plotë është lidhja e Allahut me ty. Nëse ti kërkon vetëm aq sa është detyrë dhe e mjaftueshme, Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do të të japë shpërblim po aq sa ke vepruar, prandaj mbaji lidhjet me ta në formën më të plotë. Edhe nëse njeriu është i zënë me punë e halle, ai duhet t’i vizitojë të afërmit e gruas; duhet ta çojë atë për vizitë te nëna dhe babai i saj duke e shoqëruar atë që të përshëndetet vetë me ta. Megjithatë është i zënë me punë dhe vizita i merr kohë, duhet të bëjë durim, pasi dihet që Allahu është i kënaqur me veprimin e tij.

Një tjetër gjë që ndodh sot është sjellja e mirë me të largëtit, por jo me të afërmit. Për atë Zot! Është një zhgënjim i vërtetë të sillesh mirë me tezen dhe jo me nënën tënde. Fatkeqësisht ka nga ata që sillen mirë me njerëzit e largët dhe i ndërpresin lidhjet me njerëzit e afërt.

Njeriu duhet t’u japë hakun gjërave sipas radhës që kanë, veçanërisht ata që dinë. Prandaj thuhet se dituria ndonjëherë është bela për të diturin. Kjo ndodh kur ai kapet pas diçkaje dhe thotë se kjo gjë nuk është kusht, kjo tjetra nuk është uaxhib, kjo është sunet, e përderisa është sunet le ta lëmë atë, derisa veprhen vetëm ato që janë kusht dhe uaxhib. Kështu dituria e tij për këtë sunet është sprovë për të (Allahu na shpëtoftë) dhe në vend që kjo dije të bëhet shkak që ai të bëhet më i kapur pas kësaj të mire, ndosh e kundërta; ajo dije bëhet shkak për lënien e kësaj të mirë – Allahu na ruajttë!

Ndërsa njerëzit e thjeshtë që nuk e zotërojnë këtë dije, priren drejt këtij suneti sikur ai të ishte uaxhib dhe kujdesen që ta praktikojnë, duke marrë kështu shpërblimin për veprën e tyre, ndoshta edhe duke ia kaluar nxënësit të dijes. Prandaj mos pyet për të mjaftueshmen, por kërko atë që është më e mira. Merr si shembull atë që i viziton të afërmit e gruas edhe pse është i zënë me punë. Ata e dinë se vizita që ai u bëri i ka kushtuar shumë, prandaj kur ai del nga porta e tyre ata i ngrenë duart nga qielli duke u lutur për të, që Allahu t’i japë sukses e t’ia sjellë punët mbarë, duke futur këtu edhe shumë lutje të tjera që ata mund të bëjnë për të. Kjo ndodh vetëm sepse ai i mbajti lidhjet dhe u soll mirë me ta, prandaj dhe ata e vlerësojnë vizitën e tij.

Muslimani duhet të kërkojë më të plotën, veçanërisht kur ai është nxënës dijeje dhe bashkëshorten e tij e ka të mirë. Atëherë le të jetë ky ndër më fisnikët dhe ndër më të mirët në mirësi ndaj bashkëshortes dhe familjes së saj. Gruaja e mirë në këtë kohë është si një gur i çmuar. Vlerësoje mirësinë që Allahu të dha, duke të dhuruar grua të mirë e të devotshme. Rregulloji gjërat siç duhet me të afërmit e saj dhe mos e lër vetëm me aq sa është e mjaftueshme, sepse njerëzit e thjeshtë nuk e dinë se sa është e mjaftueshme. Prandaj është e rëndësishme që të merret shembull tradita më e mirë, e rëndësishme që të merret shembull tradita më e mirë, forma më e përsosur e kryerjes së veprimeve. Allahu e di më mirë!

13 - Pyetje: Dikush që e ka kryer umren, a i lejohet të shkojë në mikat e të bëhet muhrim për të bërë umre për nënën e tij të vdekur?

- Përgjigje: Nëse nëna e tij ka vdekur pa e bërë umren, atëherë i lejohet. Kjo konsiderohet si mirësi ndaj prindërve pas vdekjes së tyre, por kjo ka nevojë për shpjegim. Nëse ai ka dal nga Medina për në Mekë me nijet për të bërë umre, por pa pasur nijet ta bëjë për nënën e tij dhe i lind ky mendim pasi ka bërë tauafin dhe sajin, atëherë ai le të shkojë në Tenimë, aty le të bëhet muhrim dhe le të plotësojë umren për nënën e tij.

Nëse ai ka pasur nijet qysh kur u nis nga Medina për të bërë umren për nënën e tij, atëherë duhet të kthehet në Medin për t’u bërë muhrim për umren e nënës së tij sepse ai kaloi në Medinë duke pasur nijet të bëjë umren për nënën e tij. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush kalon në mikat duke pasur nijet për të bërë haxh (ose umre), le të bëhet muhrim (pra, bën nijetin për umren, vesh ihramin dhe ndalohet nga disa gjëra të përcaktuara) nga mikati.” Pra, ai edhe njëherë duhet të dalë në Medinë për t’u bërë muhrim për nënën e tij, e nëse ai nuk e bënë këtë, atëherë ka si detyrë të therë një kurban.

TË DREJTAT E FËMIJËVE.

Fëmijët janë një begati e madhe prej Allahut (Subhanehu ue Te'Ala). Kjo mirësi bëhet akoma më e qenësishme nëse prindërit i respektojnë të drejtat dhe i kryejnë ashtu siç duhet detyrimet që kanë ndaj fëmijëve të tyre. Dëshmitë nga Kurani dhe Suneti sqarojnë metodën më të përkryer dhe rrugën më të zgjedhur që duhet të ndiqet për edukimin e fëmijëve.

Allahu për një nga të Dërguarit e Tij ka thënë: “Atëherë Zekerija iu lut Zotit të vet duke thënë: “Zoti im! Dhuromë nga ana Jote një pasardhës të mirë, se Ti me të vërtetë je Dëgjues i lutjes.” (Ali Imran: 38) Gjithashtu Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) për njerëzit e Tij të zgjedhur ka thënë: “Dhe ata që thonë: “O Zoti ynë dhurona nga gratë tona dhe trashëgimtarë tanë, të atillë që të jenë qetësia e syve tanë dhe bëna shembull për të devotshmit!” (El-Furkan: 74)

Fëmijët dhe pasardhësit kur janë të mirë, bëhen kënaqësia e syve, sjellin gëzim e hare dhe zemrat gjejnë prehje. Prindërit duhet të kujdesen për fëmijët duke kryer të gjitha detyrat që kanë ndaj tyre në atë formë që e kënaq Allahun (Subhanehu ue Te'Ala). Dijetarët i kanë ndarë të drejtat e fëmijëve në dy grupe. Në grupin e parë futen të drejtat që i paraprijnë ardhjes në jetë të fëmijës ndërsa në të dytin futen të drejtat e tyre pas lindjes.

Të drejtat që i paraprijnë ardhjes në jetë të fëmijës dhe ato pas lindjes.

 Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) u ka ngarkuar dy prindërve të ardhshëm përgjegjësinë për fëmijën e tyre që para se ai të lindë. Gjithashtu, Ai i ka bërë përgjegjës për edukimin, përkujdesjen dhe realizimin e të drejtave të fëmijës pas lindjes së tij. Përgjegjësia që kanë prindërit për fëmijën e tyre para lindjes së tij ka të bëjë me detyrën që ka secili prej prindërve për të bërë zgjedhje të mirë për shokun e jetës. Pra, babai duhet të zgjedhe një nënë të mirë për fëmijët e tij, një nënë që i plotëson të drejtat dhe nevojat e tyre, një nënë të sigurt e besnike që i ruan dhe nuk i lë pas dore fëmijët. Po kështu nëna duhet të zgjedhë një bashkëshort të mirë që i ruan fëmijët dhe kujdeset për pasardhësit e saj.

Zgjedhja e një bashkëshorti apo bashkëshorteje të mirë bën pjesë te të drejtat e fëmijëve, prandaj i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Femra merret për grua për katër gjëra: për fenë e saj, për bukurinë e saj, për pasurinë e saj dhe për prejardhjen e saj. Zgjidh fetaren teribet jedake (që të jesh i fituar).” - Sqarim: (Domethënia e kësaj shprehjeje është një shprehje nxitëse për martesën me atë femër që është fetare) Profeti i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka këshilluar që të zgjidhet për grua ajo femër që është e kapur fort me fenë e Allahut, në mënyrë që të ruash me të pasardhësit e tu, t’i edukosh dhe t’i udhëzosh ata në rrugën e Fuqiplotit. Pra, zgjedhja e femrës besimtare është një fitore e vërtetë. Njësoj si burri, ashtu edhe gruaja, duhet të zgjedhë për martesë një bashkëshort të mirë, të cilit ajo ia pëlqen fenë, besnikërinë dhe moralin. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do ta marrë në llogari atë burrë i cili gabon në zgjedhjen e bashkëshortes së tij duke vlerësuar vetëm cilësitë e përkohshme si bukurinë apo pasurinë, duke harruar kështu të drejtën e fëmijëve të tij.

Disa dijetarë kanë përmendur se nëse një burrë zgjedh për bashkëshorte një grua për të cilën ai e di se ajo nuk di të sillet me pasardhësit e tij, atëherë Allahu do t’i ngarkojë atij mëkatin e sjelljes së saj të keqe me fëmijët e tij. Po kështu nëse një grua zgjedh për bashkëshort një burrë për të cilin ajo e di se nuk do t’i plotësojë të drejtat e fëmijëve të saj, duke neglizhuar e duke mos i dhënë rëndësi kësaj të mete të tij, atëherë Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do ta llogarisë atë për mëkatin e bashkëshortit dhe për mundimin që ai i shkakton fëmijëve të saj.

Është detyrë për të dy prindërit e ardhshëm që të bëjnë zgjedhjen më të mirë të mundshme. Që zgjedhja të jetë e mirë, ajo duhet të burojë nga burimi i mirë në prejardhje. Njeriu duhet ta zgjedhë prejardhjen e njeriut me të cilin do të vendosë të kalojë jetën e tij, ngaqë njerëzit janë nga shtresa dhe lloje të ndryshme siç na ka lajmëruar i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), se ndër njerëz ka fisnik, që pasardhësit i kanë të mirë, dhe se prej trungut të mirë rriten degë të mira. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “(Ata ishin) pasardhës të njëri-tjetrit. Allahu është Gjithëdëgjues, i Gjithëdijshëm.” (Ali Imran: 34)

Në të shumtën e rasteve, nëse gruaja ka prejardhje fisnike, kur rrjedh nga njerëz të ditur e fetarë apo nga një shtëpi që njihet për rregullin dhe disiplinën, atëherë me siguri ajo do të jetë e mirë dhe besnike. Një grua e tillë është ajo që më pas do të kujdeset për fëmijët dhe pasardhësit e tu. Nga ana tjetër, nëse burri ka prejardhje të mirë, atëherë ai do të jetë i kujdesshëm për fëmijët e tij.

Gjithë sa përmendëm nuk do të thotë se nëse gruaja sprovohet me ndonjë burrë neglizhues ajo duhet të bëhet pesimiste; përkundrazi ajo duhet të përpiqet akoma më tepër dhe të kërkojë ndihmë prej Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) për edukimin e fëmijëve dhe pasardhësve të saj.

Allahu Fuqiplotë thotë: “Thuaj (o Muhamed): “Kush ju sjell furnizim nga qielli dhe nga toka dhe kush është Zotëruesi i të dëgjuarit dhe të shikuarit? Kush është rregulluesi i të gjitha çështjeve?” Do të thonë të gjithë: “Allahu”. Thuaju: “E atëherë, nuk paskeni frikë nga ndëshkimi i Allahut?” (Junus: 31)

Megjithatë jo gjithçka është absolute për sa i përket prejardhjes, pasi mund të ndodhë që prej një burri jo të mirë Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) të nxjerrë pasardhës të mirë, por dhe e kundërta; prej një burri të mirë të rrjedhin pasardhës jo të mirë, siç ishte rasti me Ebu Xhehlin, prej të cilit Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) nxori Ikrimën, i cili ka qenë nga shokët më të zgjedhur të Muhamedit (lavdërimi dhe paqja e Allahut qoftë mbi të). Ai gjithashtu ka qenë komandant i muslimanëve dhe ka sakrifikuar shumë për fenë e tij. Por mund të ndodhë që prej njerëzve të mirë të dalin pasardhës të këqij, siç ndodhi me të birin e Nuhut.

Në shumicën e rasteve origjina (prejardhja) ka të bëjë shumë. Pra, nëse gruaja ka rrjedh prej një fisi të mirë, atëherë mundësia që prej saj të rrjedhin pasardhës të mirë është më e madhe se sa në rastin kur ajo nuk është e tillë. Pikërisht kjo ishte e drejta e parë që fëmijët kanë ndaj prindërve të tyre.

Përmendja e Allahut para marrëdhënieve intime.

Pas zgjedhjes së një bashkëshorti të mirë, një e drejtë tjetër e fëmijëve është që prindërit e tij të përmendin Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) para se të kryejnë marrëdhënie intime mes tyre. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Përmendja e Allahut para marrëdhënieve intime është mbrojtje për fëmijën nga shejtani i mallkuar.”

Disa dijetarë kanë thënë se përmendja e Allahut para marrëdhënieve intime nga ana e prindërve është e drejtë e fëmijëve të tyre. Nëse Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka shkruar që ata të kenë pasardhës, atëherë ata duhet ta falënderojnë Atë. Prindërit duhen ta falënderojnë Allahun me qëllim që Ai t’i begatojë me begatitë e Tij, pasi të mirat dhe bereqeti shtohen vetëm me mirënjohje ndaj Allahut (Subhanehu ue Te'Ala). Kur Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) shikon se robi i Tij është falënderues dhe mirënjohës ndaj të mirave të Tij, Ai e begaton atë me atë që i ka dhuruar dhe si rrjedhojë përfundimi do të jetë i mirë.

Gjëja e parë që duhet të bëjnë prindërit sapo të shohin fëmijën e tyre është ta falënderojnë Allahun (Subhanehu ue Te'Ala), ta kujtojnë ato familje që kanë fëmijë dhe të kërkojnë prej Tij më të mirën për fëmijën e tyre sepse nuk janë të paktë ata fëmijë që i kanë bërë fatkeq prindërit e tyre, sikurse nuk janë të paktë ata fëmijë që i kanë lumturuar prindërit e tyre. Prandaj prindërit duhet të kërkojnë prej Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) mirësinë e fëmijës së tyre dhe gjithashtu t’i kërkojnë mbrojtjen e Allahut prej pasardhësve të këqij dhe më pas, nëse Allahu ka paracaktuar lindjen e fëmijës, atëherë ata kanë detyra të tjera, të cilat do t’i përmendim në vijim.

 Të drejtat e pas lindjes.

Për sa i përket të drejtës që kanë fëmijët ndaj prindërve kur ata vijnë në jetë, dijetarët i kanë përmbledhur si më poshtë:

Vendosja e emrit.

Kjo e drejtë ka të bëjë me zgjedhjen e emrit të fëmijës së sapolindur. Prindërit duhet të zgjedhin emrin më të mirë dhe më fisnik për fëmijën e tyre. Ata duhen të zgjedhin për të një emër që nxit vullnetin e mirë të tij, duke i vendosur atij emrin e dikujt që ka qenë shembull i mirë. Dijetarët kanë thënë se emrat më të mirë që mund të zgjedhin prindërit janë emrat e Profetëve dhe pas tyre emrat e dijetarëve dhe njerëzve të çmuar sepse një gjë e tillë nxit vullnetin e fëmijës për t’i marrë ata për model.

Në “Sahihun” e Buhariut është përmendur se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Këtë natë mua më lindi një djalë, dhe i vura emrin e babait tim: Ibrahim.” I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i vuri të birit emrin e babait të tij. Për këtë arsye, dijetarët kanë thënë se prindi duhet të zgjedhë një emër të mirë dhe nuk u lejohet prindërve t’u vënë fëmijëve emra të ndaluar.

Tek emrat që nuk lejohen t’i vihen fëmijës futen ata emra të cilët nënkuptojnë adhurim apo nënshtrim ndaj dikujt tjetër përveç Allahut (Subhanehu ue Te'Ala), si “Abdul-Uza ” (robi i Uzës), “Abdun-Nebij ” (rob i Profetit), “Abdul-Husejn” (rob i Husejnit), e të tjerë si këta. Fëmijës duhet t’i vendoset një emër që përmban nënshtrim vetëm ndaj Allahut (Subhanehu ue Te'Ala).

Gjithashtu fëmijës nuk duhet t’i vihet emër i shëmtuar apo emër që ka përmbajtje poshtërimi, nënçmimi, egërsie apo shëmtie, në mënyrë që prindi të mos i bëj keq fëmijës së tij. Pra, është e drejta e fëmijës, që të zgjidhet për të emri më i mirë dhe më i dashur tek Allahu (Subhanehu ue Te'Ala). Emrat më të dashur tek Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) janë emra të cilët përmbajnë nënshtrim ndaj Tij, si “Abdullah” (rob i Allahut), “Abdurrahman” (rob i të Gjithëmëshirshmit) e të tjerë si këta.

Dijetarët kanë theksuar se prindi duhet t’i shmangë ata emra të cilët konsiderohen si të urryer, që përmbajnë kuptim të përshtatshëm për gjininë e fëmijës apo që janë karakteristikë e gjinisë së kundërt. Transmetohet se Abdullah ibn Umer i vuri vajzës së tij emrin Asije, siç e ka përmendur këtë Ebu Daudi, ndërsa Profeti i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ia ndryshoi në Xhemile (e bukur). Gjithashtu i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) na transmetohet në më shumë se një transmetim se ai ia ka ndryshuar emrat me kuptim të keq.

Pra, është e drejta e fëmijës që prindi t’i zgjedhë atij një emër të mirë dhe e drejta e zgjedhjes së emrit i takon babait të fëmijës, por nuk ka asgjë të keqe që të jetë dhe nëna, nëse dy prindërit pajtohen me këtë. Për sa i përket emrit, ai mund t’i vendoset fëmijës në ditën e parë të lindjes, në ditën e dytë, të tretë, të katërt, të pestë, të gjashtë ose dhe ditën e shtatë, pra në këtë hapërsirë.

Kurbani.

Një e drejtë tjetër e fëmijës është edhe bërja e kurbanit për të. Nga Profeti i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) përcillet përmes Hasenit dhe Semurre se ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka përmendur akikën (kurbanin për fëmijën) duke thënë: “Çdo fëmijë është peng i kurbanit të tij.” - Sqarim: (që do të thotë se nëse ai vdes para se të thërret kurbani për të, ky fëmijë nuk do të bëjë shefat (ndërmjetsim) për prindërit e tij (ky koment gjendet në librin “Tufetu El-Ahfedhij”).

Kurbani thërret në ditën e shtatë të lindjes dhe po atë ditë i vihet emri. Disa dijetarë kanë thënë se është e pëlqyeshme që emri i fëmijës të vendoset në ditën e shtatë, mirëpo vendosja e tij lejohet duke filluar që nga dita e parë siç u përmend edhe në hadithin e Buhariut, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Këtë natë mua më lindi një djalë dhe i vura emrin e babait tim: Ibrahim” Ky hadith argumenton se vendosja e emrit që në ditën e parë të lindjes së fëmijës është e lejuar. E përsërisim edhe një herë se në këtë çështje ka hapësirë.

 Bërja sunet.

Bërja sunet është një e drejtë tjetër e fëmijës, mashkull apo femër qoftë. Kjo është një e drejtë e ligjshme si për meshkujt edhe për femrat. Në këtë çështje duhet evitohen polemikat dhe nuk duhen të pyeten të paditurit apo të merren mendimet e njerëzve dhe tekat e tyre, por duhet t’i referohemi sheriatit të Allahut. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur të bashkohen hitanet (dy organet e bëra sunet), është detyrë të merret gusul.”

Çdo kush që pretendon se s’ka asnjë argument në sheriatin që pohon ligjëshmërin e bërjes sunet të femrës është i paditur dhe krejt i painformuar me hadithet që janë përcjellë nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për këtë çështje. Përsërisim edhe një herë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur të bashkohen hitanet (dy organet e bëra sunet)...”

Pra, Profeti i Zotit na ka treguar se femra bëhet sunet siç bëhet edhe mashkulli. Dijetarët kanë thënë se bërja sunet e femrave ndikon në uljen e epshit të saj seksual. Pra, është e drejta e saj të bëhet sunet, por duhet të tregohet kujdes në këtë pik. Duhet pasur parasysh se kjo duhet të realizohet kur fëmija është ende i vogël.

Edukimi dhe përkujdesja.

Përkujdesja edhe edukimi i mirë janë prej të drejtave më të mëdha të fëmijëve ndaj prindërve të tyre, qofshin djem apo vajza. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka nxitur herë pas here në këtë drejtim. Në një hadith të saktë na transmetohet se Profeti (lsal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ai që është sprovuar ma e vajza dhe i edukon mirë, ato kanë për të qenë pengesë për të nga zjarri i xhehenemit.”

Ky hadith argumenton për vlerën e edukimit të fëmijëve me bindje ndaj Allahut, në veçanti të vajzave.

Dijetarët kanë thënë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka përmendur vajzat pasi ato do të jenë edukueset e bijve dhe bijave të tyre dhe janë vajzat ato që ruajnë e plotësojnë të drejtat e bashkëshorteve të tyre. Pra, vlera e përmendjes së kujdesit ndaj vajzave qëndron në faktin se janë vajzat ato që kujdesen për djemtë dhe i edukojnë mirë ata.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka treguar gjithashtu për përfundimin e mirë të atij që Allahu e ka begatuar me mirësinë e edukimit të mirë të djemve të tij, duke thënë: “Kur biri i Ademit vdes, ndërpritet puna e tij, me përjashtim të tri gjërave: sadakasë së rrjedhshme, dijes së dobishme dhe djalit të mirë që lutet për të.”

Dijetarët kanë thënë se Zoti i jep shpërblim të mirë të mirë njeriut për shkak të kujdesit që ai ka treguar ndaj djalit të vet njësoj siç bëri ai bamirësi ndaj fëmijës së tij kur ishte i vogël, duke u kujdesur dhe duke e edukuar mirë atë.

Atij që sillet mirë me fëmijët e tij, Allahu (Tebarake ue Te‘ala) ia bën fëmijët e tij begati dhe mirësi për të si gjatë jetës edhe pas vdekjes së tij. Ai që i ka edukuar fëmijët e tij me moral, edukatë e cilësi të mira, me të cilat kënaqet Allahu (Subhanehu ue Te'Ala), në pleqërinë e tij, atëherë kur eshtrat t’i jenë mbledhur, kur pamundësia ta ketë mbërthyer, sheh se fëmijët i qëndrojnë pranë, e ndihmojnë, ia plotësojnë nevojat, ia ruajnë pasurinë duke qenë besnikë dhe të kujdesshëm ndaj tij në formën më të mirë. Ky është fryti i punës së mirë për atë që i ka edukuar mirë fëmijët e tij. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do t’ia tregojë prindërve që në jetë të keqen e neglizhencës në edukimin e fëmijëve. Kur ata të plaken, t’u thinjen flokët e të bëhen të pamundur, fëmijët e tyre do u bëjnë dredhi, duke i munduar e nënvleftësuar, për t’u treguar atyre ndëshkimin që në këtë botë, para ahiretit, dhe e gjithë kjo për shkak të edukatës së keqe që u kanë dhënë fëmijëve të tyre. Lus Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) të na ruajë e të na shpëtojë nga kjo e keqe!

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka nxitur për veprimin e kësaj pune të mirë, për edukimin e mirë të fëmijëve, veprim të cilin Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) e do dhe e shpërblen shumë.

Kushtet e edukimit.

Edukimi me besim.

Fara e parë që prindërit duhet të mbjellin në zemrat e fëmijëve të tyre është besimi në Allahun, për shkak se ky besim është edhe qëllimi i ekzistencës së tyre. Për këtë Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Xhinët dhe njerëzit i kam krijuar vetëm që të më adhurojnë.” (Dharijat: 56) Pra, gjëja e parë së cilës i jepet rëndësi është mbjellja e imanit në zemrën e fëmijës, mbjellja e fjalës La ilahe il-lallah, nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut. Kjo do të thotë që ai ta besojë atë me zemrën e tij, ta pohojë atë me gjuhën dhe të jetojë duke e zbatuar atë. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka thënë për Lukmanin në suren me po të njëjtin emër: “(Kujto) kur Lukmani i tha birit të vet, duke e këshilluar: “O djali im! Mos i shoqëro Allahut asgjë. Vërtet idhujtaria është padrejtësia më e madhe.” (Lukman: 13) Këshilla e parë me të cilën Lukmani iu drejtua fëmijës së tij kishte të bënte me të drejtën e Allahut. Ai i tregoi atij se humbja e kësaj të drejte është padrejtësia më e madhe. Dhulmi ose padrejtësia është vendosje e diçkaje aty ku nuk duhet. Nuk ka të keqe më të madhe sesa t’i drejtohet adhurimi, që është e drejta e Allahut, dikujt tjetër veç Tij, kushdo qoftë ai. Prandaj dhe Lukmani e këshilloi të birin duke e nisur me këtë gjë shumë të rëndësishme.

Detyra e parë e prindërve ndaj fëmijëve të tyre është të mbjellin imanin, besimin në Allah, në zemrat e tyre. Kjo është gjëja më e mirë, më e përsosur dhe më e madhe në shpërblim. Ky është çelësi i çdo të mire dhe themeli i çdo bindjeje dhe mirësie. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) nuk e shikon dëshminë e këtij besimi vetëm me gjymtyrë, prandaj duhet t’i jepet rëndësi kryerjes së tij në formën më të plotë. Kur Abdullah ibn Abasi kishte hipur në një kafshë pas të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ai zgjodhi ca fjalë që t’ia mbushte zemrën me teuhidin e Allahut qysh kur ishte i vogël. Ja se ç’fjalë i tha i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “O djalosh! A të të mësoj ty disa fjalë me të cilat Allahu do të të bëjë dobi si në fenë tënde po ashtu edhe në këtë jetë?” Pastaj tha: “Ruaje Allahun që Ai të ruajë ty. Ruaje Allahun që ta gjesh Atë para teje. Kur të kërkosh, kërko prej Allahut! Kur të kërkosh ndihmë, kërko prej Allahut dhe dije se edhe sikur të mblidhen të gjitha krijesat për të të bërë dobi në diçka, nuk do të të bëjnë dëm vetëm se në atë që Allahu e ka shkruar për ty. Lapsat janë ngritur dhe fletët janë tharë.”

Pra, ta kesh përgjithmonë parasysh Allahun. Kur të jesh nevojtar, të jesh ngushtë apo fukara, kërko vetëm prej Allahut. Nëse ke nevojë për ndihmë kur të rrethojnë vështirësitë e të bien mbi ty gjëra të urryera, atëherë kërko ndihmë vetëm prej Allahut. Largoji duart e trua nga krijesat dhe dije se nëse të gjitha krijesat tubohen për të bërë dobi në diçka, nuk mund të të bëjnë dobi vetëm se në atë që Allahu e ka shkruar për ty; sikurse nëse tubohen për të të dëmtuar në diçka, nuk do të bëjnë asnjë dëm vetëm se atë që Allahu e ka shkruar për ty. Pikërisht për këtë prindërit duhen të jenë të interesuar të mbjellin te fëmijët e tyre besimin në Allah.

Disa dijetarë kanë thënë se prindi ka mundësi që në çdo çast ta mbjellë imanin në zemrat e fëmijëve të tyre. Ka shumë çaste të cilat prindi mund t’i shfrytëzojë për mbjellejn e imanit në zemrën e fëmijës së tij, pasi ai qëndron gjatë pranë tij. Kështu ai i kujton fëmijës teuhidin (njëshmërinë) e Allahut, i kujton se Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) vështron çdo krijesë të tij gjatë veprimeve që bën, se Allahu është i vetmi Krijues: Ai ka krijuar qiejt, tokën dhe gjithësinë dhe se shpëtimi e strehimi është vetëm tek Ai. Kur zemra e fëmijës rritet në natyrën e pastër islame, ajo rritet me teuhid, rritet në këtë origjinë madhështore me të cilën arrihet lumturia si në këtë jetë edhe në tjetrën. Kështu fëmija rritet në natyrën e pastër në të cilën Allahu i ka krijuar njerëzit, duke mos e ndryshuar këtë natyrshmëri të pastër. Këto këshilla të bukura i drejtohen zemrës së fëmijës kur ai është i vogël, në moshën e natyrës së pastër islame, kur ai është në besimin e pastër akoma të papërzier. Për këtë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Çdo fëmijë lind në natyrën e pastër islame, ndërkohë që prindërit e tij e bëjnë atë çifut ose të krishterë.”

Prindërit duhen të mbjellin besimin në zemrat e fëmijëve të tyre duke u shtuar atyre dritë. Allahu udhëzon atë që do në dritën e Tij. Duke u nisur nga kjo, duhet pasur parasysh se të dy prindërit duhet të jenë në maksimum të kujdesshëm për mbjelljen e dritës së imanit në zemrat e fëmijëve të tyre.

Falja e namazit.

Pjesë e edukimit të fëmijës me besim është urdhërimi e tij për faljen e namazit. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka thënë: “Urdhëroje familjen tënde që të falë namazin...” [Ta-Ha:132] Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Urdhërojini fëmijët tuaj të falin namazin kur të mbushin shtatë vjeç. Rrihni (nëse e lënë pas dore; me qëllim për t’i edukuar) për namazin kur të mbushin dhjetë vjeç dhe ndajini në shtretër të veçantë.”

Njëra nga të drejtat e fëmijëve është që prindi është që prindi t’i urdhërojë ata për faljen e namazit në kohën e duhur.

Dijetarët kanë thënë se është detyrë për prindërit t’u mësojnë fëmijëve të tyre abdestin, mënyrën se si bëhet pastrimi, gjithashtu drejtimin e kiblës dhe formën e kryerjes së namazit. Prindërit medoemos duhet t’u mësojnë fëmijëve të tyre formën e këtyre adhurimeve.

Nëse ti i mëson fëmijës tënd abdestin dhe ai më pas hedh ujë në trupin e tij në formën e duhur, atëherë për Zotin, ti ke shpërblim për këtë vepër njësojë si ai.

Nëse i mëson atij Fatihanë apo pjesë të tjera nga Kurani, kur ai i shqipton ato që ti i ke mësuar, atëherë ti do jesh pjesëmarrës në shpërblim derisa Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) t’ia marr shpirtin.

Kur prindi e mëson pasardhësin e tij, atëherë ai e shoqëron atë në shpërblim, pasi ai që fton për bërjen e një vepre të mirë fiton shpërblimin e vet dhe njëkohësisht edhe të atij që e vepron atë, pa ia pakësuar asgjë këtij të fundit deri në Ditën e Gjykimit.

Kur ti i mëson atij namazin dhe ai ngrihet në errësirën e natës apo në mesin e ditës për t’u falur, atëherë ti do të shpërblehesh për namazin e tij. Pra, prindi shpërblehet njëlloj si fëmija e tij. Kjo është një mirësi e madhe e shoqëruar me një shpërblim po aq të madh, të cilin Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ia jep prinit në shkëmbim të asaj që ka bërë për fëmijën e vet.

Çfarë vlere kanë ata fëmijë të cilët nuk drejtohen për në bindjen ndaj Allahut dhe nuk udhëzohen në rrugën e Tij? Çfarë vlere kanë ata fëmijë të cilët nuk drejtohen drejtë dashurisë dhe kënaqësisë së Allahut dhe në përmbushjen e të drejtave të Tij?

Nuk ka hajr tek ata fëmijë të cilët e mohojnë të drejtën e Allahut sepse ata që e humbin të drejtën e Allahut, së pari humbin të drejtën e të tjerëve. Prandaj fëmijët duhet edukuar qysh në vogëli për faljen e namazit, t’u mësohet atyre se kur thirret ezani, ata duhet të shkojnë në xhami për të marr pjesë në përmendjen e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala). Për këtë, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka tërhequr vërejtjen për urdhërimin e fëmijëve në faljen e namazit që në moshën shtatëvjeçare, kur fëmija është në formim e sipër, me qëllim që kur ai të rritet, t’i jetë bërë shprehi një gjë e tillë.

Edukata morale.

Pjesë e edukimit me besim është edhe edukimi i fëmijës me moral të mirë, me sjellje fisnike e të hijshme, duke futur këtu edhe sjellje që ai duhet të ketë në marrëdhëniet me njerëzit, siç thotë Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) në Kuran kur përmend porositë e Lukmanit drejtuar të birit: “O djali im, fale namazin, urdhëro për punë të mira, ndalo nga të këqijat dhe bëhu i durueshëm për çfarëdo që të godet. Vërtet këto janë nga çështjet më të preferuara. Mos e kthe fytyrën prej njerëzve me nënçmim dhe mos ec në tokë me mendjemadhësi, sepse Allahu nuk i do mendjemëdhenjtë e mburracakët! Të jesh i matur në ecje dhe ule zërin (kur flet), se zëri më i vrazhdë është zëri i gomarit.” (Lukman: 17-18-19)

Disa dijetarë kanë thënë se këto ajete, pra porositë e Lukmanit për djalin e tij, janë metoda më e përkryer e edukimit. Në të janë bashkuar të drejtat e Allahut, të drejtat e krijesave dhe të drejtat ndaj vetvetes. Ai e ka urdhëruar të birin në atë çka e bën të qëndrueshëm, pra e ka porositur se si të sillet me njerëzit, të mos ua kthejë atyre fytyrën me mendjemadhësi dhe të mos ecë duke u mburrur.

Nëse prindi me të vërtetë dëshiron që t’i edukojë fëmijët e tij, atëherë le t’i edukojë ata me moral të mirë, pasi përsosmëria e njeriut arrihet me plotësimin e moralit të tij. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Besimtari me iman më të plotë është ai që ka moralin e mirë.”

Besnikëria.

Prindi duhet ta edukojë fëmijën e tij që të jetë besnik në fjalë, të thotë gjithmonë të vërtetën dhe të largohet nga gënjeshtra. Ai duhet ta mësojë atë ta ruajë gjuhën e tij, duke e ndaluar që gjuha e tij të mos cenojë nderin e muslimanëve; ta ndalojë nga përgojimi, nga spiunimi, nga sharjet dhe nga mallkimet. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar që t’i premtohet fëmijës diçka dhe pastaj të mos i jepet për arsye se nëse fëmija shikon tek prindërit e tij gënjeshtra apo neglizhencë, atëherë ai rritet gënjeshtar. Allahu na ruajttë!

Fëmijët ndikohen prej prindërve të tyre. Kur ata vënë re sjellje të mira te prindërit, atëherë kënaqen me të mirën, e nëse vënë re diçka të keqe, atëherë mësohen me të keqen; kështu ata krijojnë varësi nga sjelljet e këqija derisa u bëhet shumë e vështirë të largohen prej tyre. Kjo është arsyeja që fëmijët duhet të mësohen me sjellje të mira e fisnike.

Dijetarët kanë thënë se fëmija edukohet në fjalorin që përdor, në veprimet dhe në zemrën e tij. Ata thonë se prindi mbjell në zemrën e fëmijës së tij dashurinë për muslimanët dhe jo të kundërtën. Prindërit duhen të përpiqen që të largojnë çdo urrejtje e smirë nga zemra e fëmijës ndaj muslimanëve; ata duhet të nxisin veç dashuri për ta, qofshin të mëdhenj apo të vegjël, veçanërisht për më të mirët prej tyre dhe për ata që ftojnë në rrugën e Allahut. Prindi duhet ta marrë fëmijën në vendet ku jepen mësime, ligjërata e këshilla, në mënyrë që ai të rritet me dashuri ndaj dijetarëve, të lidhet me ta dhe të gjejë qetësi në dëgjimin e tyre. Të gjitha këto që përmendëm janë çështje shumë të rëndësishme, të cilat prindi duhet t’i ketë parasysh për fëmijët e tij me qëllim që ta përqendrojë zemrën e të voglit në bindje ndaj Allahut.

Prindi duhet ta edukojë fëmijën e tij duke e mësuar të flasë gjithmonë të vërtetën. Ai duhet ta mësojë atë të ruajë gjuhën e tij nga cenimi i nderit të muslimanëve. Pra, kur fëmija të flasë, të dijë se çfarë të thotë.

Fëmija duhet të mësohet të ruajë gjuhën, pasi kjo është edukatë islame. Ai duhet të mësohet me punë të mira dhe më e mira prej tyre është përmendja e Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) me tesbih (subhanAllah), istigfar (estagfirullah) dhe përkujtime (dhikre) të tjera. Gjithashtu prindi duhet ta bëjë të dashur në zemrën e fëmijës së tij leximin e Kuranit.

Kaq për sa u përket çështjeve fetare, ndërsa për sa u përket çështjeve të kësaj bote, ai duhet ta mësojë atë të jetë i turpshëm që të mos flasë vend e pa vend e gjithçka që i thotë mendja.

Disa njerëz mendojnë se fëmija duhet të inkurajohet që të flasë, mirëpo një gjë e tillë është gabim. Cilësia e parë me të cilën duhet të edukohet një fëmijë është turpi, kështu që nëse ai është i hedhur, kjo cilësi e tij le të kontrollohet nga turpi. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka qenë më i turpshëm sesa një vajzë e virgjër e mbyllur brenda mureve të shtëpisë. Megjithatë ka njerëz që thonë se djali nuk bëhet burrë nëse është i hedhur, madje ka prindër që e lejojnë fëmijën e tyre të flasë para më të mëdhenjve dhe kur ai flet fjalë të ndyra, ata qeshin dhe ç’është më e keqja krenohen me një gjë të tillë. Jo, për Zotin, fëmija kurrsesi nuk mund të përsoset me cilësi të këqija e të ulëta, edhe pse njerëzit mendojnë kështu. Në fakt, kjo nuk është gjë tjetër veçse mangësi.

Kur Huejisa shkoi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe filloi të lasë, i Dërguari i Allahut i tha atij: “Kebir, kebir – fillimisht le të flasë më i moshuari!” Pra, i tregoi se janë të mëdhenjtë ata që e kanë radhën të parët. Profeti ynë (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i mësoi radhën e të folurit, që t’i jepte përparësi më të mëdhenjve e të mos fliste para tyre. I e edukoi atë të ishte i kujdesshme me gjuhën e tij dhe të ulej duke qenë i turpshëm. E edukoi me cilësinë e turpit, sjellje e cila e zbukuron njeriun para të tjerëve.

Dhënia zemër fëmijës për të folur nuk është gjithmonë e mirë. Fëmija duhet të mësohet që të jetë i turpshëm dhe i heshtur përpara të moshuarve e të flasë para tyre vetëm kur është e nevojshme. Nëse ai edukohet kështu, kur të rritet e të logjikojë, atëherë ai do të flasë aty ku duhet dhe prej tij do të rrjedhin fjalë të matura. Një fëmijë i tillë është prej atyre që e ruan gjuhën e tij, pasi që në vegjëli ai është edukuar me një cilësi të tillë dhe tashmë ajo i është bërë e qëndrueshme. Fëmija mësohet që është i vogël që të përdorë vetëm shprehje të bukura e të mira. Ai urdhërohet që kur t’i drejtohet dikujt, t’i flasë duke e nderuar, respektuar dhe vlerësuar. Prindi nuk duhet të kënaqet kur fëmija i tij u drejtohet më të mëdhenjve me emër, por duhet ta mësojë t’u drejtohet më të mëdhenjve me fjalët e njohura që tregojnë respekt, me qëllim që më i vogli të rritet me respekt ndaj më të mëdhenjve.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk është prej nesh ai që nuk e respekton më të madhin dhe që nuk e mëshiron më të voglin në mesin tonë.”

Fëmija duhet të edukohet patjetër që t’i respektojë të rriturit, t’i nderojë dhe t’i vlerësojë ata.

Nëse prindërit dëshirojnë që Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) t’u japë sukses në edukimin e mirë të fëmijëve të tyre, atëherë le ta dinë se kjo mund të arrihet vetëm me përmbushjen e disa çështjeve të rëndësishme.

Çështja më e rëndësishme dhe më e vlefshme për arritjen e një edukate të përsosur është duaja. Që të dy prindërit duhet të luten shumë për fëmijën e tyre. Ata duhet ta lusin Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) që t’ua bëjë atë të mbarë. Allahu (Tebarake ue Te‘ala) thotë: “Mi bëj të mbarë pasardhësit e mi. Tek Ti kthehem i penduar.” (Akhaf: 15)

Pra, të bësh sa më shumë lutje për fëmijën tënd, pasi ndoshta do të qëllosh në çastin kur portat e qiellit janë të hapura dhe atëherë Allahu do t’i përgjigjet thirrjes tënde. Allahu (Tebarake ue Te‘ala) është dëshmitar se sa nëna dhe baballarë janë lutur për fëmijët e tyre dhe pikërisht këto lutje i kanë lumturuar fëmijët e tyre si në këtë botë po ashtu dhe në tjetrën. Një herë Um Sulejm shkoi bashkë me Enesin tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tha: “O i Dërguari i Allahut, ky është shërbëtori yt, Enesi. Lute Allahun për të.” I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u lut për të që ai të kishte të mira në këtë botë dhe në tjetrën.” Kjo lutje u bë shkak që ai vërtet të kishte të mira në të dyja botët. Allahu qoftë i kënaqur prej tij! Ai ka qenë nga sahabët më të pasur dhe më jetëgjatë. Prindi duhet të jetë i kujdesshëm e i vëmendshëm për të bërë sa më shumë lutje në mënyrë që Allahu t’ia përmirësojë pasardhësit. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Lutmuni Mua se do t’ju përgjigjem...” (Gafir: 60)

Prindërit nuk duhen të mërziten duke u lutur dhe as të humbin shpresën ndaj mëshirës së Allahut. Një tjetër gjë që ndihmon në realizimin e një edukimi të mirë është të qenët një model i mirë për fëmijët. Fëmijët nuk ndikohen nga fjalët sa ç’ndikohen nga veprimet praktike. Kur fëmijët rriten duke i parë prindërit e tyre të sillen mirë, ata ndikohen prej tyre dhe pajisen me morale të larta derisa këto morale të bëhen pjesë e natyrës së tyre. Pra, atyre nuk u bëhet e vështirë përvetësimi i këtyre moraleve të mira, dhe jo vetëm kaq, por ata nuk mund t’i braktisin këto morale. Si djali edhe vajza, nëse rriten duke parë tek prindërit e tyre rregull dhe sjellje të mira, atëherë ata kanë çfarë të marrin shembull për t’u rritur mbarë.

Si është e mundur që djali të jetë besnik e të thotë të vërtetën nëse ai dëgjon nga i ati gënjeshtra? Ndodh që të atit t’i vijë ndonjë mik në shtëpi dhe ai mëson të birin t’i thotë mikut se nuk gjendet në shtëpi. Si mund të jetë besnik në fjalë kur prindi e edukon atë mbrapsht me sjelljen dhe moralin e tij të keq? Si mund të jetë vajza e rregullt dhe e përqendruara nëse shikon veprime negative tek nëna e saj? Si është e mundur që vajza të rritet e mbarë kur e ëma i neglizhon kohët e namazit; apo kur ajo fle gjumë kohë e pa kohë dhe nuk i përmbush detyrat që ka ndaj Allahut.

Kjo është një çështje e rëndësishme që duhet t’i kushtohet vëmendje për një edukim sa më fisnik të fëmijës, pasi njerëzit ndikohen nga modeli i mirë. Kur dikush është shembull i mirë për të tjerët, Allahu bën të mundur që këshilla dhe fjala e tij të ketë ndikim te njerëzit; prej fjalës së tij do përfitojnë jo vetëm njerëzit e tjerë, por edhe fëmijët e tij. E lusim Allahun që të na japë prirje për fjalën e drejtë dhe punën e mirë!

Drejtësia ndërmjet fëmijëve.

Një çështje tjetër shumë e rëndësishme që ka të bëjë me të drejtat e fëmijëve dhe që i duhet kushtuar një rëndësi e veçantë është drejtësia mes tyre. Për këtë të drejtë na bën me dije hadithi i saktë i të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Frikësojuni Allahut dhe mbani drejtësi mes fëmijëve tuaj!” Nuk lejohet që t’u jepet përparësi femrave ndaj meshkujve, ashtu siç nuk lejohet t’u jepet përparësi meshkujve ndaj femrave. Të paditurit para Islamit u jepnin përparësi meshkujve ndaj femrave, madje ata arritën deri në atë pikë sa t’i vrisnin femrat. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) thotë: “Kur ndonjëri prej tyre merr lajmin se i lindi një vajzë, fytyra i nxihej dhe mbushej me mjerim.” (Nahël: 58) Pra, kur ata përgëzoheshin me lindjen e një vajze u nxihej fytyra njëlloj sikur të ishin lajmëruar për ndonjë fatkeqësi. Allahu na ruajttë!

Allahu i ka edukuar muslimanët që të kënaqen me atë që Ai i ka caktuar. Prindi duhet të kënaqet me pasardhësit e tij, qofshin femra apo meshkuj, duke mos i dhënë përparësi njërës palë kundrejt tjetrës e duke mbajtur drejtësi mes tyre. Të parët tanë të mirë kanë qenë të drejtë me fëmijët e tyre., madje edhe kur i puthnin. Kur ata puthnin ndonjërin prej tyre, aty për aty e puthnin edhe tjetrin, me qëllim që të mos lindte xhelozi mes fëmijëve. Për këtë dijetarët kanë thënë se vlerësimi i disave mbi të tjerët sjell pasoja të këqija dhe në këtë rast dëmi i parë bie mbi vetë prindërit, pasi fëmijët rriten me pakënaqësi ndaj tyre. Rreth kësaj çështjeje ka folur vetë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ai ka thënë: “Të gjithë fëmijëve tuaj u ke dhënë siç i ke dhënë këtij?” I pyeturi tha jo. Më pas Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “A dëshiron t’i kesh në mirësi ndaj teje njëlloj?” Tha: “Po”. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Atëherë ktheje mbrapsht atë që i ke dhënë atij.”

Ndërsa në një transmetim tjetër ka thënë: “A ke vepruar kështu me të gjithë fëmijët e tu?” Tha: “Jo”. Atëherë Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Frikësojuni Allahut dhe mbani drejtësi ndërmjet fëmijëve tuaj.”

Nga pasojat e këqija që rrjedhin prej mungesës së drejtësisë mes fëmijëve është urrejtja e tyre ndaj njëri-tjetrit. Pikërisht ky ishte shkaku i asaj që ndodhi mes Jusufit dhe vëllezërve të tij. Ata thanë: “Jusufi dhe vëllai i tij janë më të dashur se ne për babanë tonë.” (Jusuf: 8 )

Për këtë arsye duhet që as babai e as nëna të mos e vlerësojnë një fëmijë mbi të tjerët me anë të sjelljeve apo veprimeve të tyre. Çdonjëri nga prindërit duhet t’i druhet Allahut (Subhanehu ue Te'Ala) dhe të mbajë drejtësi mes fëmijëve, si në aspektin moral po ashtu edhe në atë material. Pra, nëse ai i jep diçka djalit, atëherë t’ia japë atë edhe vajzës.

Disa kanë thënë si djalit po ashtu edhe vajzës i jepet e njëjta pasuri, pra nëse djalit i jep një dinar, atëherë po aq duhet t’i japësh edhe vajzës. Kurse disa të tjerë thonë se djalit i jepet dyfishi pasurisë; ky është mendimi më i saktë, pasi kjo është ndarja të cilën ka bërë Allahu (Subhanehu ue Te'Ala). Allahu ka thënë: “... mashkulli nuk është si femra...” (Ali Imran: 36)

Djali ka përgjegjësi dhe atij i kërkohet që të shpenzojë dhe si rrjedhojë ai ka shpenzime më të mëdha se një femër, prandaj dijetarët kanë thënë se mashkullit i jepet dyfishi në raport me femrën. Ky është mendimi i pjesës më të madhe të dijetarëve dhe njëherësh mendimi që është më pranë së vërtetës sepse kështu e ka përcaktuar Allahu (Subhanehu ue Te'Ala). Në këtë ndarje nuk ka asnjë padrejtësi, kjo për një arsye mjaft të qartë: është ndarja e që ka vendosur vetë Allahu dhe pa dyshim Ai është i drejtë me krijesat e Tij. Në këtë pikë Ai i ka dhënë epërsi meshkujve ndaj femrave dhe nuk ka pse të ketë ndonjë problem për femrën në këtë gjë; këtu s’ka asnjë fije mangësie apo nënçmimi ndaj saj.

Gjithashtu mund të ndodhë që në disa raste ndonjërit pret fëmijëve të ketë kërkesa të veçanta. Të tilla çështje dijetarët i kanë përjashtuar nga drejtësia mes fëmijëve. Ata kanë thënë se nëse ndonjëri prej fëmijëve vazhdon studimet apo kërkon të mësojë ndonjë profesion të caktuar apo diçka tjetër që ka të bëjë me të, e cila i sjell dobi në fe apo në jetën e kësaj bote, në këtë rast nuk ka asnjë problem nëse ai favorizohet nga të tjerët në shpenzim, gjithnjë nëse atij i nevojiten këto shpenzime.

Gjithashtu dijetarët kanë thënë se pjesë e drejtësisë është edhe ndihma që i jepet fëmijës kur ai ka vendosur për të vazhduar studimet, ngaqë prej kësaj gjëje përfiton si ai vetë po ashtu edhe të tjerët. Po kështu nëse fëmija dëshiron të marrë ndonjë zanat, atëherë prindi nëse dëshiron mund t’i japë atij sipas nevojës. Në këtë rast ai nuk është i detyruar t’i japë edhe vajzës të njëjtën sasi që i dha djalit, sepse në një të nesërme të afërt, prej saj nuk kërkohet të punojë siç kërkohet nga ai. Nëse në këtë rast prindi i jep edhe vajzës aq sa i jep djalit, atëherë ai i ka bërë padrejtësi djalit, sepse vajzës i është dhënë pa arsye.

Nga sa thamë kuptohet se është detyrë që prindërit të mbajnë drejtësi mes fëmijëve të tyre. Nga të drejtat e fëmijëve ndaj prindërve të tyre është që ata të mbajnë drejtësi mes tyre, qoftë në çështjet e ndjenjave apo në ato materiale. Disa dijetarë kanë pohuar se prindi duhet të jetë i kujdesshëm me ndjenjat e fëmijëve të tij, veçanërisht kur fëmijët janë të pranishëm. Prindi nuk duhet të anojë nga një fëmijë se tjetri gjatë bisedave, apo ta veçojë atë duke luajtur e bërë shaka më shumë se me tjetrin, por të ketë parasysh drejtësinë në të gjitha sjelljet, për shkak të xhelozisë që mund të shfaqet.

 Pyetjet e pjesës së Pestë.

14 - Pyetje: A lejohet të rrihen fëmijët me qëllim edukimi dhe a ka rregulla të përcaktuara në këtë çështje? Pra, a lejohet rrahja si masë edukuese?

- Përgjigje: Me emrin e Allahut! Falënderimi i takon Allahut. Mëshira dhe bekimi qoftë mbi të Dërguarin e Allahut (Mëshira dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të), mbi shokët dhe ndjekësit e rrugës së tij.

Rrahja e fëmijës është e ligjshme në rastin kur ajo është e nevojshme për edukimin e tij. Megjithatë duhet pasur parasysh se fëmija mund të rrihet vetëm pasi të jetë këshilluar. Njerëzit e urtë dhe të mençur kanë thënë se edukimi më i mirë me rrahje është ai të cilit i ka paraprirë tërheqja e vërejtjes. Hapi i parë që duhet të hedhë babai ose nëna është urdhërimi për të ndaluar nga diçka. Nëse ai nuk bindet, atëherë i tregohet përfundimi i keq i veprimit të tij, duke i thënë se kjo është e dëmshme dhe nuk ka dobi, në mënyrë që ai të largohet nga kjo e keqe duke e logjikuar atë dhe duke e marrë vetë këtë vendim.

Fëmija nuk duhet të mësohet me të rrahura menjëherë sa e bën gabimin. Së pari fillohet me këshillë. Ai këshillohet duke ia bërë të qartë që të mos e bëjë këtë apo atë veprim. Nëse ai ndalet, falënderimi i takon Allahut, por nëse ai prapë e vepron atë, atëherë këshillohet sërish duke i treguar pasojat e dëmshme të këtij veprimi sepse nëse ai nuk largohet për shkak të fjalës së prindit, mund të largohet për shkak të njohjes së dëmit. Nëse ai prap vazhdon ta veprojë këtë gjë duke mos u ndalur prej saj, atëherë prindi e kërcënon fëmijën e tij me rrahje në rast se ai do ta përsërisë atë. Në rastin kur prindi i premton një gjë të tillë, atëherë duhet ta mbajë premtimin dhe të mos vonojë bile, edhe pse mund të ndodhë që fëmija t’i varet nga pas duke i thënë se nuk do t’a përsërisë më, e si rrjedhojë e kësaj atij t’i vijë keq dhe të mos e mbajë premtimin. Nëse prindi nuk e mban fjalën e premtuar si pasojë e keqardhjes, fëmija do ta përsërisë prapë gabimin e tij, duke qenë se ai tashmë mbështetet në ndjenjat e keqardhje.

Është thënë se prindi ia tërheq vërejtjen fëmijës së tij duke i premtuar se do ta rrahë, atëherë ai duhet ta rrahë atë pasi në këtë rast i jep fëmijës të kuptojë se kur babai apo nëna e tij ia tërheqin vërejtjen për diçka, atëherë do të ndodhë ajo që ata i kanë premtuar, d.m.th. do të ndëshkohet sipas premtimit të dhënë.

Dijetarët kanë thënë se prindërit nuk duhet të shpejtojnë në përdorimin e kësaj forme edukimi pasi kjo nxit tek fëmijët e tyre pesimizmin dhe humbjen e shpresës kundrejt mëshirës prindërore. Prindërit duhen të jenë të matur dhe kjo maturi duhet të ndryshojë sipas natyrës së fëmijëve dhe gabimeve të tyre. Në këto çështje është vështirë të përcaktohet fikse, prandaj kjo lihet në dorën e prindërve.

Për sa i përket legjimitetit të rrahjeve si masë edukuese, ka folur vetë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Rrihni për mosfaljen e namazit kur të jenë 10 vjeç.”

Mirëpo këtu tërhiqet vërejtja për një çështje të rëndësishme, që është rrahja e të vegjëlve. Nuk lejohet që kjo mënyrë edukimi të përdoret për fëmijët e vegjël, të cilët nuk i dallojnë gjërat (të mirën nga e keqja). Sheriati e ka lejuar rrahjen si mjet edukimi kur fëmija është në gjendje të logjikojë e të dallojë të mirën nga e keqja. Prandaj kur fëmijët e vegjël gabojnë, ndërkohë që ata janë në gjendje t’i logjikojnë deri diku gjërat, atëherë mund të rrihen.

Disa dijetarë kanë pohuar se fëmija fillon t’i kuptojë gjërat në moshën pesë ose gjashtëvjeçare, natyrisht në varësi të zgjuarsisë së fëmijës. Megjithatë mund të ndodhë që kjo të vonojë deri në moshën dhjetëvjeçare. Prandaj nëse prindi mendon se fëmija i tij kupton, ai patjetër duhet të ndalohet aty ku është për t’u ndaluar, pasi në këtë rast ai e ka lëshuar vetveten, prandaj ai mund ta rrahë atë, sigurisht brenda një mase të caktuar. E përsërisim edhe një herë se gjykimi për këtë çështje u mbetet prindërve, por prindërit duhet t’i druhen Zotit kur ta praktikojnë këtë mjet edukues.

Gjithashtu u tërheqim vërejtje prindërve për një gabim kur ata i rrahin fëmijët e tyre. Disa prej baballarëve janë shumë nevrikë dhe i rrahin fëmijët e tyre me ashpërsi, duke i goditur shumë fort. Një gjë e tillë është e ndaluar. Rrahja lejohet vetëm me një masë të caktuar, pa e tepruar, pasi rrahja është e ligjshme vetëm në rast nevoje dhe kur diçka lejohet si shkak i një nevoje, atëherë edhe masa e saj duhet të jetë sipas kësaj nevoje.

Mirëpo kur babai është nevrik dhe nxehet shumë, atëherë nëse ai është i mençur dhe i urtë, është më mirë ta lërë këtë çështje në dorë të nënës. Kur ai nuk e përmban dot veten gjatë rrahjes dhe e godet fort fëmijën, është mirë që ai të heqë dorë nga veprimi i tillë pasi të tillë njerëz nuk mund t’i edukojë fëmijët e tyre në këtë mënyrë. Dijetarët duke tërhequr vërejtjen për një problem të tillë kanë pohuar se nëse është e ndaluar padrejtësia, mizoria dhe zullumi ndaj fëmijëve, atëherë edhe rrahja e tyre në një masë që nuk e duron nuk lejohet. Pra, nuk i lejohet prindit ta rrahë fëmijën në rastin kur ai nuk e përballon dot, por nëse fëmija gabon, atëherë siç e thamë, edukimi i tij, lihet në dorë të nënës. Pra, babai le të përpiqet ta lërë këtë çështje në dorë të nënës, pasi nënat në të shumtën e rasteve janë më të kujdesshme në këtë drejtim. Por nëse ndodh që nëna të jetë e ashpër në rrahjet e fëmijës duke e tepruar, atëherë është babai ai që duhet të ndërhyjë dhe ta ndalojë atë duke e këshilluar të ketë frikë Allahun (Subhanehu ue Te'Ala). Një person shkoi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tha atij: “O i Dërguari i Allahut, unë kam robër. I urdhëroj, por ata nuk më binden. Unë i rrah ata dhe i ofendoj. Çfarë më urdhëron?” I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Kur të vijë Dita e Gjykimit do të shikohet çështja jote: urdhri yt dhe mosbindja e tyre ndaj teje, po ashtu edhe rrahja që ti ke ushtruar ndaj tyre. Pastaj do të merret hak ndaj teje dhe ndaj tyre.” Atëherë ai u kthye duke qarë dhe tha: “Dëshmoj para teje, o i Dërguari i Allahut, se i kam lënë të lirë ata për hir të Allahut.”

Po kështu, njëri nga sahabet tregon: “Kur po kalonte një herë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) unë po rrihja një skllav timin. Teksa vazhdoja ta rrihja, dëgjojë pas shpine Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke më thënë: - O filan! Dije se Allahu është i Pushtetshëm dhe më i Fortë ndaj teje sesa ti ndaj atij skllavi. Atëherë u drejtova nga i Dërguari i Allahut duke thënë: “Dëshmoj para teje se ai është i lirë për hir të Allahut.”

Pra, kur njeriu e din se Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) do ta marrë në llogari për pasardhësit e tij të dobët, ashtu siç i përshruan vetë Allahu, atëherë ai duhet ta kontrollojë veten dhe të ruhet. Kur robi i rritur, burrë e i fortë, nuk e duronte dot rrahjen, atëherë ç’mund të thuhet për të vegjlit?

Disa njerëz të urtë kanë thënë se të rrahurat e tepërta ndikojnë në logjikën e të voglit. Ndoshta ka nga ata fëmijë që nuk mund të përmbahen për shkak të dëshirës së fortë ose për shkak të teprimit në disa gjëra, ndërkohë që u errësohet logjika dhe nuk kuptojnë mirë. Nëse ndëshkohen sepse janë mizorë apo kundërshtarë të pabindur, mund të bëhen si të hutuar.

Kur ai në njërën anë shikon ndëshkimin e ashpër dhe nga ana tjetër dëshirën që e shtyn në këto akte, atëherë mund të bëhet si njeri pa ndjenja, që nuk i bën më përshtypje ndëshkimi, ose tek ai mund të lindë dyfytyrësia: kur shikon se do të ndëshkohet, ndalet, kur shikon se nuk ka dënim, vepron.

Ai që përdor rrahjen si mënyrë edukimi duhet të jetë largpamës, i devotshëm dhe të ketë frikë Allahun (Subhanehu ue Te'Ala). Mirëpo në këtë mes nuk mund të vendosim rregulla të prera, madje edhe ata që pretendojnë të kenë përcaktuar një program edukimi logjik, në mendjet e tyre janë në dilemë për këtë çështje. Njerëzit janë të ndryshëm, po kështu edhe gjendja dhe ambienti në të cilin ata jetojnë, prandaj është mjaft e vështirë të përcaktohen rregulla. Sigurisht që e rrahura është një mjet edukimi, por për të do të jepet llogari dhe ka përgjegjësi, prandaj ai që e përdor rrahjen si mjet edukimi duhet t’i frikësohet Allahut dhe ta përdorë me vend. Allahu e di më mirë!

15 - Pyetje: A është detyrë për prindin që ta martojë kur ai ka mundësi për këtë? Nga ana tjetër, a është detyrë për fëmijën që ta martojë babanë e tij kur ai ka mundësi?

- Përgjigje: Parimisht, djali që ka arritur moshën për të qenë i aftë për punë duhet të martohet vetë, pra kërkohet prej tij që ta rregullojë vetë veten e tij. Për sa i përket prindërve, Zoti ua shpërbleftë me të mira që i shërbyen këtij fëmije derisa arriti në këtë moshë. Atëherë mund të themi se nuk është detyrë që prindërit ta martojnë djalin e tyre, madje jo vetëm kaq, por gjithashtu nuk është detyrë për prindin që të shpenzojë për të nëse ai martohet. Mirëpo nëse ia bën një gjë të tillë, kjo tregon për moral fisnik e të lartë dhe një traditë të mirë. Nëse Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) i ka dhënë një prindi djalë dhe ai e marton atë, kjo është bamirësi e prindit ndaj fëmijës së tij dhe gjithashtu ky është një borxh mbi borxhet e tjera që ka fëmija ndaj prindit për këtë mirësi të madhe. Nga sa thamë, dalim në përfundimin se nuk është detyrë që prindi ta martojë djalin e tij, por nëse ai e bën këtë, atëherë kjo është një mirësi ndaj tij. Nëse fëmija është në hall dhe ka nevojë të madhe për t’u martuar, atëherë sipas traditës ai e ndihmon atë duke i dhënë aq sa ka mundësi, por jo se e ka detyrë.

Ndërsa për sa i përket martesës së babait, kur ai ka nevojë për të, dijetarët kanë shfaqur disa mendime.

Disa prej tyre kanë thënë se djali mund ta ndihmojë të atin për ,martesë, por me kusht që nëna e tij të mos e dijë, duke qenë se ekziston frika e prishjes së marrëdhënieve me nënën. Sipas këtij mendimi, djali mund ta ndihmojë të atin kur ai ka nevojë për këtë gjë.

Kurse disa dijetarë të tjerë kane thënë se është detyrë që djali ta ndihmojë të atin kur frikësohet se ai mund të shkasë në imoralitet, kuptohet, nëse ai ka mundësi për një gjë të tillë. Pra, me pak fjalë, është detyrë për djalin që ta ndihmojë të atin për martesë, sepse nëse prindi ka frikë nga rënia në imoralitet e ka detyrë të martohet. Mirëpo kur prindi është i varfër, është detyrë që për të të shpenzojë fëmija i tij, pasi ky shpenzim futet në grupin e shpenzimeve që i takojnë fëmijës t’i bëjë për prindin, mirëpo vetëm pasi të plotësohet kushti i sipërpërmendur. Allahu e di më mirë!

16 - Pyetje: Nëse një person ka frikë për fëmijët e tij, kur viziton të afërmit, për shkak të edukatës së keqe që mund të kenë fëmijët e të afërmve apo arsye tjera, a justifikohet ai për mosmarrjen me vete të fëmijëve gjatë kësaj vizite? A mund të konsiderohet kjo si shkëputje e lidhjes me të afërmit?

- Përgjigje: Nëse kjo nuk quhet shkëputje me të afërmit, nuk e di se çfarë tjetër mund të quhet. Problemi ynë qëndron në faktin se ndonjëherë i zmadhojmë gjërat mbi atë masë që janë ato në realitet. Nëse ti i viziton të afërmit dhe frikësohesh për fëmijët e tu, atëherë mbaji ata pranë vetes. Pra, nëse ti shkon për vizitë tek xhaxhai apo daja yt, merre fëmijën tënd dhe mbaje pranë dhe thuaji të mos largohet prej teje. Realizoji të gjitha shkaqet që e ruajnë fëmijën tënd nga ndikimi dhe sjelljet e këqija të tyre. Mirëpo që të jepet fetva se lejohet shkëputja e lidhjeve me të afërmit apo mosmarrja e fëmijëve për vizitë, e si rrjedhojë ata të mos njohin se cilët janë të afërmit e tyre, është një çështje shumë e vështirë, pasi mund të ndodh që kur fëmijët rriten djali i xhaxhait të mos e njoh djalin e xhaxhait të tij; dy vëllezërit të mos i njohin fëmijët e tyre me të afërmit e tyre dhe me njëri-tjetrin. E cili është shkaku i gjithë kësaj? Kjo ndodh vetëm për shkak të shkëputjes dhe ndërprerjeve të vizitave me njëri-tjetrin.

Mbase njeh nga ata që njihen si njerëz të mirë e të cilët kanë rënë në këto gabime, ndërkohë që ata hiqen si shembuj për njerëzit, duke përmendur këtu nxënësit e dijes dhe njerëzit që njihen për devotshmëri. Të tillë njerëz, të cilët janë shembuj për të tjerët, nuk duhet të kenë këto qëndrime, si shkëputja e lidhjeve me të afërmit dhe ndërprerja e vizitave ma ta. Pra, çdokush duhet t’i marrë fëmijët e tij e t’i mësojë ata të vizitojnë të afërmit dhe nëse ekziston frika e prishjes së moralit të tyre, merri dhe mbaji pranë vetes. Nëse ti vë re se ata largohen prej teje dhe i frikësohesh ndikimit të të afërmve, atëherë mos qëndro gjatë tek të afërmit e tu. Qëndro tek ata aq sa mendon se fëmijët e tu nuk do të ndikohen prej moralit të tyre, për shembull: shko tek ata pak para ezanit të akshamit dhe kur të thirret ezani, largohu prej tyre duke i marrë edhe fëmijët. Largohu prej të afërmve duke u kërkuar atyre ndjesë dhe duke mos i lënë të kuptojnë se ti nuk dëshiron t’i shkëputësh lidhjet me ta dhe që je në siklet nga vizita e bërë.

Duhet marrë në konsideratë të gjitha shkaqet e duhura, por duke pasur parasysh dy çështje.

- E para: Kënaqësinë e Allahut (Tebarake ue Te‘ala), e cila arrihet kur ne i përmbushim detyrimet që kemi ndaj të afërmve tanë.

- E dyta: Fitimi i zemrës së njerëzve të afërm. Njeriu duhet t’i marrë seriozisht të gjitha shkaqet duke përmbushur së pari të drejtat e Allahut dhe pas kësaj fitimin e njerëzve për t’i tërhequr ata në mirësi. Kur ti e viziton xhaxhanë, tezen apo hallën tënde dhe i njeh fëmijët e tu me ta dhe me fëmijët e tyre; kur ti ua mëson atyre respektin që duhet të kenë ndaj tyre, një gjë e tillë ndikon shumë tek ata. A kënaqesh ti kur fëmijët e të afërmve të tu nuk të vizitojnë? A kënaqesh ti kur nipërit dhe mbesat që ke nuk të vizitojnë, veçanërisht kur je xhaxha apo dajë? Apo kur ata sillen keq me ty? Apo t’i ndërpresin vizitat duke u arsyetuar me diçka të keqe që mund të gjendet në shtëpinë tënde? Pra, shfrytëzo çdo mundësi që ke për t’i mbajtur fëmijët e tu pranë vetes. Por nëse prapë ke frikë se fëmijët ndikohen kur largohen prej teje kur ti i merr për vizitë, sigurisht që mund të gjesh forma të tjera për t’i përshëndetur të afërmit e tu duke mos i shkëputur lidhjet me ta. Kush do që i frikësohet Allahut (Tebarake ue Te‘ala), Ai do t’i mundësojë shkaqe me të cilat mund të mbrohet.

Kurrsesi nuk mund të themi se nuk lejohet vizita tek të afërmit apo që nuk lejohet t’i marrësh fëmijët e tu gjatë vizitës. Allahu (Tebarake ue Te‘ala) urdhëron që të mbahen lidhjet me të afërmit dhe që ata të vizitohen dhe nuk lejohet që dikush duke u nisur nga mendimi i tij t’i pengojë fëmijët nga vizita e të afërmve në atë formë që ata të mos njihen me njëri-tjetrin. Në raste të tilla ka një tjetër zgjidhje të cilën e kanë përmendur dijetarët, në mënyrë që çdokush t’i ruajë fëmijët e tij nga rënia në të këqija. Si për shembull, ti i fton të afërmit e tu në shtëpinë tënde. Pra, ti vetë shkon tek ata për vizitë dhe u bën ftesë atyre që më pas ata të vizitojnë ty. Në këtë mënyrë arrihet ruajtja e lidhjeve me të afërmit dhe ruajtja nga dëmet dhe të këqijat. Është detyrë për çdo prind që të zbatojë urdhrat e Zotit në mbajtjen e lidhjeve me të afërmit duke u munduar me çdo formë për arritjen e kësaj lidhjeje dhe njëkohësisht për ruajtjen e fëmijëve nga ndikimi prej së keqes. Allahu e di më mirë!

 
17 - Pyetje: Nëse babai nuk ka bërë kurban për fëmijën e tij, a mund ta bëjë këtë fëmija kur të rritet?

- Përgjigje: Disa dijetarë kanë thënë se fëmija është peng i kurbanit të tij, pra nuk ka kufij në bërjen e kurbanit. Nëse nuk është bërë kurbani kur fëmija ka qenë i vogël, atëherë lejohet të bëhet kur të jetë rritur. Mirëpo një mendim i tillë duhet shqyrtuar pasi ne e dimë mjaft mirë se sahabët, pasi u bënë muslimanë, nuk u urdhëruan të bëjnë kurban për veten e tyre. Prandaj, disa dijetarë të tjerë kanë thënë se qenia e tij peng i kurbanit ka për qëllim edhe kohën në të cilën është traditë therja e tij, duke u bazuar në kuptimin e drejtpërdrejtë të hadithit të nënës së besimtarëve, Aishes, e cila flet për therjen e kurbanit në mënyrë koncize: “Në krye të shtatë ditëve, katërmbëdhjetë ditëve dhe njëzet e një ditëve. Nëse kalojnë këto ditë, atëherë ato kalojnë siç kalojnë ditët e Kurban Bajramit.” Kur kalojnë ditët e Kurban Bajramit, kurbani pas këtyre ditëve është sadaka.

Nëse dikush do të bëjë kurban për veten e tij, duke u bazuar në mendimin e parë, mund të themi se kjo është një vepër e mirë dhe nuk ka problem nëse veprohet, por që të themi se një gjë e tillë duhet të veprohet patjetër, kjo është diçka që ka nevojë për t’u shqyrtuar, siç edhe e përmendëm.

Të drejtat dhe detyrimet që rrjedhin nga kushtet që vendosin palët.

Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka përcaktuar të drejta dhe detyra mbi muslimanët. Ai gjithashtu e ka bërë obligim përmbushjen e akt-marrëveshjes mes tyre.

Zoti Fuqiplotë në suren El-Maide, në vargun e parë, ka thënë: “O besimtarë! Plotësoni detyrimet.”

Çdo akt-marrëveshje apo kusht që vendoset mes muslimanëve është detyrë të përmbushet. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) dhe i Dërguari i Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i kanë dhënë peshë të madhe kësaj çështjeje.

Madje i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka urdhëruar për përmbushjen e saj dhe të detyrimeve që përfshin ajo, veçanërisht kur ato janë vendosur në aktin e martesës. Nëse në aktin martesor janë përcaktuar kushte ndërmjet dy bashkëshortëve dhe është lidhur martesa, Allahu e ka ngarkuar çdonjërin prej tyre që t’u përmbahet kushteve që janë marrë përsipër. Nuk lejohet që muslimanët të thyejnë marrëveshjen e të mos e mbajnë premtimin, vetëm nëse ai është i detyruar apo nëse pala tjetër e lejon për një gjë të tillë. Mirëpo parimisht dihet se edukata dhe morali i muslimanit nuk e lejojnë atë të mos i përmbushë kushtet e marra përsipër.

Umer ibn Hatabi ka thënë: “Allahu e ka bërë detyrë për çdo njeri që ka marrë përsipër apo që ka pranuar kushte, që t’u përmbahet atyre.”

Nëse dikush u përmbahet kushteve atëherë ai ka realizuar plotësisht obligimin ndaj tij tek i cili ka detyrime.

Tradicionalisht se kur palët bëjnë aktin e martesës, vendosin kushte. Kujdestari i gruas vë kushte mi burrin e saj, po kështu edhe bashkëshorti vendos kushtet e tij.

Pyetja që lind këtu është: Cili është qëndrimi i Islamit në lidhje me kushtet? Cilat janë ato kushte që Allahu (Tebarake ue Te‘ala) i ka lejuar dhe që duhet të veprohen, pra që është detyrë t’u përmbahesh? Cilat janë kushtet që Zoti i ka ndaluar të vendosen si të tilla dhe të cilat nuk lejohet t’i marrësh përsipër? Në këtë rast del në pah rëndësia e sqarimit të kushteve të martesës dhe qartësimi i tyre, pasi kushtet futen te detyrimet, përmbushja e të cilave është obligim.

Dijetarët kanë pohuar se disa të drejta apo detyrime që përcaktohen në aktin e martesës janë të ligjshme në sheriat sepse Allahu i ka bërë pjesë themelore, përbërëse të aktit të martesës apo plotësuese të këtij akti. Ka të tjera të cilat nuk janë bazë e aktit të martesës, por që bashkëshortët i kanë vendosur mes tyre, këtu futen kushtet që janë vendosur nga të dyja palët njëkohësisht apo vetëm nga njëra palë prej tyre. Të tilla çështje do të trajtohen në vijim, ku gjithashtu do të sqarojmë qëndrimin e sheriatit në lidhje me to.

Kushtet e aktit martesor.

Kushtet e përcaktuara në aktin martesor ndahen në dy grupe. Në grupin e parë futen ato kushte të cilat janë të ligjshme me sheriat. Përmbushja e këtyre kushteve është obligim për të dyja palët.

Në grupin e dytë futen ato kushte të cilat nuk janë të ligjshme dhe që nuk ekzistojnë në sheriat dhe si rrjedhojë janë të ndaluara.

Kushtet e ligjshme sipas sheriatit.

Për sa u përket kushteve të ligjshme sipas sheriatit, ato janë disa llojesh. Disa nga këto kushte janë domosdoshmëri e kujdestari i gruas, vetë gruaja apo bashkëshorti i saj, e që përfshihen në aktin e martesës. Nga kushtet më të njohura në këtë drejtim janë ato që vendos kujdestari i gruas mbi bashkëshortin e saj, si për shembull që ai të jetojë me të me sjellje të mirë ose ta ndajë me dashamirësi. Këtë dijetarët e kanë quajtur besë të fortë.

Hasan el-Basriu, Taus ibn Kejsani, Katadetu dhe Dah’haku (Allahu i mëshiroftë të gjithë) e kanë komentuar kështu fjalën e Allahut: “Ndërkohë që ata kanë marrë prej jush besë të fortë?” (Nisa: 21). Fjala galidh në ajet do të thotë besë e fortë, ajo është jetesa në harmoni me gruan ose përndryshe ndarja e saj me dashamirësi. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) ka marrë besën nga burri që ai ta mbajë gruan duke u sjellë mirë ose siç e thamë të ndahen me qetësi. Kjo është një garanci mbi të cilët ngrihet martesa. Një kusht i tillë, të cilën mund ta kërkojë kujdestari i gruas apo jo vetë, është nga kushtet e ligjshme në sheriat dhe pjesë bazë e aktit të martesës.

Disa prej të parëve tanë kanë thënë se kur dikush i jepte ndonjërit vajzën e tij për grua, i vendoste atij kusht që ta mbante me sjellje të mirë ose ta ndajë me dashamirësi. Sa i përket këtij kushti apo kushteve të tjera të ngjashme me të në rrafsh kuptimor, siç është rasti me pjesën dërrmuese të njerëzve në rastet e martesës ku kujdestari i gruas thotë, “të martova me këtë vajzë me kusht që t’i përmbahesh librit të Allahut dhe Sunetit të Profetit të Tij, gjatë bashkëjetesës me të, në realizimin e të drejtave dhe në përkujdesjen ndaj saj”, dijetarët kanë thënë se nëse vendoset një kusht i tillë atëherë përmbushja e tij bëhet detyrë për burrin. Pra, është detyrë për burrin realizimi i këtyre kushteve ashtu siç duhet. Pasi mospërmbushja e tyre e dëmton gruan, kështu ai bëhet mëkatar në dy aspekte: së pari, ai ka thyer të drejtën e Allahut dhe së dyti, ka shkelur akt-marrëveshjen, të cilin ai nuk e ka përmbushur. Prishja e aktit dhe e marrëveshjes është morali i hipokritëve dhe një nga sjelljet e banorëve të zjarrit të xhehenemit, siç e përshkruan Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) në librin e Tij. Allahu na ruajttë!

Dijetarët kanë thënë për këtë kusht se edhe pse njerëzit e shprehin atë rëndom, në vetvete është sublim. Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) e përshkruan në librin e Tij duke thënë: “...besë të fortë.” (Nisa: 21)

Kur kujdestari i gruas, apo ajo vetë i vendos bashkëshortit të saj kushtin që ai të sillet me të me sjellje të mirë ose në të kundërt ta ndajë me mirëkuptim, kusht i cili është plotësisht i ligjshme me sheriat, atëherë është detyrë për bashkëshortin që t’i përmbahet këtij kushti.

Në kushtet e lejuara futen ato kushte me anë të të cilave arrihen dobi apo shmangen dëme dhe që nuk janë në kundërshtim me ligjet e vendosura nga Allahu. Këtu mund të përmendim ato kushte që mund të vendosë secili prej bashkëshortëve ose kujdestari i gruas për arritjen e dobive fetare dhe më gjerë. Këto dobi që kushtëzon secili prej tyre nuk duhet të bien ndesh me sheriatin.

Për sa u përket dobive ato ndahen në dy kategori: dobitë fetare dhe dobitë e kësaj bote.

Dobitë fetare.

Këtu bëjnë pjesë rastet kur përgjegjësi i gruas ose ajo vetë i vendosin bashkëshortit kusht që ai të jetë i devotshëm ose dijetarë, nxënës dijeje, hafiz, hatib, imam e të tjera si këto, të cilat argumentojnë për përsosmërinë në fe dhe në bindje ndaj Allahut. Po kështu edhe burri i vendos kushte gruas së tij ose i thotë përgjegjësit të saj që ai kërkon që bashkëshortja e tij ta mësojë Kuranin përmendësh, ose të jetë nxënëse dijeje e të tjera cilësi si këto që tregojnë mëkëmbje në dije fetare. Këto janë kushte me të cilat arrihen dobi edhe në jetën materiale. Kushtet e tilla janë më të mira dhe më të dashura për Allahun. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Martohu me fetaren, teribet jedake (u ngjitshin duart e tua përtokë)” Sqarim: (Kjo shprehje është komentuar më parë; ka për qëllim nxitjen e diçkaje, në rastin konkret martesën me fetaren.) Pra, Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i është drejtuar burrit që ai të kërkojë fenë e gruas së tij, po kështu ai i është drejtuar përgjegjësit të femrës duke i thënë: “Nëse ju vjen dikush të cilit i pëlqeni fenë dhe besnikërinë, martojeni atë (jepjani vajzën tuaj për grua).”

Këto janë kushte me anën e të cilave arrihet dobia e plotë fetare dhe kushtet më të dashura për Allahun (Subhanehu ue Te'Ala).

Dobitë e kësaj bote.

Kushti i cili arrihet për arritjen e dobive të kësaj bote është ai kusht që gruaja ose kujdestari i saj ia vendos burrit, p.sh. që ai të jetë tregtar ose të ketë ndonjë profesion apo zanat, ose të jetë në punë, gjëra të cilat sjellin dobi në sferën materiale. Nëse të dy bashkëshortët ose njëri prej tyre vendosin kushte të cilat nuk bien ndesh me sheriatin në përfitimin e gjërave me dobi, është detyrë që çdonjëri prej tyre t’i përmbahet atyre. Në të tilla raste kujdestari i femrës ka për detyrë të realizojë atë kusht të cilin e ka pranuar në aktin e martesës.

Nëse burri nis jetën me bashkëshorten e tij dhe ndërkohë nuk gjen tek ajo plotësimin e kushtit, ai ka të drejtë të zgjedhë mes dy gjërave, ta mbajë ose ta ndajë, siç ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Muslimanët e kanë detyrë t’u përmbahen kushteve të tyre.” Nëse ai e mban, atëherë e ka tërhequr kushtin që ka vënë, nëse e ndan atëherë i ka qëndruar në mënyrë të rreptë kushtit.

Dobitë e vendosjes së kushteve.

Dobia e vendosjes së kushteve është dhënia e mundësisë për të zgjedhur dhe largimi I demit nga vetja. Kushti vendoset që burri të mos pësojë dëm fetar, për shembull: të mos jetë e shthurur, e prishur, e pabindur apo mëkatare. Po kështu edhe gruaja ia vë kusht kujdestarit të saj, që t’I vendosë kushte bashkëshortit të ardhshëm që ai të mos jetë I prishur, I shthurur dhe mëkatar.

Gjithashtu gruaja mund të vendosë kushte për shmangien e ndonjë dëmi për sa u takon cilësive dhe tipareve të bashkëshortit, për shembull: të mos jetë nevrik, të mos jetë I sëmurë fizikisht apo mendërisht ose mangësi tjera. Kësisoj ajo ka të drejtë t’I vendosë si kusht bashkëshortit të saj të mos ketë cilësi të tilla, po kështu edhe bashkëshorti gëzon të njëjtën të drejtë. Në këtë mënyrë përfitohen dobi jetike dhe shmangen shumë dëme.

Dijetarët kanë mendime të ndryshme për sa u përket kushteve në të cilat ka arritje dobish apo shmangie dëmesh, të cilat I ka përcaktuar njëra nga palët gjatë aktit martesor. Kundërshtia qëndron në faktin se janë këto kushte të kategorisë së parë apo dytë? Kushtet më të njohura për të cilat dijetarët kanë shfaqur mospajtime janë në rastin kur gruaja I vë kusht burrit të saj, si për shembull, që ai të mos e nxjerrë nga shtëpia e prindërve ose nga qyteti I saj, të mos udhëtojë me të ose mos të ketë grua tjetër veç saj. Për këto kushte e të tjera të ngjashme dijetarët kanë rënë në mosmarrëveshje.

A janë të ligjshme këto kushte apo jo? Për sa u përket këtyre kushteve, sqarimi do të jepet në vijim, në grupin e tretë të llojeve të kushteve.

Kushtet e paligjshme në sheriat.

Në këtë kategori kushtesh futen ato të cilat janë të ndaluara, madje ka prej tyre të cilat e bëjnë të pavlefshëm aktin martesor që në themel. Këtu mund të përmendim rastin kur bashkëshorti ose bashkëshortja e kushtëzon kohëzgjatjen e martesës. Pra, kur njëri nga bashkëshortët vendos që ata të rrinë së bashku të lidhur në martesë një muaj, një vit ose një gjysmë viti. Në gjuhën arabe një martesë e tillë quhet mut’atu – martesë kënaqësie. Një kusht I tillë e bën të pavlefshëm aktin e martesës që në themel.

Gjithashtu në grupin e kushteve të ndaluara bën pjesë edhe martesa me ndërrim, p.sh. të martoj me vajzën time me kusht që ti të më japësh për martesë motrën tënde. Një kusht I tillë quhet nikah esh-shigare – martesë me ndërrim.

Kushte të tilla obligojnë prishjen e aktit martesor që nga themeli. Në një hadith të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është përcjellë se ai e ka ndaluar martesën e kënaqësisë së përkohshme.

Dijetarët kanë mospajtime për sa I përket rastit kur dikush martohet me qëllim që ta ndajë gruan e tij, por duke mos e shfaqur atë, siç është rasti kur dikush largohet nga vendi I tij drejt një tjetri në të cilin mendon të qëndrojë për një kohë të kufizuar dhe kështu ai martohet atje dhe kur vjen koha që I duhet të largohet, e lë gruan e tij; një martesë e tillë quhet zeuaxh er-rekadh – martesa e shtegtarit. Rekadh quhet ai burrë I cili nuk qëndron në një vend, siç janë p.sh. tregtarët, të cilët lëvizin san ë një vend në tjetrin, për të kërkuar riskun. Qëndrimi I tyre në atë vend varet nga fitimi që kërkon të arrijë, varet nga dobitë që ai përfiton nga ai vend, prandaj edhe quhet shtegtarë.

Martesa me qëllimin për t’u ndarë përfshihet në njërin prej dy rasteve të mëposhtme.

Rasti i parë: Kur bashkëshorti e lajmëron gruan apo përgjegjësin e saj për qëllimin e tij. Një martesë e tillë konsiderohet martesë e kënaqësisë së përkohshme, prandaj dhe gjykimi për të me ujdinë e të gjithë dijetarëve është haram. Pra, fjala është se nëse bashkëshorti e lajmëron përgjegjësin e gruas se e do këtë grua për një vit apo për aq kohë sa do të qëndrojë në atë vend dhe pas largimit nga aty do ta ndajë. Kjo martesë e kufizuar në kohë, vetëm për kënaqësi të përkohshme dhe që më pas mbyllet me ndarje, është e ndaluar.

Rasti i dytë: Kur bashkëshorti nuk e lajmëron gruan apo kujdestarin e saj për qëllimin e ndarjes, mirëpo në vetvet ka qëllim që ta ndajë pasi të mbarojë punë në atë vend apo kur të largohet që andej. Dijetarët për sa i përket këtij rasti nuk janë në një mendje.

Për sa i përket llojit të kushteve që e bëjnë të detrueshëm prishjen e aktit të martesës, dijetarët kanë thënë se arsyeja që këto kushte e prishin aktin është për faktin se këto kushte bien ndesh me sheriatin në të gjitha aspektet. Këtu futen ato kushte ku burri cakton kohën e martesës apo kur ata martohen me ndërrim, një martesë e tillë është e ndaluar qoftë me mehër apo pa mehër. Disa dijetarë kanë thënë se kur një martesë e tillë shoqërohet me mehër, lejohet. Ky mendim është transmetuar nga Nafiu, i cili ka transmetuar hadithe nga Ibn Umeri. Ai ka thënë se kur ka mehër mes tyre, atëherë nuk ka asnjë problem. Por mendimi më i saktë për sa i përket një martese të tillë është se ajo nuk është e lejuar në mënyrë absolute duke u bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem), e cila është transmetuar në “Sahihun” e Buhariut dhe Muslimit dhe e ndalon martesën me ndërrim. Shkaku i kësaj ndalese është se mund të çojë në padrejtësi, pasi kur gruaja martohet me ndërrim, atëherë personi që e ka marrë atë me ndërrim, sapo e merr vesh se gruas të cilën e ka të afërme po i bëhet padrejtësi, atëherë ai i bën padrejtësi bashkëshortes së vet.

Ekziston edhe një lloj i tretë i kushteve të ndaluara, të cilat nuk e bëjnë të pavlefshëm aktin martesor. Kushte të tilla konsiderohen si të anuluara ndërsa akti i martesës konsiderohet i saktë. Si shembull për këtë kemi rastin kur bëhet akti martesor dhe gruaja i vë kusht burrit të saj që mehri të jetë me diçka të ndaluar nga sheriati, për shembull, i kërkon për mehër dy fuçi verë e të tjera gjëra të ndaluara. Në këtë rast akti martesor është i saktë, ndërsa për sa i përket mehrit, asaj i jepet mehër me vlerë të njejtë sa vlera e mehrit që u jepet grave si ajo. Parimisht akti martesor duhet të saktësohet sa herë që ekziston mundësia e saktësimit të tij.

Një rregull baz thotë: futja e diçkaje në punë ka më përparësi se anulimi i saj.

Deri tani kemi përmendur ato kushte të cilat e prishin aktin martesor, si martesa për kënaqësi të përkohshme apo martesa me ndërrim. Gjithashtu kemi përmendur edhe rastin kur kemi një akt me mehër me gjëra të ndaluara; në këtë rast mehri zëvendësohet me një tjetër mehër të ngjashëm me atë të grave të të njëjtit rang, ndërsa akti martesor është i vlefshëm.

Cilësitë e bashkëshortës së mire.

 

Allahu thotë:

فَٱلصَّـٰلِحَـٰتُ قَـٰنِتَـٰتٌ حَـٰفِظَـٰتࣱ لِّلۡغَیۡبِ بِمَا حَفِظَ ٱللَّهُۚ

“Gra të mira janë ato që janë të bindura (ndaj Allahut dhe burrave të tyre), që ruajnë fshehtësitë (kur burrat nuk janë prezent), aq sa Allahu ua mundëson t’i ruajnë.” (Nisa 34)

Cilësia e parë:

Me fjalën قَـٰنِتَـٰتٌ – kaaniteetun është për qëllim: se janë vazhdimisht në adhurim ndaj Allahut. Kunuut në gjuhën arabe d.m.th.: kur dikush është i vazhdueshëm dhe këmbëngulës në adhurimin ndaj Allahut, i kushton rëndësi e kujdes dhe nuk i ndahet adhurimit e përuljes ndaj Tij, i ruan obligimet e fesë së Tij.

Të gjitha këto përfshihen te fjala “kaanitet.” Këtu hyn ruajtja e kujdesi për obligimet e Islamit. Në këtë kuptim kanë ardhur hadithe të shumta, prej tyre: “Kur gruaja fal pesë kohët e namazit, agjëron muajin e Ramazanit, ruan nderin e saj dhe i bindet burrit të saj, ajo hyn prej cilës derë të xhenetit që dëshiron.” (Ibn Hibani)

Dhe: “Kur gruaja fal pesë kohët e namazit, e agjëron muajin e Ramazanit, ruan nderin e saj dhe i bindet burrit të saj, do t’i thuhet në Ditën e Gjykimit: “Hyr nga cila derë e xhenetit që dëshiron.” (Imam Ahmedi)

Allahu ia premton përmes gjuhës së të Dërguarit të Tij këtë shpërblim dhe mirësi të madhe.

Baza e themeli i përmirësimit të gruas është kur së pari e përmirëson raportin me Zotin e saj, duke u përpjekur që në mënyrën më të mirë e të bukur ta adhurojë Allahun e t’i afrohet Atij duke qenë e vazhdueshme në adhurim ndaj Tij.

Myslimania duhet të dijë se ky përmirësim duke u munduar të jetë besimtare e mirë dhe e devotshme, sipas këtij përshkrimi në hadithe, është sekreti i lumturisë dhe shpëtimit të saj, është sekreti e pasjes sukses në jetën e kësaj bote dhe në botën tjetër.

Sukses në jetën e kësaj bote përfshin edhe: jetën bashkëshortore, pasjen fëmijë besimtarë të dëgjueshëm e të mirë dhe një jetë të bekuar, të bereqetshme.

Ky ajet përmend dy aspekte:

Aspekti i parë që ka të bëjë me Zotin e saj: të jetë kaanitet në raport me Zotin e saj, të mos jetë neglizhente, por të jetë e vazhdueshme.

Aspekti i dytë që ka të bëjë burrin e saj: حَـٰفِظَـٰتࣱ لِّلۡغَیۡبِ بِمَا حَفِظَ ٱللَّهُۚ – që ruajnë fshehtësitë (kur burrat nuk janë prezent), aq sa Allahu ua mundëson t’i ruajnë.” Qëllimi me “حَـٰفِظَـٰتࣱ لِّلۡغَیۡبِ – që ruajnë fshehtësitë (kur burrat nuk janë prezent)” është: i ruajnë së pari të drejtat e burrave të tyre, e kjo kuptohet automatikisht se i ruajnë të drejtat e tyre edhe kur ata janë prezent, pra i ruajnë bashkëshortët sa i përket pasurisë së tyre: (nuk i dëmtojnë), shtratit (nuk i tradhtojnë) dhe të gjitha obligimeve në raport me ta.

Allahu na tregon se gruaja arrin ta bëjë këtë nëse Ai i jep sukses, “ بِمَا حَفِظَ ٱللَّهُۚ – aq sa ua mundëson Allahu t’i ruajnë.” Këtu na tregon Allahu se kur gruaja arrin të jetë e tillë, me këto atribute, kjo është prej ndihmës së Tij ndaj saj.

Ajo nuk e arrin këtë sukses për shkak të aftësisë, zgjuarsisë apo mendjemprehtësisë së saj. Porse, kjo është sukses prej Allahut, jo meritë e saj. Allahu e ka ndihmuar, ia ka lehtësuar këtë gjë dhe ia ka mundësuar ta realizojë.

Cilësia e dytë:

Ruajtja nga shejtani.

Misioni i shejtanit është që njerëzve t’ua çrregullojë jetën, t’ua prishë fenë, apo moralin, apo raportet mes njerëzve, e sidomos raportet mes bashkëshortëve, të prishë dashurinë mes vëllezërve etj. Qëllimi i shejtanit është të bëjë shkatërrime e çrregullime në tokë.

Siç ka ardhur në hadith, ai çdo ditë dërgon ushtritë e tij për të realizuar misionin e tij. Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Iblisi e vendos fronin e tij mbi ujë, pastaj dërgon njësitë e tij ushtarake (për të bërë shkatërrime në tokë). Ai që (prej tyre) arrin pozitën më të afërt tek Iblisi është ai i cili bën shkatërrimet më të mëdha në tokë (mes njerëzve). Njëri prej tyre vjen tek ai dhe i thotë: “Kam vepruar këtë e këtë”, e ai ia kthen: “S’ke vepruar gjë.” Vjen një tjetër i thotë: “Nuk i jam ndarë filanit (me vesvese, cytje, fitne) derisa e kam ndarë nga gruaja e tij.” Atëherë Iblisi e afron atë dhe thotë: “Ti je ushtari i duhur (që kryen punë).” (Muslimi)

Bashkëshortët duhet të jenë të vëmendshëm në këtë çështje dhe ta kuptojnë mirë se e kanë një armik të fshehur i cili i sheh e ata nuk e shohin atë. Shejtani vazhdimisht u bën vesvese, cytje, kurthe e intriga, derisa të mbjellë armiqësi, ngatërresa e mospajtime mes tyre.

Pra, prej cilësive të gruas së mirë është se ajo gjithmonë ruhet dhe i kushton vëmendje mos rënies në kurthet e shejtanit, mospranimit të veseve, joshjeve e cytjeve të tij, nuk lejon që shejtani të hedhë vesvese në zemrën e saj, e nëse e dëgjon dhe i bindet shejtanit pastaj pasojat janë të mëdha, do të prishen raportet mes dy bashkëshortëve e kështu shkatërrohet familja.

Siç e dimë, shumë prej familjeve dhe martesave janë shkatërruar kur anëtarët e familjes i janë bindur  apo i kanë dëgjuar cytjet e shejtanit. Sikur secili të kërkojë mbrojtje tek Allahu prej shejtanit të mallkuar e të mos i pranojë cytjet e tij, nuk do të ndodhnin përçarje e ndasi. Anëtarët e shtëpisë muslimane kanë nevojë ta mbrojnë veten e tyre me të gjitha shkaqet e ruajtjes prej shejtanit dhe shkaqet e largimit të tij prej shtëpisë (të cilat kanë ardhur në sunet).

Cilësia e tretë:

Përpjekja që ta gëzojë burrin e saj.

Gruaja duhet që vazhdimisht të mundohet e të kujdeset që ta gëzojë burrin e saj, të fusë gëzim, hare e lumturi në zemrën e tij, sidomos atëherë kur ai e shikon.

Sa herë që e shikon, ai duhet të shohë një pamje tek ajo (fytyrë, trup e rroba) e cila e gëzon dhe fut lumturi në zemrën e tij. Ajo ka për detyrë dhe obligim të përpiqet në realizimin e kësaj gjëje.

E po ashtu duhet vazhdimisht ta trajnojë veten duke e bërë shprehi e zakon bindjen e përgjigjen ndaj urdhrave të burrit, pa treguar kundërshtim, mendjemadhësi, kryelartësi etj. Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “(Gruaja më e mirë) Është ajo të cilën kur burri e shikon, ai gëzohet, i bindet burrit të saj kur ai e urdhëron dhe nuk e kundërshton atë as në veten e saj e as në pasurinë e saj me gjërat që ai nuk i pëlqen apo nuk i do.”

Gruaja duhet t’i kushtojë rëndësi të madhe kësaj çështjeje (pamjes, rrobave, stolisjes, pastërtisë, largimit të aromës së keqe, heqjes së qimeve nga vendet e turpshme); gruaja të mundohet që ai të shohë një dukje tek ajo e cila e gëzon atë. Po ashtu, sa i përket urdhrave, dëshirave e nevojave të tij, duhet të jetë realizimi i tyre synim i gruas.

Shumë prej grave nuk njohin zbukurim veçse atëherë kur dalin nga shtëpitë e tyre, për raste e takime të ndryshme me gratë muslimane (ne jemi duke folur për gruan muslimane e cila kur del jashtë nuk zbukurohet para meshkujve të huaj).

E ndërsa në shtëpi me burrat e tyre qëndrojnë me një pamje jo të mirë; e gjen burri me aromë të padëshiruar, me flokë të shprishura, me veshje të vjetërsuar etj. Këto gjëra nuk duhet të jenë te bashkëshortja e mirë muslimane ngase e pengojnë burrin e saj prej saj duke mos dëshiruar t’i afrohet asaj. Sahabijet kanë rregulluar edhe shtëpitë e tyre kur burrat u janë kthyer nga udhëtimi (që t’i gjejnë në formën më të mirë e më të bukur).

Cilësia e katërt:

Të mos gjejë qetësi duke qenë burri i saj i hidhëruar me të.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “A doni t’ju tregoj për gratë tuaja në xhenet?(1) Çdo grua e dashur dhe që lind shumë; kur ajo zemërohet, apo burri saj sillet keq ndaj saj, apo ai zemërohet me të, ajo i thotë: “Kjo është dora ime, mbi dorën tënde (e vendosë mbi dorën e tij), nuk do të vë gjumë në syrin tim (nuk do të qetësohem e rehatohem) tërë natën derisa ti të jesh i kënaqur me mua”, derisa të më falësh (kur ajo e ka fajin) apo derisa të qetësohesh e të të largohet hidhërimi e zemërimi.

Fatkeqësisht sot ka gra të cilat nuk i kushtojnë rëndësi kësaj gjëje, nuk e kanë problem pse flenë një natë, dy netë, një javë e ndoshta dhe një muaj, duke qenë burrat e tyre të hidhëruar me to.

(1) - Para se Pejgambberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem të përmendë cilësitë e tyre, do të tregojë se ajo bashkëshorte që ka këto cilësi të virtytshme (e ka kaluar tërë jetën me to) do të jetë prej atyre që e meritojnë hyrjen në xhenet.

Cilësia e pestë:

Të jetë e dashur.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Gratë më të mira tuajat janë ato që janë të dashura (الْوَدُود)…” (Bejkehiu) Vërtetë ky është një tipar i lavdëruar, të cilin duhet ta ketë bashkëshortja e mirë. Pra, të jetë e dashur, ta dojë burrin e saj dhe sa më shumë të përpiqet që ta fitojë zemrën dashurinë e tij, duke folur fjalë të mira, të bukura, të ëmbla, duke u sjellë mirë e me moral, e po ashtu me dukjen e saj etj.

Cilësia e gjashtë:

Që lind shumë.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Gratë më të mira tuajat janë ato që janë të dashura, që lindin shumë (الْوَلُود)…” Kjo është një cilësi e mirë e i lavdëruar te gruaja, porse nëse ka ndonjë problem shëndetësor apo sëmundje, nuk llogaritet si e mangët apo që është përpjekur për stopimin e lindjeve. Allahu nuk e merr në llogari nëse ajo ka ndonjë arsye sheriatike të ligjshme, dhe kjo nuk e bën që të përjashtohet prej grave të mira.

E nëse gruaja është prej atyre që lind, e megjithatë mundohet të ndërpresë lindjen e fëmijëve (shtatzënitë) me gjëra të ndryshme, apo nuk i vazhdon, atëherë në këtë rast kjo e dëmton në besimin e fenë e saj.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Martoni ato gra që janë të dashura dhe që lindin shumë, sepse unë do të krenohem me numrin e shumtë tuaj në Ditën e Gjykimit.” Gruaja duhet të mundohet që sa më shumë të sjellë në jetë fëmijë dhe të marrë shkaqet e kësaj, e pastaj t’i edukojë ata në frymën islame.

Cilësia e shtatë:

Të jetë e bindur.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Gratë më të mira tuajat janë ato që janë të dashura, që lindin shumë, që janë të bindura…” “الْمُوَاتِيَة – el muweetijeh” ka kuptim më të gjerë (ndonëse e përkthyem “të bindura”).

Domethënia: është ajo grua e cila nuk është as e ashpër e as e vrazhdë, nuk është e ashpër në fjalët e saj e as në zemrën e saj, është grua që u bindet, i dëgjon dhe u përgjigjet urdhrave të bashkëshortit, nuk tregon mendjemadhësi e kryelartësi, nuk e kundërshton burrin e saj, nuk largohet prej tij, nuk ka zemër të ngurtë, por zemra e saj është plotë mëshirë e dashuri ndaj burrit të saj.

Cilësia e tetë:

Të jetë ngushëlluese.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Gratë më të mira tuajat janë ato që janë të dashura, që lindin shumë, që janë të bindura, që janë ngushëlluese ( الْمُوَاسِيَة).” Është ajo e cila e ngushëllon burrin e saj, gjithmonë i gjendet pranë, sa herë që ai ka ndonjë problem apo shqetësim mundohet ta ngushëllojë, e ndihmon në punë të mira që të jetë adhurues më i madh i Allahut e që të arrijë lumturinë e shpëtimin në të dy botët.

Të gjitha këto cilësi që u përmenden (cilësia e pestë, e gjashtë, e shtatë dhe e tetë) Pejgamberi salAllahu aleljhi ue selem i kushtëzon me fjalën vijuese “إِذَا اتَّقَيْنَ اللَّهَ – nëse ato kanë frikë Allahun.” Pra, këto cilësi i bëjnë dobi gruas nëse ajo ka frikë Allahun. Nëse të gjitha këtyre cilësive u përmbahet për ndonjë interes a dobi të kësaj bote, atëherë ajo nuk llogaritet se e ka frikë Allahun dhe nuk përfiton shumë prej këtyre cilësive. Por, nëse stoliset me to dhe i zbaton që të arrijë Kënaqësinë, shpërblimin dhe dashurinë e Allahut, duke e pasur frikë Atë, atëherë ato i bëjnë dobi në të dy botët.

Cilësia e nëntë:

Të mësojë e të marrë dije.

Cilësi tjetër e bashkëshortes së mirë muslimane është pajisja sa më shumë me dije rreth sunetit e haditheve, e sidomos haditheve që përmendin cilësitë e nënçmuara te gratë, në mënyrë që të largohet prej tyre (atyre cilësive).

Njeriu kur e mëson të keqen, duhet ta mësojë që të mos bie në të e të largohet prej saj; d.m.th. të keqen për të cilën ka paralajmëruar Kurani e suneti. Një nga të parët tanë në fe ka shkruar: “E mësova të keqen jo për ta vepruar, por për t’iu larguar. Kush nuk e njeh të keqen, bie në të.”

Cilësia e dhjetë:

Të jetë nën shërbim të burrit të saj.

Cilësi tjetër e bashkëshortes së mirë është përmbushja e të drejtave të burrit të saj, të mos tregohet neglizhente në këtë dhe të japë maksimumin në shërbimin ndaj tij. Do të ndalemi të meditojmë rreth hadithit që transmetohet te Nesaiu. Një ditë Esma ka shkuar te Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem për ta pyetur për një gjë të caktuar e ai i është përgjigjur, pas kësaj e ka pyetur: “A ke bashkëshort?” –“Po.” –“Si je në raport me të?”

Atëherë ajo i është përgjigjur: “Nuk tregohem neglizhente dhe e mangët në të drejtat që ka ai ndaj meje përveçse në atë që nuk kam mundësi (aftësi) ta veproj.” –“Shiko (mirë) se si është gjendja jote në raport me të, ngase ai është xheneti ose zjarri për ty!”

Kur bashkëshorti bëhet xhenet ose zjarr për gruan e tij? Gruaja duhet të ndalet e ta kuptojë mirë këtë realitet që e ka thënë Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem dhe t’ia kujtojë vazhdimisht vetes këtë pyetje: “Si je në raport me të?”

Ta çojë ndërmend këtë pyetje, sikur me të Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem po i drejtohet asaj.

Kjo është një çështje shumë madhore për të cilën ka tërhequr vërejtjen ai sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. Pra, gruaja ka obligime e detyra ndaj burrit, të cilat duhet t’i përmbushë.

Kur ajo i kryen në mënyrë të plotë, atëherë burri i saj do të jetë xheneti i saj.

E nëse është e mangët e neglizhente duke mos i çuar në vend ato, ai do të jetë zjarri i saj, pra shkaku i kësaj ajo do ta marrë dënimin e Allahut.

Cilësia e njëmbëdhjetë:

Të mos shpenzojë tepër.

Gruaja nuk duhet ta lodhë e mundojë burrin e saj sa i përket shpenzimit. Ajo nuk duhet ta shpenzojë në mënyrë të tepërt pasurinë e burrit të saj duke e shpërdoruar (bërë masraf).

Allahu kur përmend cilësitë e besimtarëve të mirë thotë: “…dhe ata që, kur shpenzojnë, nuk janë as dorëshpuar, as dorështrënguar, por i përmbahen të mesmes…” (Furkan 67)

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem një ditë ka mbajtur një ligjëratë dhe aty ka përmendur disa çështje të kësaj bote dhe botës tjetër, pastaj ka sjellë një ngjarje të ndodhur te beni izrailët: “Fillimi i shkatërrimit të beni izrailëve ka filluar atëherë kur gratë e të varfërve kanë filluar të kërkojnë shpenzime prej burrave të tyre ashtu siç kanë shpenzuar pasanikët për gratë e tyre (veshje, stoli, zbukurime etj.)”

Cilësia e dymbëdhjetë:

Të mos i mohojë mirësitë e burrit ndaj saj.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem: “Nuk e ka falënderuar Allahun ai që nuk i falënderon njerëzit.” Në një hadith tjetër tregohet se ai sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem u ka thënë disa grave: “Keni kujdes të mos i mohoni të mirat e bamirësve!”

E kanë pyetur se si ndodh kjo e ai ka thënë: “Ka mundësi që ndonjërës prej jush t’i shtyhet martesa, për shkak të prindërve të saj, pastaj ia mundëson Allahu të martohet me një burrë dhe e furnizon edhe me fëmijë, pastaj ajo zemërohet dhe i mohon të mirat e tij e i thotë: “S’kam pasur kurrfarë të mire prej teje kurrë!” (Buhariu)

Po ashtu në një hadith ka thënë: “Allahu nuk e shikon një grua e cila nuk është mirënjohëse (falënderuese) ndaj burrit të saj përderisa ajo është nevojtare për të.” (Nesaiu)

Cilësia e trembëdhjetë:

Ta respektojë burrin e saj.

Cilësi tjetër është respektimi ndaj burrit dhe njohja e së drejtës dhe pozitës që ia ka dhënë Allahu atij. Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk lejoj që askush t’i bëjë sexhde dikujt tjetër. Sikur të urdhëroja dikë t’i bie në sexhde dikujt, atëherë do të urdhëroja gruan që t’i bie në sexhde burrit të saj.” (Tebaraniu)

Cilësia e katërmbëdhjetë:

Të mbajë drejtësi mes fëmijëve.

Cilësi tjetër është që nëse Allahu e begaton një grua me fëmijë, atëherë duhet të mbajë drejtësi mes fëmijëve të saj.

Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Tregohuni të drejtë në raport me fëmijët tuaj!” (Këtë e ka përmendur tri herë)

Dijetarët kanë thënë që duhet treguar të drejtë qoftë dhe në puthje, nëse e puth njërin dy herë, duhet edhe tjetrin njëjtë.

E të mos flasim në gjëra të tjera. Gjithmonë duhet përmbajtur drejtësisë ndaj fëmijëve.

Cilësia e pesëmbëdhjetë:

Qëndrimi në shtëpi.

Cilësi tjetër e gruas së mirë është se duhet të qëndrojë në shtëpinë e saj. Nuk duhet të jetë prej atyre që vazhdimisht del e hyn. Nëse del për ndonjë nevojë e domosdoshmëri, atëherë nuk duhet të dalë e stolisur, e pafumosur etj.

Po ashtu kur del, duhet ta ulë shikimin dhe ta ruajë nderin e saj. Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem ka thënë: “Gruaja është avret. Kur del prej shtëpisë së saj, shejtani e bën objektiv të tij. Dhe ajo në asnjë gjendje (vend) nuk është më afër Zotit të saj sesa kur qëndron në shtëpinë e saj.” Tebaraniu. Kur qëndron në shtëpi, është në adhurim të plotë dhe më afër Allahut. E kur del, shejtani përmes saj mundohet të fusë joshje e fitne në mesin e njerëzve që të shkatërrohet shoqëria.

Cilësia e gjashtëmbëdhjetë:

Të mos përhapë sekretet e burrit.

Gruas nuk i lejohet të përhapë sekretet e fshehtësitë e burrit të saj, gjërat që janë të veçanta mes saj dhe burrit të saj, edhe atëherë kur mes tyre nuk ka harmoni apo kur martesa vjen deri te ndarja. Duhet ta ketë frikë Allahun në këtë aspekt. E njëjta gjë vlen edhe për burrin.

Një ditë Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem u thotë disa prej burrave dhe grave: “Ndoshta ndodh që në mesin tuaj ka prej burrave që tregon se çfarë ka vepruar me gruan e tij dhe ka ndonjë grua që tregon se çfarë ka vepruar me burrin e saj.”

Kjo gjë më së shumti ndodh në mesin e grave, kur janë me shoqet, me koleget etj. Nuk u kushtojnë kujdes kësaj gjëje, e shohin si të lehtë. Dhe pastaj u ka thënë: “Mos veproni kështu (ndalohet. Kush vepron kështu, është njëjtë si shembulli i shejtanit i cili bën marrëdhënie intime me një shejtane në rrugë në mesin e njerëzve dhe ata shikojnë.” (Ahmedi)

Hoxhë Lulzim Perçuku - Dersi “Cilësitë e bashkëshortës së mirë”